Lukas
1
Bokyas ro tinyi rau: Fyi re Lukas ykom aam refo?
Teofilus ro yoof,
Raa mawat mkom bombra beta ro Yesus yno mam rabin ranu refo. Bo ro Yesus yno weto, raa taro mmat mkah masu wana. Amu taro nesait nmat Ait fee, menohe amu nri bokyas rana ro tinyi weto. Tna amu nkyas bokyas reto renti. Tna raa mkom bo ro ana mari mbam kʼanu weto. Jõ ttu sas bo weto beta maban tinyi rau. Feto to tawe tesait tkom bo ro Yesus yno weto. Tkom kaket afo re nyõ nhaf smot bo ro nyõ nari weto to, nhar nawe bo mabo.
Yohanes ro ja baptis raa tait, kbe fnya mabe
Tiwya tinyi bi sait yasom Zakharia yamo imamagama ro Yahudi. Hohos rait tiwya mamo imam ye. Ana mbam imam mkbair ro masom Abia. Ait yfain to, masom Elisabet. Tna hohos wau to, tiwya mamo imam ye. (Ati ro ana mbewok mhau to, Herodes* yamo raja mam provinsi ro Yudea.) Allah ymat ana mbewok yawe ana mbewok to, raa ro mhaf moof. Mbewok mari tna mbo mno bo beta ro Allah ybis kʼraa wAit to beta. Bo ro raa mkyas mai kʼana aro fee. Elisabet siban tibyo ana mbewok mabe ku aro fee. Tna bewok mabi ye oh.
Hari minggu sau fo, mabu rau snok oh, tna Zakharia ysya imam ro mbair wait to, mkah bo ro Allah rAit. Tibyo yamoʼt Samu ro Allah mam Yerusalem. Bo sau ro ana mno to, ana moo bo msan kʼAllah. Reto oh mi ana mko bo ro mfi aku. Mko bo reto tna wasi rau to, sawer moof. Ja imam sait aran sai twok mam yuk ro mbau reto mato tna yko bo reto. Ati reto to, imam weto hre tane bo, mfi bo ja ana mno soo. Feto ana msok imam awya ro kbe twok mam yuk ro mbau reto mato. Ana hre tane he maut Zakharia. 10 Ayõ ro imam yko bo ro sawer reto mama to, raa makin mama mam Samu ro Allah tna skabuk. Raa beta siret skabuk mam yuk ro mbau reto mam mne wea.
11 Tna bi Zakharia yko bo sawer reto kri-kri mam amah mato. Tibyo malaikat ro Tuhan sau frok tubor. Mama mros tubor mros mam ati ro tem ati wohat ro mko bo sawer reto. 12 Ait ymat malaikat reto to, yhaf miyõ tna waa. 13 He malaikat reto mawe, “Waa ma! Tama tawe kʼnyõ tawe: Allah yari boyoh wonyõ oh. Tna nfain, Elisabet to, kbe mabe ku ro sme sait. Tna ku retait kbe nyõ nafan yasom Yohanes. 14 Kbe nyõ nawyan marak ku retait tna simaut toni. Nfain mabe ku tait, tibyo raa makin-akan yok-yok ye. 15 Kbe Allah ymat ait yawe ait raa ro yase. Tna kbe ait yata jyõ anggur fee. Yata jyõ roto aro fee ye. Tna kbe Har ro Tuhan matam ait, mhau mam yhaf rait maban mam ti ro yme mabe ait. 16 Tna bokyas rait kbe mno raa mhaf moof re kbe raa ro Israel msis haberek tna kro Tuhan.Tuhan fi Allah ro kbe ana smot. 17 Kbe Har ro Tuhan mjin mam Yohanes yhaf rait tna Har moo matak rAu mee kʼait. Mno mnan fi tiwya Har ro Tuhan reto mjin mam nabi Elia yhaf rait ye, tna moo matak rAu mee kʼnabi retait ye to. Meen Tuhan yama. Tna Yohanes kbe siwyan raa mhaf wana wia afo re kbe ana mari watum ro Tuhan. Bokyas rait mno re raa sme haberek me miranya msya kukek wana u. Tna raa ro srau mkair to, yno re ana ksoh mamo raa ro moof.”
18 Tna Zakharia fi yawe kʼmalaikat refo yawe, “Fyi re jõ thar tawe bo reto meen mabo tu oh? Jõ fi tabi oh tna tfain to mabi ye oh.” 19 Tna malaikat reto mawe kʼait mawe, “Jõ tasom Gabriel. Jõ thau tmat Allah. Tna bi Ait yesait ybis jõ tama tkyas bokyas ro moof refo kʼnyõ. 20 Menohe nyõ ntu sioh bo ro jõ tkyas reto. Feto tibyo kbe nmai marak tna nkyas bo fee mamo snok mam ati ro bo wefo mabo. Bo ro riwai tkyas to, meen snok mam makyon rau to.”
21  Malaikat reto mkyas bo msya Zakharia fares, tna raa ro mros mam mne to, sne ait kait. Ana miskawowo mawe fyi re ait yhau kait mam yuk ro mbau reto mato. 22 Tna ait frok yama to, ymai marak. Ytai ykyas bo kʼraa ro mros mwof ait wea mne to, fee. Ait yerif bo mkah yatem sai. Tibyo ana mhar mawe riwai ait ymat bo ro Tuhan yno aro. 23 Tna Zakharia yhau mam Yerusalem mamo snok ayõ rait ro yno bo ro riwai yno mam Samu ro Allah reto mkak. Tna fo ait yhah ye yamo bait.
24 Tna fo Zakharia yfain Elisabet fo, mrok mhaf. Tna au mhau mam amah rau mato snyi marak trion maat. 25 Tna au mnaut mawe, “Tuhan yatmof jõ: Tiwya jõ siban. Tna saban ye. Menohe Ait yno tibyo jõ trok thaf. Raa ro mkyas kair jõ to, kbe aro me mkyas-kas jõ u fee.”
Malaikat sau mkyas bo Yesus kbe raa mabe
26 Elisabet mhaf snyi trion ntamam oh. Tna Allah ybis malaikat ro masom Gabriel reto mamoʼt remo sau ro masom Nazaret, mam provinsi ro Galilea. 27 Ybis yawe mamo mo ku ro ano sau masom Maria. Au fo wase bo mjin msya raa sme fares. Tna raa sait yasom Yusuf yawe kbe yoo au. Ait retait kube ro raja Daud. 28  Malaikat refo twok mam samu ro Maria tna mawe, “Meen oh kʼnyõ. Tuhan yno bo moof toni kʼnyõ. Bi Ait yatam nyõ.” 29 Maria mari bokyas reto mrok mnaut bo reto myum-yam. Tna mnaut berun bau sai mawe, “Bo bawya oh mi malaikat reu mama tna mmah meen kʼjõ u?” 30 Tna malaikat refo mawe kʼMaria mawe, “Waa ma. Allah yno bo ro moof kʼnyõ. 31 Yawe nyõ kbe nhaf tna nabe Ku sme sait. Kbe nafan Ku Ait yasom Yesus. 32 Ku anyõ retait kbe yamo Raa ro yase. Meen raa mkyas Ait mawe Ait tait Ku ro Allah yare. Allah tait yase toni. Tuhan Allah kbe yno re meen Yesus yase ybo raa wAit yfi Raja. Kbe yase ybo raa wAit yfi hohos rAit raja Daud tii hre mam ambar tahta tna ybo raa wait mnan feto ye. 33 Yesus kbe yamo Raja ybo raa mana ro Yakub§. Yamo Raja ybo raa wAit mamo snok mam hame wajin.” 34 Maria mawe kʼmalaikat refo mawe, “Bo refo kbe mabo fyi? Jõ fo tsya raa fefares.” 35  Malaikat refo mawe, “Har ro Tuhan msya tak rAu kbe mama mo kʼnyõ. Tna Allah yatak rAit kbe matam nyõ ye. Tibyo kbe nyõ nabe Ku sait. Ku retait Allah yse hayah mkah bo yno bo rAit. Tna kbe raa mawe Ait tait Ku ro Allah yare. 36 Tna raa mana wonyõ sau to, nyõ ntmo anyõ Elisabet au mabi oh tna au mhaf ye. Tiwya raa mawe au fo siban. Menohe au mfo mhaf snyi trion ntamam oh. 37 Allah ytai yno bo bawya sai. Bo ro samyoh aro mhau kʼAit fee.” 38 Tna Maria mawe, “Jõ fi sryan ro Tuhan oh. Bo ro Ait yawe yno kʼjõ reto to, yno rof oh fea!” Tna malaikat reto mamo sikba au mamo.
Maria msya Elisabet
39-40 Tna fo Maria masen mamo fooh mo kʼntmo rau, Elisabet, mam remo rau. (Elisabet mhau mam atu far-far mam provinsi ro Yudea.) Maria ntwok mam remo reto tna mamoʼt samu ro Zakharia ysya yfain Elisabet. Tna au mmah meen kʼElisabet. 41 Ati ro Elisabet mari meen reto si fo, ku ro yhau kʼau mhaf yrok sio. Tna Har ro Tuhan msuf au. 42 Har ro Tuhan msuf au tibyo au mkyas fari mawe kʼMaria mawe, “Fnya to mawat, menohe Allah ysok nyõ tna yno bo ro moof kʼnyõ nesait aran miwer. Tna bi Ait yno bo ro moof ku ro yhau kʼnyõ nhaf retait ye! 43 Jõ fi awya oh mi Tuhan yme mama mmat jõ fo? 44 Jõ tari meen anyõ si fo, ku ro yhau mam thaf refi simaut tna yrok sio mam jõ thaf. 45 Tii nyõ smot Tuhan tna nawe bawya ro Ait ykyas reto to, kbe mabo. Ja nyõ nnaut maut-mroh fee. Tibyo Ait yno bo moof toni kʼnyõ re nyõ simaut toni.”
Bobaut ro Maria
46 Tna Maria mawe,
“Jõ tbaut Tuhan yase rait ro yno bo moof kʼjõ. 47 Allah oh mi Raa ro yoo riof mase yee kʼjõ tibyo jõ simaut! 48 Jõ fi raa kinyah sai. Menohe Ait ymat jõ. Jõ fi sryan rAit. Tna maban mam ati refo fo, kbe raa arin aso beta mawe Tuhan yno bo moof kʼjõ. 49 Allah tait Raa ro yatak. Yno bosair ro moof kʼjõ. Yasom rAit hayah. Raa roto mnan Ait fee. 50 Tna Allah yatmof raa beta ro waa Ait: Maban raa ro tinyi msya hohos wanu mamo snok ku renti ro meen anu bbe ye. 51 Bi Ait yatak tna yno bo mawat. Tna Ait sibrir-brar raa ro mnaut mawe ana weto raa ro mase. 52 Raa ro mase ja mbo raa ro kinyah. Menohe Allah soyak ana mroh mbam yuk rana ro hre. Tna Ait tubat raa kinyah ro ja mhar mawe ana to, raa kinyah sai, maut hre mam uu riryõn. 53 Ait ysan bo ro moof kʼraa kinyah ro haisre. Menohe raa ro bobot to, Allah yno ana haberek ybis mamo raa sai. 54 Ait yatmof anu, sryan wAit ro bno bo wAit. Yatmof anu raa ro Israel mnan fi tiwya Ait yawe. Ait sorni anu fee. 55 Tiwya Ait yawe yno bo moof kʼAbraham ysya ku renti wait mamo snok mam hame wajin. Ana to, hohos ranu oh meto.”
56 Maria mhau msya Elisabet mam amah rau snyi trion tuuf bo feto, tna mhah me mamoʼt remo rau.
Elisabet mabe Yohanes ro ja baptis raa
57 Elisabet mhaf mase oh, ayõ rau ro mabe to kene oh. Tna au mabe ku sme sait. 58 Raa wana weto beta msya au mafoh na mari he Tuhan yatmof au toni. Tibyo ana beta msya au simaut. 59 Ku retait yhau masno ro krentuuf to, tna ana makah ait mamo mkom (sunat) tna mafan yasom. (Mno mnan fi bo mafa raa ro Yahudi ja mno.) Tna raa mama mmat Zakharia ysya Elisabet msya ku mees refi. Raa mawe mafan ku refi yasom Zakharia, kro som ro yaja. 60 Menohe yme mawe, “Mfe! Ait yasom rait Yohanes.” 61 Ana mawe, “Fyi? Raa wonyõ aro masom Yohanes fee!” 62 Tna ana mtu bo reto kʼZakharia. Ana merif bo mkah matem sai tna mtu mawe mafan ku retait yasom awya. 63 Zakharia yayoh bokom sau tna ykom yawe, “Ait yasom rait Yohanes.” Tibyo raa weto mrok ktak beta. 64 Ati reto fo Zakharia ymai snok u tna ait bibi Allah. 65 Tna ana mafoh na mrok waa. Tna raa ro mhau mam atu far-far ro Yudea to, beta mari bo reto. 66 Tna raa beta ro mari bo reto to, hre mnaut mawe, “Tuhan yatam ku retait to. Meen ku retait yasen yno bo bawya?”
Bobaut ro Zakharia
67 Tna Har ro Tuhan msuf Yohanes yaja, Zakharia. Tibyo Zakharia ykyas bo ro mbam Allah. Ait yawe,
68 “Nma bbaut Tuhan. Ait yama ymat raa ro Israel. Ait yama yfes raa wAit.* Ait tait Allah ro anu smot. 69 Ait ybis Raa sait yama yoo riof ro mase yee kʼanu. Ait tait kube ro raja Daud. Tiwya raja Daud yamo sryan ro Tuhan rAit ye. 70  Nabi ro Allah ybis mamo mkyas bo wAit to, tiwya tinyi ana makin mhaf sau mkyas mawe: 71 Raa taro mamo byoh kʼanu tna taro knait anu ye. Menohe Allah yatak re yno riof kʼanu. 72 Tiwya Ait ykyas Bosi rAit kʼhohos wanu to. Ait ynaut Bosi reto tibyo Ait yatmof ana. 73 Bosi ro Moof reto tiwya Ait ykyas kʼhohos ranu Abraham. 74 Allah yno riof kʼanu re kbe anu bno bo rAit to, waa fee. Raa ro mamo byoh kʼanu to, Ait yno re ana matak mno amu fee. 75 Anu boo anu bsan kʼAit re bno bo wAit sai. Tna bmo raa ro mhaf moof mamo snok mam hame wajin.”
76 Tna Zakharia watum ku rait Yohanes yawe,
“Nyõ to, kbe natim siwyan iso mkah Tuhan ranu ro kbe yama. Allah ro yase hre abyõ ybo bombra beta tait, kbe ybis nyõ namo nkyas bo wAit. Tibyo kbe raa mtu nasom, ‘nabi ro bi Yase ybis’. 77 Kbe nyõ nerif bo kʼraa wAit re kbe ana mhar iso ro mamo re mkai riof ro mase. Tuhan yyon iro wana. 78 Allah tait yatmof raa. Tibyo ybis Mesias yama yno riof kʼanu. Ait retait kbe ybam Allah yama. Yama yfi ayõ ro ntara maut mam rabu momo. 79 Yama tna kek rAit mram raa ro wase Allah tna mhau mam amur hto. Yama yram raa ro waa bo mhai. Ait kbe sana anu bisoh iranya ranu bsya Tuhan.”
80 Tna Yohanes yabi. Tna bosmot rait matak. Ait yamo yhau mam yuk ro riamo sau mam Yudea. Yhau mamo snok mam ayõ rau ro ait snok. Tna fo ait yamo ykyas bo kʼraa ro Israel.
* 1:5 Raa mtu yasom 'Herodes ro Yase'. Kbe yare rait yasom Herodes Antipas yamo gubernurprovinsi ro Galilea. 1:17 Maleakhi 4:5mkyas mawe meen Allah ybis nabi sait yasom Elia yama. Yawe nabi Elia yatim wia tna Tuhan yama. Feto to raa ro agama Yahudi beta mwof nabi retait yama. Ana mhar mawe Elia yama wia yatim tna Mesias yama. 1:23 Ja ait yhau mam atu far-far mam rabin ro Yudea. Nmat bokom far-far 39. § 1:33 Tiwya Allah ytu Yakub yawe yasom rait Israel ye. Feto to kube rait to raa mtu mawe raa ro Yahudi ye tna msya raa ro Israel ye. * 1:68 Raa wAit mno iro. Menohe Allah sikowah ana fee. Yesus yawe Ait raa mame riryõn. Feto to Ait yake raa ro mno iro weto mkah yetsu rAit. 1:80 Raa ro Israel weto to mnan anya msya raa mana ro Yahudi. Bi Israel tait hohos rana beta.