19
Tek ri Pablo xapon chic pa tinamit Efeso
Y yac'a tek ri Apolos c'o pa tinamit Corinto, yac'ari' tek ri Pablo* ruchapon c'a benak pa tak tinamit ri yec'o el chuwijuyu' ri yec'o pa rucuenta ri Galacia y Frigia. Y c'ac'ari' xapon pa tinamit Efeso, y xeberila' nic'aj chic kach'alal chiri'. Rumari' riya' xuc'utuj c'a chique: Tek xinimaj, ¿la xka c'a pe ri Lok'olaj Espíritu pan iwi'? xcha' chique. Y ri kach'alal ri' xquibij chare: Ni xa ta kac'axan chi c'o Lok'olaj Espíritu, xecha'.
Y yac'ari' tek ri Pablo xuc'utuj chic chique: ¿Achique c'a chi bautismo ri xban chiwe? xcha' chique. Y ri kach'alal ri' xquibij: Riyoj ya ri bautismo ri ruc'utun ca ri Juan ri Bautista§ ri xban chake, xecha'.
Y ri Pablo xubij chique: Ri bautismo ri xuben ri Juan, retal chi ri winek xtzolin pe quic'u'x riq'ui ri Dios.* Ri Juan xubij chuka' chique ri winek chi c'o jun achi ri xtipe, y yari' ri tiquinimaj. Y ri' ya ri Jesús, ruma ya Riya' ri Cristo, xcha' ri Pablo.
Y tek riye' cac'axan chic ka ronojel ri', c'ac'ari' xeban bautizar pa rubi' ri Ajaf Jesús. Y can xka c'a pe ri Lok'olaj Espíritu pa quiwi', tek ri Pablo xuya' ruk'a' pa quiwi'. Y xech'o pa nic'aj chic ch'abel ri ma ye quich'abel ta,§ y xquik'alajsala' ri xbix chique ruma ri Dios. Y chiquinojel, yec'o achi'el xa ye cablajuj achi'a'.
Ri Pablo oxi' ic' ri can xoc y xel chiri' chupan ri jay ri kas nic'ut wi ri ruch'abel ri Dios. Can man c'a nuxibij ta ri' nutzijoj ri ruch'abel ri Jesucristo chique ri winek. Junan c'a niquich'ob rij* ri ch'abel ri nich'o chrij ri rajawaren ri Dios, y ri Pablo can nutij c'a ruk'ij chi nuc'ut ri ruch'abel ri Dios chiquiwech. Pero yec'o c'a nic'aj ri xa xquicowirisaj ri cánima, y ma xeniman ta. Pa ruq'uexel chi xeniman ta, xa xquichop itzel yech'o chiquiwech ri winek chrij§ ri Ajaf Jesús, ri kitzij Bey. Rumari' ri Pablo xujech el ri' quiq'ui y xeruc'uaj el ri quiniman chic ri Jesucristo, riche (rixin) chi nbequimolo' qui' pa jun jay ri acuchi (achique) yetijox wi ri winek ruma jun achi ri Tiranno rubi', riche (rixin) chi niquich'ob rij ri ruch'abel ri Dios ronojel k'ij. 10 Y ca'i' juna' ri queri' xuben ri Pablo. Rumari' tek can quinojel xe'ac'axan ri ruch'abel ri Ajaf Jesús chiri' pa ruwach'ulef Asia. Chi israelitas y ma israelitas ta ri xe'ac'axan.
11 Y ri Dios xucusaj c'a ri Pablo riche (rixin) chi xerubanala' nima'k tak milagros.* 12 Rumari' hasta ri rutziak ri nibix gabacha chare y chuka' ri rusu't xe'uc'uex quiq'ui yawa'i', y ri yawa'i' ri' can xec'achoj. Chuka' ri winek ri yec'o itzel tak espíritu quiq'ui, ri itzel tak espíritu can xe'el wi el.
13 Y yec'o c'a achi'a' israelitas ri yebiyaj, ri can ye elesey wi itzel tak espíritu. Nic'aj c'a chique riye' can nicajo' c'a niquicusaj ri rubi' ri Ajaf Jesús§ riche (rixin) chi yequelesaj ri itzel tak espíritu. Rumari' riye' niquibij c'a chique ri itzel tak espíritu: Pa rubi' ri Ajaf Jesús ri nutzijoj ri Pablo nikabij c'a chiwe chi quixel el, yecha' c'a chique.
14 Y can queri' chuka' nicajo' niquiben ri ye wuku' ruc'ajol ri jun achi ri Esceva rubi'. Ri achi ri' jun israelita, y cajawalul jumoc sacerdotes. 15 Pero jun bey tek riye' xquicusaj ri rubi' ri Jesús riche (rixin) chi niquelesaj ri itzel espíritu ri c'o riq'ui jun achi, ri espíritu ri' xch'o pe y xubij: Riyin wetaman achique ri' ri Jesús* y chuka' wetaman achique chi achi ri' ri Pablo. Y riyix, ¿achique ta c'a chic ibanic? xcha' chique.
16 Y ri achi ri c'o ri itzel espíritu riq'ui, xuq'uek c'a ri' chiquij ri achi'a' ri', y majun chic c'a ri xecowin xquiben pa ruk'a', xa can xch'acon wi chiquij. Xuretz (xutzer) c'a ri quitziak chiquij y ye socotajnek xe'anmej el chupan ri jay ri'. 17 Y ri xbanatej xetamex c'a cuma quinojel. Can xetamex c'a cuma ri israelitas y cuma ri ma ye israelitas ta ri yec'o chupan ri tinamit Efeso. Riye' xpe c'a jun nimalaj xibinri'il chique ruma ri xbanatej. Y ri Ajaf Jesús xya'ox (xya') c'a ruk'ij ruc'ojlen.§
18 Y ye q'uiy c'a chique ri winek ri can quiniman chic, ye'oka chuk'alajsaxic ri itzel ri ye quibanalon.* 19 Ye q'uiy c'a ri quiniman chic ri Ajaf Jesús, ye aj itza' ri rubanon ca. Rumari' xequicanola' pe ri quiwuj riche (rixin) itz, y can ya ri chiquiwech ri winek xequiporoj wi ri quiwuj ri'. Y ri rajel ri q'uiy wuj riche (rixin) itz ri xporox, achi'el xa cincuenta mil sakapuek. 20 Y ruma c'a ri xbanatej, can sibilaj c'a ye q'uiy winek xquichop niquinimaj§ ri ruch'abel ri Ajaf Dios, y can xk'alajin chi ri ruch'abel ri Dios sibilaj nim ri ruchuk'a'.
21 Tek banatajnek chic ronojel ri', ri Pablo xpe c'a pa ránima chi nibe c'a pa Macedonia y pan Acaya chiquitz'etic ri kach'alal. Y chuka' xpe pa ránima chi nibe c'a pa Jerusalem,* y c'ac'ari' c'o chi nibe pa Roma. 22 Rumari' ri Timoteo y ri Erasto ri yeto'o riche (rixin), xerutek c'a el c'a pa Macedonia. Y riya' c'a xc'oje' na ca juba' ri pa ruwach'ulef Asia.
Tek ri winek riche (rixin) ri tinamit Efeso xeyacatej chiquij ri Gayo y ri Aristarco
23 Y ri pa tinamit Efeso ri tiempo ri', ri winek sibilaj c'a coyowal y xeyacatej c'a chrij ri kitzij Bey.§ 24 Y ya ri jun achi aj samajel chrij sakapuek ri Demetrio rubi', ri xetakchi'in ri winek. Ruma ri chiri' pan Efeso, can c'o rachoch jun ruwachbel ixok ri nibix Diana chare, y ya c'a ri ruwachbel ri jay ri' ri yerubanala' riya' riq'ui ri sakapuek, y yeruc'ayij. Y ri achi ri', ye rachibilan ri ye rumozo sibilaj c'a yech'acon* chiquij ri tak ruwachbel ri jay ri'. 25 Rumari' ri achi ri' xerusiq'uij (xeroyoj) ri ye rumozos, y xerumol chuka' ri nic'aj chic aj banoy ruwachbel ri jay riche (rixin) ri Diana, y xubij chique: Riyix iwetaman c'a chi re jun samaj kachapon, can c'o ch'acoj chrij. 26 Pero riyix itz'eton y chuka' iwac'axan chic chi ri achi ri nibix Pablo chare, nubij c'a chique ri winek chi ri dioses ri xa ye banon cuma winek ma ye dios ta. Y can ye q'uiy ri rujalon chic quina'oj y quiniman chic, ma xu (xe) ta wi re wawe' pan Efeso, xa can juba' ma pa ronojel re ruwach'ulef Asia. 27 Y ma xu (xe) ta wi kach'acoj riyoj ri nuc'om pe ruc'ayewal chare, xa can queri' chuka' nuben chare ri rachoch ri ka-dios Diana, ruma majun ruk'ij niban ca chare. Y wi queri' niban chare, netzelex c'a ca ri nimalaj ka-dios, jun dios ri can niquiya' chuka' ruk'ij ri winek ri yec'o pa ronojel tinamit ri yec'o pa rucuenta re Asia y ri yec'o pa rucuenta nic'aj chic ruwach'ulef, xcha'.
28 Tek xquic'axaj ri xubij ri Demetrio chique, ri achi'a' ri' xyacatej coyowal. Y can junan c'a tek xquirek quichi', y xquibij: ¡Nim ri Diana ri ka-dios§ riyoj aj Efeso!
29 Y quinojel c'a ri winek riche (rixin) ri tinamit Efeso xebeyacatej pe, astape' ma quetaman ta achique ruma. Riye' xa yec'a ri ca'i' achi'a' ri yepe pa Macedonia, ri ye rachibil ri Pablo ri xequichop el. Ri achi'a' ri', jun Gayo* rubi' y ri jun chic Aristarco rubi'. Y xe'uc'uex c'a ri acuchi (achique) niquimol wi qui' ri winek ri'. 30 Y ri Pablo can xrajo' c'a xapon chupan ri lugar ri', y xoc ta apo riche (rixin) chi nich'o chiquiwech ri winek, yac'a ri kach'alal ma xquiya' ta k'ij chare. 31 Chuka' yec'o c'a aj k'atbel tzij riche (rixin) ri ruwach'ulef Asia ri yec'o chiri' pan Efeso,§ ri xquitek rubixic chare ri Pablo chi ma tapon ta ri acuchi (achique) quimolon wi qui' ri winek. Queri' xquiben ri achi'a' ri', ruma can camigo qui' riq'ui ri Pablo.* 32 Yac'a ri acuchi (achique) ntajin wi ri molojri'il, ri winek sibilaj pa quichi' niquiben. Yec'o ri jun wi niquibij. Y yec'o nic'aj ri jun wi chic ri niquibila'. Pero sibilaj c'a ye q'uiy ri ma quetaman ta achique ruma tek quibanon ri molojri'il ri'. Can sachnek c'a quic'u'x ri winek ri quimolon qui'. 33 Y chiquicojol c'a ri winek ri quimolon qui' chiri', yec'o c'a winek israelitas ri can chiri' pa tinamit yec'o wi, y riye' riche (rixin) chi niquito' qui' chi majun nipe chiquij, rumari' xquiya' runa'oj jun achi ri can quiwinak wi, ri Alejandro rubi' y xquinim c'a apo riche (rixin) chi tich'o chiquiwech ri winek riche (rixin) chi niquito' qui'. Y tek ri Alejandro c'o chic chiquiwech ri winek, xuben c'a retal riq'ui ri ruk'a' chi quetane' ka. 34 Pero ri winek ri' xa itzel niquina' chique ri israelitas. Rumari', tek xquitz'et ri Alejandro y xquinabej chi xa jun israelita, xa juba' ma ca'i' horas ri junan xquirek quichi' y xquibij: ¡Nim ri Diana ri ka-dios riyoj aj Efeso! xecha'.
35 Y tek ri aj tz'ib riche (rixin) ri tinamit ri' xcowin xerutanaba' ka ri winek, xubij c'a chique: Achi'a' riche (rixin) re tinamit Efeso, ¿la can c'o ta cami jun winek ri man ta etamayon chi ri aj wawe' pan Efeso can ye chajinel wi riche (rixin) ri rachoch ri Diana y queri' chuka' riche (rixin) ri ruwachbel ri nimalaj dios Diana ri kajnek pe chila' riq'ui ri dios Júpiter? 36 Y majun c'a xtibin chi man ta queri'. Rumari' ma tich'ujirisaj ta ka ri iwánima, tich'obo' na jabel, y ma tiben ta ri xa ma ruc'amon ta. 37 Ruma re achi'a' re ye ic'amom pe, majun itzel quibanon o quibin ta chrij ri Diana. 38 Y wi ri Demetrio y ri ye rachibil c'o ch'a'oj nicajo' niquiyec chrij jun winek, can yec'o c'a aj k'atbel tzij, pa tak k'atbel tzij,§ ri acuchi (achique) ruc'amon chi niquichojmirisaj wi qui'. 39 Y wi xa jun chic ruchojmirisaxic ri niwajo' riyix, tikacha' c'a ca jun k'ij tek xtikamol ki' konojel y nikachojmirisaj, achi'el ri nubij ri kaley. 40 Ruma xa choj queri' kamolon pe ki'. Y wi ta nic'utux chake chi achique ruma tek kamolon ki' y achique ruma tek ye yacatajnek pe ri winek,* majun achique ta xtikabij riche (rixin) chi nikato' ki'. Y riq'ui juba' ri aj k'atbel tzij niquich'ob chi nikaben re molojri'il re' riche (rixin) chi yojyacatej chiquij. Y ri' yojruya' pa ruc'ayewal chuwech ri k'atbel tzij.
41 Y ri aj tz'ib can xu (xe wi) c'a xubij ri ch'abel ri', can yac'ari' xubij chique ri winek ri quimolon qui' chiri' chi tiquitaluj el qui'.
* 19:1 1 Co. 1.12. 19:2 Hch. 8.16. 19:2 1 S. 3.7. § 19:3 Hch. 18.25. * 19:4 Hch. 13.24. 19:4 Hch. 1.5; 11.16. 19:5 Ga. 3.27. § 19:6 Hch. 2.4. * 19:8 Hch. 17.2. 19:8 Hch. 1.3; 28.23. 19:9 2 R. 17.14; 2 Cr. 30.8; Neh. 9.16, 17. § 19:9 Jud. 10. * 19:11 Mr. 16.20. 19:12 Mt. 14.36. 19:13 Mt. 12.27. § 19:13 Mr. 9.38; Lc. 9.49. * 19:15 Mt. 8.29; Mr. 1.24; 5.7. 19:17 Hch. 2.43. 19:17 Lc. 1.65; Hch. 5.5, 11. § 19:17 Lc. 7.16. * 19:18 Jer. 3.13; Mt. 3.6. 19:19 Dn. 2.2. 19:19 Is. 30.22. § 19:20 Col. 1.6. * 19:21 Hch. 20.22; Ro. 15.25; Ga. 2.1. 19:22 Hch. 16.1. 19:22 Ro. 16.23; 2 Ti. 4.20. § 19:23 Hch. 9.22; 19.9. * 19:24 Hch. 16.16, 19. 19:25 Pr. 15.27; 1 Ti. 6.10. 19:26 Sal. 115.4; Is. 41.24; 44.10-20; 46.7; Jer. 10.3; Hch. 17.29; 1 Co. 8.4. § 19:28 Jer. 50.38; Hab. 2.18, 19. * 19:29 Ro. 16.23; 1 Co. 1.14. 19:29 Hch. 20.4; 27.2; Col. 4.10; Flm. 24. 19:31 Hch. 16.6; 1 P. 1.1. § 19:31 Ap. 1.11. * 19:31 Pr. 16.7. 19:33 1 Ti. 1.20; 2 Ti. 4.14. 19:33 Hch. 12.17; 13.16; 21.40. § 19:38 Hch. 13.7. * 19:40 1 R. 1.41; Mt. 26.5. 19:41 Ec. 9.17.