LUCAS-GAYABURBA-NUED  
LUCAS  
GEBE-SOGLENAID  
Garda-nug  
Lucas, ina-duled gued. We-dulede, Judío-dulesulid, degine, Jesúsʼba nanadii gusadsurbalid. Lucas, we-garda Teófiloʼga narmaksad. Lucas, nuekwaa Jesús-nanasad-narmakega dulemar-Jesús-daksamaladse nue igar-amiar gusad, degine, e-uayagwar-ibmar-itosmaladse igar-amiar gusad.  
Lucas, Pabloʼba arbas gusbalid. Degine, Lucas Gusmalad-Garda (Hechos) narmasgusbalid (Gusmalad 1:1; 16:11). Binsamardo, we-gardamar birga 63-68ʼgi narmakles-insaye.  
Lucas-Gayayburba-Nuedgi weyob sunmaklenaid  
We-gardagi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaledba Lucas sogsado, we-Jesúsʼde, sanale dulega-gunoniye. Deginbali, Jesús gwen isgussurye, degi, bela dulemar-wiledakdii gusad. Lucas sogsabalid, Jesús, dulemar-isgued-anar nakrusgi-burgwega, we-napnegse noniki, adi, dulemar bela nabir abonolemalagar. Jesús, nakrusgi-burgwisgu, ibapaagi gannar durgusad.  
We-gardagine, weyob ilemakar sunmaklenaid:  
1. Lucas, Dummad-Teófiloʼga narmaksiid (1:1-4).  
2. Juan-Bautista, degi, Jesús, bipigwaun-gudigusad (1:5–2:52).  
2a. Baliwitur Juan-Bautista-gwalulegoedgi, degi, Jesús-gwalulegoedgi, sunmaksad (1:5-38).  
2b. Juan-Bautista-gwalulesad (1:39-80).  
2c. Jesús-gwalulesad (2:1-20).  
2d. Jesús dungusad (2:21-52).  
3. Jesús e-arbaed-imakesokalid (3:1–4:13).  
3a. Jesús-diigi-oglesad (3:1-22).  
3b. Jesucristo-e-dad-dummagan (3:23-38).  
3c. Jesús nega-dulesulidganba gudigusad (4:1-13).  
4. Jesús, Galilea-yargi arbasad (4:14–9:50).  
4a. Jesús ibmar-imaksad (4:14–7:17).  
4b. Jesús, degi, Juan-Bautista (7:18-35).  
4c. Jesús-ibmar-imaksad, degi, ibmar-odurdaksad (7:36–9:21).  
4d. Jesús, Dule-Wargwen-Barmiledagoye (Cristo) soglesadid (9:22-50).  
5. Jesús, Jerusalénʼse nadapigusad (9:51–19:27).  
6. Jesús, Jerusalénʼgi gudigusad (19:28–21:38).  
7. Jesús-wilegoed-ibagan (22:1–24:12).  
7a. Jesús nakrusgi-bioklesokalid-iba (22:1-62).  
7b. Jesús-wilesad, degi, e-burgwisad (22:63–23:56).  
7c. Jesús gannar-durgusad (24:1-12).  
7d. Jesús durgusad-sorba ibmar-imaksad (24:13-53).  
Be itogua.   
1. LUCAS, DUMMAD-TEÓFILOʼGA NARMAKSIID  
1
(1:1-4)  
1 Aisaar bukidar dulemar igar-napiragwad anmar-abargi-gusadi ilemakar-nasikoeyobi na binsasmalad.  
2 Igi gebesaila Jesús-sapingan na e-sunnad Jesús-daksamala, deyobi a-igargi anmar-odurdaksamarmogad. Ar Bab-Jesús we-dulemar e-igargi-sunmakega barmisgusad.  
3 Dummad-Teófilo, nue an we-igargi ise-nergusmogad. Degisoggu, an dakdo, bur an bega Jesús-igar gebesaila-onoded-akar, nue ilemakar narmakergebe.  
4 Adi, be nue-wisgumogagar Jesús-igargi-be-odurdaklesadi we napiragwadi, gakansuli.   
2. JUAN-BAUTISTA, DEGI, JESÚS, BIPIGWAUN-GUDIGUSAD  
(1:5–2:52)  
2a. Baliwitur Juan-Bautista-gwalulegoedgi, degi, Jesús-gwalulegoedgi, sunmaksad  
(1:5-38)  
Baliwitur sogsa gusad, Diigi-dule-oged-Juan gwalulegoye 
 
5 Deunni, Rey-Herodes, Judea-yargi negdakmaigu, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-wargwen, Abíasʼsikid mai-gusad. A-dulede, Zacaríasʼye nugad, e-omedi Aarón-wagansikidid, Elisabetʼye-nugad.  
6 Emide, ebobela, Bab-Dummad-asabin igar-innikigwadba damaladid. Bab-igar-uksadba, degine, Bab-Dummad-sogsadbali nanamalad-dulemalad. Agala, Bab-Dummad egi ibmar akarsoged sated.  
7 Ar amarde, mimmi-satemalad, ar ade, Elisabet geg mimmi-baked, degine, bato amarde, seredgusmarbalid.   
8 Ibagwengine, Abías-e-gwenadgansikmaladga Bab-Dummadse-goled-neggi-arbaega ibagan nonikid. Deunni, Zacarías Bab-Dummadse-goled-neggi dule-irwa-Bab-Dummadse-golega arbanonimogad.  
9 Na gusgu igi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad nugsalege, deyob Zacarías nugsalealid, adi, Bab-Dummadse-Goled-Neg-Islidikidgi dogegar, ina-wawadikid obupurmakegar.  
10 Degine, ina-wawadikid-ogumaked-wachigi, deun bela-dulemar magaba Bab-Dummadse gorbukwa gusmalad.   
11 Zacarías, Bab-Dummad-Neg-Islidikidgi ina-wawadikid ogumaknaidgi, Bab-Dummad-baliwitur-wargwen, Zacaríasʼse ukiar magar-gunonikid. Ina-wawadikid-ogumakleged-aila-naba, argan-nuedsik gwichi dakalid.  
12 Zacarías, deyob Bab-Dummad-baliwitur-dakargu, gwakided, bela nue-dobee ito naded.  
13 Ar baliwiturdi ega sogded: “Zacarías, melle be dobgu, ar Bab-Dummadse-be-goledi Bab-Dummad be-itosad, be-ome-Elisabet bega mimmi-wargwen-bakoedi, Juanʼye be onugsao.  
14 Be mimmi-nikuoedba, be yeer itogoed, be weligwar itogoed, degine, be-mimmi gwalulenonikir, bukidar dulemar egi weligwar itomarmogoed.   
15 ”Ar be-mimmide, Bab-Dummad-asabin dule-dummadga guoed. Vino gobosulid, degi, inna-gagbid gobosurbalid. Degine, amba muu-neggi mai, bato Bab-Dummad-Burba-Isligwaled bela-bela nika guoed.  
16 Deginbali, we-mimmi gannar Israel-dulemar Bab-Dummad-Jehováʼba-nanamalaga imakoed.  
17 Ar be-mimmi-Juan, Elíasʼyobi Dule-Dummad-idu-nadapi guoed. Deyob Bab-Dummad-Burba, degi, Bab-Dummad-gangued-nika guoed. Adi, babgan gannar na e-mimmiganbina itogerba guega, degi, dule-galagwensuli-gudimaladi dule-nueganga imakega, binsaed-nikaa damalaga, degi, guagwar dulemar-urbega, adi, Bab-Dummad-abingamalagar.”   
18 Degi, Zacarías baliwiturga sogded:  
—Degite we-deyob-guoedi, ¿igi-an wisguosunna? Ar ande seredgusad, an-omede bato seredgusmogad.   
19 Baliwitur abin-imakdegu, ega sogded:  
—Ani an Gabriel-gued, Bab-Dummad-asabin, Bab-Dummad-sogedba an ibmar imakega an gwichid. Ani an bega sunmakega, we-gayaburba-nued-sogega an barmilealid.  
20 We-ibmar-an-bega-sogsad e-ibagan mosale, we deyob gunonikoed. Emide, be an-bengussoggu, geg bar sunmake be guoed. Be-mimmi-gwalulesad-sorba, geb be gannar sunna sunmake gunonibaloed.   
21 Ar dulemardi, magaba Zacarías edarbebukmalad. Degi, ibiga Zacarías dikasurgus Bab-dummadse-goled-neg-islidikidyaba yoggumaiye binsaarmalad.   
22 Zacarías agi noargu, geg emarga sunmake gusad. Agi magar daksamalad, we, Bab-Dummadse-Goled-Neg-Islidikidgi wis ibya-apurus danikirgebye. Zacarías dulemarga sunmaksasulid, unnila argangi-oyogar emarga sunmaksad.   
23 Geb Zacarías, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-ibmar-imaked bergusgu, na e-negse nadsunnad.  
24 Geb a-ibagan-sorbali, e-ome-Elisabet gurgin-nika gunonikid. Agine, Elisabet nii-walatar bar nossulid. Agi sokalid:  
25 “Bab-Dummad angi nabir binsanonikid. An mimmi-niksulidba dulemar-mer-bar-isdar-an-dakmalaga, aga anga mimmi-uknonikid.”   
Baliwitur Maríaʼga sognonikid, Jesús gwalulegoye 
 
26 Elisabet nii-walanergwagus (6) bonigwar gudiidgi, Bab-Dummadi, Galilea-yarse, Nazaret-neggweburse, yagwa-gwensak Maríaʼye-nugadse baliwitur-Gabriel-barmialid.  
27 A-yagwade, na Joséʼye-nugad-ebo-nikuega bato igar-nabogar gudiid. Joséʼde Rey-David-wagwad.  
28 Baliwitur María-maidse dognonigu, ega sognonikid:  
—¡Naa, degite! ¡Bab-Dummad begi nued binsasad! Bab-Dummad beba gudiguad. Baigan-omeganba Bab-Dummad bur nued begi binsasad.   
29 Maríaʼdi baliwitur-dakargu, ibmar-ega-sogedba dobe-itoded, binsaded, wede, baliwitur weyob anse gornonikid ibi obarsunye.  
30 Degi, baliwitur ega sogdesunnad:  
—María, mer be dobgu, ar Bab-Dummad nabir begi binsasad.  
31 Emigindi, be gurgin-nika gunonikoed, mimmi-gwensak be nikuoed, Jesúsʼye a-mimmi be onugsaoed.  
32 We-mimmide dule-dummadga guoed, Bab-Dummad-Bur-Birigined-e-Machiye soglegoed, degine, Bab-Dummad, igi epenne Rey-David, reyga-mesisgusa, deyobi Bab-Dummadi Rey-David-e-wagwa-imakmogoed.  
33 Degine, we-Jesús, Jacob-dulemar-negsemai degisadegu guoed. E-negsemai-guoedi gwen berguosulid.   
34 Geb degi, María, baliwiturga sogded:  
—¿Ar wede igi guosunna? Ar amba an yagwad.   
35 Baliwitur, Maríaʼga sogded:  
—Bab-Dummad-Burba-Isligwaled begi aidenonikoed. Bab-Dummad-Bur-Birigined-e-gangued be-edunonikoed. Degisoggu, Dule-gwage-islidikid-gwalulegoedi, Bab-Dummad-Machiye soglenonikoed.  
36 Degine, be-gwenad-Elisabet, bato seredgusadgi, geg mimmi-bakye-enik sogmaladi a-bela gurgin-nika gunonikid. Emide, nii-walanergwagus (6) gurgin-nika gudiid.  
37 Ar ade, Bab-Dummadgardi ibmar-geg-gudeeye soglesulid, bela ega ibmar guedbiid.   
38 Geb degi, María sogdesunnad:  
—Andi, Bab-Dummad-e-mai gued. Be-sogedba be anga imakdo.  
Degi, baliwitur, Maríaʼgi banguded.   
2b. Juan-Bautista-gwalulesad  
(1:39-80)  
María, Elisabetʼse atakapid 
 
39 A-ibagangi, María, Judea-yalaganba neggwebur-gwagwense gwae nade gusad.  
40 Zacarías-negse dogdapgu, Elisabetʼse gordapid.  
41 Elisabet, María-ese-gole-itosgu, dule-e-sapi-dukugi-maid ber dulagwar itoded. Degi, Elisabet bela-bela Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-nika gunonikid.  
42 Elisabet binnasur goted, sogded:  
—Baigan-omeganba bur nued Bab-Dummad begi binsasad, be-dula-sapi-dukugi-maidgi bur-nued binsasbalid.  
43 Ar wede, ¿ibiga weyob angi nued binsalesa, emide, an-Dummad-e-nan anse ataknonigu?   
44 ”Be anse gornonikid-itodeyalaba, an-sapi-dukugi-maid weligwar-itogedba ber dulagwar itoded.  
45 Be we-ibmar bengussulidba begi nued-binsalesad. Ar Bab-Dummad-bega-ibmar-sogsadba we-ibmar bela bega guoed.”   
María-namaksad 
 
46 Geb degi, María, sogdemogad:  
“An-ulub-akar Bab-Dummad-nug an odummosun.   
47 An-burba, Bab-Dummad-an-abonogedgi weligwar itosun.   
48 An e-mai-bundor-binsaled-inigwele, Bab-Dummad an-sunonikid,  
nued angi binsanonikid,  
emigindi, bela dulemar angi sogmaloed,  
nued-egi-binsalesad-duleye.   
49 Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nikadi, anga ibmar-dummagan imaksad,  
e-nug, Isligwaledye nugad.   
50 Bab-Dummad dulemar-e-dobee-nanadimalad wile daked,  
degine, a-e-waganse-bakar, wiledakdii sadeguoed.   
51 Bab-Dummadi, e-gangued na e-arbaedgi oyosad,  
dulemar-na-san-dummarba-imakdimalad-osulosad.   
52 Bab-Dummadi, dule-dummagan-negsemamaid-obelosad.  
Dulemar-na-san-bipi-imakdimalad-odummosad.   
53 Degine, dulemar-ukumesdimaladga ibmar-bukidar uksad.  
Degine, dulemar-mani-ibgan, ibmar-sate barmisad.   
54 Bab-Dummadi, e-mai-Israel-dulamar-bendaksad,  
amar-wile-daked gwen iessulid.   
55 Bab-Dummadi deyob anmar-dad-Abrahamʼga sogsad,  
degi, e-waganga sogsagusad,  
e-wiledaked degisadeguoye.”   
56 María, Elisabet-walik nii-walapaa megialid, geb a-sorba María, na e-negse gannar aligusad.   
Diigi-dule-oged-Juan-gwalulesad 
 
57 Elisabet e-ibagan warmaknonigu, mimmi-nikunonikid, susugwa ega uklenonikid.  
58 E-neg-dikarba-mamaid, degine, e-gwenadgan itoarmargu, Bab-Dummad Elisabetʼgi nabir binsasye, degi, nue wile daksaye, Elisabetʼba wergusmarmogad.   
59 Geb ibabaabakgine (8), susugwa-gwalulesad-sorba, e-abgan-uka-duku-sikega, Moisés-Igar-Maidba-imakega, senonimalad. Degine, e-bab-Zacaríasʼba mimmi-nug-imakbiguarmalad.  
60 Ar e-nandi, weyob sokalid:  
—Suli. Deyob-nugguosuli. Juanʼye nugguoe.   
61 Elisabetʼga sogdemalad:  
—¿Ibiga deyob be onugsabie? Ar be-gwenadgande deyob nugsurmalad.   
62 Geb e-babse argangi-sunmakar egichiarmalad, goe igi-onugsaoye.   
63 Zacarías urgo-bipigwa egichisad, agi susugwa-nug narmaksad. Juanʼye nugguoye sogsad. Bukmaladi bela geger itoarmalad, wede ibiga deyob onugsabie.  
64 Geb a-gines, Zacarías gannar nabir sunmakded. E-gwabin-bipinmakdegu, Bab-Dummad-nug ogannoded.   
65 Bela-e-neg-dikarba-mamaid dobe itonadmalad. Bela Judea-yalaganba we-ibmar-deyob-gusadi gaya mimileded.  
66 Ar dulemar deyob bela-we-gayagan-itoarmalale, na e-gwagegi binsadmalad, sogdemalad: “Ar we-mimmide, ¿doa-dulega guosunna?” Ar dulemar bela wismalad, we-mimmibali Bab-Dummad-gangued gudii.   
Zacarías, ibmar-guoed sogsad 
 
67 Juan-e-bab-Zacarías, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled bela-bela nika gunonikid. Bab-Dummad-nuggi sunmakdesunnad, sogded:   
68 “Israel-dulemar-e-Bab-Dummad-nug odummomarsun,  
ar ade, e-dulamarse na ataknonikid,  
degine, isguedgine, e-dulamar-onononikid.   
69 Bab-Dummadi, e-mai-David-wagwa anmarga barmialid.  
Bab-Dummadi, anmar-Abonoged-gandikid anmarga ogwisnonikid.   
70 Ar igi gebesaila anmarga e-gayaburba-barsogmalad-islidikmaladba-sunmaksa,  
deyob gusad.   
71 Isdar-anmar-dakdimaladgi, degi, sae-anmar-dakdimaladgi  
anmar-bendakoye sogsad.   
72 Adi, Bab-Dummad anmar-babgan wile dakegar.  
Degine, amar-ebo-igar-islidik-mesisad ebinsaegar.   
73 Bab-Dummad na e-nuggi anmar-dad-Abraham-ebo  
napiragwadgi igar-mesisadi,  
ede, imakedseye sogsad.   
74 Bab-Dummadi isdar-anmar-dakdimaladgi anmar-onogoye sogsad,  
adi, dobsuli anmar ega arbaegar.   
75 Bab-Dummadga nue-gwage-islidikidgi, degi, nue-napiragwadgi  
burgwedse anmar ega arbadii guegar.   
   
 
76 ”Mimmi, bedina,  
Bab-Dummad-Bur-Dummad-e-gayaburba-barsogedye be bilegoed.  
Ar bede, Dule-Dummad-barmiledagoye-sogsad-idu, igar-mayega nadapi guoed.   
77 Be abonoged-igargi e-neggwebur-odurdakega be guoed.  
Adi, Bab-Dummad dulemarga isgumalad-eliegar.   
78 Ar anmar-Bab-Dummadi ise-wile-anmar-dakedba, neg-meegwadyob anmarga dule-barmialid.  
A-dule, nibneg-akale, dad-nakwedanikiyobi danikid.   
79 Adi, negsichidgi-bukmalayobid, Bab-Dummad-akudakmalad, gwallu-mee-imaklegeyobi,  
Bab-Dummad-magar dakegar.  
Degi, dule burgwileged-dobmalad ega osulogegar.  
Degine, igar-bogidikidba anmar-niegar.”   
80 Degine, mimmi dungumai, e-burba gangumai gusad. Juan, Israel-dulemarga Bab-Igargi-sunmakdedse nega-dulesulidganba gudii gusad.