DIYONI
Iyesu e yonai bagi kawaya apunu Diyoni okapupu
Oka gwede nene tapu ki kabuwai
Oka yau pokaiya ka apunu Diyoni nu kabuwaniyau da Iyesu e ka Mamanuga God e eya Yonai, e ka nu Iya Negeyana Apunai, e ka Tanai Apunai, e ka nu Iyanuga Bani, ade e ka nu Iya Awanai ki Negeyau Apunai mete kina. Iyapana nima e sumapoto ki ka e maramara tondana kaniyana ki iyai yadini.
Oka debai empamana ki kabuwai
Yona kerarai 1:1-18
Iyapana siruwatamiyawa apunai Diyoni 1:19-51
Iyesu upiwagawa umawa 2:1–12:50
Pura siyarai natere Diyerusaremu rabineya 13:1–19:42
Iyesu iyawena ade matarawagawa 20:1-31
Iyesu ade matarawena tawana Gariri rabineya 21:1-25
1
Iyanuga yonai
1 Kunuma waira kerareya ka Yona Apunai tondawa. E ka Mamanuga God mete idiwa. Yona Apunai ki e ka ade God.
2 E kunuma waira kerareya Mamanuga God bameya tondawa.
3 Gwedegwede kuduba mo bani eba bauwena ko Yona Apunai e pokaiya ka Mamanuga God gwedegwede kuduba yamatapu.
4 Yona Apunai ki e ka Iya Kerarai, ade Iya Kerarai ki e ka iyapana kuduba nu Dunanuga bauwena.
5 Duna ki tanai tawana sisipu minibu siwa ko tanai ki bodapamana yawatai mo pa mena.
6 Mamanuga God e ubupu apunu mo si ka Diyoni tonopupu bauwena.
7 E tanai ki sisiyai iyapana tadeyana da mu e wagubu ki pokaiya Tanai Apunai ki sumapamana ki nana.
8 Apunu Diyoni e ka eba Tanai ki apunai ko e Tanai Apunai e sisiyai wagana ki nana bau-wena.
9 Tanai mibai kawapu yewe wairau bauwena karako iyapana kuduba nu kawarinugu miniyau siwa.
10 Yona Apunai kawapu yewe wairau tondawa. E pokaiya ka Mamanuga God waira yo kunuma kuduba yamanatapu, ko e bauwena ki ka e eya iyapanaiyoma e gogomupu.
11 E eya tawaneya bau-wena ko e eya iyapanaiyoma mu nuwa-mugu ka e pa mena ade e diriwai ki mu eba kwaetagubu.
12 Ko nu dai ki e diriwai kwaigibi sumamipi ki pokere Mamanuga God nu e munuiyoma nidibu.
13 Nu ka eba inanuguma mamanuguma mu pokamugere iya waunai ki wadimpi ko Mamanuga God e eya mena iya ki nu negebu.
14 Yona Apunai e iyapana kaina nu maba wenawena manako nu paunanugu tondawa. Mamanuga God e eya Gubagai eyaka mena ka eyo ki pokere e kasiyarai tanai bagi kawaya ki nu matarau emipi. E ka mibai kawaya. E nu deni mena nota kwarikwarisiniyau ki pokere nu bitanuga ki nu nubo wadamana ki e deni mena rikapupu manako puyo iya waunai nu negebu.
15 Apunu Diyoni ubupu e bonanai ragiragi kawaya Iyesu sisiyai iyapana tadeyawa, wagawa ke; “Nau naiya mena nidibuwani, suwagubuwani ke; ‘Nau ewaneya ka apunu mosi baiyagisi ko e ka apunu kawaya. Apunu ki e nau raurusinibu mibai ka e kunuma waira kerareya tondawa yabadawa da karako.’ Apunu ki nene suwegekeya apunai e karako bauwena yau kena.”
16 Apunu ki nu kuduba deni mena notaniyau ade bagi mena kawareya kawareya nu negeyau.
17 Nu goranuga ki ka Mamanuga God ubupu oragai apunai Mosisi pokaiya nu negebu, ko yona mibai ade iya waunai ki puyoi ka e Iyesu Keriso pokaiya nu negebu. Nu bitanuga ki nu nubo wadamana ki e rikapupu manako deni mena nu wadinibu bagi.
18 Nu iyapana kuduba Mamanuga God nu yabunugere mo eba emipi ko e madaneya ka e eya Gubagai mena tondau. E ka e eya Mamai maba. E ka ade God ki pokere nu e kataipamu ki ka nu e Mamai mete kataipamu.
Apunu Diyoni iyapana siruwatamiyawa Iyesu sisiyai wagawa
(Mateyu 3:1-12; Maki 1:1-8; Ruki 3:1-18)
(v28) Apunu Diyoni awana Diyoudani papasi buridere tawana Betani bameya iyapana siruwatamiyawa tondawa,
19 manako Diyu ragidai mu kawakawaimuguma natere Diyerusaremu rabineya idiwa ki mu ubumupu Mamanuga God bameya dobopiyamu ragidai ade mu kobamugu upitagamu ragidai dai mete kina ki tonotampu apunu Diyoni bameya bautagubu manako manumupu, tagubu ke; “Kau ka nima?”
20 Ko apunu Diyoni denai yona mo eba wekepupu ko e matarau mu tadebu, wagubu ke; “Nau ka eba wi Iya Negeyana Apunai Keriso.”
21 E inako wagubu ko mu e kawareya ade manumupu, tagubu ke; “Ko kau ka nima? Kau ka bani oragai apunai Eraidiya ade baunugibi bo?”
“Ae, nau ka eba eyo.”
Apunu Diyoni inako wagubu waina-mupu ka mu e ade manumupu, tagubu ke; “Mamanuga God e Bonanai Wainapiyei Nuwegei Apunai ki kau baganai bo?”
“Ki pa mena, nau ka eba eyo.”
22 Apunu Diyoni inako wagubu, ki pokere iyapana e kawareya ade manumupu, tagubu ke; “Ko kau kiya nidi; Kau ka nima? Nu tononimpu ragidai kau yonagi denai wainapamana ki nawanai idiwu ki pokere kau kiya sisiyagi karako matarau nuwagi da nu wainapamu manako nu kaigamu mu tadeyamu.”
23 Ko apunu Diyoni denai mu tadebu, wagubu ke; “Nau ka gwabau yonasugakani tondakani apunai. Mamanuga God e bonanai wainapiyawa wagawa apunai Aisaiya naiya wagawa tondawa ki kawareya nau karako ade suwagakani yau kena;
‘Kaiwawonuga e yawatai ki wi gwaba memuri da e taneya baiyagisi kayayagisi.’ ”
24 Apunu Diyoni manupamana empamana bautagubu ragidai dai ki ka Parisi ragidai. Mu e yonai ki waina-mupu ka mu e ade simupu, tagubu ke;
25 “Kau nuwagibi da kau ka eba nu Iya Negeyana Apunai ade kau ka eba oragai apunai Eraidiya ade kau ka eba Mamanuga God e Bonanai Wainapiyei Nuwegei apunai. Kau ki kuduba pa mena nuwegei ko kau iyapana gwede nana siruwatamiyei?”
26 Ko apunu Diyoni denai mu tadebu, wagubu ke; “Nau uburakani awana pokaiya iyapana siruwa-tamakani, ko wi paunagau ka apunu mosi bauwena uburau ko wi e eba kataigau.
27 E nau ewaneya bau-wena ko e ka ade apunu kawaya eba nau maba. Nau e bigabigai kwaesugana ko nau ka eba bagi da nau waitapani e kerarai kwakwarai ki taburubai rikapani.”
28 (-)
Mamanuga God e Papa Sipi Munai
29 Nawaru puruwena ka apunu Diyoni ubupu Iyesu ika yabadawa empupu manako e iyapana ika idiwa ki tadebu, wagubu ke; “Mamanuga God e Papa Sipi Munai burida yabadau ki wi empumuri. E ka iyapana kuduba, madega kauwagau madega posiwagau nu biginuga surupana kwenupana ki apunai.
30 Nau naiya suwagubuwani da; ‘Nau ewaneya ka apunu mo baiyagisi. E ka apunu kawaya eba nau maba, mibai ka e nau raurusinibu kunuma waira kerareya tondawa yabadawa da karako bauwena.’ Apunu ki nene suwegekeya ki apunai karako wana bauwena yau kena.
31 Wi tawana Isiraero ragidai e kataipamana ki nana ka nau bausugu-buwani manako awana pokaiya wi siruwaniyakani. Ko e kiyabui ki nau naiya mo eba empuwani.”
32-33 Apunu Diyoni Iyesu sisiyai inako wagubu manako ade wagubu ke; “E kiyabui nau naiya mo eba empuwani ko Mamanuga God e sidibu da nau awana pokaiya wi siruwaniyana ki nana manako ade sidibu, wagubu ke; ‘Nau niya Keyaini kaworoto apunu mo kawareya miniyoto siwa emani, apunu ki ka aita uburoto nau Keyaini Tanai Bagi Kawaya ki kasiyarai pokaiya iyapana siruwatamini’. E inako wagubu manako ki eweya ka nau Mamanuga God e eya Keyai midiwari umago maba kawapu apunu burida yabadau ki e kawareya tondubu empuwani.
34 Ki pokere nau nidiyakani yau kena; Apunu burida bauwena ki e ka Mamanuga God e eya Gubagai.”
Iyesu e tadeyau kabukabuwa ragidai
35 Nawaru puruwena ka apunu Diyoni e kowakowaiyoma apeya mete ika idiwa,
36 manako e yabu tapu Iyesu ika yabadawa empupu. Empiyawa manako e kowakowaiyoma ki tadebu, wagubu ke; “Mamanuga God e Papai Sipi Munai nu biginuga surupana ki nana bauwena ki yabadau buri empumuri.”
37 Mu yona ki wainamupu ka mu kimpu ubumpu apunu Diyoni kamadumpu manako Iyesu eweya kayatagubu.
38 Mu Iyesu eweya kayatagubu kaiwa ka e wirawena mu emitapu manako manutapu, wagubu ke; “Wi nima kwaenepiyamu?”
Ko mu denai tagubu ke; “Nidiyei Kabukabuwa Apunai, kau tawagi ka bani?”
39 “Kebomuri empumuri.” Iyesu inako wagubu manako mu e bananamupu mete kayatagubu. Ko ki ka kemora nene, madega napusi apeya apeya wadawa makeya ki pokere mu Iyesu mete kaya-tagubu kaiwa da e tondawa tawaneya bautagubu ki ka mu kemora ki rabineya e mete ika ukwamupu.
40 Iyapana apeya apunu Diyoni e yonai wainamupu Iyesu ewakumamupu ki mosi ka Enduru. E tatai ka Saimoni si daikere ka Pita.
41 Apunu Enduru garugaru mena kayawena e tatai Saimoni kwaenepiyawa umawa da bananapupu manako sibu, wagubu ke; “Nu Iya Negeyana Apunai Keriso ki e nu matarau emipi.”
42 E inako wagubu manako e tatai ki bananapupu Iyesu bameya kayatagubu.
Mu bautagubu ka Iyesu yabu tapu apunu Saimoni ika yabadawa empupu, manako e sibu, wagubu ke; “Kau ka apunu Diyoni e gubagai. Kau sigi ka Saimoni ko nau kau sigi daikere Kepasi nidiyakani.” (Si Kepasi yo Pita ki ka yona eyaka mena ko ki mibai mu mubo yonamugere ka ‘bowa’.)
Iyesu apunu Piripo yo apunu Nataniyero mu nene wagubu
43 Nawaru puruwena ka Iyesu tawana Gariri kayawagana wainapupu. E apunu mo si ka Piripo ika yawatau bananapupu manako sibu, wagubu ke; “Kau yabi da nau mete kaigamu.”
44 (Apunu Piripo e ka apunu Pita yo Enduru mu mete tawanamaga eyaka mena natere Betaida were bautagubu.)
45 Apunu Piripo ubupu kayawena e waretai Nataniyero bananapupu manako sibu, wagubu ke; “Mamanuga God e bonanai wainapamawa tagamawa ragidai ade oragai apunai Mosisi mete kina nu Iya Negeyana Apunai bauwagana sisiyai oka tampu, apunu ki karako bauwena nu yabunugere matarau emipi. E ka apunu Diyosepa e gubagai si ka Iyesu, tawana Nasareta were bauwena.”
46 Apunu Nataniyero yona ki waina-pupu ka e denai wagubu ke; “Gwede bagi mosi tawana Nasareta were eba bauwagana wainapakani.”
Ko Piripo e ade sibu, wagubu ke; “Kau yabi emani.”
47 Iyesu apunu Nataniyero ika yabadawa empupu ka e iyapana ika idiwa ki tadebu, wagubu ke; “Apunu burida yabadau ki e wi empumuri. E ka tawana Isiraero taubanuwai. E bameya ka bera mo pa mena.”
48 Apunu Nataniyero bauwena e eya sisiyai Iyesu iyapana tadeyawa ki wainapupu ka e kanibu Iyesu manu-pupu, wagubu ke; “Nau naiya kau mete eba idiweya ko kau badidi maba nau kataisinibi?”
Ko Iyesu denai e sibu, wagubu ke; “Kau waretagi Piripo nau sisiyani kau eba nidibu kau ripa damaya kerareya gwaiya buripo tondeya ki makeya ka nau yewe tondekeya kau eminibuwani.”
49 Apunu Nataniyero yona ki waina-pupu ka e denai wagubu ke; “Nidiyei Kabukabuwa Apunai, kau ka Mamanuga God e eya Gubagai. Kau ka tawana Isiraero ragidai nu Kaiwawonuga kawaya.”
50 Ko Iyesu denai e sibu, wagubu ke; “Nataniyero, kau ripa damaya kerareya gwaiya buripo tondeya manako nau yewe tondekeya kau eminibuwani ki sisiyai nidibuwani wainapipi ki pokere kau nau sumasinibi. Ko ki ka eba matakira kawaya mosi. Matakira kawa-kawaya ki kau ewa were emani.”
51 E inako wagubu manako wirawena iyapana ika idiwa ki tadebu, wagubu ke; “Nau yona mibai wi nidiyani wainapu-muri; Ewa ka wi kunuma gudui kwaipoto uburono empumuri ade Mamanuga God e eya aneyaiyoma Kunumau Kawa-puwani Apunai nau kawarineya yamono kawomono ki mete empumuri.”