Ino Turakki Pablo Sino Romera
Ino Mappeafu Sitawa Turak
Iyawa turak, neturakki Pablo sino manguruwira sey Roma. Kunnino korwanira a madal sino sapiti Dios si neturaꞌnga si unangnga talluwa dakkag sin nagyananna sey probinsiya a Acaya (Inangwa 20:2-3), tantaro sey Corinto, mangiyafu sino ambuꞌna A.D. 55 onnu 56.
Ino tata a gafuna a neturaꞌnga yaw, takesi ipakaammuna sino Romereno planona a mabbisita sikwara (1:8-15; 15:22-33). Nepalawangnga kappay sikwareno nalawara damag mappeafu sino planowi Dios a mangisalak si tolay gafu sino angngurudda ki Jesu Kristo. Ino kaamamungannenaya planowi Dios, ana sino 1:17: “Se inaya nalawara damag, ipakaammuneno planowi Dios a mibilang sino tolayira si naggaddang sikwana. Awana korwana kebilanganda si naggaddang sikwana, nu bakkampelang gafu sino angngurudda.”
Mangiyafu sinaya bersikulu, iyafuwi Pablo a mangipakaammu sino anggamma sapitan inaya kinagaddang. Ino palunguwa ipakaammuna, minalliwat ammina tolay, massiki Judyu onnu bakkannira a Judyu, e antuweno gakkuruwingke a kastigunira i Dios, nu ammera mabboboli. Ipalawangnga kappay si awana tolaya mapagaddang gafu sino panuntulanna sino lintiyi Dios, se awana makatuntul. Ibilangi Dios si naggaddangngino massiki inya a tolay gafu pelang sino angngurungnga ki Jesu Kristo.
Sino kapitulu 5 kiyad si 8, itulduwi Pabloweno kekunnanneno bawuwa biyaya appannino mangurug gafu sino nesapatanna ki Kristo. Ino mangurug, nalawarino kebulunna ki Dios e ana kappayino Espirituwi Dios sikwana a mangipawaya sikwana sino pannakadameno kinarakkaꞌna. Sinayira a kapitulu, itulduna kappayino fustuwa keusaranino lintiyi Dios, ino makkontarera sino nakamma tolay, andino pannakadameno Espirituwi Dios a manuffun sino mangurug.
Sino kapitulu 9 kiyad si 11, itulduwi Pabloweno planowi Dios para sino Judyuwera andino bakkannira a Judyu. Sapitanna si ino nammayanino kaodduwanna Judyu a mangurug ki Jesu Kristo, meyakkurubbelang sino planowi Dios takesi mesapakkappayino bakkannira a Judyu sino allaꞌnga gafu sino inangwa i Kristo. Udde sapitanna kappay si ammena mabbalanayuna mammayino Judyuwera ki Kristo, nu ammera lud mangurug sikwana so maddagguna aw.
Sino uddiyera a kapitulu, aneno tunnera mappeafu sino biyangnga mangurug, kumarallino akwanda nadda makkaaanggam anna mappalawad sino abbafarulunda. Ana kappayino tunna mappeafu sino baligasonino manguruwira a mappeturay sino gubiyernu andino akwanda nad nu ammena nakkakarunneno dandammanda sino nalawara akwanda.
Ino Baggaꞌna Yaw
Ino gafuneno turak andino napatiya sapitanna 1:1-17
Ino gafuna a maawag si mesalakanino tolayira 1:18–3:20
Ino planowi Dios takesi mesalakanino tolayira 3:21–4:25
Ino bawuwa biyayino tolayira a nesapat ki Kristo 5:1–8:39
Ino planowi Dios mappeafu sino Judyuwera 9:1–11:36
Ino biyayino manguruwira 12:1–15:13
Ino ambuꞌneno turak 15:14–16:27
1
Ino Gafuneno Turak
Ikkanaki Pablo a nanurak sitaw. Tataka aripanni Kristo Jesus. Pinilinaki Dios a tata apostolna anna dinotukannaka umang mangibanyag sino nalawara damaga naggabwat sikwana. Iyawa nalawara damag, ino nekarina siꞌina nepeturaꞌnga sino gumalabbunnera. Ino sapitanna yawa nalawara damag, e ino Abbingnga a i Jesu Kristo a Afutam. Mappeafu sino katolena, neyanak sito lubagga gaka i Ari David. E mappeafu kappay sino akkadiosna, nepaiteno Espirituwi Dios si antuweno mannakadama a Abbingi Dios gafu sino nangngangoliyanna sino natayanna. Gafu sikwana, inallaꞌdaki Dios e nepabbalirak si apostolna takesi umangngak mangibanyag mappeafu ki Kristo sino bakkannira a Judyu si palulubbun takesi manguruwira e dayawanda. Massiki ikkayu kappay sitan Roma, nesapakkayu sino inayanira i Dios a mabbali si tolayi Jesu Kristo.
Antuyawino turakku sikwayu ammin sitan Roma a iiddukani Dios anna inayanna a mabbali si tolena. Allakkandakayu naddi Dios a Amatam anni Afu Jesu Kristo e passiyanakkanda naddino nakandaw.
Ino Nakkabbatani Pablo A Umang Maddoraw Sikwara Sey Roma
Ino palunguwa anggangku sapitan, mappasalamatak ki Dios gafu sikwayu ammin, se naddinnamino angnguruddaw si palulubbun. E gafu ki Jesu Kristo, dingngagganni Diosino pasalamakku. Ino Dios a passerbiyangku sino ammina damaka mangibanyag sino nalawara damag mappeafu sino Abbingnga, antuweno mamakurug sito sapitangkuwa ammetakayu lallan 10 kadda makkararak. E iyaraarangku sikwana si madorawantakayu nad, nu antuweno urena, se nabayinna anggangkuwa umang sitan. 11 Se anggantakayungke itan takesi itulduk sikwayuweno nepakaammuweno Espirituwi Dios sikwaka mappatuyag sino angnguruddaw. 12 Ino anggangku sapitan, makkaduduffunetama mappatuyag sino angnguruddam. Maduffunangkayu sino angnguruggu e massiki ikkanak, maduffunanappay nu itangkuweno angnguruddaw.
13 Kakkolakku, anggangku si maaammuwandawa kanayungkuwa dandammanna umang sitan, udde odduweno katalantanangku. Anggangkuwa umang manuldu sitan, takesi mangurubbayino korwanira sitan gafu sino itulduk a kakunneno bakkannira a Judyu a nangurug si korwana lulubbun. 14 Se piniliraki Dios a manuldu sinaya nalawara damag e sombatangku nu ammek akwan. Antuweno tulduwangku naddino ammina tolay si palulubbun, massiki sanneno katolera, nu diyadalira onnu awan. 15 Antu gafuna, anggangkungke a manuldu kappay sino nalawara damag sikwayu sitan Roma.
Ino Pannakadameno Nalawara Damag
16 Ammek maatalla mangibanyag sino nalawara damag, se antuweno mituldu sino pannakadama i Dios a misalak si massiki sanna a mangurug sinay. Ino Judyuwereno palunguwa nipakaammuwanna sino kesalakan, kasena kappay sino bakkannira a Judyu. 17 Se inaya nalawara damag, ipakaammuneno planowi Dios a mibilang sino tolayira si naggaddang sikwana. Awana korwana kebilanganda si naggaddang sikwana, nu bakkampelang gafu sino angngurudda. Se kunna kappayino sapitannino nepeturakki Dios siꞌina kunna si,
“Ino tolaya ibilangi Dios si naggaddang gafu sino angngurungnga, mabiyag si makkikiyad.”*
Ino Kinarakkattino Tolayira
18 I Dios sey langit, ipakaammuna si kastigunna ammina tolaya ammena mangurug sikwana anna mangwa si narakkat. Gafu sino kinarakkaꞌda, tipaddandeno pangammuwanda sino kakuruwan mappeafu sikwana. Kastigunirana i Dios, 19 se naladda nadda maammuwandeno damana tolaya maammuwan mappeafu sikwana, nu ammera tipaddan, se nepakaammunangke sikwara. 20 Se makkiyad sin namaratuwanna sito lubag, maammuwanino akkadiosna annino pannakadamana a awana pakkiyaranna, massiki ammera maita, se maitara sino pinaratuna. Antu gafuna, awaningke parrasonda sino ammera panguruwan sikwana. 21 Massiki ammura si ana i Dios a meannunga madayaw, ammera kepay dinayaw anna nappasalamat sikwana. E gafu sino kunnenoy, nabbali si awana ketupakkanino annandanda, e kunnangke nallammukino nakanda ta awaningke maammuwanda mappeafu ki Dios. 22 Kunda si nalaingira, gampade pangababulannira. 23 Se ammera dayawanni Dios a aggabiyag si makkikiyad, nu ammera lud dayawannino sinan diosdera a inangwara a kunnangke tolaya matay andino makkayafira, ino mallakarira, onnu ino makkarekayira.
24 Antu gafuna, nepurayira i Dios takesi akwanda pelangino massiki sanna a narakkatta panggammanino nakanda, e kaꞌatatallingkeno akwanda sino kadda tata sikwara. 25 Ino gafunenay, se sinalekkurandeno kakuruwana inammura mappeafu ki Dios takesi kuruwanda pelangino siri. Se iyatalda anna dayawandeno pinaratuwera i Dios a bakkanni Dios a namaratu. Antu naddino madandayaw si makkikiyad. Gakkuruwingke yaw.
26 Gafu se kunnenoyino akwanda, nepurayira i Dios a mangwa sino kaꞌatatalla panggammanda. Massiki ino bafabbayira, inibbattandeno fustuwa gagangaya angngatawa takesi ino kasibbafabbereno duruwanda a bakkanna lalaki. 27 Mampesino lallakiyera, inibbattanda kappayino fustuwa gagangaya angngatawa, e kabbatandangke a duruwannino kasillalakira. Kaꞌatatallingke ino akwanda, e antu gafuna, giꞌnandeno kastiguwa meannung sino narakkatta aggangwara.
28 Gafu se ammera anggamma pilingalinga i Dios, nepurenera takesi ino pelang narakkattino aggadandammanda, e antuweno gafuna a narakkattingkeno aggangwara. 29 Ana ammin sikwareno gannunna kinarakkat anda liwat. Mingaꞌrunira, mimallira, mamapatayira, makipakwera, mamalabaliyera, anna manggammira a mangwa si narakkat sino kasittolera. Malluꞌlutira, 30 anna mamaraparallira. Kalussora i Dios anna natansitira si ammina tolay. Massangkatolayira anna massangeletira. Nalaingira a maddandam si narakkat. Ammera mangurug sino mapparanaꞌdera. 31 Awana atalda ki Dios. Awaningke matalak sikwara. Awana aggangganda anna aggikallaꞌda sino kasittolera. 32 Massiki ammureno lintiyi Dios a sapitanna si meannunga makastigu si makkikiyarino tolaya mangwa si kunnenoy, aggeakakwanda kepay, e bakkampelang inoy, nu ammera kappelud maanggam nu wara korwana mangwa.
* 1:17 1:17 Ino tata kappaya anggamma sapitanna yaw: Ino naggaddangnga tolay, mabiyag si makkikiyad gafu sino angngurungnga (Habakuk 2:4). Itannu kappay sino Gal. 3:11.