13
Mu apunu Banabasi yo Soro winetampu tonotampu
1 Iyesu sumapamawa Mamanuga God nene dibipamawa ragidai natere Antiyoka rabineya idiwa mu paunamugu ka iyapana dai Mamanuga God e bonanai wainapamawa tagamawa ade dai e yonai iyapana tademawa kabukabuwa mete kina. Iyapana ki mosi ka Banabasi, mosi ka Soro, mosi ka Simiyoni ki mu si daikere Pinai Apunai simupu, mosi ka Rusiyasi tawana Sairini mu apunumaga mosi, ade mosi ka Manaeni, e ka tawana Gariri mu kaiwawomaga Erodi mete ewapuru kawakawayatagubu sipumamaga eyaka mena.
2 Mara mosi mu guriguri nene bani kamadumpu Mamanuga God bameya ewapuru mena guriguritagamawa si tepapamawa idiwa ka Mamanuga God e Keyai Tanai Bagi Kawaya mu tadebu, wagubu ke; “Wi karako apunu Banabasi yo Soro nau nene winetamuri tonota-muri da mu nau upini purupuwani tagebuwani ki mu yodomono.”
3 Mama-nuga God e Keyai inako wagubu ki pokere iyapana ki guriguri nene bani kamadumpu guriguritagamawa idiwa da kamadumpu manako mu idamaga apunu Banabasi yo Soro mu kawarimugu nakamupu tonotampu kayatagubu.
Banabasi yo Soro tawana Saiparasi kayatagubu
4 Mamanuga God e Keyai apunu Banabasi yo Soro inako tonotapu ki mu sumpu tawana Serusiya bautagubu manako waka mosi ika wadumupu ruku mosi si ka Saiparasi kayatagubu.
5 Mu tawana Saiparasi bautagubu ka mu natere mosi si ka Saramisi kayatagubu manako ika bautagubu ka mu kaimpu Diyu ragidai mu gurigurimaga tawai rabineya yamupu manako Mamanuga God e yonai ika dimatagamawa idiwa. Apunu Diyoni si daikere ka Maki mete ika bauwena mu waitatamiyawa tondawa.
6 Mu natere Saramisi kamadumpu manako kerapumugu kayatagubu kaiwa idiwa da ruku ki papasi daikere tawana Paposi bautagubu manako kweri wasisinai apunai mosi si ka Bara-Iyesu ika bananamupu. Apunu ki ka Diyu apunai. E maramara wagawa da e ka Mamanuga God e bonanai wainapiyawa wagawa ko ki pa mena. E yona pa berawagawa.
7 E waretai ka waira ki mu kawaimaga si ka Sogiyasi Porasi.
Apunu Sogiyasi Porasi e notai ka supasupai kawaya. E nuwaiya Mama-nuga God e yonai wainapana waina-pupu ki pokere e apunu Banabasi yo Soro nene wagubu bautagubu.
8 Ko kweri wasisinai apunai Bara-Iyesu (e si yona Guriki were ka Eremasi) e bau-wena mu yonamaga bodabodapupu, mibai ka e eba nuwaiya e waretai ki Iyesu sisiyai wainapana sumapana ki nana.
9 Ko Mamanuga God e Keyai Tanai Bagi Kawaya kawapu apunu Soro si daikere ka Poru e rabineya posiwena kasiyara kwebu manako Poru ubupu kweri wasisinai apunai ki yabu doko-dokopupu sibu, wagubu ke;
10 “Kau ka Berokoi Apunai Seitani e munui mosi. Gwedegwede bagibagi supasupai kuduba ka kau iyaragiyoma. Nota berokoi ebo ebo kau rabinageya posi-wena ki pokere kau maramara iyapana wade wirawiratamiyei ade berabera-tamiyei tondei. Mamanuga God e yawatai supasupai bagi ki kau maramara wade kiyokiyopana giripana wainapiyei,
11 ki pokere nau karako suwagani wainapi; Mamanuga God e kasiyarai karako kaworoto kau bamageya bai-yagisi kau yabugi kenepoto da kau mara badibadi madega tanai mo eba emani.”
Apunu Poru yona ki wagawa makeya ka gwede mosi oroguma pinai kawaya maba garugaru mena bauwena apunu Eremasi e yabui kenepupu manako e tawana mo eba empupu. E tawana mo eba empiyawa ki pokere e iyapana e idaiya wadana waitapana kayawagana ki nana ki kwaenewagawa kaniyawa yabadawa.
12 Waira ki kawaimaga gwede wenawena ki empupu ade nu Kaiwawonuga Iyesu e sisiyai mete wainapupu ki ka e notai kowena manako e nu Kaiwawonuga sumapupu.
Poru e kowaiyoma mete kina natere Antiyoka kayatagubu
13 Apunu Poru e kowaiyoma mete kina waka kawareya ade positagubu tawana Paposi kamadumpu manako kayatagubu kaiwa da natere mosi si ka Pega tawana Pampiriyo rabineya ki bautagubu. Bautagubu ka apunu Diyoni si daikere ka Maki e midi togawena mu ika kamaditapu wirawena natere Diyerusaremu ade kayawena,
14 ko apunu Poru yo Banabasi mu kimpu ubumpu natere Pega ki kamadumpu manako kayatagubu iwa wadamawa da natere Antiyoka tawana Pisidiya rabineya ki bautagubu. Mu ika bau-tagubu idiwa da aiyata marai ki mu kaimpu Diyu ragidai mu gurigurimaga tawaiya yamupu idiwa.
15 Mu idiwa da iyapana ubumpu oragai apunai Mosisi e gora tapu ki iyabamupu kewowena ade oragai ragidai Mamanuga God e bonanai wainapamawa tagamawa ragidai mu okamaga ki dai mete iyabamupu kewowena ka guriguri tawai ki debai ragidai ubumpu Poru yo Banabasi manutampu, tagubu ke; “Edamani, iyapana rabinamaga kirana uburana mamama wainapamana yonai ki dai wi bamagau mete kina bo pa mena?”
16 Apunu Poru ubupu iyapana yona kerekereretagamana ki nana e idai bagipupu manako tadebu, wagubu ke; “Iyapananiyoma tawana Isiraero ragidai ade tawana kwaiyanai ragidai mete kina yewe Mamanuga God wiwira-piyamu e si tepapiyamu idiwu, nau yonani suwagani ki wi wainapumuri;
17 Mamanuga God ubupu tawana Isiraero ragidai nu ripakwarakwara-nuguma e eya iyapanaiyoma mu winetapu. Mu tawana Idipi rabineya iyapana bigabigamuguma kwae-tagamawa ki makeya ka e mu waita-tamiyawa da mu iyapanamuguma kawayawagawa yarawa. E kasiyarai kawaya ki pokaiya ka e mu waratapu tawana Idipi kamadumpu kayatagubu,
18 manako mu kwamura apunai apeya (40) kwaitana gwabau ukwapamawa idiwa ki rabineya ka e maramara mu kwayubatamiyawa tondawa ko e midi mu bamamugu eba togawena.
19 Tawana Kainani rabineya ka iyapana yonamaga ebo ebo kuduba ida daikere kewowena daikere apeya (7) ki e ubupu mu siwakeketapu manako mu waira-maga ki e eya iyapanaiyoma tawana Isiraero ragidai umani tadebu.
20 Mu kwamura rowarowa kawaya 450 ika idiwa manako ki eweya ka Mamanuga God mu wade supasupatamana ragidai tagebu iyapana bagi kawaya idiwana ki nana. Mu inako idiwa yamawa da Mamanuga God e bonanai wainapiyawa wagawa apunai Samuwero ubupu.
21 Ki makeya ka iyapana kaiwawo nene genetagamawa manako Mamanuga God mu apunu Kisi e gubagai si ka Soro mu kaiwawomaga tagebu. Apunu Soro e ka kunu Bendimani ki wenai wenawena kwamura apunai apeya kewowena (40) ki rabineya kaiwawowagawa tondawa.
22 Kwamura apunai apeya (40) ki kewowena eweya ka Mamanuga God ubupu kaiwawo Soro e si kaupupu manako kaiwawo watai ki e apunu Dewida kwebu. E Dewida nene wagubu ke; ‘Apunu Diyesi e gubagai Dewida ki e kwaitana nau nuwaneya. Nau badidi suwagani ki e wainapoto deneya deneya kwaeyagisi.’
23 Oragai apunai Dewida e momai ka apunu Iyesu ki Mamanuga God nu Isiraero ragidai nu iya negeyana ki nana tonopupu. Mamanuga God naiya gwaiyaba wagubu ki mibai karako wana bauwena yau kena.
24 Iyesu eba bauwena ki makeya ka apunu Diyoni ubupu nu Isiraero ragidai nidibu, wagubu ke; ‘Wi beraga berokoi karako kamadumuri wi notaga wirayagisi da nau wi siruwa-niyani.’
25 Apunu Diyoni Mamanuga God e upi ki kewopana kwaewagawa ki makeya ka e iyapana manutapu, wagubu ke; “Wi wainapiyamu da nau ka nima? Apunu ki e nawanai wi idiwu ki eba nau ko e aita nau ewaneya baiyagisi. E bigabigai nau kwaesugana waitapana e kerarai kwakwarai ki rikapana ko nau ka eba bagi ki pokere tondakani.’ Apunu Diyoni inako wagubu.”
26 Poru bususu inako wagawa tondawa da kamadubu, ade wagubu ke; “Iyapananiyoma, oragai apunai Eburamu e wenai ade tawana kwaiyanai ragidai yewe Mamanuga God wiwirapiyamu e si tepapiyamu mete kina, nau yonani ade suwagani ki wi wainapumuri; Mamanuga God iya waunai nu negeyana yonai wagubu ki mibai nu bamanugu wana bauwena.
27 Ko natere Diyerusaremu ragidai ade nu kawa-kawainuguma mete kina ki mu eba wainamupu da Iyesu nu iyanuga nene bauwena. Oragai ragidai Mamanuga God e bonanai wainapamawa oka tamawa ki mu okamaga ki mu aiyata marai maramara iyabapiyamu idiwu ko yona ki mibai mu eba wainapiyamu. Ko Iyesu powagana ki nana ki yonai Mamanuga God e okai takari kawaya wagubu ki mibai wenawagana ki nana ka mu Iyesu wadumpu ade mu idamaga gurai e naureya ugwadumpu ragiragi.
28 E gwede mo eba paerepupu da mu ki gwawai e minimana po ki nana ko mu e pa asusu wadumupu apunu Pairasi e idaiya tamupu, tagubu ke; ‘Kau nuwagi da mu apunu yau minimoto poyo.’
29 Mamanuga God e naiya mena Iyesu nene wagubu ki kuduba mu makeya makeya kwaetagubu kewowena manako mu ubumpu e kwakwarepui ripa korosi naureya minimupu poyo ki wadumpu kayatagubu ragu mo rabineya tamupu.
30 Ko Mamanuga God e wagubu ki pokere e umuneya ka Iyesu ade iyawena kipu ubupu,
31 manako mara ropani kawaya mareya mareya iyapana tawana Gariri yo Diyerusaremu yawateya naiya e mete ika iwa ragidai ki mu bamamugu matarau bauwagawa. Iyapana ki kena mu karako Iyesu e sisiyai tawana Isiraero ragidai tadeyamu kabukabuwa iwu,
32-33 ade nu mete kina e yonai waunai bagi kawaya ki wadi-mipi karako wi nidimana ki nana yewe baigibi. Iyesu powena ko e Mamanuga God e kasiyarai pokaiya ade iyawena kipu ubupu kayawena ki pokere Mama-nuga God nu ripakwarakwaranuguma badidi tageyana ki nana gwaiyaba wagubu ki mibai karako nu yo wi ewapuru bamanugu wana bauwena yau kena. Mamanuga God e ‘Umayo Okai’ apeya ki rabineya ka mu Iyesu e sisiyai oka pokaiya tamupu, tagubu ke;
‘Mamanuga God wagau; Karako nau Gubagani kau ade kau Mamagi ka nau.’
34 Iyesu e kwakwarepui uruba rabineya eba puwawagana ko e ade iyawagana kirana uburana ki nana ki sisiyai ka Mamanuga God naiya mena inako wagubu ke;
‘Nau naiya mena apunu Dewida wadana bagi ki gwaiyabai bagi kawaya sibuwani,
ko ki nau karako kau nidiyakani mibai wadiniyakani bagi.’
35 Mamanuga God e okai mosi rabineya ka oragai apunai Dewida oka yau tapu, wagubu ke;
‘Kau bigabigagi apunai bagi kawaya ki kau eba kamadi.
E kwakwarepui ka uruba rabineya eba puwayagisi.’
36 Oragai apunai Dewida oka ki tapu ko ki ka eba e eya nene wagubu. Apunu Dewida e ka e ebo marai ki makeya Mamanuga God e bigabigai kwae-wagawa umawa da powena manako iyapana e kwakwarepui wadumupu e ripakwarakwaraiyoma mu madanimugu ononomupu.
37 Oragai apunai Dewida e kwakwarepui ka ororeya mena puwa-wena ko apunu mosi ki powena e kwakwarepui ka eba puwawena. E powena ko Mamanuga God wagubu, manako e kasiyarai pokaiya ka e ade iyawena kipu ubupu.
38 Ki pokere iyapananiyoma, nau yonani suwagani ki wi naigida mena wainapumuri; Iyesu eba bauwagubena ki ka Mamanuga God nu biginuga eba surupena. Ko Iyesu bauwena nu nene powena e nonai toporuwena manako ewa ade iyawena kipu ubupu ki pokere Mamanuga God nu biginuga karako deni mena surupiyau nu taganugu kwenupiyau.
39 Oragai apunai Mosisi gora tapu ki ka baganai ko gora ki nu biginuga surupana kasiyarai pa mena. Nu Iyesu sumapamu ki mena pokaiya ka Mamanuga God nu biginuga empoto deni mena surupoto manako ki pokaiya ka nu e yabuiya bagi supasupai idiwomu.
40 Ki pokere wi naigida mena idiwoi da oragai ragidai Mamanuga God e bonanai waina-pamawa tagamawa ragidai tagubu ki wi bamagau eba baiyagisi. Mu tagubu ke;
41 ‘Waegeyageyamasiniyamu ragidai, nau yonani suwagani ki wi wainapumuri ade wi kodabaga kapiyoi da pa popoiwagi.
Nau aita gwede kawaya mosi wi yabugau kwaesugani ki wi eba sumapumuri wainapakani,
ade iyapana dai ki wi bamagau baitagisi sisiya ki wi kabuwa-nimoto ki ka wi mu yonamaga ki mete eba sumapumuri wainapakani.’ ”
42 Apunu Poru Mamanuga God e okai kawareya yonawagawa tondawa da kamadubu manako apunu Banabasi mete guriguri tawai ki kamadamana kwae-tagamawa ka Diyu ragidai ika idiwa mu tademupu, tagubu ke; “Edamani, aiyata marai usida ki wi ade baiwagi manako yona karako iwagubu ki kwaitana dai wi nu ade kabuwanimuri.”
43 Diyu ragidai ropani kawaya ade iyapana kwaiyanai Diyu bususumaga sumamupu mete kina ki mu kebompu Poru yo Banabasi ewakumatampu mete kayatagubu kaiwa ki pokere Poru yo Banabasi ubumpu iyapana ki tademupu teyateyama, tagubu ke; “Wi bitaga wibo wadamana ki ka Mamanuga God rikapupu deni mena wi wadinibu bagi ki pokere e yonai ki wi eba kamadumuri ko sumapiyoi idiwoi.”
Diyu ragidai Iyesu sisiyai ki mu eba nuwamugu
44 Pura usi yabaranugu aiyata marai ki bauwena ka natere ki ragidai waunitau tawamaga kuduba kamadamana kaya-tagamana gawarara kwaetagamawa manako mu kebompu bautagubu nu Kaiwawonuga e yonai ki ade waina-pamana ki nana.
45 Ko Diyu ragidai iyapana ropani kawaya inako dibimupu idiwa emitampu ka mu nuwarorotagubu. Apunu Poru yonawagawa ki mu ubumpu e yonai ki bodabodapamawa ade wereyakaurapamawa.
46 Mu inako kwaetagamawa ko Poru yo Banabasi kudu eba wainapamawa ko kasiyarai kawaya ubumawa kawareya kawareya iyapana tademawa tagamawa ke; “Nu Mamanuga God e sisiyai naiya wi Diyu ragidai nidimipi ki ka supasupai kawaya. Ko wi yonanuga bodapiyamu tagararaniyamu, wainapiyamu ke; ‘Iya maramara idiwana kaiwana iyai nene tagamu ki ka eba iyapana nu kwaitana nu yonanuga.’ Wi inako wainapiyamu ki ka wi mibai iwagamu. Nu karako wi kamadiniyamu iyapana kwaiyanai mu bamamugu kaigamu.
47 Mamanuga God e nu tononibu manako nidibu, wagubu ke; ‘Nau dunani nakaniyakani da wi iyapana kwaiyanai mu bamamugu kaiwagi iya waunai ki yonai tawana tawana kuduba, madega kauwagau madega posiwagau ki iyapana tadeyoi kabukabuwatamiyoi iwoi.”
48 Tawana kwaiyanai ragidai yona ki wainamupu ka mu rabinamaga bagi-wena nu Kaiwawonuga e yonai esida tepamupu, tagubu ke; “Yau ka yona bagi kawaya mosi.” Mu inako tagamawa manako iyapana gwedewau Mamanuga God mu iya maramara idiwana kaiwana iyai tageyana ki nana winetapu ragidai ki mu notamaga wirawena Iyesu sumamupu.
49 Tawana ki rabineya ka Mamanuga God e yonai kawayawena kayawena,
50 ki pokere Diyu ragidai mu nuwamaga pupuwena manako kayatagubu natere ki kawakawaimuguma ade ridi kawa-kawai dai ki Mamanuga God si tepa-pamawa ki mu rabinamaga kupamupu manako mu ubumpu Poru yo Banabasi tawana ki kamadamana ki nana kiratampu siwakeketampu kayatagubu.
51 Ko Poru yo Banabasi waigugu kwae-tagubu mu kerapumaga dogiyai iyapana ki mu tawamaga pasimupu manako kamaditampu tawana Aikoniyamu kayatagubu.
52 Ko Iyesu sumapamawa ragidai ika Antiyoka rabineya mamama kawaya wainapamawa. Mamanuga God e Keyai Tanai Bagi Kawaya mu kawari-mugu minibu siwa mu rabinamugu posiwena.