5
Jesus kimeltuchey lelfün mew
Pefilu tati fentren che, Jesus pürapuy kiñe wingkul mew ka anükünuwpuy. Fey ñi pu disipulu fülkontupueyew, fey Jesus llituy tañi kimeltuafiel, feypilen mew:
Jesus kimeltufi ta che ñi nieael ayüwün
(Luka 6.20-23)
“Ayüwün niey tati duamnielu ñi llowael Ngünechen ñi küme dungu, kisu engün ta koneltuley Ngünechen tañi ülmen mülewe mew.
Ayüwün niey tati pu weñangkülelu, Ngünechen am yafülaetew engün.
Ayüwün niey tati ñom piwkengelu, kisu engün am llowalu tati mapu Ngünechen tañi tukulpakünuletew.
Ayüwün niey tati ngüñülelu ka wüywülelu reke ñi femael Ngünechen tañi ayükeelchi dungu, kisu engün lloway itrokom ñi ayütunieel Ngünechen mew.
Ayüwün niey tati kutranduamyekefilu ta kakelu che, Ngünechen ta ka femngechi kutranduamyeaeyew ta kisu engün.
Ayüwün niey tati lif piwkengelu, kisu engün peafi ta Ngünechen.
Ayüwün niey tati ngülamtukefilu kom kakelu che ñi kümelkawkületuael, Ngünechen am ta ‘iñche ñi yall’ ñi piaetew.
10 Ayüwün niey tati kutrankawkelu ñi kayñetuyawülngen mew ñi femkeel mew Ngünechen ñi werkünieelchi dungu, Ngünechen tañi ülmen mülewe mew ta koneltuley.
11 Ayüwküleaymün ta eymün, iñche ñi duam fillpikaelmünmew ta pu che ka kutrankangelmün, ka üyawtungelmün epe fill koyla dungu mew.
12 Ayüwküleaymün, lliduamküleaymün, eymün am llowalu kiñe fütra fürenen ta wenu mapu, ka femngechi ta kayñetuyawülngekefuy tati pu pelon wentru* tati wüne mülekelu ta eymün mew.
Tati chadi ka pelon ta mapu mew
(Marku 9.50; Luka 14.34-35)
13 “Eymün ta chadi reke feleymün tüfachi mapu mew. Welu tati chadi kotrüwetunole, ¿chumngechi chey ta ka wiñome kotrütuafuy? Kümewekelay, fey ütrüfentukünungekey ta rüpü mew, fey tati pu che pünokakeeyew.
14 “Eymün ta küde reke feleymün ta tüfachi mapu mew. Kiñe waria mülelu wingkul mew ñi nien mew küde kom pengekey, 15 üyümngekelay ta kiñe pelontuwe tañi takukünungeael ta kiñe kakon mew, fey ta renukünungekey may tañi pelontunieafiel kom tati mülelu ruka mew. 16 Ka femngechi, eymün tamün pelon feley ñi alofael ta kom che mew, feymew pefile engün eymün tamün femken kümeke dungu, püramyeafi engün ta wenu mapu mülechi Ngünechen.
Jesus kimeltuy tati ley dungu
17 “Iñche ñi küpan mew apümafilu tati ley dungu ka tati pu pelon wentru tañi kimeltuelchi dungu trokiwkülekilmün. Küpalan tañi apümafiel, welu may iñche küpan tañi doy küme mupiael kisu engün tañi piel. 18 Rüf dungu ta feypiwayiñ petu tañi mülen ta wenu mapu ka tüfachi nag mapu, entuñmangelayay tati ley dungu kiñe puntu ka kiñe letra no rume, kom mupile wüla Ngünechen ñi adkünuelchi dungu. 19 Feymew, tati müngeltunolu kiñeke tati werkün dungu ñi nieel tati ley dungu, tunte pichin dungungeay rume, ka kimeltunofile rume tati pu che ñi müngeltuael engün, Ngünechen tañi ülmen mülewe mew doy illamtuniengeay. Welu tati müngeltulu ka kimeltufilu ta kangelu ñi müngeltuael kay, fey ta rume sakin chengeay ta wenu mapu, Ngünechen tañi ülmen mülewe mew. 20 Fey ayülen tamün kimael tüfachi dungu: doy küme dungu femnolmün tati pu kimeltukelu tati ley dungu ka tati pu farisew mew, chumkawnorume konpulayaymün Ngünechen tañi ülmen mülewe mew.
Jesus kimeltuy ñi chumngen ta lladkün
21 “Eymün ta allkükeymün tamün kuyfike laku em tañi feypingeel engün: ‘Langümchekilnge. Tati langümchelu fey ta kondenangeay.’ 22 Welu iñche ta feypiwayiñ iney rume wesa lladkütule tañi chafche, fey ta ka femngechi kondenangeay. Tati wesa pifilu tañi chafche, ramtukadungungeay tañi femel mew. Ka tati fillpikafilu tañi chafche, fey dew adküley reke tañi amuael ta kütral mapu mew.
23 “Feymew ka femngechi yealmi tami mañumtun ta ngillatuwe mew, fey tukulpalmi tami yafkawkülen tami peñi eymu, 24 elkünunge tami mañumtun tati ngillatuwe mew, fey wüne amunge tami kümelkawtuael tami peñi eymu. Fey wüla amuaymi ti ngillatuwe mew tami chalintukuael tami mañumtun.
25 “Iney rume ta wingkañmaelmew ka mütrümfalelmew tami trafdunguaetew, fey petu tami puwnon ti kues mew, küme dungufinge tamu kümelkawtuael. Fey femngechi tami wültukungepunoael tati kues mew, fey tati kues am ta ka femngechi wültukuaetew eymi tati pu soltaw mew, fey püresuntukukünungeaymi ta karsel mew. 26 Rüf dungu ta feypiaeyu tripalayaymi ta tüfey mew kom küme kullilmi wüla tami femel mew.
Jesus kimeltuy tati ñiwaldomon ñi kümenon
27 “Eymün ta allkükeymün ñi feypingen ta kuyfi mew: ‘Ñiwaldomokilnge.’§ 28 Welu iñche ta feypiwayiñ iney rume lif piwke mew adkintunofile ta kiñe domo, dew ñiway tati domo engu kisu tañi piwke mew.
29 “Femngechi llemay, tami man nge ñi duam yafkakelmi, nentufinge, fey famentufinge ta eymi mew. Doy kümey ta pichin müten tami kuerpu ñi ñamael, fey kom tami kuerpu tañi ütrüftukungenoael ta kütral mapu mew. 30 Tami man kuwü ñi duam yafkakelmi, katrünentufinge, fey famentufinge ta eymi mew. Doy kümey ta pichin müten tami kuerpu ñi ñamael, fey kom tami kuerpu ñi ütrüftukungenoael ta kütral mapu mew.
Jesus kimeltuy tati wüdakuren ñi kümenon
(Matew 19.9; Marku 10.11-12; Luka 16.18)
31 “Ka feypingey ta kuyfi mew: ‘Iney rume ta wüdafile tañi kure, feley tañi eluafiel kiñe wirin dungu tañi wüdafiel mew tañi kure.’* 32 Welu iñche ta feypiwayiñ kiñe wentru wüdale tañi kure, welu ti domo ñiwanole kangelu wentru mew, wültukumekefi tañi ñiwayael ta kangelu wentru engu. Fey kangelu wentru kureyefile tati wüdakünuelchi domo, fey ta ñiwaldomofengeay.
Jesus kimeltuy ñi kümenon ti kuyalltun dungu
33 “Ka femngechi allkükeymün eymün tañi feypingeken tamün fütake laku em: ‘Femkünukilmün tamün mupiael tamün chalintukulelfiel ta Ñidol kuyalltun mew.’ 34 Iñche ta feypiwayiñ tamün kuyalltunoael ta chem dungu mew no rume. Kuyalltun mew tukukefilmün ta wenu mapu, Ngünechen am nielu ñi longko ülmen mülewe ta wenu mapu mew. 35 Ka femngechi üytukefilmün kuyalltun mew tüfachi mapu, Ngünechen am tañi namun reke pünolelu ta tüfa mew. Ka femngechi üytukefilmün kuyalltun mew Jerusalen waria no rume, Ngünechen ñi dullielchi waria tatey. 36 Ka üytukefilmün kuyalltun mew tamün longko no rume, ligkünulayafuymün rume kam kurükünulayafuy rume kiñe tamün kal longko. 37 Fey ta famngechi ‘may’ pilmün, femngechi felepe. ‘Felelay’ pilmün, felekilpe, fey tati doyelchi amulkünulu tañi dungu, fey ta kümelay.
Jesus kimeltuy ñi kümenon ñi wiñolngetuael wesa dungu
(Luka 6.29-30)
38 “Eymün allkükeymün ñi feypingekefel ta kuyfi mew: ‘Kiñe che entuñmangele kiñe nge feley ñi entuñmangeael ñi nge kay ti entungechelu, ka kiñe che entuñmangele kiñe ayewe foro ka femngechi feley ñi entuñmangeael ñi ayewe foro.’ 39 Welu iñche ta feypiwayiñ: kewalayafimi tami wesake femkeetew. Tami femafel, iney rume wülelelmew tami ange mew, ka adkünulfinge kangelu ad püle tami ange. 40 Iney rume müntuñmaelmew tami kamisa, ka eluwnge tami yeñmaetew tami chaketa. 41 Ka femngechi kiñe kilometro ka rangiñ ‘yelelen tüfachi fane chemkün’ pielmew, eymi küla kilometro meñku yelelafimi. 42 Iney rume ngillatuelmew chem rume, elufinge ka wiñonentukefilnge tami aretuetew chem rume.
Ñi piwkeyengeael tati pu kayñe
(Luka 6.27-28, 32-36)
43 “Ka femngechi allkükeymün tañi feypingeken ta kuyfi mew: ‘Piwkeyeafimi tami weni ka üdeafimi tami kayñe.’§ 44 Welu iñche ta feypiwayiñ: piwkeyefimün tamün pu kayñe ka ngillatuñmayafimün tamün malisiakeetew. Füreneafimün tamün üdekeetew ka ngillatuñmayafimün tamün pu kayñetukeetew ka tamün kutrankakeetew.* 45 Femngechi ta eymün tamün wenu mapu mülechi Chaw tañi yall pingeaymün, kisu am wülkelu ñi antü kom tati kümeke dungu femkelu mew ka tati wesake dungu femkelu mew, ka wülkey tañi mawün ti pu nor piwkengelu mew ka ti wesake piwkengelu mew. 46 Eymün ta piwkeyefilmün tamün piwkeyekeetew müten, ¿chem küme femün am tüfey? Tati kofrakelu impuestu Romangealu kütu ta famngechi femkey. 47 Ka chalifilmün tamün pu weni müten, ¿chem küme femün am tüfey? Tati pu che feyentukenolu Ngünechen mew kütu ka femngechi femkey. 48 Feymew feley tamün nor piwkengeael, chumngechi nor piwkengey tamün Chaw Ngünechen wenu mapu mülelu.
* 5:12 pelon wentru: Ngünechen ñi pu werken wewpilelkefilu tati pu israelche Ngünechen ñi werken dungu. 5:18 kiñe puntu ka kiñe letra no rume: tüfachi dungu legtunielu doy pichi letra newe falinolu reke felelu ti ley dungu mew. 5:21 Exodo 20.13; Deuteronomio 5.17. § 5:27 Exodo 20.14; Deuteronomio 5.18. * 5:31 Deuteronomio 24.1. 5:33 Levitiko 19.12; Numero 30.2. 5:38 Exodo 21.24; Levitiko 24.20; Deuteronomio 19.21. § 5:43 Levitiko 19.18. * 5:44 Kiñeke kuyfi wirin mew ngelay: “ka ngillatuñmayafimün tamün pu kayñetukeetew ka tamün kutrankakeetew.” 5:46 Tati kofrakelu impuestu Romangealu: fey tüfa tati pu judiuche küdawelkefilu tati pu romache tañi kofrayael ta impuestu, feymew kakelu ti pu judiu rume üdekefeyew ellka ngünenmanielu ti pu trokiñ judiu trokingekefuy.