Kiŋwakti ki Nyɔ Miŋkaiŋ Mifiaŋ Kiŋwakti ki Nɔm 7

Ndzaka wi Stifɛn i bəni bə̀ bɔ sakaki kwili wimbum

1 Fwu wi bətii mfə gia bikə i Stifɛn a, “Gia yələ bə dzakaki lə akɔ a ŋkɔŋ a?” 2 Stifɛn chukuli a, “Bəba bəh bwa bə nih, mbɛiŋ wɔ̂kɔli. Nyɔ wi kiŋkɔkni nì tumbuku i tii wibuku Ablaham, wi kɛiŋ i Misɔbɔtɛmia, ka wi bi nyə tsə i nɔki i Alan, 3 ka dzaka i wi a,

‘Bêe chwɔŋ ka ki juŋ, wɔ bûku i kwili wimbɛiŋ wə,

wɔ tsə̂ i tumi kə mih ni chusi i wɔ.’

4 Ayakadəiŋ, wi buku nyə fɛiŋ i Kaldia, ka tsə i nɔki i Alan. Jɔbi wə ba wi nì kpi, Nyɔ fə wi dza dzə fa i di biə mbɛiŋ nɔki i liə lə. 5 Wi nì kɔ fa Nyɔ nəki nya kə wi na bəh fidini fidɔkɔ fiə wi kɔ i tɔm gvu yɛiŋ. Ayakalə, Nyɔ kaka a ŋgaiŋ bi nya lə mbi wələ i wi a a nûmki ŋ'wi bəh ŋgɔkɔ wi. I jɔbi wə Nyɔ nì fə kiŋkaka ki kələ, a nì kɔ maka Ablaham kwati waiŋ. 6 Nyɔ ka dzaka tə i wi a,

‘Bwa ba bi numki bəni bə dzəni i tumi ki bəni bədɔkɔ wə.

Bɔ bi numki mfa fɛiŋ,

bə bi chəbsiki bɔ i jía wə gi yina (400).

7 Mih bi lɔ lə ŋgəkə i tumi kiwɔ wə,

bwa ba bi buku dzə fɛiŋ, bɔ dzə tsaki i mih fa.’

8 Nyɔ chu dzi tə miŋkaiŋ bəh Ablaham, kinchəsi ki miŋkaiŋ miwɔ num a Ablaham ni sûuŋki lə bwa bu. Ablaham ka bi bwɔ Ayjik, jɔbi kpɛiŋ kaŋ nyaŋ wi suuŋ wi. Ayjik ka bi bwɔ Yakɔb suuŋ tə wi. Yakɔb tə ka bi suuŋ bwa bu jwɔfi ntsɔ bəfa bə̀ bɔ kɔ bətii tii bəbuku a num i bɔ wə chwɔŋkijuŋ kibuku nì yisi.

9 Bətii tii bəbuku bəwɔ bi ka dza bə́ ghəkəki Yɔsɛf waiŋnih wibɔ, ka taŋni wi, wi tsə ka numki mfa i tumi ki Ijib wə. Ayakalə, Nyɔ bə́ tɔkni bəh wi fɛiŋ, 10 gamti wi i bəŋgəkə bu wə bəchi. Nyɔ chu nya tə wi bəh mfi, fə Fɛlɔ ŋkuŋ wi Ijib ka kɔŋki wi, ka jiə wi, i nûmki mi wə wi kɔmsiki i wi wə chu nûm mi wə wi tsɛiŋki chwɔŋ ki ki juŋ.

11 Dzɔŋ ka bi dza kwa Ijib wichi bəh tumi ki Kanan, bəni yɛiŋ ŋgəkə nalə. Bətii tii bəbuku nəki chu kaŋa kə biɛiŋ bidzini. 12 Yakɔb ka bi wɔkɔ a biɛiŋ bidzini kɔlə i Ijib, ka faaŋ bwa bu bə̀ bɔ kɔ bətii tii bəbuku, bɔ ka tsə fɛiŋ i chɔkɔ bibɔ bi ninshiŋ wə. 13 Bɔ ka fiəni tsə fɛiŋ i ntsə wibɔ wi kɔmsini wə, Yɔsɛf ka fə bwa bə nih wi kiə wi. Wi ka chusi tə bɔ i Fɛlɔ. 14 Yɔsɛf ka faaŋ ntum i Yakɔb ba wi, a wi bəh chwɔŋ ki ki juŋ kichi shi dzə i Ijib. Chwɔŋkijuŋ ki Yakɔb nì kɔ i jɔbi wiwɔ wə bəni mbaŋnanitaŋ ntsɔ bəte (75). 15 Yakɔb wɔkɔ yaka, ka dzɔ chwɔŋkijuŋ ki kichi, shi bəh bɔ i Ijib. Wi bəh bətii tii bəbuku nì dzə kpiyi i fɛiŋ wə bɔ bəchi. 16 Bɔ dzə giŋ biwini biwɔ ka fiəni dzə bəh bi i Shɛkɛm, ləə i jum yə Ablaham nì taŋ i bwa bə Amɔl.

17 Si jɔbi nì kpɛiŋniki dzəki wə Nyɔ nì kɔ i fə gia yə wi nì kaka i Ablaham, num bəni bəbuku du i Ijib nalə. 18 Bəni bə̀ fɛiŋ bi dzə tɔm ŋkuŋ widɔkɔ wi nəki kiə kə Yɔsɛf. 19 Ŋkuŋ wiwɔ ka wɛɛliki chəbsiki bəni bəbuku i dzəh yi mfi wə kaŋyi a bətii tii bəbuku lɔ̂ɔtɔkɔki bwa bənchiŋ i biŋ a bɔ kpiyiki. 20 A nì kɔ i jɔbi wələ wə, bə nì bwɔ Muses, a num waiŋ wi ndzɔŋ nalə i Nyɔ. Bə kuku yaka wi i ba wi dzu, i kifiəŋŋ kitali wə, 21 ka dzɔ tsə jiə wi i biŋ. Ayaka waiŋ ŋkuŋ Fɛlɔ wi kpaŋni ka bi tsə bɔŋ wi, kuku yaka wi ka waiŋ wi. 22 Bə ka lani Muses bəh mfi bi bəni bə Ijib bichi, wi num mi wə wi kiəki ndzaka bəh i fəki gia nalə.

23 I jɔbi wə wi nì kɔ yaka buku jía mbaŋnyani, yi dzə i wi shɔm a ŋgaiŋ tsə yɛiŋ bwa bə nih bə ŋgaiŋ bəni bə Islae. 24 Jɔbi wə wi nì tsəki, wi yɛiŋ mi wi Ijib widɔkɔ twɛiŋ mi wi Islae. Wi ka liə i jwɔ biwɔ wə i chukuli, ka wɔɔ mi wi Ijib wiwɔ ka ləə. 25 Wi nì kwakaki a bwa bə nih wi ni kiə lə, a faaŋ Nyɔ ŋgaiŋ a ŋgaiŋ dzə̂ bwîli bɔ i bəŋgəkə wə. Ayakalə, bɔ nəki kiə kə. 26 Chɔkɔ buku wɔɔ, Muses ka tsəki, tsə tumbuku i bəni bə Islae bədɔkɔ wə bəfa bɔ dza ka jwɔki. Ayaka wi liə yɛiŋ i gaali jwɔ biwɔ, ka bikə i bɔ a, ‘Bwa bə nih, mbɛiŋ bəchi kɔ mi bəh waiŋnih, akɔ kɔm nə mbɛiŋ jwɔki a mbɛiŋ mbɛiŋ a?’ 27 Ayakalə, mi wə wi nì la jwɔ i waiŋnih wi chini Muses chinini, bikə i wi a, ‘A jiə ndə wɔ i sakaki buku chu təiŋyi bənsaka bəbuku a? 28 Wɔ nəŋki i bɔŋ wɔɔ mih asi wɔ ni wɔɔ mi wi Ijib wə i ŋgbufɔkɔ a?’ 29 Asi Muses wɔkɔ yakadəiŋ, wi lwa ka gɛiŋ buku i tumi ki Ijib wə, gɛiŋ tsə i nɔki i tumi ki Midian wə, ka bwɔ bwa bənyuku bəfa fɛiŋ.

30 Asi jía nì tsə mbaŋnyani, chinda wi Nyɔ tumbuku i Muses nshiŋ i gbuku wə wi nì bɛli i kpɛiŋ wə i chwa i kɔmsi tsə i ŋkwuŋ wi Sina wə. 31 Muses yɛiŋ yaka yi gaka wi, wi kini tsə i tsɛiŋ ndzɔŋ. Si wi kɔmsi tsə, wi wɔkɔ Bah Nyɔ dzaka i wi a,

32 ‘Akɔ mih Nyɔ wi bətii tii bəmbɛiŋ,

Nyɔ wi Ablaham bəh wi Ayjik bəh wi Yakɔb.’

Muses wɔkɔ yakadəiŋ, ndzaŋ kwa wi, wi ka nyumki bəh nlwa, na chu mɔm i tsɛiŋ. 33 Bah Nyɔ chu dzaka i wi a,

‘Bâyi dzu ya yigvu, kɔm di biə wɔ num yɛiŋ yaka akɔ di bi baiŋni.

34 Mih lansi yɛiŋ si bə chəbsiki bəni mbəŋ i Ijib,

chu wɔkɔ si bɔ kwiŋki,

ayaka mih ka shi dzə i bwili bɔ i ŋgəkə wiwɔ mə,

wɔ̂kɔli, i liə mih ki faaŋki lə wɔ i Ijib.’

35 Muses wələ kɔ wə bɔ nì yisi nəiŋ, bikə i wi a, ‘A jiə ndə wɔ i sakaki buku chu təiŋyi bənsaka bəbuku a?’ Akɔ wi wə Nyɔ nì faaŋ a wi tsə̂ nûmki mi wi nsaka wibɔ, i bwîli bɔ i bəŋgəkə wə. Nyɔ nì faaŋ num chinda wi, wi dzə i kpɛiŋ wə wi nì bɛliki, a wi dzə̂ lâka ntum wiwɔ i wi. 36 Muses ka tsə i Ijib, fə gia yi dzaka ki wɔmni bəh bənchəsi bə̀ bɔ chusiki ŋga bi Nyɔ, ka bwili bɔ fɛiŋ. Wi fə yidɔkɔ i Bɔkɔ yi Mbum yi Bɔkɔli wə, chu fə yidɔkɔ i chwa i di biə bɔ nì nyani i jía wə mbaŋnyani. 37 Ayaka Muses nì kɔ wi dzaka i bəni bə Islae a,

‘Nyɔ bi bwili lə mi wi ntum widɔkɔ i bwa bə nih bəmbɛiŋ kintəəŋ,

wi chiŋsi i mbɛiŋ asi wi nì bwili mih.’

38 A chu num wi Muses wə chinda wi Nyɔ nì dzaka i wi i ŋkwuŋ wi Sina wə, jɔbi wə kijuŋni ki bəni bə Islae nì kɔ i chwa bəh bətii tii bəbuku, Nyɔ nì nya já yə yi nyaki nɔni a wi tsə̂si i bukumbɛiŋ. 39 Ayakalə, bətii tii bəbuku ka nəiŋ i wɔkɔ i Muses, ka nyɔkɔ jum i wi, ka kɔŋki a bɔ fiəni tsə i Ijib. 40 Bɔ ka dzaka i Ɛlɔŋ a, ‘Mwə̂m bənyɔ i buku bə̀ bɔ nì tsəki i bukumbɛiŋ nshiŋ, kɔm buku kiəki kə gia yə yi num bəh Muses wə wi bwili bukumbɛiŋ i tumi ki Ijib wə.’ 41 Bɔ ka kɛiŋsi fimɔsɔ fi bwɔsi waiŋ naʼ, kum nyám, fə gia yɛiŋ i fi, ka laŋki i fi wə num a kɛiŋsi bɔ bəh kaŋ yibɔ. 42 Si bɔ fə yakadəiŋ, Nyɔ ka nyɔkɔ jum i bɔ, bɔ ka yisi lɔ i tsaki num i wɔŋ bəh fiəŋŋ bəh bijɔŋ. Yi num asi bə nyaka i kiŋwakti ki bəni bə ntum bə Nyɔ wə, num Nyɔ nì dzaka a,

‘Bəni bə Islae, mbɛiŋ nì kumki nyám i chwa i jía mbaŋnyani,

fə gia yɛiŋ i mih a?

43 Mbɛiŋ nì nyaniki giŋki kintaŋ a num ki nyɔ wə yɛli wi kɔ a Mɔlɔk,

chu giŋ jɔŋ wə mbɛiŋ nì kɛiŋsi a, akɔ nyɔ wə, yɛli wi kɔ Lefan,

a num mimɔsɔ mə mbɛiŋ nì kɛiŋsi i tsaki i mɔ,

kɔm yələ lə mih ni kɔŋŋ bwili lə mbɛiŋ, ma mbɛiŋ ni dza tsə daŋsi na i Babilɔn.’

44 Bətii tii bəbuku nì nyaniki i chwa bɔ kaŋa kintaŋ ki chusi a, Nyɔ kɔlə bəh bɔ, num bɔ nì maa kintaŋ kiwɔ biəli a liŋ aka kə Nyɔ nì chusi i Muses. 45 Bwa bə bətii tii bəbuku nì dzɔ kintaŋ kələ i bətii bəbɔ, giŋ dzə bəh ki i fa i jɔbi wə bɔ bə Jɔshua nì lɔkɔki kidi i bitumi biə bi nì kɔ fa, num a nì tsəki Nyɔ i bɔ nshiŋ kɔŋŋ bwili bitumi biwɔ. Kintaŋ kələ ka numki fa i tsə buku jɔbi wə Ŋkuŋ Dɛbit nì sakaki kwili wələ. 46 Ayaka wi ka yɛiŋ a kaŋ yi Nyɔ kɔlə i wi wə nalə, wi ka tsa a Nyɔ bûm ma ŋgaiŋ maa juŋ, i nya i wi Nyɔ wi Yakɔb, a wi nɔki yɛiŋ. 47 Ayakalə, a nì kɔ num Sɔlɔmɔn i bi dzə maa juŋ yi Nyɔ yiwɔ. 48 Na ayaka Bah Nyɔ wə wi kɔ Fwu wi Biɛiŋ Bichi wə, si nɔ kə i júŋ wə num a maa bəni bəh kaŋ. Yi kɔ a liŋ si mi wi ntum wi Nyɔ widɔkɔ nì nyaka a, Nyɔ nì dzaka a,

49 ‘Bɛiŋ kɔ kiŋgbɔkɔ kəŋŋ,

ayaka fa kuku num kiŋgbɔkɔ kəŋŋ kigvu.

Juŋ yə mi kɔ i maa a yi numki yiŋ, yi kɔ i numki na dəiŋ na?

Ma di kɔlə biə mih kɔ i numki fɛiŋ na?

50 A kɔkə mih wə mih fə biɛiŋ biələ bichi a?’ ”

51 Stifɛn ka dza dzaka i bɔ a, “Mbɛiŋ ləkəki bəh kifwu nalə, shɔm yimbɛiŋ bəh bintuni bimbɛiŋ kɔ num maka bə suuŋ. Mbɛiŋ bəh bətii tii bəmbɛiŋ kɔ a liŋ. Jɔbi wichi mbɛiŋ nəiŋ i wɔkɔli i Kiŋ'waka ki Baiŋni wə. 52 Mi wi ntum wi Nyɔ widɔkɔ nì kɔlə wə bətii tii bəmbɛiŋ nì baaŋ i bwaŋ gvu i wi chɛiŋ a? Bɔ nì wɔɔyi bəni bə ntum bə Nyɔ bə̀ bɔ nì dzaka a mi wi nɔm wi Nyɔ wi Chəŋ bi dzə lə. Ayaka wi bi dzə, mbɛiŋ taŋni wi, ka chu wɔɔ wi. 53 Akɔ mbɛiŋ bələ bəchinda bə Nyɔ nì dzə bəh bənchi bə Nyɔ i mbɛiŋ, mbɛiŋ nəiŋma i biəli bɔ.”

Bə tumyi Stifɛn bəh kitəh

54 Si bəni bə̀ bɔ nì sakaki kwili wɔkɔ gia yə Stifɛn dzaka, shɔm bɔkɔ bɔ, bɔ ka dziki jəŋ. 55 Ayaka Kiŋ'waka ki Baiŋni jikə i Stifɛn wə, wi bə́ tsɛiŋ mfih num i bɛiŋ, ka yɛiŋ baiŋni bi Nyɔ, yɛiŋ tə Jisɔs num wi numbɛiŋ i tsɛiŋ yiləkəli yi Nyɔ wə. 56 Stifɛn dza dzaka i bɔ a, “Mbɛiŋ tsɛ̂iŋ, mih yɛiŋ bɔɔli wɛli, num mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi num wi numbɛiŋ i tsɛiŋ yiləkəli yi Nyɔ wə.” 57 Bɔ wɔkɔ yəmaka gia, ka baŋ bintuni bibɔ bəh kaŋ, ka wiliki bəh ŋga, i fɛiŋ wə bɔ bəchi sɛiŋ, ka chiŋni i Stifɛn wə, 58 guku buku bəh wi i kwili kintəəŋ, tsə ka yisi i tumyiki wi bəh kitəh. Ayaka bəni bə̀ bɔ nì kɔ bəmbeeŋ nsaka baayi bəmbuŋ bəbɔ, nya i sumi widɔkɔ wə bə nì bɔɔŋki a Sɔɔl ka bɔ tumyiki. 59 Si bɔ nì tumyi Stifɛn bəh kitəh yakadəiŋ, wi tsa a, “Bah Jisɔs, dzɔ̂ kiŋ'waka kəŋŋ.” 60 Ayaka wi ka tum binyu i kuku, wam bəh ŋga a, “Bah, ki tsɛ̂iŋ kə gia yichu yələ bəni bələ fəki.” Si wi dzaka yakadəiŋ, ka kpi.