6
Yolŋum warra yakan ŋurru-bilꞌbilyuwanan Djesuwum
(Mathuyu 13:53-58; Luk 4:16-30)
Bala nhan Djesum ŋarruŋanan gananan banhayam ŋayi Gapuniyamma, bala ḏitjuwan balan nhanguwaywuḻin ŋayiḻi Nätjuritjḻin, ga bukmak yana banha malthundamim warra nhangu malthuwanya. Ga waripuŋuyun Djuwwuḻ Nyenanharamiyu Waluyu, nhan yakan Djesuyum marŋgiyumanan guḻkunhan yolŋunham warrany ŋunhalam banha biryamiŋam buṉbuŋa. Ga banha dhanal yakan ŋäkulam nhanany banha nhä nhan yakan dhanaliny marŋgiyuman bala dhanal bitjanan wäŋanharaminam, “Wäy, dhaŋum yolŋu gaḏamannha ŋatja? Ŋalaŋa nhan yakan dhaŋu marŋgiyinam djinakum mala? Ga ŋalaŋuru nhan yakan dhaŋu ganydjarrma mäyan ŋayaŋu-ganyiŋꞌthundamiwum romgu warkthundawu? Dhaŋum dhaŋu banha balaꞌ-dhuḻꞌyundami gayꞌ yolŋu! Banha ŋalma djinakuwuynha waŋganybuynha ŋayiwuy, ga marŋgi mu ŋalma dhaŋu nhangu ŋäṉḏiꞌmiŋuwum Meriwum. Ga marŋgi ŋalma nhangu wäwaꞌmiŋuwum warrawu Djayimgum ga Djawutjipkum ga Djudatjkum ga Djäymangum, ga marŋgi ŋalma nhangu yapaꞌmiŋuwum warrawu.” Bala yakan banha yolŋum warra nhangu dhäwulnha gumurr-ŋuwatjinam, ŋurru-bilꞌbilyuwanan dhanal yakan nhangu.
Ŋarru nhanmam Djesum bitjanan wäŋan, “Banha ŋarru God-Waŋarrwum djawarrkmi yolŋu ŋarruŋa waripuḻim ŋayiḻi, ga dhanalim bayiŋ banha ŋayi nininyŋuyum yolŋuyu warrayu dhäruk nhanany mäyam ga mä-ŋalthun nhangu. Ga banha nhan ŋarru nhanguwaywuḻim ŋayiḻi ŋarruŋa, nhanguwaywuḻim walꞌŋu yolŋuwuḻ warrawuḻ gurruṯumiwuḻim warrawuḻ, ga dhanalim bayiŋ banha yolŋuyum warrayu dhäwuḻnha nhanany dhärukma mäyam, ga mä-ŋalthun nhangu.”
5-6a Ga ganyimꞌthuwanan nhan banha Djesuyum nhäŋal, bili yolŋum warra banha ŋayaŋum-wanyuꞌyinan ga dhäwulnha dhanal banha biyapuḻ bitjuwalak mä-yuwalktjin. Ga dhäwuḻnha nhan yakan banha ganydjarrmim rom malany bäki mariminam, ḻurrkunꞌnha yana, banham nhan yakan waŋga-waŋganyguḻin rerrimiwuḻim yolŋuwuḻ warrawuḻ goŋ-ŋalthuwan, bala ḏukthumanan.
Djesuyu djuyꞌyuwan 12-nha malthundaminy warrany God-Waŋarrwuru djämawu
(Mathuyu 10:5-15; Luk 9:1-6)
6b Bala nhan ŋarruŋan Djesuyum marŋgiyumanan yolŋuꞌ-yulŋunham warrany buku-ḻiwꞌyumanan banhalayam makaŋa ŋayiŋa. Ga ḻuŋꞌthuman nhan banha 12-nham malthundaminy warrany nhanguway nhan, bala nhan ŋarruŋan gänaŋꞌthumanan dhanaliny bulalꞌ ga bulalꞌ ga bulalꞌ, ga bitjan nhan banha wäŋanam dhanaliŋgu, “Maꞌ ŋarryan warra ŋayiḻin malaŋuḻi ga marŋgiyuman yolŋunham warrany God-Waŋarrwuruynha. Ŋaya nhumaliny yaka dhaŋu ganydjarrma guŋana nhuma ŋarru yaka dhawaṯthumana maḻikunham birrimbirrnha malany. 8-9 Ga dhäwul mäyaŋ guḻkum girriꞌ, ḻinygu nhän mu ŋarru nhuŋgu banha God-Waŋarryu djämam ŋätjilmiŋganma. Dharpan yana mäyaŋam gaṉdjiꞌyunminyarawun ga djalkiriwuynha dhuwan ṉukuŋa nhuŋguḻ ga dhuwan bili girrimꞌ galŋayu nhunu yaka golam. Ga dhäwul golaŋ ŋunhuŋ nhäm ŋatham ga rrupiyam ga bilaŋ nhä batjim. 10 Ga banha nhuma ŋarru ḏoyꞌyun birrkamiŋam ŋayiŋa ga gawawꞌyunma dhanal ŋarru nhumaliŋgu gumurr-ŋuwatjim bitjuwalak, bitjanma ŋarru wäŋa, ‘Gu, ŋunhal nhuma ŋarru nyäkuḻ buṉbuŋa ŋoya,’ nhumam yana ŋarryan ga ŋoya nhuma ŋarru banhalaya buṉbuŋa ga yana ḻinygu-u-u, ga wark nhumaliŋgu ŋarru dhawarꞌyun, ga ŋärrun ganakam dhanaliny. 11 Ga banha nhuma ŋarru ḏoyꞌyun birrkamiŋam ŋayiŋa ga dhäwulma nhumaliŋgu ŋarru banha ŋayi-bayikuwuyma yolŋu warra gumurr-ŋuwatji, ga dhäwul dhanal ŋarru ḏukṯukmiyi ŋänharawu nhuŋgu, nhumam ŋarru ganana banhayam ŋayi bala munathamꞌ djalkiriŋurum ḏawaṯawayuwan bayikuwuyma ŋayiwuy, bala bitjan waŋiya dhanaliŋgu, ‘Dhaŋu nhuma dhäwul nyäku djälmiyin buthuru-witjundawum, maꞌ, ga bayiŋ ŋarru bilaŋ nha marim nhumaliŋgu maḻŋꞌthun, banham nhumaliŋguwaynha mari,’ bitjan yana, bala ŋarryan.”*
12 Yo, bala dhanal banha malthundamim warra ŋarruŋanan barrkuwaḻyinan bulalꞌnha ga bulalꞌnha waripuḻin ga waripuḻin ŋayiḻim. Ga banhalayan dhanal yakan rakaranam yolŋuꞌ-yulŋuwum bitjanam, “Gulyuwan warra dhuwurr-maḻikuŋurum nhumaliŋguwayŋuru nhuma bala malthuwan God-Waŋarrwun yulthawun yana dhukawum.” 13 Ga guḻkun marimin dhanal yakan banha maḻikunham birrimbirrnha malany dhawaṯthuman yolŋuwurum warrawuru. Ga guḻkuwuḻ dhanal yakan rerrimiwuḻim yolŋuwuḻ wiyikamꞌ rrarryuwan muḻkurrḻim, ŋarru ḻurrkunꞌ yana, dhäwul guḻku, mä dhanal yana ŋuwatjinan.
Djon Buku-ḻupthumandamim yolŋu rakunydjinan
(Mathuyu 14:1-12; Luk 9:7-9)
14 Ga bilanyamiyum waluyu guḻkuyun yakan banha yolŋuyum warrayu dhäwum ŋäkul Djesuwuruyma. Ga nhän banha yindiyum buŋgawayu yäkuyu Geŋ Yaritthum ŋäkul yana ganydjarr nhanguruy. Ga bitjanan yakan banha waripum yolŋu warra wäŋan, “Dhaŋum nhän ŋatja, Djonnha banha ḏämbu-ḻupthumandamin yolŋu, ŋarru Djesuwurun rumbalyum, dhaŋu nhan barpuru biyapul wälŋayi rakunyŋurum, ga djinaŋuyan nhan yaka dhaŋu Djesuyu banha ŋayaŋu-ganyimꞌthunamim rom warkthun.”
15 Ga waripum yolŋu warra yakan wäŋan bitjanan, “Dhaŋum baya Yilaydjan ŋatja banha God-Waŋarrwun djawarrkmi bamanꞌŋuwuynha?” Ga biyapul waripum bitjuwalak yolŋu warra wäŋan bitjan, “Yaka dhaŋum Yilaydja, dhaŋum bilaŋ yolnha waripun God-Waŋarrwun djawarrkmi bamanꞌŋuwuynha.”
16 Ga banha nhan Yaritthum ŋäkul banha nhä ŋarruŋan yolŋu warra rakaranhamin bala nhan yana dhäruk-guŋganminan bitjanan, “Dhaŋum Djonnha banha Buku-ḻupthumandamin yolŋu. Ga ḻinygu mu ŋaya banha ŋätjil yana dhäruk-guŋanminam nyäkuḻ djämamiwuḻim warrawuḻ bitjanam, ‘Gatjuy gupan warra nhanany gulkthuwa.’ Ga dhaŋum nhan ḻinygun wälŋan.”
17-18 Yo, bitjan banha maḻŋꞌthuwanam gamꞌ ŋätjilim. Banha yindiwu buŋgawawu yäkuwu Geŋ Yaritku yakan yukuyukuꞌmiŋu nyenan yäku Bilip, ga dhäykam nhangu banha yäku Yiritiya. Bala nhan banha yindiyum buŋgawayu Geŋ Yaritthum djawyuwanan nhanguru yukuyukuꞌmiŋuwum dhäykany. Manymak, guḻkumi nhan yakan Djon ŋarruŋan ga wäŋan nhan yakan maŋutji-dhunupa Yaritkum, bitjan, “Dhäwul nhunu ŋarru dhaŋum djawyun, dhaŋum nhuŋgu yukuyukuꞌmiŋuwun dhäyka. Dhaŋum nhunu yaka bakthumana ŋalmaliŋgu romnha, Djuwun bäpurruwu.” Ŋarru nhanmam banha Yaritthum mäyan yana banha dhäykanham. Bala nhan yana dhäruk-guŋanminan nhangu djämamiwum warrawu dhanal ŋarru Djonnham dhethuŋgana dharruŋguḻin.
19 Ga bitjanan ḻinygu nhan yakan banha Djondhum ŋayaŋu-biyarrthanan wäŋanam, bala ŋarruŋan banha dhäykam ŋoy-dhäyanan nhangu Djongum, ga ḏukṯukmiyinam nhan yakan mariminan murrkayꞌkunharawun yana boyanharawum nhangu, ŋarru dhäwul nhan bilaŋ dhukam maḻŋꞌthuman. Bala nhan Yaritthum yakan gathanan Djonnham dharruŋguŋan, 20 ga bitjan nhan banha dhäruk-guŋanminam djägamiwuḻim warrawuḻ gamꞌ, “Djinakum nhuma ŋarru yaka ŋuwatjuman yana djäka.”
Ga mariminan nhan yakan banha yindiyum buŋgawayu Yaritthum Djonnham mäyu-ḏapthuman mä-biyaṉiyin manapan. Ga marŋgi nhan banha, banha nhanany God-Waŋarryu bitjuwalak djuyꞌyuwan ga nhäpa nhan banha ŋayaŋu-dhunupa bilanya yolŋu ŋuwakurru. Ga djäl nhan banha marimi nhangu nhan ŋarru yaka ŋäma nhanany wäŋanhara dhäwuḻi rakaranhaḻi. Ŋarru guḻkumi nhan yakan banha Djondhu ŋayaŋu-maḻikuyuman nhanany banha nhan bayiŋ dhäwum rakararra.
21 Manymak, ga waŋganymiyum waḻuyu dhanal ŋarruŋan ḻuŋꞌthuwanan ŋathawun nyaŋꞌthundawu, bilanyamiyum dhanal guyaŋin banha Yaritkum dhawal-guyaŋinyaran walu. Manymak, ga bilanyamiyum nhan banha bayiŋuya dhäykayum yäkuyu Yiritiyayum yakan guyaŋinan bitjanan, “Yä-a-a, dhaŋum ŋaya ŋarru bäyarran Djonnham bayikuwuynha.” Ga guḻkun banha gämurrumꞌ yolŋu warra ŋarruŋan balaya ŋathawum nyaŋꞌthundawu, bilanya bitjan ŋurru-warryundayŋu gapman warra, ga maḏakarritjmiwu miriŋuwu warrawu buŋgawaꞌmiŋu, ga ŋaḻapaḻmin ŋunhukuwuynha makawuy ŋayiwuy warra ŋunha Galaliwuynha. 22 Yo, nyaŋꞌthuwanan dhanal ŋarruŋan banha ŋatham ga gapum, ga banhalaya yakan wirrkuḻ dhäyka marryuwan, ŋarru nhan banha wakuꞌmiŋum bayikuyan dhäykawu yäkuwu Yiritiyawun. Yo, marryuwanam nhan yakan banha wirrkuḻma ŋuwatjumanan dhika. Bala nhan banha yindim buŋgawa Yaritma ga yolŋum warra mariminan dhika mä-maŋmaŋdhuwanam nhanguru buŋgulyum. Bala nhan banha Yaritma gawaꞌyuwanan nhangu bitjanan, “Banha nhunu ŋarru nhänany ŋäŋꞌthun bilaŋ nhäwu nhunu djäl, ŋayam ŋarru guŋana yana nhunany. 23 Ga bilaŋ nhunu djälma, ŋayam ŋarru mala-wulkthumana bukmaknha yana, ga ŋala ŋayi maka malany nyäkuḻ gumurrŋa, ŋaya ŋarru gulkthumana nhuŋgun ga nyäkuwaynha. Ga banha ŋarru dhäwulma bitjanya maḻŋꞌthun, ŋaya yaka ŋäŋꞌthun, nhan ŋarru nhänany God-Waŋarryum dhä-girꞌyuna yana.” bitjan.
24 Ga nhanmam banha wirrkuḻma dhäyka ŋarruŋan ŋätjil dhawaṯthuwan bala ŋäṉḏiꞌmiŋuwu rangan ga ŋäŋꞌthuwan nhan bitjan, “Wäy ... ŋäṉḏi, nhäwu ŋaya ŋarru ŋunha yindinham buŋgawany ŋäŋꞌthun?” bitjan.
Bala nhanmam banha ŋäṉḏiꞌmiŋum wäŋan bitjanan, “Gatjuy ... buku-djulŋi, ŋäŋꞌthuwam Djongurun yana muḻkurrwum.”
25 Bala nhan banha wirrkuḻma balaya ḏitjuwan yuṯthuwan Yaritkuḻ, bala bitjanan wäŋan, “Yindi buŋgawa, djälma ŋaya dhaŋu nhunu ŋarru muḻkurr gulkthun Djonnha banha Ḏämbu-ḻupthumandaminy yolŋuny, djinaŋun bala yana, ga gunyanma nhunu ŋarru banha muḻkurrma biḻitḻin, bala guŋana nyäkuḻin,” bitjanan.
26 Ga banha nhan Yaritthum bilanyawuyma ŋäkul, bala nhan yana ŋayaŋum-maḻikiyinan mä-dhumbalꞌyuwanan manapan. Ŋarru dhäwulnha nhan yakan banha ḏukṯukmiyin nhan ŋarru dhawumꞌ nhanguway bakthuman, ḻinygu nhan banha dhawuꞌ-nhinathuŋganam nhanany dhuliꞌnamaran ŋaḻapaḻmiwuḻin. 27 Bala nhan banha Yaritma gawaꞌyuwanan miriŋuwurun buŋgawaꞌmiŋuwum bala dhäruk-guŋanminan, “Gatjuy ŋarryan ŋunha dharruŋguḻin banha ŋala yaka Djon nyena bala gupan nhanany gulkthuma.” 28 Bala dhanal banha mäyanan nhanany gupam bala gunyanan biḻitḻin bala golanan banha wirrkuḻwuḻin. Ga nhanmam banha bayiŋuya wirrkuḻyum mäyan bala guŋanam ŋunha ŋäṉḏiꞌmiŋuwuḻin. 29 Ga banha dhanal Djonguḻ malthundamiyum warrayu ŋäkul dhäwum nhanguruy banha nhan waŋayinam, bala dhanal yana ŋarruŋanan ga mäyanan nhangu rumbalma bala moluḻin märrkitjkuwan.
Ga bitjanan nhan yakan banha Yaritthum guyaŋin be warri nhan banha Djesum Djonnha banha Buku-ḻupthumandamin yolŋu. Ga bilanya banha dhäwum.
Djesuyu maranhu-guŋan guḻkuny yolŋuny warrany djuḻkthumanan banha 5000-nham malany
(Mathuyu 14:13-21; Luk 9:10-17; Djon 6:1-14)
30 Manymak, ga banha dhanal nhangu malthundamim yolŋu warra gumurr-ḏitjuwanam djämaŋurum, bala dhanal yakan rakaranan Djesuwuḻim nhä dhanal yakan warkthuwan ga nhä dhanal yakan marŋgiyuman yolŋuny warrany. 31 Ga bilanyamiyum yakan banha guḻkun marimin yolŋum warra ranganam nhangu Djesuwum, ga dhäwulnha banha dhanaliŋgum walu ŋathawum nyaŋꞌthundawu, Djesuwum ga nhangu malthundamiwum warrawu. Bala nhan wäŋanan banha malthundamiwum warrawu bitjanan, “Go, ŋalma ŋatjil ŋarruŋa ŋay, bilaŋ nhäḻi gänaŋuḻi ŋayiḻi mä ŋalma ŋarru ŋirꞌyunmi.”
32 Bala dhanal ŋalthuwanan marthaŋayḻin bala ŋarruŋanan gänaŋuḻin ŋayiḻi.
33 Ga guḻkuyun yakan banha yolŋuyum warrayu nhäŋalam banha goyurrma marthaŋayma ŋalambal yakan yuṯthuwan. Bala yakan banha yolŋum warra ḻawꞌyuwanan goyurr-ŋupanan banha marthaŋaynhan ŋarru ŋunha ḏiltji-djawꞌyuwanan, ga dhanalin banha ŋurruŋum ḏoyꞌyuwan ŋunhalayam ŋayiŋa. 34 Ga banha nhan Djesu wapthuwanam marthaŋayŋurum bala yakan banha yolŋum warra gäḻkuḻanan nhangu. Ga banha nhan Djesuyu nhäŋalam dhanaliny malam bitjanan, banha dhanal dhäwulnha marŋgi nhalpiyan dhanal ŋarru yaka nyena, bilanyan dhanal banha bitjan bimbi malany djäganharran. Bala nhan mariminan dhika ŋayaŋu-wuyuwanam dhanaliŋgu. Bala nhan yakan marŋgiyumanan dhanaliny God-Waŋarrwuruynha rom, 35-36 walu-ŋupanan ga yanatj ḻinygu ga räy-bilyuwan. Bala banha malthundamim warra nhangu wäŋanan, “Wäy, räy-bilyuwanan dhaŋu ga bayaŋun dhaŋu ŋatham, gatju-wilak waŋiya dhaŋu yolŋuny warrany, dhanal ŋarru ŋatha dhanaliŋguway mäyam dhaŋu yaꞌ buṉbu guḻkuꞌmiŋa ŋayiŋa.”
37 Ga nhanmam Djesum bitjanan waŋan, “Dhäwul dhuwanma ŋuwakurru. Nhumapi yana dhanaliny maranhu-guŋa.”
Ga dhanalim ŋäŋꞌthuwan nhanany mä-dhumbalꞌyuwan manapan bitjan, “Wäy, ŋalaŋa dhika ŋanapm ŋarru maḻŋꞌthuman bilanyam rrupiya malany, djinakum yolŋuwu warrawu maranhuwu? Dhaŋum ŋarru yolŋu warkthun waŋgany dhuŋgarra, ŋatja, dhaluŋꞌthun ŋatjil rrupiyany, ga ŋärrun nhan ŋarru ŋatham banha wuŋiḻiꞌyun.”
38 Ga nhanam Djesum wäŋan, “Maḻŋꞌthuma warra ŋatjil yolthu yaka bilaŋ ŋatha golam?”
Bala dhanal ranga-ranganan ga ḏitjuwanam dhanal bala rakaranan bitjanan, “Goŋ-waŋgany dhaŋu dämbam ga bulalꞌ ŋarirrimꞌ.”
39 Bala nhan Djesum wäŋanan dhäruk-guŋanmin malthundamiwum warrawuḻ nhanguḻ bitjanan, “Maꞌ, waŋiyan dhaŋu yolŋunham warrany dhanal ŋarru nyenan mulmuŋan, ŋarru malaŋa ga malaŋa.” 40 Bala yakan banha yolŋum warra mala-wulkthumanminan waripum yolŋu warra 100 malaŋa ga waripum ga 50 ga bitjanan bala, ga bitjan mu yakan nyenanam.
41 Bala nhan Djesuyum banha goŋ-waŋganyma dämba ga ŋarirrimꞌ wulaynha mäyanan. Bala buku-garrwartjinan balan djiwarrꞌḻin, bala buku-wikanan God-Waŋarrnhan, bala bakthumanan bala guŋanan ŋunha malthundamiwuḻin warrawuḻ mä dhanalim ŋarru guŋaꞌ-guŋana ŋunha yolŋuwun warrawu malaḻin ga malaḻin. 42 Ga nyaŋꞌthuwanam dhanal ŋarruŋan banha ŋatham ga bukmak yana ganaꞌyin. 43 Ga nyaŋꞌthuwanam dhanal ŋarruŋan bala ga dhawar. Bala yakan banha malthundamiyum warrayu wapthumanan bäytjinyaram ŋatha, ga dhaŋaŋguwanam dhanal banha 12 batjim malany.
44 Ga bilaŋ nhämunha banha 5000, ḏirramum mala, ga bayaya banha dhäykam warra ga yumurrkum bilanyaya ḻinygu mu mala.
Djesu yakan ŋarruŋan ŋapamurru gapumurru
(Mathuyu 14:22-33; Djon 6:16-21)
45 Ga bondi yana nhan banha Djesuyum wäŋan nhangu malthundaminham warrany bitjanam, “Wäy yulparra, nhumam ŋarryan marthaŋayun ŋunha raypaḻin Bithdjaydaḻin.” Bala dhanal ŋarruŋanan buḏapthuwanan bayikuya guḻungum, ga nhanbayim Djesum ŋurrꞌyuwanan banhalayan bäyman, ga yolŋuny warrany ŋatjil yakan djuyꞌyuwan ḏitjuman ŋayiḻi. 46 Ga banha dhanal yolŋum warra ḻatjuwarrꞌyuwan, bala nhanbayim Djesum bukuḻin ŋalthuwan bukumiŋgandawun.
47-50 Ga banha ŋayim munhakuyin, bala nhan Djesum yarrupthuwanan bukuŋurum. Ga dhanalim banha malthundamim warra nhangu marthaŋaymim bilanyamiyum ŋunhalan dhulmuŋan. Ga mariminan dhanaliny yakan banha watayum gumurr-nhinathuŋgan ga marimin yana dhanal yakan banha ḻiwꞌyuwanam. Ga munhakumin nhan Djesuyum guyurr-ŋupanan dhanaliny, ŋarru ŋarruŋanam nhan yakan ŋapamurrun gapumurrun. Ga djinaŋmu ḻinygu nhan ŋarruŋan banha djuḻkthumanam dhanaliny marthaŋayminham warrany, bala dhanal nhanany nhäŋalan. Bala biyaṉiyinan dhanal banha nhangu mariminan dhika ŋapa-ŋayathanminan dhä-wirrkaꞌyunminan bitjanan, “Wäy-y-y nhän yaka dhaŋum ŋarruŋa wuŋiḻi yolŋu ŋatja?”
Ŋarru nhanmam Djesum wäŋan, “Ŋaya dhaŋu ... ŋaya, yulparra. Yaka warra biyaṉiyiya!”
51 Bala nhan Djesum ŋalthuwanan balan marthaŋayḻin bala watam banha wapurarryinan. Ga dhanalim banha malthundamim warra nhangu mariminan dhika mä-maŋmaŋdhuwanan bayikuyam romgu. 52 Ga bili mu dhanal banha nhäŋalam nhanany Djesunham banha nhan ganydjarryu nhanguwaywuḻ nhan maranhu-guŋan yolŋuny warrany 5000-nha malany. Ga baḏak yana dhanalim dhäwul yana dharaŋgan nhangu ganydjarrma, bili dhanaliŋgu banha ŋayaŋum wanyu yana.
Guḻkun yakan banha rerrimim yolŋu warra ŋarruŋan Djesuwuḻim
(Mathuyu 14:34-36)
53 Ga banha dhanal ḏoyꞌyuwanam ŋunha galimꞌ banha bayikuyam guḻungu, bala dhanal baḻaꞌŋum ḏupthuwanan banhalayan ḻinygu gumurrŋan ŋayiŋa Ginatjaritnha. 54 Ga banha dhanal yakan wapthuwanam marthaŋayŋurum, bala guḻkuyun yolŋuyum warrayu nhäŋalam nhanany dharaŋganan bala wäŋanan bitjanan, “Dhaŋun Djesum ḻinygun ḏoyꞌyuwanan yulparra.” 55-56 Bala yakan yolŋum warra yuṯthuwanan, rakaranhaminan ŋarruŋan buku-ḻiwꞌyumanan, ga dhaŋun räli yolŋuyum warrayu yakan gola-gulanan rerriminham yolŋuny warrany.
Ga ŋalambal nhan yakan Djesu ŋarruŋan banhalaya ŋayiŋa, dhanalim yolŋuyum warrayu ŋäkul yana, ga bitjan mu yakan guyukan rerriminham yolŋuny warrany bala ŋarruŋan gunyanan yakurrkuwanan, ŋarru ŋurru-ḏakthunminan yakan, banhalaya maraŋuŋa ŋayiŋa. Ga bitjan dhanal yakan banha guyaŋinam gamꞌ, “Banha dhanal ŋarru girrimꞌ nhangu Djesuwu gathan, dhanalim ŋarru ŋuwakurruyin yana.” Ga banha dhanal gathanam nhangu girrimꞌ bala dhanal ŋuwakurruyinan.
6:4 Djon 4:44 * 6:11 Nhäŋa Luk 10: 4-ŋuru ga bala 11-ḻi ga Djuyꞌyundawuŋ Dhäwu 13:51. 6:13 Djayimguŋ 5:14 6:15 Mathuyu 16:14; Mäk 8:28; Luk 9:19 6:17-18 Luk 3:19-20 6:34 Bothurruꞌmi Walu 27:17; 1 Yindi Bungawa Yitjuralwu 22:17; 2 Chronicles 18:16; Yitjikiyul 34:5; Djakaraya 10:2; Mathuyu 9:36 6:44 5000 banha ḏirramum warra, ga bulu dhäyka warra dhanaliŋgu ga yumurrkunꞌ mala dhanaliŋgu.