ޞަމޫއީލް ފުރަތަމަ ފޮތް
ތަޢާރަފު
ފުރަތަމަ ޞަމޫއީލް ފޮތުގައި އެކުލެވެނީ ބަނީއިސްރާއީލުންގެ ވެރިކަން ގާޒީންގެ އަތްދަށުން ރަސްކަމަކަށް ބަދަލުވި ހާދިސާއެވެ. މި ހާދިސާތަކާ އެކު އިސްރާއީލުގެ ޤައުމިއްޔަތު އެނބުރެމުން އައިސްފައި ވަނީ ތިން މީހެއްގެ ވަށައިގެންނެވެ. އެއީ އެންމެ ފަހުގެ ގާޒީ ޞަމޫއީލްގެފާނާއި ފުރަތަމަ ރަސްގެފާނު ޝާއުލްގެފާނާއި ދާއޫދުގެފާނެވެ.
ޝާއުލްގެފާނަކީ އިސްރާއީލުގެ ފުރަތަމަ ރަސްގެފާނެވެ. އޭގެ ފަހުން ރަސްކަމަށް އިސްކުރެވުނީ ދާއޫދުގެފާނެވެ. ފުރަތަމަ ޢަހުދުނާމާގެ އެހެން ވެސް ތާރީޚީ ފޮތްތަކުން ދައްކާފައިވާ ގޮތުގައި ނަސްރުވެރިކަން ލިބުން އޮތީ މާތްރަސްކަލާނގެއަށް ވަފާތެރިކަންމަތީ ތިބޭ ބަޔަކަށް ކަން މިފޮތުން ވެސް ދައްކައިދެއެވެ. އަދި އެކަލާނގެ އަންގަވާ އެންގެވުންތަކާ ޚިލާފަށް ކަންތައް ކުރުމުން އެބައެއްގެ މައްޗަށް ގެއްލުމާއި ހަލާކު އަތުވެދާނެ ކަން ވެސް މިފޮތުގައި ހުރި ވާހަކަތަކުން ދައްކައިދެއެވެ.
މިކަމުގެ މިސާލެއް ޢައިލީއަށް މާތްރަސްކަލާނގެ އެންގެވި އެންގެވުންތަކުން ފެނިގެންދެއެވެ. އެކަލާނގެ އެކަލޭގެފާނަށް އެންގެވިއެވެ. ”ތިމަންކަލާނގެ މިހާރު މި އަންގަވަނީ ތިމަންކަލާނގެ ޤަދަރު ކުރައްވާނީ ތިމަންކަލާނގެއަށް ޤަދަރު ކުރާ ބަޔަކަށޭ. އެނޫން މީހުން ވާނީ ނިކަމެތި ކުރެވިގެންވާ މީހުންގެ ތެރޭގައޭ.“
އިސްރާއީލުގައި ރަސްކަމެއް ގާއިމު ކުރުމާ މެދު ޚިޔާލު ތަފާތުވުންތަކެއް ހިނގިކަން މިފޮތުން ދައްކައިދެއެވެ. އިސްރާއީލުގެ ވެރިކަން ފުރަތަމަ އޮތީ މާތްރަސްކަލާނގެ ގުދުރަތްތެރި ކަމުގެ އަތްޕުޅުމަތީގައެވެ. އެކަމަކު ފަހުން އެ ރަސްކަން އެމީހުން އަމިއްލަ ކުރުމަށް ބޭނުންވީއެވެ.
އެމީހުން އެދުނު ފަދައިން މާތްރަސްކަލާނގެ އެމީހުންގެ މައްޗަށް ރަސްކަލަކު އިސްކޮށް ދެއްވިއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ފާހަގަ ކުރެވޭ މުހިންމު ކަމަކީ އެމީހުންގެ މައްޗަށް ވެސް އަދި ރަސްގެފާނުގެ މައްޗަށް ވެސް ބާރުވެރިވެ ވޮޑިގެން ވަނީ މާތްރަސްކަލާނގެ ކަމެވެ.
މާތްރަސްކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި މުއްސަނދިންނާއި ފަޤީރުން އަދި އެންމެހާ މީހުންނަކީ ހަމަހަމަ ބައެއްކަން މިފޮތުން ދައްކައިދެއެވެ.
ޞަމުއީލްގެފާނުގެ ގާޒީކަން (1:1—7:17)
ޝާއުލްގެފާނަށް ރަސްކަން ލިބުން (8:1—10:27)
ޝާއުލްގެފާނުގެ ރަސްކަން (11:1—15:35)
ދާއޫދުގެފާނާއި ޝާއުލްގެފާނު (16:1—30:31)
ޝާއުލްގެފާނު އަވަހާރަވުން (31:1-13)
ފުރަތަމަ ޞަމޫއީލް އާއި ދެވަނަ ޞަމޫއީލް އަކީ އެއް ފޮތެއްގެ ދެބައެވެ. އެއީ މި ދެފޮތް އެއް ކަރުދާހެއްގައި ނުލިޔެވޭތީ ދެބަޔަކަށް ބަހާލެވިފައި ވަނީ އެވެ. މި ދެފޮތުން ވެސް ދައްކައިދެނީ އިސްރާއީލުގައި އުޅުނު ފަނޑިޔާރުންނާއި ނަބީންގެ ޝަޚުސިއްޔަތެވެ.
ފުރަތަމަ ޞަމޫއީލް ނިމެނީ ޝާއުލްގެފާނު އަވަހާރަވާ ހިސާބުންނެވެ. އަދި ހަނގުރާމައިގައި އެކަލޭގެފާނުގެ ދަރިންތައް މަރުވެ ފިލިސްޠީނުން އިސްރާއީލުގެ މައްޗަށް ގަދަވެގަންނަ ހިސާބުން ވެސް މެއެވެ. އެހެނަސް މާތްރަސްކަލާނގެ ވަނީ އިސްރާއީލުގެ ވެރިކަމަށް ދާއޫދު ގެންނަވާނެ ކަމަށް ވަޢުދުފުޅުވެ ވޮޑިގެންފައެވެ. އެހެންކަމުން އެކަންތައް އެގޮތުގެ މަތިން ހިނގާނެވެސް މެއެވެ.
1
ޞަމޫއީލް އުފަންވުން
1 އަފްރާއިމުގެ ފަރުބަދަމަތީ ރަށެއް ކަމަށްވާ ރާމާތާއިމުއިންގައި އަލްޤާނާއޭ ކިއުނު މީހަކު އުޅުނެވެ. މީނާއަކީ އަފްރާއީމީ ދަރިކޮޅުގެ ޞޫފު އާއިލާގެ މީހެކެވެ. މީނާގެ ބައްޕައަކީ ޔަރޫހާމް އެވެ. ޔަރޫހާމްއަކީ އަލީހޫގެ ދަރިއެކެވެ. އަލީހޫއަކީ ތޫޙޫގެ ދަރިއެކެވެ. ތޫޙޫއަކީ ޞޫފުގެ ދަރިއެކެވެ.
2 އަލްޤާނާގެ ދެ އަނބިން ތިއްބެވެ. އެކަކީ ޙައްނާ އެވެ. އަނެކަކީ ފަނިންނާއެވެ. ފަނިންނާއަށް ވަނީ ދަރިން ލިބިފައެވެ. އެކަމަކު ޙައްނާގެ ދަރިއަކު ނެތެވެ.
3 ކޮންމެ އަހަރަކު އަލްޤާނާ އޭނާގެ ރަށުން ފުރައިގެން ޝީލޫހަށް ދަތުރު ކުރެއެވެ. އެމީހުން ޝީލޫހަށް ގޮސް ކުޅަދުންވަންތަ މާތްރަސްކަލާނގެއަށް އަޅުކަންކޮށް ޤުރުބާނީ ވެދުން ކުރެއެވެ. މިރަށުގައި މާތްރަސްކަލާނގެ އިމާމުންގެ ގޮތުގައި އޭރު އުޅެނީ ޢާލީގެ ދެދަރިން ކަމަށްވާ ޚުފްނީ އާއި ފީނަޙާސް އެވެ.
4 ޤުރުބާނީ ވެދުންކުރާ ދުވަހެއް ނަމަ އަލްޤާނާ އޭނާގެ އަންހެނުން ފަނިންނާ އަށާއި އޭނާގެ ދަރިންނަށް އެ ޤުރުބާނީގެ މަސް ބައެއް ހަދިޔާ ކުރެއެވެ.
5 އަދި ޙައްނާއަށް އޭގެ ދެގުނަ ދެއެވެ. އެހެނީ ޙައްނާ ދެކެ އޭނާ ނުހަނު ލޯބިވެއެވެ. އެހެނަސް އޭނާއަށް މާތްރަސްކަލާނގެ ދަރިޔަކު ދެއްވާފައި ނުވޭމެއެވެ.
6 މާތްރަސްކަލާނގެ ޙައްނާއަށް ދަރިއަކު ދެއްވާފައި ނުވާތީ އޭނާގެ ހިތަށް ތަދު ކުރުމުގެ ބޭނުމުގައި ފަނިންނާ އޭނާއަށް ޖެއްސުން ކޮށް ހަދައެވެ.
7 މިކަންތައް ކޮންމެ އަހަރަކު ތަކުރާރު ވަމުން ދިޔައެވެ. ޙައްނާ މާތްރަސްކަލާނގެ ގެކޮޅަށް ދާ ކޮންމެ ފަހަރަކު ފަނިންނާ އޭނާއަށް ޖެއްސުން ކޮށް ރޮއްވާލައި ކާއެތިކޮޅު ވެސް ނުކެވޭވަރު ކޮށްލައެވެ.
8 އޭނާގެ ފިރިމީހާ އަލްޤާނާއަށް މިތަން ފެނުމުން އޭނާ އަހައެވެ. ”ކަލޭ ތިޔަހާ ވަރަށް ތިޔަ ރޮނީ ކީއްވެ؟ ކަލޭ ނުކައި ތިޔަ ހުންނަނީ ކީއްވެ؟ ކަލޭ ތިޔަހާ މޮޅިވެފައި ތިޔަ ހުންނަނީ ކީއްވެތަ؟ ކަލެއަށް ލިބޭނެ ދިހަ ފިރިހެން ދަރިންނަށް ވުރެން އަހަރެން ވަކި ދެރައީތަ؟“
9 އެއްފަހަރަކު ޤުރުބާނީ ވެދުންކުރަން ޝީލޫހަށް ދިޔަ ދަތުރެއްގައި ޤުރުބާނީ ކެއުމުގެ ކަންތައް ނިމުމުން ޙައްނާ އެތަނުން ތެދުވެގެން މާތްރަސްކަލާނގެ ކިބަފުޅަށް ދުޢާ ދަންނަވަން ދިޔައެވެ. އޭރު ޢާލީ އިމާމު އާދައިގެ މަތިން ގެކޮޅުގެ ދޮރުމަތީ ގޮނޑިއެއްގައި އިނެވެ.
10 ޙައްނާ ހިތް ފަޅައިގެންދާ ފަދަ ހިތްދަތި ކަމާއެކު ރޮއިރޮއިފައި މާތްރަސްކަލާނގެ ކިބަފުޅަށް ދުޢާ ދަންނަވައި ނަދުރެއް ގަތެވެ.
11 ”ކުޅަދުންވަންތަ މާތްރަސްކަލާނކޯ! މިއަޅާގެ ހިތާމަތަކަށް ބައްލަވާ ވޮޑިގަންނަވައި، މިއަޅާގެ މަތިން ހަނދުމަފުޅު ނައްތަވާ ނުލައްވައި، މިއަޅާއަށް ފިރިހެން ދަރިފުޅަކު ދެއްވާފާނދޭ! އޭރުން މިއަޅާ އެ ދަރިފުޅު އިނބަ ރަސްކަލާނގެއަށް ޚިދުމަތް ކުރުމަށްޓަކައި މުޅި އުމުރަށް ވެދުން ކުރާހުށީން! އަދި އޭނާގެ ބޮލުގެ އިސްތައްޓަކު ކުރަފަތް ވެސް ޖައްސައި ނުލާ ހުށީން!“
12-13 ޙައްނާ މި ގޮތަށް ހިތާހިތުން ދުޢާ ކުރަން ހުރިތަން ޢާލީ ބަލަން އިނެވެ. ޢާލީއަށް ފެންނަނީ އޭނާ ތުން ތަޅުވާ ތަނެވެ. ކިޔާ އެއްޗެއް ނީވެއެވެ. ޢާލީ ހީކުރީ ޙައްނާ ހުރީ މަސްތުވެފައި ކަމަށެވެ. ”ކިހާ އިރެއް ވަންދެން ތަ ކަލޭ ތިހެން މަސްތުކަން މަތީ ހުންނާނީ؟ ހޭ ވެރިވެ ބަލަ!“ ޢާލީ ބުންޏެވެ.
14-15 ”ނޫން ސާހިބާ! އަޅުގަނޑު މީ ހިތްދަތި ވެފައިވާ ނިކަމެތި އަންހެނަކީން. އަޅުގަނޑުގެ ހިތުގައިވާ ހިތާމަތަކުގެ ވާހަކަ މާތްރަސްކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި ދަންނަވަނީ. އަޅުގަނޑު ރަލެއް ވެސް އަދި އެފަދަ މަސްތުވާ އެއްޗެއް ވެސް ނުބޮން.
16 އަޅުގަނޑަކީ އެކަހަލަ ވިޔާނުދާ އަންހެނަކީމެއް ނޫން. އަޅުގަނޑު މިހާ ގިނައިރު ދުޢާ ދެންނެވީ އަޅުގަނޑު ދެރަވެ ހިތާމަވެރި ވެފައިވާ ވަރުން.“
17 ޢާލީ ޖަވާބުދިނެވެ. ”ސަލާމަތް ކަމާއެކު ދޭ! އިސްރާއީލުގެ ވެރި މާތްކަލާނގެ ކަލޭގެ ދުޢާ އިޖާބަ ކުރައްވާށި.“
18 ”މި ޚާދިމާ އާއި މެދު ތިޔަ ސާހިބު ރުހިގެން ވާހުށި.“ މިހެން ބުނެފައި އޭނާ އެތަނުން ގޮސް ކާއެއްޗެއް ކައިފިއެވެ. އޭރު އޭނާގެ މޫނުމަތީގައިވާ މޮޅިވެރިކަން ވަނީ ފިލާފައެވެ.
19 އޭގެ އަނެއްދުވަހު ވަރަށް ހެނދުނާ އެ އާއިލާގެ އެންމެން އެކުގައި ތެދުވެ މާތްރަސްކަލާނގެ ކިބަފުޅަށް އަޅުކަން ކުރުމަށް ފަހު އެނބުރި ރާމާއަށް ހިނގައްޖެއެވެ. އޭގެ ފަހުން އަލްޤާނާ އޭނާގެ އަންހެނުން ޙައްނާއާ އެކު ރޭކުރިއެވެ. މާތްރަސްކަލާނގެ ޙައްނާގެ މަތިން ހަނދުމަފުޅު ކުރެއްވިއެވެ.
20 އޭގެ ފަހުން ޙައްނާ ބަލިވެއިނދެ ދުވަސް ފުރާ ފިރިހެން ދަރިޔަކު ވިހައިފިއެވެ. އެކުއްޖާއަށް އޭނާ ޞަމޫއީލް އޭ ކިޔައި ނަން ދިނެވެ. ”އަޅުގަނޑު މާތްރަސްކަލާނގެ ކިބަފުޅުން އެދުނު ކަންތައް ހިންމަވައި ދެއްވި.“ އޭނާ އެނަން ކީ މިހެން ބުނަމުންނެވެ.
މާތްރަސްކަލާނގެއަށް ޞަމޫއީލް ވެދުން ކުރުން
21 އަނެއް އަހަރު އަލްޤާނާ މާތްރަސްކަލާނގެ ކިބަފުޅަށް ޤުރުބާނީ ވެދުން ކުރާށާއި ނަދުރު ފުއްދުމަށް ގޯތީގެ އެންމެން ގޮވައިގެން ޝީލޫހަށް ދިޔައެވެ.
22 އެކަމަކު ޙައްނާ ނުގޮސް މަޑުކުރީ އެވެ. އޭނާގެ ފިރިމީހާގެ ގާތު ބުންޏެވެ. ”މި ދަރިފުޅު ކިރުތުނބުން ވީއްލެންދެން އަހަރެން ނުގޮސް ހުންނާނީ. އެއަށް ފަހު އަހަރެން މިކުއްޖާ ގެންގޮސް މާތްރަސްކަލާނގެއަށް ވެދުން ކުރާނީ. އޭގެ ފަހުން އޭނާގެ މުޅި އުމުރު ހޭދަ ކުރާނީ އެތަނުގައި.“
23 އަލްޤާނާ ބުންޏެވެ. ”ކަލެއަށް ރަނގަޅުކަމަށް ފެންނަ ގޮތަކަށް ކަންކުރޭ. ދަރިފުޅު ކިރުތުނބުން ވީއްލެން ދެން މިތާ މަޑު ކުރޭ. މާތްރަސްކަލާނގެ ކަލޭ އެދުނު ފަދައިން ކަންތައް ހިންމަވާށި.“ ދެން އެކުއްޖާ ކިރުތުނބުން ވީއްލެންދެން ޙައްނާ ގޭގައި މަޑުކޮށްފިއެވެ.
24 ދަރިފުޅު ކިރުތުނބުން ވީއްލި ކައިބޮއި ހަދާ އުމުރަށް އެޅުމުން އެ ދަރިފުޅު ގޮވައިގެން ޙައްނާ އާއި އަލްޤާނާ، މާތްރަސްކަލާނގެ ގެކޮޅަށް ޒިޔާރަތް ކުރުމަށް ޝީލޫހަށް ދަތުރުކުރިއެވެ. އެމީހުންނާ އެކު ތިން އަހަރުގެ ފިރިހެން ގެރިއަކާއި ނުވަ ކިލޯ ގޮދަން ފުށާއި ހަމެއްގައި ހުރި މޭބިސްކަދުރުދިޔަ ގެންދިޔައެވެ.
25 އެގެރި ކަތިލައި ޤުރުބާނީ ކުރުމަށް ފަހު ޞަމޫއީލް ގޮވައިގެން އެމީހުން ޢާލީ ގާތަށް އަތުވެއްޖެއެވެ.
26 ”އަޅުގަނޑުގެ ސާހިބާ! ޔަޤީނުން ވެސް އަޅުގަނޑު މިއީ މީގެ އަހަރުތަކެއްގެ ކުރިން މިތަނުގައި ހުރެ މާތްރަސްކަލާނގެއަށް ދުޢާ ދެންނެވި އަންހެންމީހާ.
27 އަޅުގަނޑު ދުޢާ ދެންނެވީ މި ދަރިފުޅު ދެއްވާތޯ. މާތްރަސްކަލާނގެ އަޅުގަނޑު ކުރި ދުޢާ އިޖާބަ ކުރައްވައިފި.
28 އަޅުގަނޑު އައިސް މިހިރީ މިދަރިފުޅު މާތްރަސްކަލާނގެ ކިބަފުޅަށް ވެދުމަށް އެރުވުމަށް. މި ދަރިފުޅުގެ މުޅި އުމުރަށް އެކަލާނގެ ކިބަފުޅަށް ހިބަކޮށް ހަދިޔާ ކުރުމަށް.“ ދެން އެކުއްޖާ އެތަނަށް ދޫކޮށްލާފައި އެމީހުން އެތަނުގައި ތިބެ މާތްރަސްކަލާނގެ ކިބަފުޅަށް އަޅުކަން ކުރިއެވެ.