2
Tek xalex ri Jesús
Y xbanatej c'a chi pa rutiempo ri Augusto César tek ya riya' ri aj k'atbel tzij, riya' xutek c'a rubixic chique quinojel ri winek chi tiquitz'ibaj quibi'. Yari' ri nabey mul niban queri'. Y tek xban ri nabey tz'iban bi'aj ri',* yari' tek c'a nik'ato na tzij ri jun achi ri Cirenio rubi', chila' pa ruwach'ulef Siria. Y ri winek pan Israel c'o c'a chi nbequitz'ibaj quibi' pa tak quitinamit. Y chiri' pa rucuenta ri Galilea c'o jun tinamit ri Nazaret rubi'. Y ri chiri' pa Nazaret c'o c'a jun achi ri José rubi'. Y ri José c'a ri', c'o c'a chi nibe chutz'ibaxic ri rubi' c'a pa Belén, ri jun tinamit ri c'a pa rucuenta ri Judea c'o wi, ruma ye aj chiri' ri ye ojer tak rati't rumama'. Chiri' c'a pa Belén xalex wi ri rey David, y ri José can jun chique ri ye riy rumam ca ri rey David. Y ri José rachibilan ri María ri ya'on chic chare riche (rixin) chi ntoc rixjayil, xebe c'a pa Belén chutz'ibaxic quibi'. Y ri María xa nakaj chic c'a ri alanic chrij. Y chiri' c'a pa Belén yec'o wi tek ri María xtz'aket ri ruk'ij riche (rixin) chi nralaj ri ac'al.§ Riya' xc'oje' c'a ral ti c'ajol (ala').* Ri María jabel xubor ri ac'al pa tziek, y xuliba' pa jun quiwaybal chicop. Pa jun quica'aj chicop xalex wi ri nabey ti ral ri María, ruma chi nojnek chic ri mesón.
Tek xquic'ut qui' ri ángeles chiquiwech ri ye aj yuk'a'
Y yec'o c'a aj yuk'a' yequiwaraj quicarne'l pa jun juyu', ri nakaj nicanaj wi ca chare ri tinamit Belén. Can yac'ari' tek xuc'ut ri' jun ángel chiquiwech ri aj yuk'a' ri', jun ángel ri petenak chila' chicaj riq'ui ri Ajaf. Y riye' sibilaj xquixibij qui' ruma ri ángel, y ruma chuka' ri sakil riche (rixin) ri Ajaf ri xsakirisan quiche (quixin). 10 Yac'a ri ángel xubij chique: Ma tixibij ta iwi'. Tiwac'axaj na pe' re nwajo' nbij chiwe, can riche (rixin) sibilaj quicoten. Y ma xu (xe) ta wi iwuche (iwixin) riyix re quicoten re', xa can quiche (quixin) chuka' quinojel winek. 11 Tiwac'axaj c'a re xtinbij chiwe: Chila' pa Belén, ri rutinamit ca ri rey David, wacami xalex c'a ri Colonel,§ ri Cristo ri Ajaf.* 12 Ri retal riche (rixin) chi wi ya ti ac'al ri' ri niwil, xtitz'et c'a chi boron jabel pa tziek y cotz'oban pa jun quiwaybal chicop, xcha' ri ángel.
13 Can yac'a chuka' ri' tek xebec'ulun pe nic'aj chic ángeles ri ye petenak chila' chicaj y can sibilaj ye q'uiy. Y riye' niquiya' c'a ruk'ij ri Dios, y niquibij:
14 ¡Wacami, ri chila' chicaj sibilaj niya'ox (nya') ruk'ij ruc'ojlen ri Dios!
¡Y wawe' chuwech re ruwach'ulef xoka yan ri uxlanibel c'u'x.§ Xoka yan chiquicojol ri winek, ruma ri rutzil ri Dios!
15 Can xu (xe) wi xquibij ca queri' ri ángeles, can yac'ari' tek xebe chila' chicaj. Y can xu (xe wi) c'a xebe ri ángeles ri', ri aj yuk'a' can yac'ari' xquibila' ka chiquiwech: Jo' chanin pa Belén. Jo' chutz'etic* ri ac'al ri xalex chila'. Ruma ri Ajaf can xutek pe rubixic chake.
16 Y riche (rixin) c'a chi nbequitz'eta' ri ac'al, ri aj yuk'a' ri' can chanin c'a xebe c'a pa tinamit. Can xebequila' wi c'a ri María, ri José, y ri ac'al can cotz'oban c'a pa jun quiwaybal chicop. 17 Ri aj yuk'a' ri', can xu (xe) wi xquitz'et ri ac'al, xquichop c'a rutzijoxic ri xbix chique ruma ri ángel, chrij ri ti ac'al ri'. 18 Y quinojel c'a ri winek ri ye'ac'axan quiche (quixin), can xquimey ri utzilaj tak ch'abel ri niquitzijoj ri aj yuk'a'. 19 Y ri María can xeruyec c'a pa ránima ronojel ri tzij ri', y yeruch'ob chuka' ronojel ri tzij ri'. 20 Ri aj yuk'a' xetzolin c'a. Y riye' niquiyala' c'a ruk'ij ruc'ojlen ri Dios y niquinimirisala' ri rubi'. Riye' quec'ari' niquiben ruma ronojel ri quitz'eton y quic'axan chic. Can xbanatej wi c'a achi'el ri rubin ca ri ángel.
Ri ti ac'al Jesús xuc'uex pa rachoch ri Dios
21 Y tek xtz'aket ri wakxaki' k'ij ri talex wi ri ac'al, xban ri circuncisión chare, y can ya chuka' k'ij ri' tek nicanox rubi', y Jesús§ ri rubi' ri xquiya', ruma ya bi'aj ri' ri xubij ca ri ángel chare ri María tek can c'a ma jane c'o ta alanic chrij.
22 Y tek xtz'aket c'a ri k'ij achi'el nubij ri ley riche (rixin) ri Moisés, chi ri ixoki' ri xe'alan c'o chi niquich'ajch'ojsaj qui',* ri María y ri José xquic'uaj c'a ri ac'al Jesús pa rachoch ri Dios pa Jerusalem, riche (rixin) chi xbequic'utu' ca chuwech ri Ajaf Dios. 23 Queri' xquiben ruma ri ruley ri Ajaf Dios nubij chi ronojel ri nabey ac'al, wi ti c'ajol (ala'), can nijach wi chare ri Dios riche (rixin) chi ntoc rusamajel. 24 Ri José y ri María can xquiben wi c'a ri nubij chupan ri ruley ri Ajaf Dios, ri nich'o chrij ri ch'ajch'ojirisanic. Riye' xequiya' c'a ca'i' palomax riche (rixin) chi xecamisex chuwech ri Dios, ruma ri ley can nubij wi c'a: Ca'i' palomax ye nima'k o ca'i' tak cocoj.
25 Y chiri' pa tinamit Jerusalem ri tiempo ri', c'o c'a jun achi ri Simeón rubi'. Ri jun achi c'a ri', can choj ri ruc'aslen y kas ya'ol ruk'ij ri Dios. Ri Simeón, can c'o wi c'a ri Lok'olaj Espíritu riq'ui y royoben§ chuka' tek xtipe ri Cristo riche (rixin) chi nicolotej riya' y ri rech aj Israel. 26 Y ri Lok'olaj Espíritu ruk'alajsan chic c'a chare ri Simeón chi ma nicom ta na, xticom pero c'a ya tek rutz'eton chic na ca ri Cristo, ri xtutek pe ri Ajaf Dios. 27 Y chupan c'a ri k'ij tek ri te'ej tata'aj xquic'uaj ri ac'al pa rachoch ri Dios riche (rixin) chi niquiben achi'el ri nubij ri ley, can yac'a chuka' k'ij ri' tek xapon ri Simeón pa rachoch ri Dios, ruma queri' xrajo' ri Lok'olaj Espíritu.* 28 Ri Simeón xuch'elej c'a ri ac'al, y riche (rixin) chi xuya' ruk'ij ri Dios, xubij c'a:
29 Ajaf, wacami c'a ri yin asamajel xa can utz chic chi yinawelesaj el, can riq'ui c'a uxlanibel c'u'x yibe,
ruma can achi'el ri abin chuwe, can queri' xbanatej.
30 Ri runak' tak nuwech xquitzu' yan c'a ca ri Colonel ri petenak awuq'ui riyit,
31 ri xaya' pe riyit quiche (quixin) quinojel ri winek.§
32 Ya Riya' chuka' ri Sakil quiche (quixin) ri winek ri ma ye israelitas ta, ruma ya Riya' xtic'utu ri bey chiquiwech* riche (rixin) chi ye'apon awuq'ui.
Y riyoj ri yoj atinamit Israel, ruma can chkacojol xalex wi ri Colonel, q'uiy c'a utzil xtikac'ul y xtic'oje' kak'ij kac'ojlen,
xcha' ri Simeón.
33 Y ri José y ri María ri rute' ri Jesús can xquimey tek xquic'axaj ri xubila' ri Simeón chrij ri ac'al. 34 Y yac'ari' tek ri Simeón xeruben bendecir ri José y ri María y c'ac'ari' xubij chare ri María, ri rute' ri ac'al: Tawac'axaj na pe', re ac'al re' nim ri samaj ri ya'on pe chare ruma ri Dios. Y ruma Riya', ye q'uiy chique ri kech aj Israel ri xquecolotej. Y ye q'uiy chuka' ri xquetzak, ruma xtiquetzelaj. 35 Can ruma c'a Riya' tek xtibek'alajin pe ri etzelal ri c'o pa tak cánima ri winek. Y ri Simeón xubij chuka' chare ri María: Ruma ri pokon ri xtiban chare ri Jesús, xtipe k'axon awuq'ui riyit. Xtana' c'a chi can achi'el jun espada ri xtusoc ri awánima, xcha' ri Simeón.
36 Chiri' c'a pa rachoch ri Dios c'o c'a jun ixok ri Ana rubi'. Riya' jun ixok ri nik'alajsan ri ruch'abel ri Dios.§ Riya' rumi'al ca jun achi ri Fanuel rubi', y jun chique ri ye riy rumam ca ri Aser, ri jun achi xc'oje' ojer ca. Ri Ana c'a ri' ti ri'j chic. Riya' c'a co'ol tek xc'ule'. Pero xaxu (xaxe wi) wuku' juna' xquic'uaj qui' riq'ui ri rachijil, ruma xa chanin xcom el ri achi chuwech. 37 Y ma xc'ule' ta chic. C'o chic c'a ochenta y cuatro rujuna', y can k'ij k'ij nic'oje' pa rachoch ri Dios. Q'uiy c'a mul can ma niwa' ta, riche (rixin) chi nuben orar. Nuya' c'a ruk'ij ri Dios chi pak'ij chi chak'a'.* 38 Tek ri Ana xutz'et ri ti ac'al Jesús, riya' xbe apo riq'ui. Y sibilaj c'a xmatioxin chare ri Dios ruma ri ac'al ri', ruma xunabej chi ya Colonel ri'. Y xuchop c'a rutzijoxic chique ri winek ri ye oyobeyon riche (rixin) ri Colonel ri', ri chiri' pa Jerusalem.
Tek ri José y ri María xetzolin pa tinamit Nazaret
39 Ri José y ri María xquiben c'a ronojel ri nuchilabej ri Ajaf Dios chupan ri ruley, ri c'o chi niquiben tek c'a juba' talex jun ac'al. C'ac'ari' xetzolin pa cachoch chiri' pa Nazaret. Ri tinamit ri' c'a pa rucuenta ri Galilea c'o wi. 40 Y ri ac'al xuchop c'a ruq'uiyen, y petenak más ruchuk'a'. Y petenak chuka' más runa'oj, y c'o ri rutzil ri Dios pa ruwi'.
Cablajuj c'a rujuna' ri Jesús tek nitzijon c'a quiq'ui ri aj tz'iba' ri chiri' pa rachoch ri Dios
41 Ri María y ri José ri ye rute' rutata' ri Jesús, can ronojel c'a juna' yebe pa tinamit Jerusalem, tek napon ri k'ij riche (rixin) ri nimak'ij pascua.§ 42 Y xapon chic c'a jun bey ri k'ij riche (rixin) ri nimak'ij ri'. Ri Jesús c'o c'a cablajuj rujuna' tek xebe c'a pa tinamit Jerusalem, can achi'el wi niquiben ri quech aj Israel. 43 Tek k'axnek chic c'a ca ri nimak'ij pascua, ri María y ri José xetzolin chcachoch. Pero riye' ma quetaman ta c'a chi ri ac'al Jesús xa xc'oje' na c'a ca chiri' pa tinamit Jerusalem. 44 Ri José y ri María can quicukuban ka quic'u'x chi ri ac'al benak, y queri' xebiyin jun k'ij. Yac'a tek xquichop xquic'utula' chique ri cach'alal y chique ri quetaman quiwech, c'ac'ari' tek xquinabej chi xa ma benak ta. 45 Y ruma chi ma xquil ta, ri José y ri María xetzolin ca chucanoxic ri ac'al c'a pa tinamit Jerusalem.
46 C'a pa rox k'ij c'a chare ri quisachon wi ca ri ac'al, c'ac'ari' xquil ri ac'al pa rachoch ri Dios chiri' pa Jerusalem, tz'uyul apo quiq'ui ri achi'a' ri q'uiy quetaman chrij ri ley, nrac'axaj ri niquibij y c'o chuka' ri yeruc'utula' apo chique.* 47 Y quinojel c'a ri can xquic'axaj ri nubij ri ac'al can xquimey, ruma chi ri nic'utux pe chare cuma ri aj tz'iba', ri ac'al can jabel wi nicowin nubij apo chique. Riya' can nik'alajin wi chi ronojel jabel nik'ax chuwech y c'o etamabel riq'ui. 48 Chiri' c'a pa rachoch ri Dios c'o wi ri Jesús tek ri María y ri José xbequila'. Riye' can xquimey c'a. Y yac'ari' tek ri rute' xubij chare ri ral: ¿Achique xaben? ¿Achique ruma tek xac'oje' ca y ma xabij ta chake? Tatzu' la'. La atata' y riyin sibilaj yit kacanon chic. Y can nik'axo chic kánima ruma ma juba' yatkil ta.
49 Y yac'ari' tek Riya' xubij chique: ¿Achique c'a ruma tek sibilaj yinicanoj? Chinuwech riyin, riyix can jabel wi iwetaman chi ya ri nrajo' ri Nata' Dios, yari' ri c'o chi nben.
50 Yac'a ri ch'abel ri xubij ri ac'al chique ri José y ri María, ma xk'ax ta chiquiwech.§
51 Y c'ac'ari' ri ac'al junan c'a xtzolin quiq'ui riye' c'a chcachoch, ri c'o pa tinamit Nazaret. Ri ac'al can sibilaj c'a nunimaj quitzij. Y ronojel c'a ri xbanatej ri pa Jerusalem riq'ui ri ac'al, ri María xeruyec c'a pa ránima.*
52 Y riq'ui ri benak ri tiempo, ri Jesús ruchapon c'a q'uiyen, y can queri' chuka' petenak más runa'oj. Can sibilaj c'a utz nitz'etetej ruma ri Dios, y sibilaj c'a chuka' utz nitz'etetej cuma ri winek.
* 2:2 Hch. 5.37. 2:4 1 S. 16.1; Mi. 5.2; Jn. 7.42. 2:4 Mt. 1.20; Lc. 1.27. § 2:6 Mt. 2.1. * 2:7 Mt. 1.25; Ga. 4.4. 2:9 Lc. 1.12. 2:10 Gn. 12.3; Col. 1.23. § 2:11 Is. 9.6; Mt. 1.21; Ga. 4.4; 2 Ti. 1.10; 1 Jn. 4.14. * 2:11 Fil. 2.11. 2:13 Gn. 28.12. 2:13 Sal. 103.20. § 2:14 Is. 57.19; Ef. 2.14, 17. * 2:15 Sal. 111.2; Mt. 2.1. 2:19 Gn. 37.11; 1 S. 21.12; Pr. 4.4; Os. 14.9. 2:21 Gn. 17.12; Lv. 12.3. § 2:21 Mt. 1.21; Fil. 2.8-10. * 2:22 Lv. 12.2-8. 2:23 Ex. 13.2; 22.29; Nm. 3.13. 2:24 Lv. 12.8. § 2:25 Lm. 3.25, 26; Mr. 15.43. * 2:27 Hch. 8.29; 10.19; 16.7. 2:29 Gn. 46.30; Fil. 1.23. 2:30 Is. 52.10; Hch. 4.12. § 2:31 Sal. 98.2; Lc. 1.10, 11. * 2:32 Is. 9.2; Jn. 8.12. 2:34 Is. 8.13-15; Os. 14.9; Ro. 9.32, 33; 1 Co. 1.23; 1 P. 2.7, 8. 2:35 Sal. 42.10; Mt. 11.19; Jn. 19.25; Hch. 28.22; 1 P. 2.4; 4.14. § 2:36 Ex. 15.20. * 2:37 Hch. 26.7; 1 Ti. 5.5. 2:38 Lm. 3.25, 26; Mr. 15.43; Lc. 2.25. 2:39 Mt. 2.22, 23. § 2:41 Ex. 12.14; 23.15; 34.18; Lv. 23.5; Dt. 16.1-7; 1 S. 1.3, 21. * 2:46 Is. 49.1, 2; 50.4. 2:47 Mt. 7.28; Mr. 1.22; Jn. 7.15. 2:49 Jn. 4.34; 8.29; 9.4; 14.31. § 2:50 Lc. 9.45; 18.34. * 2:51 Gn. 37.11; Dn. 7.28; Lc. 2.19. 2:52 1 S. 2.26.