2
Kaatiyaa Naabukadanas'oore Akumuwaa
(2:1-49)
1 Naabukadanas'oori bare kaateteedda laa"entso laytsi akumuwaa akumetteedda. He akumuu Aa loytsi shabbirina, gem"ishuu Aa afeenan is's'eedda.
2 Yaatina, I akumetteedda akumuwaa aw odana mala, shareechchotuu, muruniyaawanttu, bitiyaawanttunne s'oolinttiyaa s'eeliide kaayiyaawanttu s'eegetti yaanaadan kaatii azazeedda. Yiide, Aa sintsan ek'k'eeddino.
3 Kaatii unttuntta, «Taani taana shabbirissiyaa akumuwaa akumetaad; he akumuu ayentto eranaw koyay» yaageedda.
4 S'oolinttiyaa s'eeliide kaayiyaawanttu kaatiyaa Sooratuwaa k'aalan, «Kaatiyaw, med'inaw de'a! Ne akumuwaa nuw ne k'oomatoo oda; nuuni new Aa biletsaa odana» yaageeddino.
5 Kaatii s'oolinttiyaa s'eeliide kaayiyaawantta hawaadan yaageedda; «Taani loytsaade k'achcheeda k'ofay hawaa. Hintte ha akumuwaanne Aa biletsaa taana erissana d'ayooppe, taani hinttena k'ans's'a yeggana; hintte golletuukka buuraa oliyaa sa'aa kesana.
6 Shin hintte akumuwaanne Aa biletsaa taw odooppe, imuwaa, woytuwaanne daro bonchchuwaa taappe hintte akkana. Hewaa diraw, ane akumuwaanne Aa biletsaa taana erissite» yaageedda.
7 Laa"entsuwaakka unttunttu zaariide, «Kaatii akumuwaa nuw bare k'oomatoo odo; nuuni Aa biletsaa erissana» yaageeddino.
8 Kaatii unttunttoo zaariide, «Taani hintte halchchuwaa eray; taani loytsaade k'achcheeda k'ofaa hinttekka ereedda diraw, hawaa sugana giide haniita yaageedda.
9 Hintte akumuwaa taw odana d'ayooppe, itti k'ec'uu hinttena naagee. Hanotay laamettanawaa giide hintte hidootaa ootsiyaa diraw, taw worddonne geniyaa k'aalaa odanaw mak'etteeddita. Hewaa diraw, akumuwaa taw odite; yaatooppe, hintte Aa biletsaa erissanaw danddayiyaawaa taani eray» yaageedda.
10 S'oolinttiyaa s'eeliide kaayiyaawanttu kaatiyaw zaariide, «Kaatii oochchiyaa ooshaa zaaranaw danddayiyaa itti asaynne gadiyaan baawa. Ay gitateeddanne wolk'k'aameedda kawuukka hawaa malabaa shareechchotuwaa, muruniyaawantta woy s'oolinttiyaa s'eeliide kaayiyaawantta oochchi erenna.
11 Kaatii oochcheedda ooshay dees'a; asaana ittippe de'enna s'oossatuwaappe attina, hawaa kaatiyaw k'onc'c'issanaw danddayiyaawe mulekka baawa» yaageeddino.
12 Hewaa diraw, kaatii loytsi hank'k'ettiide Baabloonen de'iyaa kaatiyaa zoriyaawantta ubbaa wurssanaadan azazeedda.
13 Kaatiyaa zoriyaawantta wod'anaw awaayuu keseedda. Wod'iyaawanttu Daaneelanne Aa laggetuwaa wod'anaw koyeeddino.
S'oossay Daaneela Akumuwaa Biletsaa Erisseedda
14 Kaatiyaa naagiyaa olanchchatuwaa kaappuu Ariyooki, Baabloonen de'iyaa kaatiyaa zoriyaawantta wod'anaw kesiyaa wode, Daaneeli Aa akeekaaninne hiillan haasayisseedda.
15 I kaatiyaa naagiyaa olanchchatuwaa kaappuwaa Ariyooka, «Kaatiyaa awaayuu ayaw hawaadan palatteedee?» giide oochcheedda. Ariyooki hanotaa Daaneelaw odeedda.
16 Hewaan Daaneeli kaatiyaakko geliide, akumuwaa biletsaa erissanaw, barew wodii imettana mala woosseedda.
17 Hewaappe guyyiyaan, Daaneeli bare golle simmiide, bare heezzu laggetoo, Hanaaniyaw, Mishaa'eelawunne Azaariyaw hanotaa odeedda.
18 Unttunttu Baabloonen de'iyaa yenkko kaatiyaa zoriyaawanttunna ittippe hayk'k'ennaadan, saluwaa S'oossay maarotaa unttunttoo ootsiide, ha s'uuraa unttunttoo k'onc'c'issanaw woosana mala, unttunttoo odeedda.
19 He k'amman s'uuray Daaneelaw sas'aan k'onc'c'eedda. Yaatina, Daaneeli saluwaa S'oossaa hawaadan yaagiide galateedda;
20 «Aad'd'eeda eratetsaynne wolk'k'ay,
S'oossaassa gidiyaa diraw,
Aa suntsay med'inaappe med'inaa gakkanaw
galatetteeddawaa gido.
21 Wodetuwaanne aginatuwaa I laammee.
Kaatetuwaa kawutetsaappe diggee;
k'ay kaatetuwaa kawutetsan utissee.
Aad'd'eeda eranchchatoo aad'd'eeda eraa,
akeekiyaawanttookka eraa I immee.
22 C'iimma s'uuraanne geemmeedda yewuwaa,
I k'onc'c'issee.
D'uman de'iyaawaakka I eree;
poo'uukka aanana de'ee.
23 Abeet ta mayzza aawotuwaa S'oossaw,
taani neena galataynne sabbay.
Ayaw gooppe, neeni taw,
aad'd'eeda eraanne wolk'k'aa immaadda.
Nuuni neena oochcheeddawaa,
taana ha"i erissaadda.
Kaatiyaa akumuwaa nuuna erissaadda»
yaageedda.
Daaneeli Akumuwaanne Aa Biletsaa Kaatiyaa Erisseedda
24 Hewaappe guyyiyaan, Daaneeli Baabloonen de'iyaa kaatiyaa zoriyaawantta wurssanaw kaatiyaappe azazuwaa akkeedda Ariyookakko biide, «Kaatiyaa zoriyaawantta wod'oppa. Taanna kaatiyaakko gelissa; yaatooppe taani Aa akumuwaa biletsaa Aa erissana» yaageedda.
25 Ariyooki ellekka Daaneela kaatiyaakko gelissiide, kaatiyaw, «Yihudaappe omoodettiide yeedda asaappe kaatiyaa akumuwaa biletsaa erissanaw danddayiyaa asaa demmaad» yaageedda.
26 Kaatii Bils's'aasoora geetettiyaa Daaneela, «Taani akumetteedda akumuwaanne Aa biletsaa taana erissanaw danddayay?» giide oochcheedda.
27 Daaneeli hawaadan yaagiide zaareedda; «Kaatiyaw, neeni oochcheedda s'uuraa k'onc'c'issanaw danddayiyaa aad'd'eeda eranchchay, shareechchuu, muruniyaawe, woy ayanttiyawe baawa.
28 Shin s'uuratuwaa k'onc'c'issiyaa itti S'oossay saluwaan de'ee. Wurssetsa gallassatuwaan hananabaa I neena besseedda. Ne arssaan zak'k'ullaade, neeni akumetteedda akumuunne sas'ay hawaa.
29 «Kaatiyaw, neeni arssaan zak'k'ullaade, sintsaappe hananabaa k'oppaadda. He wode s'uuraa k'onc'c'issiyaa S'oossay sintsaappe hananawaa neena besseedda.
30 Ha s'uuray taw k'onc'c'eeddawe taani hara asaappe aad'd'eeda eranchcha gidina gidennaan, neeni kaatii akumuwaa biletsaa eranaadaananne ne huup'iyaa giddon simeretteedda k'ofaa akeekanaadaana.
31 «Kaatiyaw, neeni loytsi wolk'k'aama, p'ooliyaanne s'eellanaw yashshiyaa misilii ne sintsan ek'k'eeddawaa be'aadda.
32 Ha misiliyaa huup'ii geeshsha work'k'aappe, Aa tiraynne kushetuu biraappe, uluunne wodiretuu nahaasiyaa giyaa birataappe,
33 suyilii birataappenne gediyaw yachchay baggay birataappe baggay urk'k'aappe med'etteedda.
34 Neeni ha misiliyaa s'eellishin, itti shuchchay asaa kushii bochchennan deriyaappe d'ok'olettiide, birataappenne urk'k'aappe med'etteedda misiliyaa gediyaa yachchatuwaa bolla wod'd'iide gaac'c'eedda.
35 He wode biratay, urk'k'ay, nahaase giyaa biratay, biraynne work'k'ay ubbay gaac'ettiide, boniyaan uddumaan de'iyaa suullaa mala gideedda; ayaanne ashshenan c'arkkuu pittiide afeeda. Shin misiliyaa bolla wod'd'eedda shuchchay wogga deriyaa kesiide, biittaa sa'aa kumeedda.
36 «Hawe ne akumuwaa; k'ay ha"i biletsaa nuuni new odana.
37 Kaatiyaw, neeni kaatetoo kaatiyaa. Saluwaa S'oossay new kawutetsaanne wolk'k'aa, minotetsaanne bonchchuwaa immeedda.
38 Biittaa ubbaa bollan neena mooddiyaawaa ootseedda; asaa, bazzuwaa do'aanne saluwaa kafuwaa ne kushiyan wotseedda. Hewaa diraw, work'k'aa huup'ii neena.
39 «Neeppe guyyiyaan, minotetsan neena gakkenna hara kawutetsay denddana. Kaalliide, biittaa ubbaa mooddiyaa, nahaase birataa gidiyaa, heezzentso kawutetsay denddana.
40 Wurssetsan ubbabaa gaac'ereetsi liik'issiyaa birataadan minneedda oyddentso kawutetsay denddana. Biratay ubbabaa gaac'ereetsiide liik'issiyaawaadan, ikka bareppe kase denddeedda kawutetsatuwaa gaac'ereetsiide liik'issana.
41 «Gedetuunne gediyaa birad'd'etuu baggay birataappe, baggay urk'k'aappe med'etteeddawantta neeni be'eeddawaadankka, he kawutetsay shaakettiide kawutetsaa gidanawaa. Biratay urk'k'aanna walaketteeddawaa ne be'eeddawaadankka, baggay birataadan minneeddawaa gidana.
42 Gediyaa birad'd'etuu baggay birataa, baggay urk'k'a gideeddawaadan, hewaadankka ha kawutetsaw baggay mino, baggay laafa gidanawaa.
43 Biratay urk'k'aanna walaketteeddawaa ne be'eeddawaadan, he laa"u bagga Asay geluwaan akuwaan walakettana; shin biratay urk'k'aanna walakettanaw danddayennawaadankka, unttunttu ittuwaa gidiide gam"anaw danddaykkino.
44 «He kaatetuwaa laytsan, saluwaa S'oossay mulekka kunddenna, hara asawukka imettenna kawutetsaa essana. He ek'k'eedda kawutetsay he kawutetsatuwaa ubbaa gaac'ereetsi d'ayissana; shin I med'inaw ek'k'iide de'ana.
45 Asaa kushii bochchennan deriyaappe d'ok'k'oletti wod'd'iide, birataappe, nahaasiyaappe, urk'k'aappe, biraappenne work'k'aappe med'etteedda misiliyaa gaac'ereetseedda shuchchaa biletsay he kawutetsaa.
«Wolk'k'aama S'oossay sintsanaw hananabaa kaatiyaa besseedda. Akumuukka tuma; biletsaykka ammanetteedawaa» yaagiide zaareedda.
Kaatii Daaneelassi Woyteedda
46 Hewaappe guyyiyaan, Kaatii Naabukadanas'oori Daaneela bonchchiidde, som"uwaa biittaa gatsiide guufanneedda; yaatiide Asay Aa sintsan yarshshuwaa yarshshanaadaaninne is'aanaa c'uwayanaadan azazeedda.
47 Kaatii Daaneela, «Tumuwaappe ne S'oossay s'oossatuwaa S'oossaa, kaatetuu Godaanne s'uuraa k'onc'c'issiyaawaa. Neeni ha s'uuraa k'onc'c'issanaw danddayiyaawe hewaassa» yaageedda.
48 Hewaappe guyyiyaan, kaatii Daaneela loytsi bonchcheedda; daronne al"o imotatuwaakka aw immeedda; Baabloone biittaa mooddiyaawaa ootseedda. K'ay Baabloonen de'iyaa aad'd'eeda eranchchatuwaa ubbaa bolla kaappuwaa ootsiide, Aa suntseedda.
49 Daaneeli oochchina, kaatii Sidiraak'a, Misaak'anne Abddanaaga Baabloone biittaa ayissiyaawantta ootsiide suntseedda; shin Daaneeli kaatiyaa golliyaan gam"eedda.