12
“Fariseos cʉ̃ja ca ĩi dito buerijere tʉo majiña,” Jesús cʉ̃ ca ĩirique
(Mt 10.26-27)
To biro cʉ̃ ca ĩi niiri tabera, paʉ bojoca cʉ̃ja majuropeera ameri waa doca jañuripʉ Jesús pʉtore bii nea poo nʉnʉa dooupa. To biro cʉ̃ja ca biiro Jesús pea, cʉ̃ buerã peere o biro cʉ̃jare ĩi wede jʉoupi:
—Tʉo majiña fariseos yee baarique ca wauaro ca tiirije cʉ̃ja ca cʉorije menare, o biro pee ĩijata, watoara cʉ̃ja ca bii dito niirijere. Jĩcã wãme ʉno peera, jĩcãrãra majirique majiña manirijera biicã yerijãawa, ca biirije mani. Ñucã yaioropʉ ca niirije cãa, majiña manirijera biicã yerijãa waa, biiti. To biri niipetirije ca naitĩaropʉ mʉja ca ĩiriquere, añuro ʉmʉreco ca boeropʉ tʉorique niirucu. Ñucã mʉja wado jope bia jãa waari yaioroacã mʉja ca ĩirique cãare, wii jotoa pee mʉa peari acaro bui wede baterucuma —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.
¿Ñirure ca uwipe to niiti?
(Mt 10.28-31)
—Mʉja, yʉ mena macãrã peera o biro mʉjare yʉ ĩi: Ca jĩarãre uwiticãña; upʉ petira jĩacã pacarã, jiropʉra do biro tii majiticuma. “¿Ñiru peere ca uwipe to niiti?” Jĩacãri jiropʉ cãare, catiro jãñariquepʉ cãare pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ ñañaro ca tii yaiogʉ docare cʉ̃re uwiya. Ʉ̃gjá. Yee méé mʉjare yʉ ĩi. Cʉ̃ docare uwiya.
”¿Wapa tiirica tiiri pʉa tiiacã wapara jĩcã amo cõropʉ miniare to noniña maniti? To biro tiicãrique to ca nii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ pea jĩcʉ̃ ʉnorena cʉ̃jare acoborucu tiitimi. Mʉja cãare, mʉja dʉpʉga maquẽ poare cõo peotiriquepʉ cʉomi. To biri uwiticãña. Mʉja doca paʉ minia ametʉenero ca wapa cʉtirã mʉja nii —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.
Jesucristo yeere ca wederã
(Mt 10.32-33; 12.32; 10.19-20)
—No ca boogʉ yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ yʉ yee maquẽre bojocare cʉ̃ ca wedejata, yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ cãa, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre cʉ̃ yee maquẽre yʉ wede bojarucu. Yʉre ca tʉo nʉnʉjeegʉ nii pacagʉ, bojocare yʉ yee maquẽre ca wede junagʉra, cʉ̃ cãa to birora cʉ̃ yee maquẽre Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre wede boja ecotirucumi. 10 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃re, jĩcʉ̃ ñañarije cʉ̃ ca ĩicãmijata cãare, to biro cʉ̃ ca ĩiriquere acobocãrucumi Ʉmʉreco Pacʉ. To ca bii pacaro, Añuri Yerire ñañarije ca ĩi wede paigʉ doca, ñañaro cʉ̃ ca ĩiriquere acobo ecotirucumi.
11 ”Mʉjare, nea poo juu buerica wiijeripʉ, ʉparã pʉtoripʉ cʉ̃ja ca ñee waaro, “¿Do biri wãme mani ĩi ametʉarãti? ¿Do biro cʉ̃jare mani ĩi yʉʉrãti?” ĩi tʉgoeñarique paiticãña. 12 Mʉja ca wedepa tabe ca earo, mʉja ca wedepere mʉjare majiorucumi Añuri Yeri —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.
Ca apeye paigʉ, ca tʉgoeña bojoca catitigʉ
13 To biro cʉ̃ ca ĩi niiro, jĩcʉ̃, bojoca watoapʉ ca niigʉ, o biro ĩiupi Jesús're:
—Buegʉ, jãa pacʉ niiquĩricʉ cʉ̃ ca cũu yairije yʉ jũwʉ cʉ̃ ca cʉorijere “Cʉ̃ yee ca niirijere cʉ̃re noniña,” yʉre ĩi bojaya —ĩiupi.
14 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi:
—Yʉ mena macʉ̃, “¿Ñiru yʉre, mʉja watoare, mʉja ca tii niirijere ĩa beje, mʉja ca cʉorijere dica woo, tii niiña,” yʉre cʉ̃ ĩijapari? —ĩiupi.
15 To biro ĩi, bojocare o biro cʉ̃jare ĩi wedeupi Jesús: “Bojoca catiya, niipetirije boo tʉgoeñarique menare. Mani ca cati niirijea paʉ mani ca apeye jee cũu cʉo niirije jʉori méé nii.”
16 To biro cʉ̃jare ĩi, ati wãme ĩi cõoñari cʉ̃jare wedeupi:
—Niiupʉ jĩcʉ̃, ca apeye paigʉ. Cʉ̃ yaa yeparire, cʉ̃ oterique pairo cʉ̃re dica cʉti bojaupe. 17 To biro ca biiro, “¿Do biro yʉ tiigʉti? Yʉ otere yʉ ca queno cũupa tabe yʉ cʉoti,” ĩi tʉgoeñaupʉ. 18 “Jaʉ. Mee yʉ maji yʉ ca tiipere. Yʉ ote dicare yʉ ca queno cũuri wiijerire wee bateri, ape wiijeri, paca wiijeri jañuro yʉ tiigʉda, tii wiijeripʉ yʉ ote dica niipetirore, yʉ ca cʉorije niipetirijere cũurʉgʉ. 19 To biro tii yapano, o biro yʉ ĩirucu, yʉ ca cati niirijere: ‘Yʉ mena macʉ̃, paʉ cʉ̃mari mʉ ca cʉo niipere mee pairo queno cũurique mʉ cʉo. To biri yerijãa, baa, jini, mʉ ca catiri rʉmʉrire ʉjea nii, tiicã niiña,’ yʉ ĩirucu,” ĩiupʉ.
20 ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, Ʉmʉreco Pacʉ pea o biro cʉ̃re ĩiupʉ: “Ca tʉgoeña bojoca catitigʉ, ati ñamira mʉ yerire ẽmacãrã doorã tiima. Mʉ ca queno cũu cʉo niirije pea ¿ñiru yee to niiroti?” cʉ̃re ĩiupʉ.
21 ”O biirije bii, pairo apeye cʉti pacagʉ, pai jañuro cʉ̃ yee ca niipe wadore ca apeye jee cũu niigʉra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro peera ca boo pacagʉ niimi —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.
Cʉ̃ punare ĩa cotemi Ʉmʉreco Pacʉ
(Mt 6.25-34)
22 To biro ĩi yapano, cʉ̃ buerãre o biro cʉ̃jare ĩiupi Jesús:
—To biri o biro mʉjare yʉ ĩi: Baarique mʉja ca baa cati niipere, juti mʉja ca jãñaperena tʉgoeñarique paiticãña. 23 Mani ca cati niirijea baarique ametʉenero wapa cʉti, mani upʉ cãa juti ametʉenero wapa cʉti. 24 Minia, wai aare ĩaña. Otere oteti, ote dicare jeeti, baarique queno cũurica wii cʉoti, ote dica queno cũurica tabe ʉnora cʉoti, biima. To biro cʉ̃ja ca bii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ pea cʉ̃ja ca baapere cʉ̃jare tiicojomi. ¡Mʉja pee doca minia ametʉenero ca wapa cʉtirã mʉja nii! 25 ¿Nii pee mʉja mena macʉ̃, cʉ̃ ca tʉgoeña ama pato wãcãrije menara, jĩcã cuu cʉ̃ bʉcʉa mʉa nemo majicãgajati? 26 Õo ca biirije ʉnoacãrena bii majiti pacarã, ¿ñee tiirã apeye peere to cõro bʉaro mʉja tʉgoeña ama pato wãcãti?
27 ”Oorire ĩaña. ¿Do biirije to bʉcʉati? Padeti, tee ca jãñape juti juati, bii pacaro ĩaricaro añurije bʉcʉa. Wiogʉ Salomón niiquĩricʉ niipetirije añurije ca cʉocãgʉpʉ cãa, tee ametʉenero añurijepʉra juti jãña, tiitiquĩupi. 28 Ʉmʉreco Pacʉ, taa mecʉ̃re nii, ñucã boero ʉnora joe bate ecocã yai waa, ca biirije cãare, ĩaricaro añurije juti jãami. ¡Mʉja docare tee ametʉenero cʉ̃ tiitibogajati, petoacã peti díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorã! 29 To biri mʉja ca baapere, mʉja ca jinipere, tʉgoeñarique pai ama nucũ yujuticãña. 30 Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã niima, ate niipetirijere ca ama nucũ yujurã. Mee, mʉja pea jĩcʉ̃ mʉja Pacʉ cʉti, mʉja ca boorijere ca majigʉre. 31 To biri mʉja Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niirije peere amaña. To biro biirã, ate cãare mʉja tiicojo ecorucu —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.
Ʉmʉreco tutipʉ apeye cʉtirique
(Mt 6.19-21)
32 —Yʉ yaarã oveja, uwiticãña. Mʉja, paʉacã méé mʉja nii. To biro mʉja ca bii pacaro, Ʉmʉreco Pacʉ pea ca bojoca añugʉ niiri, cʉ̃ ca doti niiri tabere mʉjare tiicojorʉgami. 33 Mʉja apeyere noni wapa jeeri, ca apeye boo pacarãre tiicojoya. Ati yepa maquẽ apeye boacoa, ca biirijerena jee cũuticãña. Ʉmʉreco tutipʉ apeye ca petitipe jee dutiri maja eati, õpẽcõa ʉnora baati, cʉ̃ja ca biiri tabepʉ maquẽ docare apeye queno cũuña.* 34 To biri mʉja apeye ca niiri tabera niirucu mʉja yeri cãa —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.
Añuro nii yuerique
35 —To biri, mee juti jãñaricarãpʉ, jĩa boericagaari cãare jĩa tuariquepʉ, cʉo yue niiña. 36 Paderi maja, cʉ̃ja wiogʉ amo jiarica boje rʉmʉre ca waaricʉ tua eagʉ, jopere cʉ̃ ca paarije menara cʉ̃re boca pãa jõene, ca tiiparã cʉ̃ja ca nii yuerore biro biiya. 37 Bʉaro ʉjea niima, cʉ̃ja wiogʉ cʉ̃ ca eapere ca yue niirãrena cʉ̃ ca bʉa earã. Yee méé mʉjare yʉ ĩi: Wiogʉ majuropeera, baarique peorica pĩi pʉto cʉ̃jare duwi doti yapano, cʉ̃jare baarique peorucumi. 38 Cʉ̃ja, bʉaro ʉjea niima, ñami decomacã, ca boeparo jʉguero to ca nii pacaro, ca cãnitirãrena cʉ̃ ca bʉa earã. 39 Atere majiña: Jĩcʉ̃ wii ʉpʉ, “To cõro earucumi jee dutiri majʉ,” cʉ̃ ca ĩi majijata, cʉ̃ yaa wiire pãa jãa doori, cʉ̃ ca jee dutiro, cʉ̃re tiiticumi. 40 Mʉja cãa to birora añuro queno yue niiña. “Doocumi,” mʉja ca ĩitiri tabe ʉnore earucumi Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.
Pʉarã pade coteri maja: ca añugʉ, ca añutigʉ
(Mt 24.45-51)
41 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉogʉ, Jesús're o biro ĩi jãiñaupi Pedro:
—Wiogʉ, ¿ate mʉ ca ĩi cõoña wederijere jãa wadore ĩigʉ mʉ ĩiti, niipetirãre ĩigʉ mʉ ĩitiqué? —cʉ̃re ĩiupi.
42 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Jesús pea o biro ĩiupi:
—¿Ñiru cʉ̃ niiti, cʉ̃ wiogʉ yeere ĩa nʉnʉjee bojari majʉ, ĩiricarore biro ca tiigʉ, ca tʉgoeña bojoca catigʉ, cʉ̃ wiogʉ, cʉ̃ yaa wii macãrãre ĩa cote, baarica tabe ca earo cʉ̃jare baarique eca, cʉ̃ ca tii dotigʉ pea? 43 Bʉaro ʉjea niimi pade coteri majʉ, cʉ̃ wiogʉ tua eagʉ, cʉ̃ ca tiipe cʉ̃ paderiquere ca tii niigʉrena cʉ̃ ca bʉa eagʉa. 44 Yee méé mʉjare yʉ ĩi. Cʉ̃ wiogʉ pea cʉ̃ yee niipetirijere ca ĩa cotegʉ cʉ̃re cũurucumi. 45 Cʉ̃ pade coteri majʉ pea, “Yʉ wiogʉ yoari méé tua eatirucumi,” ĩi tʉgoeñari, paderi maja aperã peere, ʉmʉa, nomiare ñañaro cʉ̃jare tii, baarique wado baa, jini, cũmu nucũ yuju, biicumi. 46 Cʉ̃ wiogʉ pea tii rʉmʉ, to cõro ca niiro, earucumi cʉ̃ ca ĩi tʉgoeña yuetiri tabere eari, bʉaropʉra ñañaro cʉ̃re tii, ĩiricarore biro ca tiitirã cʉ̃ja ca tamʉorore biropʉ cʉ̃ ca biiro cʉ̃re tiirucumi.
47 ”Pade coteri majʉ, cʉ̃ wiogʉ cʉ̃ ca boorijere maji pacagʉ, queno yueti, cʉ̃ ca boorore biro tiiti, cʉ̃ ca biijata, paʉ tiiri bape ecorucumi. 48 Pade coteri majʉ, majitima ĩigʉ ñañaro cʉ̃ ca tii ecope ʉnore cʉ̃ ca tii bui cʉtijata, peeto jañurora bape ecorucumi. To biri paʉ ca tiicojo ecogʉa, bʉaropʉra tii doti ecorucumi. Ñucã, cʉ̃ ca ĩa nʉnʉjeepere paʉpʉra ca tiicojo ecogʉa, ametʉeneropʉ doti ecorucumi —ĩiupi Jesús.
Jesús jʉori ameri camotatirique
(Mt 10.34-36)
49 —Yʉa, ati yepapʉre peca jĩa tuagʉ doogʉ yʉ doowʉ. Mee ca ʉ̃ʉcoaropʉ yʉ boocãmi. 50 Biigʉpʉa, ñañaro peti yʉ bii ametʉarucu. To biro yʉ ca biipere ñañaro yʉ tʉgoeña. 51 ¿“Ati yepare jĩcãri mena añuro niiriquere jee doogʉ biijacupi,” mʉja ĩiti? Teere jee doogʉ méé yʉ biiwʉ. Ameri camotatirique peere jee doogʉ yʉ doowʉ. 52 Mecʉ̃ mena, jĩcã wii macãrã jĩcã amo cõro ca niirã, ĩtiarã pʉarãre ĩa tuti, ñucã pʉarã, itiarã ca niirã peere ĩa tuti, biirucuma. 53 Ñucã cʉ̃ pacʉ cʉ̃ macʉ̃rena ĩa juna, cʉ̃ macʉ̃ pee cãa cʉ̃ pacʉrena ĩa juna, cõ paco cãa cõ macõrena ĩa juna, cõ macõ pee cãa cõ pacorena ĩa juna, ñucã cõ mañico cãa cõ macʉ̃ nʉmorena ĩa juna, cõ macʉ̃ nʉmo pee cãa cõ mañicõrena ĩa juna, ameri biirucuma —ĩiupi Jesús.
Ʉmʉrecori ca biirije
(Mt 16.1-4; Mc 8.11-13)
54 Jiro bojoca peere o biro cʉ̃jare ĩiupi ñucã Jesús:
—Muipũ cʉ̃ ca ñaajãa waari nʉña pee, bueri bʉrʉri to ca mʉa dooro ĩarã, “Oco pearʉgaro bii,” mʉja ĩi ĩa maji. Mʉja ca ĩirore birora bii. 55 Ñucã jõcʉ̃ jiro macã nʉña pee wino to ca paa puu dooro ĩarã, “Ajirʉgaro bii,” mʉja ĩi ĩa maji. Mʉja ca ĩirore birora bii. 56 ¡Watoara ca bii dito pairã! Ʉmʉrecori, yepari ca biirijere añuropʉ, “To biirije biirʉgaro bii,” ca ĩi majĩcãrã nii pacarã, ¿ñee tiirã ano mʉja watoa ca biirije peera “To biirije biirʉgaro bii,” mʉja ĩi ĩa majititi? —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.
Ameri wederique quenorique
(Mt 5.25-26)
57 —¿Ñee tiirã mʉja majuropeera, añurijere mʉja ĩa cõoña majititi? 58 Jĩcʉ̃ mʉre cʉ̃ ca wedejãaro, wiorã pʉtopʉ cʉ̃ mena waa nʉnʉa waagʉpʉra, jĩcãto cʉ̃ mena ameri wederique quenoña. To biro mʉ ca tiitijata, ca jãiña bejegʉ pʉtopʉ mʉre ami waa, cʉ̃ pee cãa uwamarãpʉre mʉre tiicojo, cʉ̃ja pea tia cũurica wiipʉ mʉre tia cũu, cʉ̃ja ca tiitipere biro ĩigʉ. 59 Tia cũurica wiipʉra yua, mʉ ca wapa tii peotitijata, mʉ wititirucu,” mʉre yʉ ĩi —cʉ̃jare ĩiupi Jesús.
* 12:33 12.33 Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉ. 12:58 12.58 Juez.