Ntum wi Ndzɔŋni wə wi kɔ kɔm Jisɔs si
Luk
nì nyaka
Gia yə yi kɔ i Kiŋwakti ki Luk kələ mə
Kiŋwakti ki Luk kələ dzakaki a Jisɔs kɔ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka bəni bə Islae bəh wi, chu num Kimbwili wi ŋgɔkɔ wi bəni bəchi. Ki dzakaki gia yidɔkɔ kɔm Jisɔs yi num shəŋ a kiŋwakti kələ wə. Ki fukuki si bə nì bwɔ Jisɔs bəchinda bə Nyɔ ka yəəŋki, bətɔkni shwáŋ tsə yɛiŋ waiŋ (2:8-20), ki dzaka tə si waiŋ wə Jisɔs nì tsə baŋ i juŋ yi fəni yi gia wə i Jɛlusalɛm (2:41-50), ki dzakaki kɔm ndi wə Jisɔs nì ti kɔm mi wi Samalia wi ndzɔŋni (10:25-37), bəh wə kɔm waiŋ wi lakani (15:11-32). Kiŋwakti ki Luk kələ dzaka tsəsi kɔm ntsa (3:21; 5:16; 6:12; 11:1; 22:32; 23:34,46), ki dzaka tə kɔm Kiŋ'waka ki Baiŋni (4:1,14; 10:21; 24:49) ki dzaka tə kɔm bəkaŋa (7:11-12,36-50; 8:2-3; 10:38-42; 13:10-17; 23:27). Kiŋwakti ki Luk kələ dzaka tə si Nyɔ dalinyaki chu bi bəni, a num gia yə Jisɔs nì dzə yi fa kuku (19:10).
Kifwu ki gia i kiŋwakti kələ mə
1:1-4 Kin'yisi
1:5–2:52 Si bə nì bwɔ Jɔn Njulibɔkɔ, bəh si bə nì bwɔ Jisɔs bɔ ka kɔki
3:1-20 Nɔm wi Jɔn Njulibɔkɔ
3:21–4:13 Si bə nì juli Jisɔs i bɔkɔ, bəh si Satan nì mɔmsi wi
4:14–9:50 Kɔm nɔm wi Jisɔs i Galili
9:51–19:27 Si Jisɔs nì buku i
Galili tsə i Jɛlusalɛm
19:28–23:56 Kɔm shi yi gɔksini yi Jisɔs i Jɛlusalɛm
24:1-53 Si Jisɔs nì dza i kpi wə, wi tumbuku i bəni nshiŋ, ka yaka i bɛiŋ
1
Kin'yisi
1 Mi wimbum Teɔfilus, bəni bəduli nì mɔmsi lɔ i nyaka kɔm gia yə yi nì num i buku kintəəŋ.
2 Bɔ nì nyaka gia yiwɔ a liŋ liŋ num a yə buku nì wɔkɔ i bəni bə̀ bɔ nì yɛiŋ bəh dzə́kəh yibɔ, ka fukuki yi asi yi nì yisi.
3 Si mih dzɔ jɔbi, nəŋ gia yiwɔ yichi na i kin'yisi wə, ka yɛiŋ a yi si ndzɔŋki lə i mih i chiŋni nyaka tə i wɔ i dzəh yindzɔŋni wə.
4 Mih fə lə ka wɔ kîə ŋkɔŋ bi gia yə bə kɔ bə fuku lɔ i wɔ.
Chinda wi Nyɔ laka a bə bi bwɔ lə Jɔn Njulibɔkɔ
5 Jɔbi wə Ŋkuŋ Hɛlɔd nì sakaki Judea, tii mfə gia widɔkɔ nì kɔlə bə bɔɔŋ a Sakalia. Wi nì nɔmki i mbaŋ wi tii mfə gia wi Abija wə, nih juŋ wi tə nì buku i chwɔŋkijuŋ ki Ɛlɔŋ wə, bə bɔɔŋ wi a Ɛlisabɛt.
6 Bəni bələ bəfa nì kɔ bəni bɔ num chəŋ i Nyɔ nshiŋ, bɔ jiə bənchi bə Bah bəchi, bɔ kaŋa kə ŋgbɔ widɔkɔ.
7 Ayakalə, bɔ nì kaŋaki kə waiŋ, kɔm Ɛlisabɛt nì kɔ kaiŋni, num bɔ bəchi nì kɔ bɔ jwiŋ lɔ.
8 Jɔbi dzə kpɛiŋ wə, mbaŋ wi Sakalia ni nɔmki i juŋ yi fəni yi gia yi Bah wə. A nì kɔ wi tii mfə gia i Nyɔ nshiŋ chɔkɔ biwɔ,
9 bə nì babwili wi, biəli asi bɔ nì bayiki bətii mfə gia i nɔni kibɔ wə. Wi ka liə i juŋ yi fəni yi gia wə i kpa njiəŋ.
10 Ayaka jɔbi kpɛiŋ i kpa njiəŋ, bəni bəchi bə̀ bɔ nì kɔ biŋ bɔ tsa wə.
11 Chinda wi Bah tumbuku alə i wi nshiŋ, ka num i tsɛiŋ yiləkəli yi tɔŋ wi njiəŋ wə.
12 Jɔbi wə Sakalia ni yɛiŋ wi, shɔm təiŋ wi, wi lwa.
13 Ayakalə, chinda wə dzaka i wi a, “Sakalia ki lwâ kə. Nyɔ wɔkɔ lɔ ntsa wa. Nih juŋ wa Ɛlisabɛt bi bwɔ lə waiŋ wi nyukuni, wɔ ni du yɛli wi a Jɔn.
14 Wi bi dzə bəh kinsaŋli bəh nlaŋ i wɔ, ayaka bəni bəduli bi num lə bəh kinsaŋli kɔm mbwɔ wi.
15 Wi bi num mi wimbum i Nyɔ nshiŋ. Kiə wi bi mû kə mbih, kighə miləkəli. Kiŋ'waka ki Baiŋni bi jiksiki lə wi, wi kɛiŋ i nih wi shɔm.
16 Wi bi fə ka bəni bə Islae bəduli kwuni shɔ́m yibɔ, yi fiəni chu i Bah Nyɔ wibɔ wə.
17 Wi bi tsə i Bah nshiŋ, bəh shɔm bəh ŋga bi Ɛlaja, i kwuni shɔm yi bətii bwa, yi bi num i bwa bəbɔ. Wi bi fə bəni bə ləkəni kifwu, bee kifwu kiləkəli, kwuni nɔni bibɔ, kaŋa kiŋkwaka ki num ki bəni bə chəŋ. Wi bi fə yaka ka bəni bi numki bəh ŋkɛiŋsi wi gwu i wɔkɔliki Bah.”
18 Ayaka Sakalia nì bikə i chinda wi Nyɔ a, “Mih bi kiə gia yələ dəiŋ num buku nih juŋ wuŋ jwiŋ lɔ a?”
19 Chinda wi Nyɔ chukuli a, “Akɔ mih Gabliya, mih numki a bəh gvu i Nyɔ nshiŋ jɔbi wichi, a faaŋ wi mih a mih dzə fuku ntum wi ndzɔŋni wələ i wɔ.
20 Wɔ̂kɔli, si wɔ ka bum dəkə ja yiŋ yələ, jɔbi bi dzə kpɛiŋ lə wə yi kaŋa i bi num, i liə wɔ ki fîəniki lə kinchini, chu dzaka kə, i tsə̂ bûku i jɔbi wə gia yələ bi numki.”
21 Si yi nì numki yaka, bəni bə̀ bɔ nì kɔ i biŋ wɔkɔli Sakalia ka num bəh ŋkaŋyi a, a num nə wi mɔtsəsi i fɛiŋ numə i juŋ yi fəni yi gia lə a?
22 Jɔbi wə wi nì buku dzə fɛiŋ, wi chu kiə kə i dzaka i bɔ. Ayaka bɔ ka kiə a Nyɔ si chusi gia yi kaŋyini i wi fɛiŋ numə i juŋ yi fəni yi gia wə. Wi bə́ fəkəliki kinchəsi ki gia i bɔ bəh kaŋ, chu dzaka kə.
23 Jɔbi wə Sakalia nì kaasi nɔm wi i juŋ yi fəni yi gia wə, wi ka fiəni tsə i wi dzu.
24 Asi kaŋ yidɔkɔ tsə, kpə wi Ɛlisabɛt num bəh tɔɔ, ka numki a dzu i kifiəŋŋ kite wə.
25 Ayaka Ɛlisabɛt ka dzaka a, “I liə Bah nì kwasi lɔ nshɛiŋ i mih, ka bwili kiŋgəmni i fwu wuŋ wə i bəni kintəəŋ.”
Chinda wi Nyɔ laka a bə bi bwɔ lə Jisɔs
26 Ayaka tɔɔ wi Ɛlisabɛt buku kifiəŋŋ kisɔɔ, Nyɔ faaŋ chinda wi Gabliya i kwili widɔkɔ wə i Galili bə bɔɔŋ a Nasali.
27 Wi nì tsə bəh ntum i waiŋ sumi widɔkɔ bə bɔɔŋ a Meli wi kɛiŋ a shu wi waiŋkpaŋni. Wi nì kɔ num bə kɛiŋsi a wi bi num kpə Yɔsɛf wə wi nì kɔ i chwɔŋkijuŋ ki Ŋkuŋ Dɛbit wə.
28 Chinda wi Nyɔ wiwɔ tsə yɛiŋ Meli ka bɔni i wi a, “Mih bɔniki wɔ, Bah chusi lɔ shɔm yi yindzɔŋni i wɔ ka num bəh wɔ.”
29 Meli wɔkɔ yaka yi fumsi wi bəh ŋga, wi ka məŋki a kələ ki bɔni kɔ kinaiŋ lə.
30 Ayakalə, chinda wi Nyɔ dzaka i wi a, “Meli ki lwâki kə, Nyɔ baa wɔ.
31 Wɔ̂kɔli, wɔ bi num lə bəh tɔɔ, wɔ bwɔ waiŋ nyukuni, ma wɔ bi du yɛli wi a Jisɔs.
32 Wi bi num mi wimbum, ma bə bi bɔɔŋki wi a Waiŋ Nyɔ, Nyɔ wə wi kɔ Fwu wi Biɛiŋ Bichi wə. Bah Nyɔ bi tɔm lə wi i kiŋgbɔkɔ ki Ŋkuŋ Dɛbit wə wi kɔ tikwili i chwɔŋkijuŋ kibɔ wə.
33 Wi bi sakaki lə chwɔŋkijuŋ ki Yakɔb jɔbi wichi, ayaka ŋkuŋ bi bi kaŋa kə kiŋgɔksi.”
34 Meli ka bikə i chinda wi Nyɔ wiwɔ a, “Yələ gia bi num dəiŋ na, mih kɛiŋ shu wi waiŋkpaŋni a?”
35 Chinda wi Nyɔ wiwɔ chukuli i wi a, “Kiŋ'waka ki Baiŋni bi dzə lə i wɔ wə, ayaka ŋga bi Nyɔ wə wi kɔ Fwu wi Biɛiŋ Bichi wə bi kumi baŋ wɔ. Ayakadəiŋ, waiŋ wə wɔ bi bwɔki bi numki wə wi baiŋki, bə bi bɔɔŋki wi a Waiŋ Nyɔ.
36 Wɔ̂kɔli, waiŋ winnah Ɛlisabɛt kɔ wi jwiŋ, a num wə bə nì bɔɔŋki a kaiŋni, wi kɔ i liə bəh tɔɔ i kifiəŋŋ kisɔɔ wə, wi bi bwɔ lə waiŋ nyukuni.
37 Kîə a gia yidɔkɔ kɔkə yə yi kɔ i gaka Nyɔ.”
38 Ayaka Meli ka dzaka a, “Yɛ̂iŋ, bə mih lə fa waiŋ wi nɔm wi Bah. Ma yi nûm ayaka i mih asi wɔ dzaka.” Si wi dzaka yaka, chinda wi Nyɔ ka nyə.
Meli laa njikə i Ɛlisabɛt
39 A kaŋ yiwɔ wə, Meli kɛiŋsi gwu ka kɔmsi nyə tsə i kwili widɔkɔ wə i tumi ki ŋkwuŋ wi Judea wə,
40 wi tsə buku fɛiŋ, liə i Sakalia dzu ka bɔni i nih juŋ wi Ɛlisabɛt.
41 Si Ɛlisabɛt nì wɔkɔ mbɔni wi Meli yaka, waiŋ ka təkəli i wi shɔm. Kiŋ'waka ki Baiŋni jikə i wi wə.
42 Wi ka yɔŋsi bəh ŋga, dzaka a, “Kimbɔiŋsi ki Nyɔ kɔ i gwu ya wə tsə bəkaŋa bəchi, ayaka kimbɔiŋsi num i waiŋ wə wɔ bi bwɔki.
43 Yələ gia yimbum lə num dəiŋ lə, a nih Bah wuŋ laa njikə i mih a?
44 Wɔ̂kɔli, jɔbi wə mih si wɔkɔ mbɔni wa, waiŋ təkəli i mih shɔm bə kinsaŋli.
45 Kinsaŋli kimbum kɔ i wɔ kɔm wɔ bum a, gia yə Ba nì dzaka i wɔ, bi dzə kpɛiŋ lə.”
Meli kɔksi Nyɔ
46 Meli dzaka a,
“Shɔm yiŋ kɔksiki Bah,
47 mih saŋliki lə bəh Nyɔ wə wi kɔ Mbwili wuŋ.
48 Wi kwaka mih, mih num kanti waiŋ wi, wi nɔm wi nchiŋ.
Yɛ̂iŋ i yisi i liə i tsəki ninshiŋ ŋgɔkɔ wichi bi bɔɔŋki mih a,
mi wə Nyɔ jiə kimbɔiŋsi i wi wə,
49 kɔm Nyɔ wi Ŋga Bichi fə lɔ,
gia yimbum yiduli i mih.
Yɛli wi kaŋaki kə kinsini.
50 Wi chusiki nshɛiŋ i bəni bə̀ bɔ kɔksiki wi,
nshɛiŋ yələ num i ŋgɔkɔ wichi.
51 Wi chusi ŋga bi bəh tsɛiŋ yi,
wi shakyi bəni bə̀ bɔ ghaŋsiki gwu, kimfasi kibɔ shakyi.
52 Wi shisi bəŋkuŋ bəmbum bəmbum i biŋgbɔkɔ bibɔ wə,
ka yaksi a num kanti bəni bə kilɔlɔ.
53 Wi saŋsi bəni bə dzɔŋ,
bɔ fwuli bəh biɛiŋ bindzɔŋni,
ayaka ka kɔŋŋ bəni bə kidəəŋ bəh kaŋ yiyəə.
54-55 Wi gamti mi wi wi nɔm wə Islae,
ka kwaka i chusi nshɛiŋ i Ablaham bəh chwɔŋkijuŋ ki,
i tsə buku asi wi nì kaka i bətii tii bəbuku.”
56 Si Meli dzaka yaka wi nɔ bəh Ɛlisabɛt i kifiəŋŋ kitali wə ka fiəni kwɛ i wa wibɔ.
Ɛlisabɛt bwɔ Jɔn Njulibɔkɔ
57 Ayaka jɔbi dzə kpɛiŋ wə Ɛlisabɛt nì kɔ i bwɔ, wi bwɔ waiŋ nyukuni.
58 Chwɔŋkijuŋ ki bəh bəni bə̀ bɔ nì nɔki kɔmsiki i di biwɔ wə nì wɔkɔ a Bah chusi nshɛiŋ yi i wi, bɔ ka laŋki bəh wi.
59 Si kaŋ nì dzə buku nyaŋ, bɔ dzə i suuŋ waiŋ, ka nəŋki i du yɛli wi i yɛli wi ba wi wə a Sakalia,
60 ayakalə nih wi nəiŋ chiksi, dzaka a bə bɔ̂ɔŋ wi a Jɔn.
61 Ayaka bɔ dzaka i wi a, “Mi widɔkɔ mɔŋ i chwɔŋkijuŋ kimbɛiŋ wə bəh yɛli wələ.”
62 Ayaka bɔ ka fəkəliki kinchəsi ki gia bəh kaŋ i kiə i tii waiŋ, a wi nəŋki a bə du yɛli wi waiŋ a ndə a.
63 Wi tə ka fəkəli tsə a bɔ dzə bəh naka ki nyakani, bɔ dzə bəh ki wi ka nyaka yɛiŋ a “Yɛli wi kɔ Jɔn.” Bɔ yɛiŋ yaka dzaka wɔm bɔ.
64 Akisəkə, dzaka ki Sakalia ka yasi, lɔm wi yaŋsi, wi ka chu yisi ndzaka. Wi yisi i tumki bikum bi Nyɔ.
65 Ayaka bəni bə̀ bɔ nì nɔki i kwili wiwɔ wə num bəh ŋkaŋyi. Gia yiwɔ yichi waŋ tsə i tumi ki ŋkwuŋ wi Judea wə kichi.
66 Bəni bəchi bə̀ bɔ nì wɔkɔ gia yiwɔ yichi num bəh ŋkaŋyi ka bikəki a wələ waiŋ bi num winaiŋ na, kɔm yi nì chusiki a kimbɔiŋsi ki Nyɔ kɔlə i wi wə.
Sakalia laka ntum wi Nyɔ
67 Ayaka Kiŋ'waka ki Baiŋni dza jikə i Sakalia wə tii Jɔn, wi yisi i dzakaki aka mi wi ntum wi Nyɔ, dzakayi a,
68 “Bukumbɛiŋ kɔ̂ksi Bah wə wi kɔ Nyɔ wi bəni bə Islae.
Wi nì dzə i yɛlih bəni bu.
69 Wi jiə mi wi, wi ləkəli wə wi ni bwili buku,
num wi buku i chwɔŋkijuŋ ki mi wi, wi nɔm Ŋkuŋ Dɛbit.
70 Yələ gia kɔ asi wi nì kaka i dzaka ki bəni bu bə ntum bə̀ bɔ baiŋki,
bə̀ wi nì jiə a kɛiŋ i kikpu wə,
71 a wi bi bwili buku i kaŋ yi bəni bə̀ bɔ baiŋŋki buku,
bəh bəni bə̀ bɔ kɔŋki kə buku.
72 Wi nì kaka a wi bi kwasi lə nshɛiŋ i bətii tii bəbuku,
ka baaŋ a kwakaki ŋkaiŋ biə wi Nyɔ nì dzi.
73 Wi nì təfi kichumi i tii bətii bəbukumbɛiŋ wə Ablaham, ka kaiŋ a,
74 wi bi bwili lə buku i kaŋ yi bəni bə̀ bɔ baiŋŋki buku,
ka buku bi nɔmki i wi, chu lwa kə,
75 nɔ nɔni ki baiŋni bəh ki chəŋ i wi nshiŋ, i
kaŋ yichi wə, i nɔni kibukumbɛiŋ wə.
76 Ayaka wɔ waiŋ wuŋ, bə bi bɔɔŋki wɔ a mi ntum wi Nyɔ,
Nyɔ wə wi kɔ Fwu wi Biɛiŋ Bichi wə,
kɔm wɔ bi tsəki i Bah nshiŋ i
kɛiŋsi dzəh yi.
77 Wɔ bi fuku i bəni bu dzəh yə bɔ kɔ i kwatiki mbɔiŋ yɛiŋ,
num ndalinya wə Nyɔ bi dalinyaki chu bibɔ,
78 kɔm bə nshɛiŋ yimbum yə Nyɔ wibukumbɛiŋ kaŋaki i bəni wə.
Wi bi chiŋsiki Mbwili wi, ma wi bi shiki dzəki i bɛiŋ
aka wɔŋ wə wi kaka.
79 Wi bi nya baiŋni i bəni bə̀ bɔ kɔ i jisi wə,
bəh bə̀ bɔ kɔ a dzaka ki kpi wə,
wi jiə bukumbɛiŋ i dzəh yi kimbɔiŋni wə.”
80 Ayaka waiŋ Sakalia wiwɔ ka kɔki i nyam yi gwu wə, kɔ tə i kiŋ'waka wə. Wi dza tsə ka nɔki i chwa, i tsə buku jɔbi wə wi nì buku i chusi gwu yi i bəni bə Islae.