11
Djesu ḏoyꞌyuwan Djurutjalamnha
(Mathuyu 21:1-11; Luk 19:28-40; Djon 12:12-19)
Yo, Djesum ga malthundamim warra nhangu yakan ŋarruŋanan bala.* Ga banha dhanal yakan ŋarruŋanam Djurutjalamḻim, bala dhanal ŋarruŋan bukuyu ŋayathan bulalꞌnha ŋayim yäku Bithanin ga Batpatjnha, ŋunhalayan bukuŋa yäkuŋa Wolipŋan. Bala nhan Djesuyum wäŋanan nhanguway bulalꞌnham malthundaminy wulaynha bitjanan, “Gatjuy nhumam ŋarryan wulay. Ga banha nhuma ŋarru banhalayam ŋayiŋa ḏoyꞌyun, ga maḻŋꞌthumanma nhuma ŋarru wäyinnha yäkuny duŋꞌkiny, dhäya ŋarru yaka garrwiꞌyunda dharpaŋa. Ga dhäwul nhan banha buŋgannharra yulŋum. Ga yapthuman nhuma ŋarru rakiꞌ, bala rälin golaŋ nyäkuḻ. Ga banha ŋarru yolŋuyum dhä-wirrkaꞌyun, ‘Nhäwu nhuma yaka dhaŋu yapthumanma?’ bitjanma, nhumam ŋarru bitjana wäŋa, ‘Garray dhaŋu djinaku djälmiyin, ga yalŋuwa nhan ŋarru ḏitjuman nhuŋgu.’ ”
Ga banha dhupal ŋarruŋanam bala dhupal nhäŋalan banha duŋꞌkinham, ŋarru yutjuwaḻa, dhäyan nyinan garrwiꞌyunda gumurrŋa yana buṉbuŋa. Bala banha yolŋuyum warrayu dhä-wirrkaꞌyuwanan dhupaliny bitjanan, “Wäy! Yulpulay, nhäwu nhuma yaka dhaŋu duŋꞌkiwuḻim yapthuman?”
Ga dhupalim wäŋan, “Garray dhaŋu djinaku djälmiyin, ga yalŋuwa ŋanapu ŋarru ḏitjuman.” Bala dhanal yana dhayuŋganan. Bala dhupalim banha guyukanan banha duŋꞌkinham Djesuwuḻin. Ga ŋunhalam dhanalim ŋarruŋan banha ŋäkirrinyawuyma girriꞌ dhanaliŋguway ŋalthumanan duŋꞌkiwuḻin ŋarakaḻi, bala nhan Djesum ŋalthuwanan nhanguḻ ŋarakaḻim, bala ŋarruŋanan Djurutjalamḻin.
Ga guḻkuyun yakan banha yolŋuyum warrayu ŋäkirrinyawuyma girriꞌ dhanaliŋguway rarrꞌyuwan dhukaḻim. Ga waripuyum yolŋuyu warrayu ŋarruŋan bakꞌpakthuman baṉan manꞌtjarrmin bitjan guḻwirri baṉa, banha yakan dhäyaꞌdhayan galiꞌmurru dhukamurru. Bala dhanal ŋarruŋan dhukaḻin rarrꞌyuwan mä nhan ŋarru yaka duŋꞌkim gayanhꞌthamurrun ŋarruŋa. Ga rom dhanaliŋgu yakan ŋoyan dhanal ŋarru bitjan goŋmiwum yolŋuwu gumurr-ŋuwatji. Ga waripum yolŋu warra yakan ŋarruŋan gumurrmurru, ga waripum warra dhurputj yakan ŋarruŋan. Ga bitjanan dhanal ŋarruŋan banha yatjunminam gamꞌ,
“Yo yo-yo, Hosanna! God-Waŋarr marrkapmi, dhaŋu ŋanapu yaka wokthuna nhuŋgu!
Dhaŋum nhan ga ŋarruŋam God-Waŋarrwurun yäkuyum.
Nhän banha God-Waŋarryu nhanany djuyꞌyuwanam, ga dhaŋun nhan rälin yaka ŋarruŋam.
10 Yo, yo-yo! Hosanna! God-Waŋarr marrkapmi, dhaŋu ŋanapu yaka wokthuna nhuŋgu!
God-Waŋarr marrkapmi, nhunum ŋarru dhaŋunham yolŋuny buŋgawayumana bukmakkun yana Djuwwum yolŋuwu warrawu, bilanyan bitjan banha mala-ŋurrkanhayŋuny nhangu Geŋ Daybitnha.
Yo, yo-yo! Hosanna! God-Waŋarr marrkapmi, dhaŋu ŋanapu yaka wokthuna nhuŋgu!
God-Waŋarr, ŋunha djiwarrꞌŋam nhunum dhaŋu yindi-marimi!”
11 Ga banha dhanal Djesu ga malthundami warra ḏoyꞌyuwanam ŋunhalam banha God-Waŋarrwuḻim Dharrpalŋam Buṉbuŋa, bala nhan ŋarruŋan nhäŋalan ḻiwꞌyumanan, banha mungurrma malany banhalaya ḻoḻuŋa, banha yakan djingaryuwan ḻiwꞌyuman. Bala banha walum giḻyuwanan, bala nhan Djesuyum gananan banhayam buṉbu bala ḏitjuwanan ŋarruŋan balan Bithaniḻin, ga dhanalin banha malthundamin warra nhangu galkiwuynha 12-nha.
Djesuyu wäŋan dharpany wanyuyu dhärukthu
(Mathuyu 21:18-19)
12 Ga waripuyun waluyu djaḏawꞌyundayun nhan Djesu ga malthundamim warra nhangu ŋarruŋanan beŋurum Bithaniŋurum balan Djurutjalamḻin. Ga gandarrŋam bala nhan Djesum marryaꞌyinan. 13 Bala nhan nhäŋalan dharpan, dhäyan yakan galiꞌŋa dhukaŋa. Banhayam dharpa bilanyan bitjan muthirꞌ. Ga ŋarruŋan nhan galkiyin borumgu maḻŋꞌthumandawu ŋarru dhäwulnha. Yo, marwaṯma guḻku yakan goyuwan ŋarru borumnha bayaŋum, ḻinygu dhäwul banha bayikuya walum borumdjinyarawum. 14 Bala nhan Djesum wanyuyun dhärukthum wäŋan bayikuya dharpawum bitjanan, “Dhäwul ŋarru yolŋuyum biyapulma nhuŋguŋum borum ṉoka!” bitjan.
Ga dhanalim banha malthundamiyum warrayu nhanguru ŋäkul nhanany bilanyaḻim wäŋanharaḻi.
Djesuyu ḏarrtjalkkuwan God-Waŋarrwu Dharrpal Buṉbu
(Mathuyu 21:12-17; Luk 19:45-48; Djon 2:13-22)
15 Bala nhan Djesum ga malthundamim warra nhangu ŋarruŋanan balan Djurutjalamḻin. Ga biyapul nhan ŋarruŋan balaya God-Waŋarrwuḻ Dharrpalḻi Buṉbuḻi. Ga banhalaya goḏuŋa ŋayiŋa banha yakan ḻoḻuwunuwan Dharrpalnhan Mungurrnha, yolŋuyum warrayu ŋarruŋan wäyinnha mala wuŋiḻiꞌyuwan mundhurrwu-guŋandawu. Ga waripum dhanal yakan buku-djuḻkthumanmin banhalaya rrupiya. Dhäwulnha dhanal banha bayikuya buṉbuwum rumꞌrumdhuwan, maḻikun dhanal yakan warkthuwan. Ga waripuyum yolŋuyu warrayu yakan rrupiyan malany buku-djuḻkthuman, ga waripuyum yakan goŋ-djuḻuḻꞌyuwanan, manaŋinan manapan. Bala nhan yakan Djesuyum dhanaliny bukmakkuwanan yana dhawaṯthuman beŋurum banha mungurrŋurum, djalkthuwanan nhan ŋarruŋan dhanaliŋgu daybuḻma, rrupiya manapanan ga nyenanhamin mala dhanaliŋgu. 16 Ga gulyumanan nhan yakan banha yolŋunham warrany girriꞌŋurum guyukanharaŋuru, banha dhanal yakan ŋunhawitjan mungurrmurru räy-ŋarrꞌŋarr ŋarruŋan.
17 Bala nhan Djesuyum yakan dhanaliny marŋgiyumanan guḻkunhan yana bitjanan, “Bamanꞌ ŋätjil nhan God-Waŋarr wäŋan nhanguḻ djawarrkmiwuḻ yolŋuwuḻ nhan ŋarru wukirri dhäruk djorraꞌḻi bitjan, ‘God-Waŋarrwum Buṉbu ŋarru yaka dhäya bukmakku yana bäpurruwu yolŋuwu buku-ŋalthundawu.’ Ga nhumam dhaŋum Buṉbuny rrorru, yanawarri dhaŋu manaŋganmiwun buṉbu.”
18 Ga banha dhanal ŋurruŋu-djirrikaymiyum ga rom-marŋgikunhamiyum warrayu ŋäkul, banha nhanany Djesunham banha nhä nhan yakan djäma, bala dhanal mariminan ŋayaŋu-maḻikinam. Bala dhanal yakan wäŋanharaminan dhukawun rangan boyandawun nhangu, ŋarru dhanal dhäwul banha biyaṉiyinam nhangu ḻinygu bukmakma yolŋu warra yakan banha Djesuwun mariminam djälmiyin, ḻinygu nhan yakan dhanaliny ŋuwatjuman marŋgiyumanan.
19 Ga banha walum gulŋiyan bala dhanal Djesum ga malthundamim warra nhangu ŋarruŋanan beŋurum Djurutjalamŋurum balan Bithaniḻin.
Ŋäŋꞌthuwam God-Waŋarrnham mä-yuwalktjinyarayun ŋayaŋuyum
(Mathuyu 21:20-22)
20-21 Ga waripuyun djaḏawꞌyundayu waluyu nhan Djesum ga malthundami warra nhangu ḏitjuwan balaya Djurutjalamḻi. Ga gandarrŋam dhanal djuḻkthumanan banhayam dharpany banha nhan Djesuyu wäŋan wanyuyu dhärukthu. Ga dhanalim banha malthundamim warra nhangu mariminan yana ganyimꞌthuwanam, ḻinygu dhanal banha nhäŋal dharpam räwaknha yakan dhäyan, rakunynha, bewaḻi ḻinygu marwatŋuru ga baṯ-gathan ŋunha wärrurrꞌ. Bala nhan Betayum dhäruknha guyaŋin Djesunhan banha nhalpiyan nhan wäŋan bayikuya dharpawu. Bala nhan Betam bitjanan wäŋan, “Marŋgikunharami, dhaŋun banha dharpam räwaknha nyin dhäya rakunynha, banha nhunu wanyuyu dhärukthu wäŋan!”
22 Bala nhan Djesum bitjanan wäŋan, “Banha nhuma ŋarru God-Waŋarrwum mä-yuwalktji, nhunum ŋarru bitjanya bili warkthun bitjan ŋaya. 23 Ga banha nhuma ŋarru yultham mä-yuwalktji warrpamꞌthum yana ŋayaŋuyu, ga dhäwulma mä-yuḻkthun, nhumam ŋarru wäŋan dhaŋuny gayꞌ bukuny ŋayiny nhan ŋarru ṉakamana bala gapuḻin ḏamurruŋꞌḻin ḻupthun. Nhanmam ŋarru God-Waŋarryum giṯthumana yana bukuny ŋayiny.
24 Yo, dhäwul warra meṉguŋam. Banha nhunu ŋarru yultham yana mä-yuwalktji, nhunum ŋäŋꞌthuwan nhänany birrkaꞌmiwun, ga nhanmam ŋarru guŋana yana. 25 Ga banha nhunu ŋarru bukumiŋganma, ŋurruŋum ŋatjil guyaŋiya: Bayiŋ nhunu yolŋuny ŋayaŋu-maḻikuyuman, ŋarrya ŋätjil, ga doyꞌyuwa nhangu ga baya-rakaraŋ, dhäwul guyaŋiya bäyarraꞌwu. Ga banha nhunu ŋarru bitjanayam warkthun, nhanmam ŋarru God-Waŋarryum baya-rakaraman nhuŋgum, nhä malany maḻiku banha nhunu yakan warkthuwan. Nhunum dhanaliŋgu ŋatjil baya-rakaraŋ, ga ŋärrun bukumiŋga God-Waŋarrwuḻim. 26 [Ga banha nhunu yolŋu dhuŋam baya-rakaranharawu, nhanmam ŋarru God-Waŋarryum banha dhäwulnha nhuŋgum maḻiku mala meṉgum.]”§
Ŋaḻapaḻmiyu yakan dhä-wirrkaꞌyuwan Djesuny
(Mathuyu 21:23-27; Luk 20:1-8)
27 Ga banha dhanal ḏoyꞌyuwan Djurutjaḻamma bala dhunupan dhanal djuḏupthuwanam mungurrḻin banha yakan ḻoḻuwunuwan God-Waŋarrwu Dharrpal Buṉbu. Ga dhanalim banha ŋurruŋu-djirrikaymim ga Djuwwu ŋurru-warryundayŋum warra ga rom-marŋgikunhamim yolŋu warra ḏoyꞌyuwanan nhangu. 28 Bala dhanal dhä-wirrkaꞌyuwanan Djesunham bitjanan, “Wäy, gu rakaraŋan wilak ŋanapiliŋgu, yolthu nhuna banha wäŋanam djinakum buṉbuwum ḏarrtjalkkunharawu? Yolthu nhuna dhaŋu barka-nhinathuŋganam?”
29 Ŋarru nhanmam banha Djesum marŋgiyin dhanaliŋgu. Bala nhan bitjanan buku-ganitjuman, “Ŋaya ŋatjil nhumaliny ŋäŋꞌthun, ŋayꞌ. Nhuma ŋatjil ŋarru nyäku rakaram, ga ŋärrun ŋayam ŋarru nhumaliŋgum rakaram. 30 Marŋgi nhuma banha Djongum, banha Buku-ḻupthumandamiwum yolŋuwu? Yolthu banha nhananham barka-nhinathuŋgan yolŋuwum warrawu buku-ḻupthumandawu? God-Waŋarryu, wo yolŋuyu?
31 Bala dhanalim banha wäŋanharamin bitjanminan, “Wäy, nhalpiyana ŋalmam ŋarru dhaŋu buku-ganitjuman nhangu? Banha ŋalma ŋarru bitjanma wäŋa, ‘God-Waŋarryu nhanany banha wäŋan,’ bitjanma. Ga nhanmam ŋarru bitjana wäŋa, ‘Ga nhäwun nhumam banha nhangum Djongum dhäwul mä-yuwalkin dhärukku?’ 32 Ga banha ŋalma ŋarru bitjanma wäŋa, ‘Yolŋuyu warrayu nhanany banha wäŋa bayikuya djämawu,’ bitjanma, dhanalim ŋarru yolŋum warra maḏakarritjtjin, ḻinygu dhanal marŋgi banha dhaŋu Djonma yolŋu God-Waŋarrwu djawarrkmi.”
33 Bala dhanal bitjanan buku-ganitjumanam, “Dhäwul ŋanapu dhaŋu marŋgi!”
Ga ŋärrun nhanmam Djesum dhanaliŋgu buku-ganitjuman bitjanam, “Ŋayam ŋarru dhäwul yana nhumaliŋgum rakaram yolthu nhänany banha barka-nhinathuŋgan.”
* 11:1 Ga yäkum nhan banha bukum ‘Wolip’, ḻinygu guḻku marimi yakan borum mala wolip ŋuthan banhalaya bukuŋa. Bala dhanal bayiŋ yaka wiyikanꞌ birrirriꞌyuwarra borumŋurum. Ga bewaḻiya bukuŋuru ga bala Djurutjalamḻim galkin. 11:8 Mäkkuŋum banha ŋurruŋum wukirriwuy yaka bitjan dhäya, ‘baṉa’. Ŋarru yaka Djon 12:13-dhum bitjana rakaram ‘baṉa manꞌtjarrmi nhawun galuku manꞌtjarr’. 11:9 Manikay Mala 118:26 11:15 Ga bitjan dhanalim yakan buku-djuḻkthumanminam rrupiyam: Dhaŋu nhumam ŋayꞌ Rawuman rrupiya mäyaŋ, ga rälim guŋa Djuwwu rrupiya bitjan, mä dhanal ŋarru bayiŋuya wuŋiḻiꞌyun ŋunha buŋgawany warrany banha God-Waŋarrwuru Dharrpalwu Buṉbuwu. Ŋarru dhanal yakan banha banhalaya God-Waŋarrwuḻin Dharrpalŋan Buṉbuŋa bitjanyam djäma. 11:17 Yitjaya 56:7; Djarimaya 7:11 11:23 Mathuyu 17:20; 1 Gorinḻi 13:2 § 11:26 Ŋunha ŋurruŋuŋam djorraꞌŋa Gurikmurrum dhärukmurru, dhaŋu namba 26-ma dhäwulnha yaka djingaryun. 11:26 Mathuyu 6:14-15