Ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Jiso si
Luk
tɛ̀ tsɛɛ
Fiee fi nuuŋ lɛ Kiŋwaati ki Luk kini-i
Kiŋwaati ki Lu-uk kini tiiti le Jiso nuuŋ Kinsofu ki Nyɔ tɛ̀ kaachɛ li bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ, tuu nuuŋ Kinsofu ki kiŋgɔkɛ ki bɛniiŋ bɛchu-u. Ki tiiti kɛɛ biee bimu kii Jiso bi nuuŋ nɛɛ lɛ kiŋwaati kini-i kwaa. Ki tiiti si bɛ tɛ̀ biɛ Jiso bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ yuuti juuŋ, bɛniiŋ bɛ kiichi nshɔɔŋ gɛɛŋ be gɔɔŋ ŋwaŋ wulu (2:8-20), ki tiiti tɛ si ŋwaŋ wu Jiso tɛ̀ shɛ li yih yi muntofi yi Jɛrosalɛŋ (2:41-50), ki tiiti tɛ kii ŋgaŋgaa chi Jiso tɛ̀ wa kii wi wu dzeeŋ wu Samaaria (10:25-37), bɛ chi kii ŋwaŋ wu tɛ̀ la (15:11-32). Kiŋwaati ki Luk kini tiiti kɛɛ ŋge kii nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ (3:21; 5:16; 6:12; 11:1; 22:32; 23:34,46), ki tiiti kɛɛ tɛ kii Fiana yi Waaŋ (4:1, 14; 10:21; 24:49) ki tiiti tɛ kii mɔɔ bukɛɛŋ (7:11-12,36-50;8:2-3; 10:38-42;13:10-17; 23:27). Kiŋwaati ki Luk kini tiiti si Nyɔ feekisi bibifi bi bɛniiŋ lɛ, fi nuuŋ fiee fi Jiso tɛ̀ bɛ laaŋkwiiŋ kii fi (19:10).
Bikoo bi biee bi lɛ Kiŋwaati kini-i
1:1-4 Mbɛɛchɛ
1:5–2:52 Si bɛ tɛ̀ biɛ Jɔɔŋ Nlisulidzɔɔ bɛ si bɛ tɛ̀ biɛ Jiso be se kuu
3:1-20 Nimɛ chi Jɔɔŋ Nlisulidzɔɔ lɛ
3:21–4:13 Si bɛ tɛ̀ lii Jiso li dzɔɔ, bɛ si Kiŋkundi tɛ̀ mɔnchɛ wu
4:14–9:50 Kii nimɛ chi Jiso Galilii
9:51–19:27 Si Jiso tɛ̀ dza Galilii giiŋgi Jɛrosalɛŋ
19:28–23:56 Kii fuu wu kinshiiŋgi wu Jiso Jɛrosalɛŋ
24:1-53 Si Jiso tɛ̀ bo li kwe, busɛ lɛ bɛniiŋ lii, se yɛɛ liboo
1
Kimbɛɛchɛ
1 Wi wu nyɔŋa Tiofilos bɛniiŋ ŋge gwenɛ baa le be tsɛɛ kii biee bi tɛ̀ kɛti lɛ bee li lɛnti.
2 Be tsɛɛ baa biee bilu nɛɛ tsaaŋ si bi tɛ tɛ̀ woo bɛ bɛniiŋ bɛ tɛ̀ ŋɛŋ bɛ lii yibe, mɔɔ bɛniiŋ bɛ tɛ̀ laanchɛ nsa wulu si wu tɛ̀ bɛchi.
3 Mi nse ndzɔɔ mfi le ntaashɛ lɛ biee bini-i lɛnti bichu fɛmbɛɛchɛ-ɛ, mi nse ŋɛŋ le fi dzɔɔŋ le mbanchɛ ntsɛɛ tɛ li wɛ-ɛ lɛ dze yi tsaaŋ li.
4 Mi mfɛɔ ni le ɔ kɛɛ chɛɛŋ wu biee bi bɛ tɛ̀ saa bɛ tifi wɛ ŋkosi.
Nchindaa wu Nyɔ tee le bɛ gii bɛ biɛ Jɔɔŋ Nlisulidzɔɔ
5 Mfi wu Mfɔŋ Hɛrɔ tɛ̀ sɛki kwɛɛŋ wu Judiya, wi wu muntofi wumu tɛ̀ nuuŋ le bɛ teenyi wu le Sakariya. Ɛ tɛ̀ nindi li kintutu ki bɛte muntofi-i bɛ Abija-a, ɛ ni yih we tɛ̀ bo li kini ki Ɛrɔ-ɔŋ, bɛ teenyi wu le Lisabɛ.
6 Bɛniiŋ bɛ bɛfɛ bani tɛ̀ nuuŋ bɛniiŋ bɛ tsaaŋ lɛ Nyɔ lii, be kichi bɛnchi bɛ Taa lɛ bɛchu, be nuuŋ findzɔŋ siŋ.
7 Se nuuŋ le, be ti mɛɛŋ ki kɛmɛ kɛ ŋwaŋ kɛ, kifɛ Lisabɛ tɛ̀ nuuŋ kaa, be bɛchu tɛ̀ nuuŋ ɛ be doŋ kituŋ.
8 Mfi tɛ̀ kɔchɛ le kintutu ki Sakariya ni ki nindi li yih yi muntofi-i yi Taa li. Ɛ tɛ̀ nuuŋ te muntofi lɛ Nyɔ lii booyaa,
9 ɛ bɛ tɛ̀ tsaa wu biki si bɛ tɛ̀ shiiŋ bɛ tsɛki bɛte muntofi li ntsɛ wube-e. Se tɛ̀ lɛ li yih yi muntofi le tɔŋ kidzoma.
10 Mfi se tɛ̀ kɔchɛ le tɔŋ kidzoma ɛ bɛniiŋ bɛchu tɛ̀ nuuŋ lɛkuuŋ be lɛki li Nyɔ-ɔ.
11 Nchindaa wu Taa, taa busɛ wu lii, leŋ lɛ kibɛnɛ ki kigɔŋɛ ki taantaa chi muntofi-i.
12 Mfi wu Sakariya tɛ̀ ŋɛŋ wu, dzakɛ bɛchi kɛɛti bɛ chɛnɛ.
13 Se nuuŋ le, nchindaa wulu tɛ̀ tuu tee li wuu le, “Kiiŋ ɔ ni chɛŋ kɛ Sakariya. Nyɔ woo yɛ nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ wa kituŋ. Ni yih wa wu Lisabɛ gii biɛ ŋwaŋ wu nyuŋ ɔ choŋ wu bukooŋ le Jɔɔŋ.
14 Gii bɛ bɛ kinɛɛtinɛ li wɛ-ɛ, bɛniiŋ ŋge se woo bujɔŋ kii biɛrɔ chee.
15 Gii ni nuuŋ wi wu nyɔŋa lɛ Nyɔ lii. Kiiŋ ni ni wundi mbiiŋ kɛ, teege mɛ tɛɛmi. Fiana yi Waaŋ gii yi yisɛ li wuu mɛɛŋ lɛ ni shéŋ.
16 Gii fɛ le bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ ŋge fiiki shéŋ yibe, be kaari be to bɛ Taa wu Nyɔ yibe.
17 Gii gɛɛŋ limfwe li Taa li, bɛ fiana mɔɔ buŋga bu Ɛlaja-a le fiiki shéŋ yi bɛ te bɔɔŋ, yi to li bɔɔŋ bɛ bee. Gii fɛ bɛniiŋ bɛ tɛɛmi bikoo chinɛ li bikoo bi tɛɛmɛ-ɛ, se fiiki bɛntsɛ bɛ bee, be ni be kɛmi bɛmbeechɛ bɛ nuuŋ bɛ bɛniiŋ bɛ tsaaŋ lɛ. Gii naa fɛ lɛ, le nachɛ bɛniiŋ be ni be tɛŋgi Taa.”
18 Sakariya se bii li nchindaa wu Nyɔ wulu-u laa, “Fiee fi gii fi fɛ nse ŋkɛɛ lɛ nuuŋ la, si tɛɛ ni yi wɛŋ nuuŋ ɛ tɛ̀ doŋ kituŋ ni?”
19 Nchindaa wulu se tuu le, “Ɛ mi Gabriya, nlemi lɛ Nyɔ lii mfi kwi, ɛ yi yi toŋ mi le mbɛ nlaŋɛ ntoŋ wu dzeeŋ wuni li wɛ-ɛ.
20 Bichɛ ɔ ŋɛŋ, si ɔ mɛɛŋ ɔ ki beŋ kɛ ntoŋ wuni kɛ lɛ, mfi gii bɛ kɔchɛ le fi dzɔɔ kintsii, ɔ gii ɔ to kinchiinchii, ɔ tɛ̀ yɔ kɛ, giiŋgi buti mfi wu fiee fini gii fi yenɛ.”
21 Si fi tɛ̀ kɛti lɛ, bɛniiŋ bɛ tɛ̀ nuuŋ lɛkuuŋ be tɛŋgi Sakariya baa tɛ̀ ta maa laa, ɛ la fi fɛ wu se ba li yih yi muntofi-i ŋge lɛ le.
22 Mfi wu tɛ̀ bo lu, tɛ̀ mɛɛŋ yɛ kii n'yɔru li bee kɛ. Be se kɛɛ le Nyɔ doonchɛ yɛ fiee fi kimfimɛ wondini li wuu lu. Se tɛ̀ to mɛki biee li bee nuuŋ bɛ tsaŋ, tɛ̀ yɔ kɛ.
23 Le Sakariya mɛɛshi nimɛ chee li yih yi muntofi-i, kaari to lijiŋ fɛ wuu kuuŋ.
24 Le jo yimi ka, kwɛsi wu Lisabɛ fwee. Tɛ̀ to li yih, li yih kii tiŋ.
25 Lisabɛ se tee le, “Dɛɛni Taa kɔɔ ɔ nshiiŋ bɛ mi, wu buu buya li kikoo ke-eŋ.”
Nchindaa wu Nyɔ tee le bɛ gii bɛ biɛ Jiso
26 Le fwe chi Lisabɛ-ɛ chɛɛ bo kii busɔɔ, Nyɔ toŋ nchindaa we wu Gabriya li kitoŋ kimu ki Galilii ki bɛ teenyi le Nasarɛ.
27 Tɛ̀ gɛɛŋ bɛ ntoŋ lɛ sɔɔnɛ kwɛɛŋ wumu wu bɛ tɛ teenyi le Maariya, wu tɛ̀ mɛɛŋ saa nyuŋ ki kɛɛ kɛ. Tɛ̀ nuuŋ ɛ bɛ tɛ̀ nachɛ le gii naa nuuŋ kwɛɛ Jɔsɛ wu li kini ki Mfɔŋ Daafi-i.
28 Nchindaa wu Nyɔ wulu se gɛɛŋ ŋɛŋ Maariya tee li wuu le, “N'yɛɛshɔɔ wɛ. Taa tsaaɔ wɛ kituŋ wɛ bɛ wɛ.”
29 Le Maariya woo lɛ fi fieeŋgi wu ŋge, se ta maa laa ŋwaani wuni n'yɛɛshɛ nuuŋ wu niŋ le.
30 Se nuuŋ le, nchindaa wu Nyɔ wulu tɛ̀ tee li wuu le, “Maariya kiiŋ ɔ ni chɛŋ kɛ. Nyɔ tsaa yɛ wɛ kituŋ.
31 Bichɛ ɔ ŋɛŋ, ɔ gii ɔ fwee, ɔ biɛ ŋwaŋ wu nyuŋ, ɔ choŋ bukooŋ bwee le Jiso.
32 Gii ni nuuŋ wi wu nyɔŋa, bɛ ni bɛ teenyi wu le Ŋwanɛ Nyɔ, Nyɔ yi nuuŋ Kikoo ki biee bichu-u. Taa wu Nyɔ gii biiŋgi wu li kabara wu Mfɔŋ Daafi-i wu te kini ki bee.
33 Gii ni taanchi kini ki Yakɔ-ɔ mfi kwi, bumfɔŋ bwee nuuŋ tɛ naa ma kɛ.”
34 Maariya se bii li nchindaa wu Nyɔ wulu laa, “Fini gii fi ka nindee le, si mɛɛŋ ŋwaŋ wu kii yɛ nyuŋ kɛ ni?”
35 Nchindaa wu Nyɔ wulu se tuu li wuu le, “Fiana yi Waaŋ gii yi bɛ li wɛɛ, buŋga bu Nyɔ yi liboo yi nuuŋ kikoo ki biee bichu gii bu yisɛ li wɛ-ɛ. Bɛdɛɛni, ŋwaŋ wu ɔ gii ɔ biɛ wulu gii ni nuuŋ waaŋ, bɛ se teeŋ wu le Ŋwanɛ Nyɔ.
36 Bichɛ ɔ ŋɛŋ, ŋwanchaa wu Lisabɛ wu tɛ nyiichɛ bɛ budonu bɛ teenyi wu le kaa, wɛ dɛɛni bɛ fwe kii busɔɔ, gii biɛ ŋwaŋ wu nyuŋ.
37 Bɛ Nyɔ fiee fimu lu fi nuuŋ fi yaa yi kɛ.”
38 Maariya se tee le, “Ɛ mi ŋwanɛ nimɛ wu Nyɔ. Fɛrɛ fi ka bɛ mi nɛɛ si ɔ tee.” Le tee lɛ, nchindaa wu Nyɔ wulu dza.
Maariya la ŋka lɛ Lisabɛ
39 Mbɛɛchɛ li jo yilu-u, Maariya dza bakɛ gɛɛŋ li kitoŋ kimu ki li kwɛɛŋ wu Juda wu nuuŋ li ŋkumɛ-ɛ,
40 le gɛɛŋ bo le, lɛ li Sakariya yih, yɛsi ni yih we wu Lisabɛ.
41 Le Lisabɛ woo n'yɛɛshɛ wu Maariya wɛ, ŋwaŋ nduuŋ wu lɛ shéŋ ŋge. Fiana yi Waaŋ yisɛ li wuu.
42 Se wuri lɛwe ŋge, tee le, “Kimbɔnɛ ki Nyɔ-ɔ kɛɛ li wɛɛ yɛki bukɛɛŋ bɛchu, kimbɔnɛ kilu kɛɛ tɛ li ŋwaŋ wu ɔ gii ɔ biɛ-ɛ.
43 Ŋwaani fiee fi nɔŋa fini geeŋ fi ka bɛ mi, le ni Taa wɛŋ la ŋka lɛ mi-i?
44 Bichɛ ɔ ŋɛŋ, mfi wu mbee ŋ'woo n'yɛɛshɛ wa, ŋwaŋ nduuŋ mi lɛ shéŋ bɛ kinɛɛtinɛ ŋge.
45 Bujɔŋ bunɔŋa bwɛɛ bwo, kifɛ ɔ beŋɔ le ŋkaachɛ wu Nyɔ tɛ̀ kaachɛ gii naa bɛ kɔchɛ.”
Maariya yɔŋgi Nyɔ
46 Maariya se tee le,
“shéŋ yɛŋ yɔɔnchi yɛɛ Taa wu Nyɔ,
47 ŋ'wuki bujɔŋ kii Nyɔ yi nuuŋ Kinsofu keŋ.
48 Yi kimi yɛ lɛ mi-i, nuuŋ ɛ mi ŋwani wu nimɛ wu yee.
Mbɛɛchɛ dɛɛni ŋgɛnu limfwe, kiŋgɔkɛ kichu gii ki ni ki tiiti le,
Nyɔ lɔŋ yɛ kimbɔnɛ li mi-i,
49 kifɛ Nyɔ yi Buŋga Buchu fɛ yɛ biee
bi nɔŋa bi nɔŋa ŋge li mi-i.
Bukooŋ bu yi kɛmi yɛ mawu kɛ.
50 Yi ti keeti nshiiŋ bɛ bɛniiŋ bɛ guundi li yi-i.
Nshiiŋ yini se nuuŋ li kiŋgɔkɛ kichu-u.
51 Yi doonchɛ yɛ buŋga bu kibɛnɛ kee lɛ,
yi shaanshɛ yɛ bɛniiŋ bɛ tsakisi yí, bɛmbeechɛ bɛ bee layɛ.
52 Yi shɔni yɛ bɛmfɔŋ bɛ nɔŋa bɛ nɔŋa li bɛkabara,
yi se tsaaki bɛniiŋ bɛ yee liwe.
53 Yi nyɛkɛ yɛ bɛniiŋ bɛ dzeeŋ wuu be,
be fukɛ bɛ biee bi dzeeŋ kituŋ,
Yi kooŋ bɛ bɛniiŋ bɛ biee lɛ bɔ kilɛrɛ.
54-55 Yi fi yɛ wi we wu nimɛ wu Isɛlɛɛ,
Yi kimi ndoonchɛ nshiiŋ li Abrahaŋ bɛ kini kee,
yi gɛɛŋ yi mɛɛshi nɛɛ si yi tɛ̀ kaachɛ li bɛte taa bɛsɛ-ɛŋ.”
56 Le Maariya, tsi bee Lisabɛ, kii tɛɛ, tuu kaari to lijiŋ fɛ kuuŋ.
Lisabɛ tɛ̀ biɛ Jɔɔŋ Nlisulidzɔɔ
57 Le mfi wu Lisabɛ wu biɛrɔ kɔchɛ, biɛ ŋwaŋ wu nyuŋ.
58 Le kini kee mɔɔ bɛniiŋ bɛ tɛ̀ tsiiŋ tsɛkɛ tsɛkɛ fe woo le Nyɔ doonchɛ yɛ nshiiŋ li wuu ŋge, be nɛɛtɛ.
59 Le jo bo nyaaŋ, be bɛ le bɛ sɛɛ ŋwaŋ wulu dzoo, be tuu be wɛki tɛ le be nyɛ wu bukooŋ le Sakariya nɛɛ si bu Tee lɛ,
60 se nuuŋ le, ni tɛ̀ faaŋ fiee, tee le bɛ gii bɛ ni bɛ teenyi wu le Jɔɔŋ.
61 Be se tee li wuu le, “Wi nuuŋ yɛ li kini kinɛ bɛ bukooŋ buni kɛ.”
62 Be se bɛchi be mɛki bɛ tsaŋ li te ŋwa-aŋ, le be kɛɛ laa wɛki le bɛ nyɛ bukooŋ bu ŋwaŋ le noo le.
63 Se maa le be bɛ bɛ fiee tsɛɛ fe fɛwe. Be bɛ bɛ fi, se tsɛɛ le, “Bukooŋ bwee bwɛɛ le Jɔɔŋ.” Le be ŋɛŋ lɛ bimfimu wondɛ be.
64 Mfwaa mumkpaŋ, kimfimɛ ki Sakariya biee ki gwiyɛ, nimi chee fanchɛ, tuu bɛchi n'yɔru, piɛti Nyɔ.
65 Bɛniiŋ bɛ kitoŋ kilu-u tɛ̀ tɛ wa ŋge. Ntoŋ wu biee bini bichu se saaŋgɛ wu gɛɛŋ li kwɛɛŋ wu Judiya wu nuuŋ li ŋkumɛ-ɛ kwikwi.
66 Bɛniiŋ bɛchu bɛ tɛ̀ woo biee bini tɛ̀ gɛɛ li shéŋ yi bee, be se biiti laa wuni ŋwaŋ gii naa nuuŋ wu la le? Kifɛ fi tɛ̀ gbɛŋgi fi doonchi le kimbɔnɛ ki Nyɔ-ɔ kɛɛ li wuu.
Sakariya laŋɛ ntoŋ wu Nyɔ
67 Fiana yi Waaŋ tɛ̀ dza yi yisɛ li Sakariya wu te Jɔɔŋ li, se dza yeti nɛɛ si ntomfɔŋ wu Nyɔ, tiiti le,
68 “Tɛ pia Taa wu nuuŋ Nyɔ yi bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ.
Yi bɛ yɛ kituŋ le yi soo bikoo bi bɛniiŋ bee li, li ŋgɛ-ɛ.
69 Yi gɛɛ yɛ wi wu buŋga kituŋ wu gii soo bee,
wu bo li kini ki wi we wu nimɛ-ɛ wu Mfɔŋ Daafi.
70 Fini nuuŋ si yi tɛ̀ kaachɛ mɛɛŋ lindɛɛri lɛ bimfimu bi bɛntomfɔŋ bee bɛ waaŋ bɛ tɛ̀ gɛɛ,
71 le yi gii naa yi soo bee li tsaŋ yi bɛniiŋ bɛ wɛki le be lɛɛshɛ bee,
mɔɔ bɛniiŋ bɛsɛŋ bɛ mbani-i.
72 Yi tɛ̀ kaachɛ le yi gii naa yi kɔɔ nshiiŋ li bɛte taa bɛsɛŋ
yi se shiiŋ yi kiimi leh wu yi yi Nyɔ tɛ̀ ji.
73 Yi tɛ̀ kaachɛ li te bɛtaa bɛsɛŋ wu Abraha-aŋ bɛ nchini, yi chini le,
74 yi gii yi buu bee li tsaŋ yi bɛniiŋ bɛsɛŋ bɛ mbani-i,
ke tɛ ni tɛ nindi li yi-i nchɛnu nsiŋ,
75 tɛ ni tɛ tsiiŋ ntsɛ wu waaŋ bɛ wu tsaaŋ lɛ yi-i lii
jo chichi li ntsɛ wusɛ-ɛŋ.
76 Wɛ ŋwanɛŋ, bɛ gii bɛ ni bɛ teenyi wɛ le ntomfɔŋ wu Nyɔ,
Nyɔ yi nuuŋ kikoo ki biee bichu-u,
kifɛ ɔ gii naa ɔ gɛɛŋ limfwe li Taa li
ɔ ni ɔ nachi dze ye.
77 Ɔ gii ɔ ni ɔ tiifi bɛniiŋ bee, dze yibe gii be kɛmɛ Kinsofu le,
ki nuuŋ kimfekisɛ ki Nyɔ gii yi feeki bibifi bi bee,
78 kii nshiiŋ yi Nyɔ ŋge yi keeti li bɛniiŋ li.
Yi gii yi tuumi Kinsofu ki ni ki shiiti ki bɛɛ liwe
si jobɛ ti tɛti lɛ.
79 Yi gii yi nyɛ kiŋ'wofu li bɛniiŋ bɛ nuuŋ li kijibɛ-ɛ
mɔɔ bɛ nuuŋ lɛ kwe wa,
se leeki bee lɛ dze yi mbɛɛŋgii li.”
80 Ŋwaŋ wulu se gii kuu li nyaŋ ye-e, kuu tɛ bɛ fiana. Se dza gɛɛŋ le ni tsiiŋ tɛ li buka, gɛɛŋ bo jobɛ chi tɛ̀ bo le doonchɛ yi yee li bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ.