Ino Nalawara Damaga Neturakki Lucas
Ino Mappeafu Sitawa Turak
Iyawa turak, neturakki Pablo sino nanguruwira a nakkakarampat sey Efeso anda sino korwanira a lubbun sey Asia Menor. Sin neturakkanna yaw, nabalud sey Roma gafu sino nangibanyanna sino nalawara damag mappeafu ki Afu Jesu Kristo.
Sino gafuna yawa turak, nepakaammuwi Pabloweno planowi Dios ta pittatanneno ammina ana sito lubag anna sey langit ta i Kristo pelangino afafura (1:10). Kunnantu, sinapiꞌna kappay sino manguruwira si pittatanda naddino nakanda gafu sino nesapatanda ammin ki Kristo takesi mekunneno aggangwara sino planowi Dios.
Niyampariyi Pablo ta ipakaammuneno kekunnanneno pittatantama mangurug. Sinapiꞌna si amminira a mangurug, meyampariyira si partineno tata a baggi, e i Jesu Kristoweno kunnangke ulunenaya baggi. Sinapiꞌna kappay si kunnangke balayino manguruwira, e i Kristoweno kunnangke fundasiyonna. Neyamparingnga kappayi Kristo andino manguruwira sikwana si matawera.
Ana kappayino maammuwantam mappeafu sino nalawara akwanino matawera, abbing anda mapparanak, aripannira andino makwan aripan sikwara. Sino ambuꞌneno turak, ana kappayino maammuwantam mappeafu sino iyaꞌda i Dios sino manguruwira ta pimuꞌda nad sino baggira takesi ammayira balabaliyani Satanas.
Ino Baggaꞌna Yaw
Ino gafuneno turak 1:1-2
Ino akkakokwaneno manguruwira ki Jesus 1:3–3:21
Ino tuntulan naddino manguruwira 4:1–6:9
Ino palanirino manguruwira 6:10-20
Ino ambuꞌneno turak 6:21-24
1
Ino Gafuneno Turak
Antuyawino turakku sikwama madandayawa Afu Teofilo. Odduwereno nanurak mappeafu sino ammina naangwa sito agyanantam. Ino neturaꞌda, ino netuldu sikwamiyeno nangitera mangiyafu sin gafuna anna inang nangibanyag mappeafu ki Afu Jesus. Gafu se nabbababebutak mappeafu sinayira a naangwa mangiyafu sino gafuna, dinandangku si nalawad nu urnusangkuwenaya istoriya, kasek iturak sikwam. Se anggangku si ammunnungke si gakkuruwino ammina netuldu sikwam.
Ino Nelabbunanino Keyanakani Juan A Gumabawtisar
Sin natturayani Ari Herodes sey Judea, agyanino padiya mingngan si Zacarias a tata sino buyutino papadiyera a gakagakera i Abias. I Elisabet a atawana, gaka kappayi Aaron a padi siꞌin. Ira a matawa, naggaddangngira sino angngita i Dios, se kinurudda amminino tunna anna lintingnga. Udde awana abbinda, se lupatti Elisabet e lakay anna bakattiran.
Wasi tata si aw, nadaꞌngeno batangngino buyutira i Zacarias a masserbi ki Dios sino Templo. Ino gagangayino papadiyera, mabbibinnunutira nu sanneno tarabafuweno kadda tata sikwara, e i Zacariasino nabbunuta sumallung sino Templo a massikkul si bambangug. 10 Wasin sikkulannanino bambangug sino dolam, makkararimpayino odduwera a tolay sino lasin.
11 Kakaꞌmeng kelanga nappaddeno angheli Afu Dios sikwana a aggataꞌdag sino padiwananneno assikkulanda si bambangug. 12 Nalaꞌgati Zacarias sin initana e nakatalawingke. 13 Udde sinapitino anghel si, “Ammeka mattalaw, Zacarias, se diningngaggi Diosino kararangngu. Manaꞌnga i Elisabet a atawam si lalaki, e ingnganannuna si Juan. 14 Maanggangkayungkena, e oddu kappeneno tolayira a maanggam gafu sino keyanakanna, 15 se napatiyingkena so angngita i Afu Dios. Maawag si ammenangkena minum si diyuna ubas onnu korwana kabbok, se sino liyena kepaya meyanak, anenneno Espirituwi Dios sikwana. 16 Odduneno bafulunnuwera a gakagaka i Israel* a pulinna ki Dios a Afura. 17 Mauntana sino dundunanni Afu Dios a Kristo. Inona pannakadamana, kakunneno pannakadama a neyaꞌdeno Espirituwi Dios ki Elias a gumalabbun siꞌin. Pakkapakakolinnera a matatama sino passasarombatanda, e pulinna kappayino nammayira ki Dios sikwana takesi mekunneno nakanda sino naggaddangngira a tolay. Antuneno akwanna takesi maddadanino tolayira sino gumamwanganino Afura.”
18 Wasinoy, sinapiti Zacarias sino anghel si, “On, udde ansangku mangammu si makwa yan a lakayakun anna bakattinnino atawak?”
19 Sinapikkappayino anghel si, “Ikkanaki Gabriel a masserbi ki Dios, e antuweno nanundun sikwaka mipakaammu sitawa nalawara damag sikwam. 20 Udde gafu se ammem kuruwannino sinapikku, ammekana makadamit kiyad sino awa makwenay. Se gakkuruwingke a meyakkuruwino sinapikku nu madaꞌnganeno awa piniliyi Dios.”
21 Wasinoy, ino tolayira sino lasin, taronandeno pallawananni Zacarias, e nakkaꞌbawira se nabayingke sino unangngeno Templo. 22 Wasin nallawan, ammenan makadamit. Antuweno naammuwanda si aneno nepaita i Dios sikwana sino unangngeno Templo. Gafu se ammenan makadamit, sengyappelangino akkitatabbangnga sikwara.
23 Wasin nasinduwennino batangngi Zacarias sino Templo, kasena nuli sey lubbunda. 24 Ammena nabayag e nabussiti Elisabet a atawana, e lima dakka ammena nallawalawan sino balera. 25 Kunna sino nakanakamma si, “Gakkuruwa inallaꞌngaki Afu Dios. Se inarineno neyatatallangku sino tolayira gafu sino awana abbingku.”
Ino Nelabbunanino Keyanakani Jesus
26 Wasin annamma dakkinnino bussiti Elisabet, dinunduni Diosino anghelna a i Gabriel sey Nazaret a tata a lubbun sino probinsiya a Galilea. 27 Se aneno nepesapiꞌna sino tata a balatanga ammena kepay nasenggera neturatuwa meatawa ki Jose a gaka i Ari David. I Maria ino nganna. 28 Inangngino anghel sikwana, e sinapiꞌna si, “Maanggangka nad, se inallaꞌdaka i Dios, e imutandaka.”
29 Nakungkulino nakammi Maria sino sinapitino anghel, e pakadadandammanna nu sanneno anggamma sapitan. 30 “Ammeka mattalaw, Maria,” kunnino anghel sikwana. “Se inallaꞌdaka i Dios. 31 Mabussikkana, e lalakiyeno iyanaꞌngu, e nganannuna si Jesus. 32 Napatingnga e maingngananna si Abbingi Dios a Kapatiyan. Pabbalinna kappayi Dios si ari a kakunna i Ari David a gagginafuna siꞌin, 33 e antuneno matturay sino tolenera a gakagaka i Jacob si makkikiyad. Awaningkena pakkiyaranneno patturayanna.”
34 Wasinoy, sinapiti Maria sino anghel si, “On, udde ansanna a makwa yaw, a awangkepay nanengged sikwak?”
35 Sinabbino anghel si, “Umangnga sikwamino Espirituwi Dios, e gafu sino pannakadamana, makweno sinapikku. Antu gafuna, nadiosanneno iyanaꞌngu e maingngananna si Abbingi Dios. 36 Dandammannuwi Elisabet a wayima kunda si lupat. Massiki bakattin, nabussikkepay, e annamma dakkinnino bussiꞌna a lalaki. 37 Se awana amme dama a akwani Dios.”
38 Antuweno sinapiti Maria si, “Ayawaka aripanni Afu Dios. Makwa nad sikwakino sinapiꞌnu.” Wasinoy, inanawinnino anghel.
Ino Naddorawani Maria Ki Elisabet
39 Ammena nabayag, ginikkati Maria e nakkangkama inang sino tata lubbun sino kakuluran sey Judea 40 a agyananda Zacarias. Wasin ginamwang sinay, sinallung sino balera, e nappakaammu ki Elisabet sino ginamwanganna. 41 Anningngallangi Elisabet sino damiti Maria, nanikkarino kaluꞌbit sino kuyungnga anna inangngino Espirituwi Dios sikwana, 42 antuweno nekokwana a sinapit si, “Ikkeno binindisiyonani Dios amma sino ammina bafabbay, e bindisiyonanna kappayino kaluꞌbita iyanaꞌnguna! 43 Sanneno katolek ta inangka maddoraw sikwak, ikka a ineno Afuk? 44 Se anningngaggu langino damiꞌnu, nanikkarino kaluꞌbit sino kuyungku gafu sino aanggamma. 45 Nagasakka se kinurungngu si meyakkuruwino sinapiti Afu Dios sikwam.”
Ino Naddayawani Maria Ki Dios
46 Wasinoy, sinapiti Maria si,
“Dayawangkungke i Afu Dios, 47 e nappelalotino aanggangku gafu sikwana a mangisalak sikwak, 48 se dinandandaka abbafawa aripanna. Antuweno mangiyafu sito ingkein, sapitannino amminira a tolay si nagasatak 49 gafu sino kakkaꞌbawa inangweno mannakadama a Dios sikwak. Awana kakunnaneno kedayawanna. 50 Minangkallak sino amminira a tolaya miyatal sikwana mangiyafu sino pappalunguwera kiyad sino gakagakarera. 51 Ipaitaneno pannakadamana sino akwanna, se affutanneno natansitira a tolaya miyantaw sino baggira. 52 Ariyanneno pannakadameno matturayira e iyantoneno abbafawira a tolay. 53 Aꞌdanneno mekakallakkira sino ammina nalawara awanda, udde ino bafaꞌnangngira, paanawannera a kamakamaꞌda pelang. 54 Duffunandetama tolena a gakagaka i Israel, se aggadandammanneno nekarina sin gagginafutamira. 55 Se akwanneno nekarina ki Abraham a allakkanna annino gakagakanera si makkikiyad.”
Antuweno sinapiti Maria a naddayaw ki Dios.
56 Nakiagyani Maria sikwara Elisabet si talluwa dakkag, kasena inanaw sey balera.
Ino Neyanakani Juan A Gumabawtisar
57 Wasin nadaꞌngeno panakani Elisabet, lalakiyeno neyanaꞌnga. 58 Wasin naammuwanino kalubbunandera andino wawwayirereno dokalla allakki Dios sikwara, maanggammira kappay.
59 Wasin walu awinnino kaluꞌbit, a antuweno pakkugitanda sikwana, nakkakarampattira ammin. Angganda a ingnganan sino nganino amana a i Zacarias, 60 udde kunnino inana si, “Bakkan. I Juanino pingngantam sikwana.”
61 “On, udde awana wayiyu si mingngan si kunnayan,” kunnino tolayira sikwara. 62 Antuweno sinengyattanda i Zacarias ta ammunda nu sanneno anggamma a pingngan sino kaluꞌbit. 63 Narangngi Zacarias si panurakkanna, e ino neturaꞌnga, “Juanino anganna.” Nakkaꞌbaw amminino nagyanira sinay. 64 Kakaꞌmeng kelanga nakadamiti Zacarias, e nedandayona i Dios.
65 Nakkaꞌbaw amminino kalubbunandera, e naddinnamag inaya nakwa sino ammina lulubbun sino kakuluran sey Judea. 66 Ammina naningngag, aggadandammandenay e kunda si, “Sannadeno pabbalinannenaya kaluꞌbit?” Se maiten si anen sikwaneno pannakadama i Dios.
Ino Nelabbuni Zacarias
67 Wasinoy, naaꞌdani Zacarias sino Espirituwi Dios, e nallabbuna nassapit si,
68 “Dayawantami Dios a Afutama gakagaka i Israel, se umang sitawa manuffun anna manubbut sikwatama tolena. 69 Se dundunanneno mannakadama a mangisalak sikwatam a antuweno gaka i Ari David a aripanna. 70 Antu kappayino nekarina a nepasapit sino nadiosanira a gumalabbunna siꞌin, 71 sin nassapitanda si isalaꞌdetam sino kalingatamira anda sino ammina makkababannag sikwatam. 72 Antuweno keyakkuruwanneno sinapiꞌna sino gagginafutamira a allakkannera, annino pipaitanna si akwanneno netulangnga sikwara. 73 Se nassapata ki Abraham a gagginafutam si 74 isalaꞌdetam sino kalingatamira takesi ammetam mattalawa masserbi sikwana 75 anna takesi nadiosanetam anna naggaddang sino angngitana sito katoletam.
76 “E ikka paya abbingku, ikkaneno maingnganan si gumalabbuni Dios a Kapatiyan, se mauntaka sino Afutam ta idadannuweno tolayira sino gamwanganna. 77 Ituldumma sikwara si isalakanira i Dios gafu sino kapakomanino liwaꞌda. 78 Se naallakkingke i Dios a Afutam. Antu gafuna, aneno dundunanna a maggabwat sey langita misalak sikwatam. Ino gamwanganna, meyamparig sino lattakanna sinag si gigiꞌbat, 79 se nu gumamwang, waldandetama tolaya ana si lammuka mattalawa matay, e tulduwandetam sino akwantammad takesi massiyanaꞌngeno nakantam.”
Antuweno nelabbuni Zacarias.
80 Wasinoy, dinokkallino abbingnga, e nattuyaggino angngurungnga ki Dios. Wasin dokallin, inang nagyan sino kalolowat kiyad si nadaꞌngeno tiyempowa piyafuwanna a manuldu sino kasittolenera a gakagaka i Israel.
* 1:16 1:16 I Israel, tata a angani Jacob a gagginafuna Judyu, e antu gafuna, ino gakagakana Israel a sapitanna sitaw, anggamma sapitannino ammina Judyuwera.