41
Ndoso za Farao
1 Bada ya miaka miiri, Farao waloha aimire kanda-kanda ya muho wa Naili.
2 Pho muhoni phatuluka ngʼombe sabaa za kunona, zichiandza kurisa pho kanda-kanda ya muho.
3 Halafu phachituluka ngʼombe zanjina sabaa; hizi kala zikaonda hata zinatisha, zichiima kanda ya nyo muho Naili phephi na zira nono za kunona.
4 Zira ngʼombe za kuonda zichirya zira za kunona, Farao achilamuka.
5 Achigbwirwa ni usingizi tsona, na achiloha ndoso yanjina. Waona mʼbuwa mmwenga wa muhama ukavyala masuche sabaa manono garigo tele tembe.
6 Badaye, waona mʼbuwa wanjina ukatsephuza masuche ganjina sabaa madide, garigonyala kpwa dzuwa na phuto.
7 Gara masuche sabaa madide ga kunyala gamiza gara sabaa manono. Mfalume achilamuka, na achimanya mbavi che analoha.
Mlavyadzi wa uchi
anasemurira mfalume kuhusu Yusufu
8 Ligundzure mfalume achikala ana wasiwasi, phahi achilagiza aganga na atu osi a ikima a Misiri aihwe. Waasemurira ndosoze ela taphana hata mmwenga yeweza kuzivugula.
9 Phahi yuya mlavyadzi-uchi mkpwulu wamuamba mfalume, “Rero natambukira makosa gangu!
10 Wakati mmwenga uwe Farao uriphokala ukahureyera swiswi atumishio, mimi na mkpwulu wa apishi, wahufunga jela ambayo kala i tsini ya mkpwulu wa arindzi.
11 Siku mwenga usiku, chila mmwenga wehu waloha ndosoye, na chila ndoso ichikala na manaye.
12 Sambi, kala phana mvulana wa Chieburania aihwaye Yusufu, mtumishi wa mkpwulu wa arindzi. Hwamsemurira ndoso zehu na achihuvugurira, chila mmwenga ndosoye.
13 Mambo gachikala vivyo vyovugula ndoso zehu: Mino nchiuyizwa phangu kazini na myangu achiolagbwa.”
Yusufu anaihwa edze avugule ndoso
14 Hipho, Farao walagiza hiye mvulana arehwe, na mara mwenga achirehwa kula jela. Bada ya kunyola na kuvwala nguwo zanjina, Yusufu wakpwedza mbere za Farao.
15 Farao achimuamba Yusufu, “Nkaloha ndoso na taphana awezaye kuzivugula, ela nasikira uwe unaweza kuvugula ndoso.”
16 Yusufu achimuamba Farao, “Mimi sina uwezo hinyo, ela Mlungu andakupha mana gakufwahago.”
17 Ndipho mfalume waandza kumsemurira Yusufu ndosoze, “Nkaloha che niimire kanda-kanda ya muho wa Naili,
18 na mo muhoni mkatuluka ngʼombe sabaa za kunona na zikaandza kurisa pho kanda-kanda ya muho.
19 Halafu mkatuluka ngʼombe zanjina sabaa, mbii, za kuonda hata zinatisha, yani mifupha mihuphu. Sidzangbweona ngʼombe dza zizo kahi za tsi ya Misiri.
20 Zira ngʼombe za kuonda zarya zira ngʼombe sabaa za kunona chizotuluka kpwandza.
21 Ela hata bada ya zira ngʼombe za kuonda kurya zira za kunona, zasala vivyo za kuonda. Mutu asingemanya kukala zikarya yawe. Halafu nchilamuka.
22 Nágbwirwa ni usingizi tsona, nchiloha mʼbuwa mmwenga wa muhama ukavyala masuche sabaa manono garigo tele tembe.
23 Chisha nchiona mʼbuwa wanjina ukavyala masuche sabaa madide chigonyala kpwa dzuwa na phuto.
24 Gara ga kunyala gamiza gara manono. Ligundzure náasemurira aganga ndoso hizi ela, taphana ariyeweza kunivugurira.”
Yusufu anavugula ndoso za mfalume
25 Yusufu wamuambira mfalume, “Ndosozo zosi mbiri zina mana mwenga. Mlungu akakuonyesa mambo ambago a phephi na kugahenda.
26 Zira ngʼombe sabaa za kunona ni miaka sabaa, na gara masuche sabaa manono ga muhama piya ni miaka sabaa; ndoso zosi zina mana mwenga.
27 Zira ngʼombe sabaa za kuonda chizotuluka bada ya zira za kunona, na gara masuche sabaa ga kunyala, manaye ni miaka sabaa ya ndzala.
28 Ni kama nchivyokuambira uwe Farao, kukala, Mlungu akakuonyesa mambo ambago a phephi na kugahenda.
29 Kundakala na miaka sabaa ya mavuno manji sana kahi za tsi ya Misiri.
30 Bada ya iyo, kundakala na miaka sabaa ya ndzala, ndzala kulu hata yo miaka ya shibe iyalwe ko tsi ya Misiri. Ndzala iyo indaiangamiza tsi.
31 Yo shibe taandaitambukira mana yo ndzala ndiyokpwedza indakala kali sana.
32 Sababu ya Farao kuloha ndoso mbiri zenye mana mwenga, ni kukala Mlungu akakata shauri na a phephi na kugahenda.
33 “Sambi, uwe Farao, ni utsambule mutu wa achili na marifwa, umuike muimirizi wa tsi ya Misiri ili akusanye chakurya cha akiba.
34 Piya Farao ni uike atu anjina ili akusanye seemu mwenga ya tsano ya mavuno ga Misiri, wakati wa miaka sabaa ya shibe.
35 Alagize akusanye chakurya chosi cha miaka ya shibe yedzayo na achiike akiba kahi za midzi tsini ya uimirizio uwe Farao.
36 Chakurya hichi chindakala akiba ya tsi wakati wa miaka sabaa ya ndzala ndiyokpwedza Misiri, ili atu asedze akagaya na ndzala.”
Yusufu anahendwa mkpwulu wa Misiri
37 Farao na atumishie osi aukubali mpango huno,
38 na Farao achiaambira, “Kpwa kpweli tahuweza kuphaha mutu wanjina dza Yusufu ambaye ana Roho wa Mlungu ndaniye.”
39 Chisha Farao achimuambira Yusufu, “Kpwa vira Mlungu wakuonyesa uwe mambo gosi higa, takuna mutu wanjina wa achili na marifwa dza uwe.
40 Kpwa hivyo, nindakuhenda mkpwulu wa tsi yangu, na atu angu osi andalunga malagizogo. Kpwa sababu ya ishima ya chihi cha utawala, mimi tu ndimi ndiyekala mkpwulu kuriko.”
41 Farao achimuambira Yusufu, “Vivi nakuika mkpwulu wa tsi yosi ya Misiri.”
42 Farao wavula peheye ya chifalume yenye muhuriwe na achimvwika Yusufu. Piya wamupha kandzu nono, na achimvwika mkpwufu wa zahabu.
43 Achimupha garire ra phiri ra chifalume ra kuvwehwa ni farasi. Arindzi achimtanguliya kuno anagomba na raka ra dzulu, “Kalani kanda, kalani kanda.” Hivyo ndivyo Farao arivyomuhenda Yusufu mkpwulu wa Misiri yosi.
44 Piya Farao wamuamba Yusufu, “Mimi mfalume wa Misiri natangaza kukala takuna mutu yeyesi ndiyegomba wala kuhenda rorosi bila ya ruhusayo.”
45 Farao wamupha Yusufu dzina ranjina, Safenathi-Panea. Piya wamlóza mchetu, yeihwa Asenathi, mwana wa Potifera, mlavyadzi-sadaka wa Oni. Phahi, Yusufu wakala mkpwulu wa tsi yosi ya Misiri.
46 Yusufu kala ana miaka mirongo mihahu ariphoandza kumuhumikira Farao, mfalume wa Misiri. Yusufu wauka dzumba ra mfalume na achizunguluka tsi ndzima.
47 Wakati hura wa miaka sabaa ya shibe, tsi yaphaha mavuno manji sana.
48 Yusufu wakusanya chakurya chosi choambwa wakati wa miaka sabaa ya shibe ko Misiri na achichiika akiba midzini. Chila mudzi waika akiba ya chakurya kula minda iriyokala phephi na mudzi hinyo.
49 Waika akiba ya mavuno kpwa unji sana, gachikala manji dza mtsanga wa pwani; gakala manji hata achikala kaandika isabuye tsona, gakala zaidi ya chipimo.
50 Kabila miaka ya ndzala kufika, Yusufu kala akavyala ana airi alume na mchewe Asenathi, mwana wa mlavyadzi-sadaka wa Oni.
51 Yusufu wamuiha mwanawe wa mwandzo Manase mana waamba, “Mlungu akanihenda niyale tabu zangu zosi na nyumba ya baba.”
52 Mwanawe wa phiri wamuiha Efuraimu, achiamba, “Mlungu akanipha chivyazi tsi niriyogaya.”
Ndzala inaandza
53 Yo miaka sabaa ya shibe hiko Misiri yatsapa,
54 halafu miaka sabaa ya ndzala ichiandza viratu vyogomba Yusufu. Tsi zanjina zosi kala zina ndzala ela Misiri yosi kala ina chakurya.
55 Amisiri ariphoandza kuphaha tabu ya chakurya, amririra Farao aaphe chakurya. Na Farao achiaambira Amisiri osi, “Phiyani kpwa Yusufu na vyo ndivyokuambirani, hendani.”
56 Ndzala iriphozidi kuenea tsi ndzima, Yusufu wavugula madzumba goikpwa chakurya na achiaguzira Amisiri.
57 Tsi zosi zakpwedza Misiri kugula chakurya kpwa Yusufu, sababu ndzala kala ni kali chila phatu.