13
Momai upu ki waigugui
(Maki 4:1-9; Ruki 8:4-8)
1 Mara eyaka mena ki rabineya ka Iyesu tawa ki kamadubu manako kayawena kaburu kawaya ki papateya bauwena kwarisiwena ton-dubu manako e iyapana ika tadeyawa kabukabuwa tondawa.
2 Iyapana ropani kawaya eba bigabigai bautagubu e yonai wainapamana ki nana e kwagara-mupu idiwa ki pokere Iyesu waka mosi ika kaburu papateya uburawa ki kawareya yapu tondawa ko iyapana kuduba ka kaburu ki papateya wairau idiwa.
3 E yona marai kawai kuduba waigugu were tadeyawa manako paunau ka e waigugu mosi inako tadebu, wagubu ke;
“Apunu mosi ka momai dai urana kayawena.
4 E momai ki urawa umawa da momai dai yawatau kerapu dabireya gwegwetagubu manako midiwari garugaru mena bautagubu momai ki kupampu gawarara.
5 Momai dai ka e yaroyaro kawareya upu manako momai ki garugaru mena ugwadubu susukwana. Ko waira ki ka eba kawaya,
6 ki pokere madega ubupu urabu ki ka momai ki garugaru mena suratagubu, mibai ka witai waira rabineya eba supu.
7 Ade momai dai ka gwabau gaya kakapareya gwegwetagubu wenatagubu ko gwaba ubupu niniuraurapupu ki pokere wenatagubu ko mibai eba kipu.
8 Ko momai dai ka e waira bageya upu manako ugwede susukwanapupu wenatagubu kawakawayatagubu mibai kipu. Dai ka mibai apunai ida daikere mena (100) kipu, dai ka mibai apunai apeya eyaka (60) kipu, ade dai ka apunai eyaka mena ida esida mena (30) inako kipu.
9 Wi wenaguga mete kina ki ka wi nau waiguguni yau suwagu-buwani ki mibai naigida mena wainapu-muri.” Iyesu inako wagubu.
Iyesu gwede nana waigugu were tadeyawa?
(Maki 4:10-12; Ruki 8:9-10)
10 Iyesu yona ki wagubu eweya ka e tadeyau kabukabuwa ragidai e bameya bautagubu manako manumupu, tagubu ke; “Kau badidi pokere iyapana waigugu were tadeyei?”
11 Mu inako tagubu ko Iyesu denai tadebu, wagubu ke; “Mamanuga God e gari rabineya idiwana ki yonai weke-wekei ki mibai kuduba ka nau wi mena nidiyakani ko mu eba tadeyakani.
12 Iyapana nima Mamanuga God e yonai mibai wainapupu wadubu doko ki ka e yona waunai mosi ade wainapoto yadini manako Mamanuga God e eya katai iyapana ki e rabineya kawaya-yagisi. Ko iyapana nima yona ki eba wainapupu wadubu doko ki ka e ewa mo eba yadini ade marai munta waina-pupu ki mete gogayagisi.
13 Nau iyapana waigugu were tadeyakani ki mibai ka mu yabutamiyamu ko mu mibai eba empiyamu. Ade mu wenagu-mugere wainapiyamu ko mu mibai eba wainapiyamu.
14-15 Mu inako kwae-tagamu ki ka Mamanuga God e bonanai wainapiyawa wagawa apunai Aisaiya takari kawaya oka tapu ki mibai wena-wena yau kena. Oka ki wagubu ke;
‘Wi wenaguga wi wiga bodamupu. Wi yabuga wi wiga kenemupu. Ade wi rabinagau wi wiga gudu uma-mupu.
Ki pokere wainapiyoi, wainapiyoi, ko wi mibai eba wainapumuri. Yabu tamiyoi, yabu tamiyoi, ko wi mibai eba empumuri.
Wi empamana eba wainapiyamu. Wi wainapamana eba wainapiyamu. Wi kataigamana mete eba waina-piyamu.
Wi wainampena ki ka wi mibai mete bananampena manako wi notaga wirawagubena wi Mamaga God nau bamaneya da nau iya wi negebena.’
16 Iyesu Mamanuga God e okai ki kawareya inako wagubu manako e tadeyau kabukabuwa ragidai ki ade tadebu, wagubu ke; “Ko wiyo, wi ka wi yabuga pokaiya empiyamu ade wi wenaguga pokaiya wainapiyamu ki pokere mamamaiwogoi.
17 Nau yona mibai suwagani wainapumuri; Oragai Mamanuga God e bonanai wainapamawa tagamawa ragidai ropani kawaya ade iyapana ropani kawaya naiya idiwa mete kina ki mu ka wi karako empiyamu ki mu mete empamana wainapamawa ko mu eba emupu. Ade wi karako waina-piyamu ki mu mete wainapamana wainapamawa ko mu eba wainamupu.” Iyesu inako wagubu.
Momai urawa waigugui ki mibai Iyesu matarapupu
(Maki 4:13-20; Ruki 8:11-15)
18 “Apunu momai urawa ki waigugui mibai nau karako suwagani wainapu-muri;
19 Iyapana gwedewau Mamanuga God e gari rabineya kaiwana e kasiyarai pokaiya idiwana ki yonai wainapomoto ko mu mibai naigida eba kataitagisi, ki mu ka momai yawatau kerapu dabireya gwegwetagubu ki maba. Iyapana ki mu ka Mamanuga God e yonai waina-pomoto ko Berokoi Apunai Seitani garugaru mena baiyagisi mu notamaga yadini gogapoto manako yona badidi wainamupu ki e surupoto.
20 Momai yaroyaro kawareya gwegwetagubu ki mibai ka yau kena; Iyapana dai Mamanuga God e yonai wainapomoto manako mamamatagisi,
21 ko yona ki mibai mu rabinamugu eba supu tawa-wena ki pokere mu rowarowa kawaya eba mamamatogomono. Mu yona ki pokaiya berokoi mosi bananapomoto bo iyapana dai ubumoto mu giritamini pasutamini ki ka mu Mamanuga God e yonai ki garugaru mena notagoga-pomoto ewamugere wiratagisi.
22 Ade momai gwabau gaya kakapareya gwegwetagubu ki mibai ka yau kena; Iyapana dai Mamanuga God e yonai wainapomoto ko mu mubo iyamaga nene mena notapomono ade waira yau purapurai empomono yabumaga midiyayogono. Mu notamaga ka ki mena kawareya ukworono manako nota ki uburoto Mamanuga God e yonai badidi wainamupu ki utapoto da mu mibimaga mo eba kiroto.
23 Ko iyapana dai ka e momai waira bageya upu ki maba. Mu ka Mamanuga God e yonai wainapomoto sumapomoto manako mu mibimaga mete kiroto. Dai ka mu mibimaga apunai ida daikere mena (100) kiroto, dai ka mu mibimaga apunai apeya eyaka (60) kiroto, ade dai ka mu mibimaga apunai eyaka mena ade ida esida mena (30) kiroto.” Iyesu inako wagubu.
Gwaba kokorau wenawena ki waigugui
24 Iyesu waigugu ade mosi tadebu, wagubu ke; “Wi Mamanuga God e gari rabineya kaiwana e kasiyarai pokaiya idiwana ki keyakeyai mosi nau nidiyani wainapumuri; Ki ka apunu mosi momai bagibagi dai tepupu e kokoreya upu ki maba.
25 Kemora mo rabineya iyapana kuduba ukwapamawa tetamugu ka apunu ki e iyarai mosi gwaba berokoi ki momai dai tepupu apunu ki e kokoreya bauwena manako momai bagi kawaya ki kawarimugu ka e momai berokoi ki kwisipupu kayawena.
26 Momai bagi kawaya upu ki kawayawena supupu ki kaparimugu ka gwaba berokoi ki mete wenatagubu.
27 Wenatagubu emupu ka upi ki apunai e bigabigaiyoma dai e bameya bautagubu manako simupu, tagubu ke; “Bada, kau momai bagi mena upi ko badidi pokere ka gwaba berokoi ki mete kaparimugu wenatagubu.”
28 Upi apunai yona ki wainapupu ka e denai wagubu ke; “Nau iyarani mo bauwena ki kwaewena.”
E inako wagubu manako mu e ade manumupu, tagubu ke; “Kau nuwageya nu kaigamu gwaba berokoi ki kwai-pamu isiyapamu bo?”
29 Ko e denai tadebu, wagubu ke; “Pa mena, wi inako kwaiwagi ki ka wi kwaenda momai bagi dai mete kwaipu-muri,
30 ki pokere karako pa idiwomu yamomu da maura marai baiyagisi were. Nu inako kwaigomu ki ka momai bagi ade gwaba berokoi ki ewapuru kawakawayatagisi manako maura marai baiyagisi ki ka nau raupomu ragidai tonotamani da mu yabiri gwaba berokoi ki kwaipomoto bawapomoto matau pasumoto manako ewa ka mu mibai bagi ki raupomutagisi nau tawani rabineya nakapomoto.”
Damaya madai ki waigugui
(Maki 4:30-32; Ruki 13:18-19)
31 Iyesu iyapana waigugu were inako tadebu ko kawareya ade wagubu ke; “Mamanuga God e gari rabineya kaiwana e kasiyarai pokaiya idiwana ki keyakeyai mosi nau karako wi nidiyani wainapu-muri; Ki ka apunu mosi ripa damaya madai tepiyau urau ki maba.
32 Ripa dai mu madimaga ka kawakawaya ko damaya madai rabineya ka momai rasirasi. Momai marai munta eyaka mena inako ki kauyagisi wairau suroto wena-yagisi ki ka aita ripa kawaya mo wena-yagisi ragaragapoto manako midiwari baitagisi ragai ki kawareya tawatagisi.”
Bani buredi kawayawagana ki waigugui
(Ruki 13:20-21)
33 Iyesu waigugu mosi iyapana ade tadebu, wagubu ke; “Mamanuga God e gari rabineya kaiwana e kasiyarai pokaiya idiwana ki keyakeyai ade mosi nau karako wi nidiyani wainapumuri; Ki ka ridi mosi bani buredi kawaya-wagana domai marai munta mo yadini suguna mete wirapoto taroto manako suguna ki kawayayagisi yaroto ki maba.”
Iyesu waigugu mena pokaiya iyapana tadeyawa
(Maki 4:33-34)
34 Iyesu waigugu mena pokaiya iyapana ropani kawaya tadeyawa umawa ko e yona matarau mo mu eba tadebu.
35 Mamanuga God e bonanai waina-piyawa wagawa apunai mosi naiya oka tapu ki mibai wenawagana ki nana ka e inako kwaewena. Oka ki wagubu ke;
‘Mamanuga God kunuma waira yamanapupu makeya yabadawa da karako e yonai mibai iyapana eba kataitagamana ki nana wekepupu ki yonai ka nau waigugu mena pokaiya mu tadeyani.’
Momai bagi ade berokoi ki waigugui Iyesu matarapupu
36 Iyesu iyapana ropani kawaya ki kamaditapu tawa rabineya yapu ton-dubu makeya ka e tadeyau kabukabuwa ragidai e bameya bautagubu manako manumupu, tagubu ke; “Kaiwawonuga, kau gwaba momai berokoi kokorau wenawena ki waigugui nuwagibi ki mibai kau karako matarau nuwagi da nu wainapamu.”
37 Mu inako tagubu, ki pokere Iyesu denai tadebu, wagubu ke; “Momai bagi upu apunai ki e ka nau Kunumau Kawapuwani Apunai.
38 Kokora ki ka waira kuduba madega kauwagau madega posiwagau, ade momai bagi ka iyapana kuduba ki aita ewa Mamanuga God e gari rabineya kaiwana e kasiyarai pokaiya idiwana ki ragidai. Gwaba berokoi ki momai kwisipupu ka Berokoi Apunai Seitani e iyapanaiyoma,
39 ade iyara apunai ki ka Berokoi Apunai Seitani e eya. Maura marai ki ka mara siyareya, ade raupomutagamana ragidai ki mu ka Mamanuga God e aneyaiyoma.
40 Mu gwaba berokoi ki kwaimpu matau isiyamupu ki maba mara siyareya
41 ka nau Kunumau Kawapuwani Apunai nau aneyaniyoma tonotamani da mu nau garini rabineya kayatagisi gwede kuduba iyapana bigi tageyau ade iyapana gwedewau berokoi kwaetagamu ragidai ki mu kuduba mete kina purutamini damutamini,
42 manako tetamini mata maramara urau ki nonareya isiyatamini. Isiyatamini manako mu ika yadi kimono uwarimaga sisiripomono ‘aige, aige’ togomono idiwono.
43 Mara ki makeya ka Mamanuga God e eya iyapanaiyoma bagi supasupai kwaetagamawa ragidai ki mu tanimaga madega maba tapapoto manako mu e gari rabineya idiwono. Wi wenaguga mete kina ki ka wi nau waigugu suwagubuwani yau ki mibai naigida mena wainapumuri.”
Waigugu yonai dai yau kena
44 Iyesu inako wagubu manako waigugu dai ade tadebu, wagubu ke; “Mamanuga God e gari rabineya kaiwana e kasiyarai pokaiya idiwana ki keyakeyai ade mosi nau karako wi nidiyani wainapumuri. Ki ka apunu mosi waira ukwapupu rabineya purapura bagi kawaya mo bananapupu ki maba. E purapura ki empupu ade utapupu kamadubu manako mibi mamamai garugaru mena kayawena e ebo gwedegwedei kuduba tepupu nidapupu manako denai bowa madai wadubu ki pokaiya ka e wirawena waira ki gimarapupu. E waira gimara-pupu kewowena ki ka purapura waira rabineya ki mete e nene.
45 Ade Mamanuga God e gari rabineya kaiwana e kasiyarai pokaiya idiwana ki keyakeyai ade mosi ka yau kena; Ki ka purapura deni deni nida kasiwarawagau apunai mosi taene bagi kawaya mo kwaenepiyau umau ki maba.
46 E taene bagi kawaya mo bananapoto ki ka e wirayagisi kaya-yagisi e ebo purapurai kuduba nidapoto manako denai bowa madai yadini ki pokaiya ka e kayayagisi taene bagi kawaya ki gimarapoto.
47 Ade Mamanuga God e gari rabineya kaiwana e kasiyarai pokaiya idiwana ki keyakeyai ade mosi ka yau kena; Ki ka iyapana kimai wasisinai ragidai puwarimuguma tempu kaya-tagubu kaburu rabineya nunumupu manako raubiyo kiyabumaga ebo ebo waramupu ki maba.
48 Mu puwari-muguma tainitamini borau positagisi ki ka mu raubiyo kwanapomoto. Raubiyo bagi ki mu kodemaga rabineya nunu-moto ko berokoi ki mu isiyapomoto.
49 Mara siyarai ki marai baiyagisi ki ka inako maba wenayagisi. Mamanuga God e aneyaiyoma kayatagisi iyapana bagi supasupai ragidai mu paunamugu iyapana beramaga berokoi ki kwana-tamini,
50 manako tetamini mata maramara urau ki nonareya isiyatamini. Isiyatamini manako mu ika yadi kimono uwarimaga sisiripomono ‘aige, aige’ togomono idiwono.”
51 Iyesu waigugu ki wagubu kewo-wena ka e tadeyau kabukabuwa ragidai ki emitapu manako manutapu, wagubu ke; “Nau keyakeyai karako suwagu-buwani ki mibai wi wainamupu bo pa mena?”
“Ena, nu wainamipi.”
52 Mu inako tagubu ki pokere Iyesu denai tadebu, wagubu ke; “Nau keyakeyai mo wi nidiyani wainapumuri; Mamanuga God e gorai kataimugu ragidai ubumoto nau sumasinimoto manako Mamanuga God e gari rabineya kayatagisi yona waunai mete kataitagisi ki ka mu tawa apunai e tawai rabineya kaniyau e gwedegwedei waunai ade oragai ewapuru tepiyau ki maba.” Iyesu inako wagubu.
Natere Nasareta ragidai Iyesu tagararamupu
(Maki 6:1-6; Ruki 4:16-30)
53 Iyesu waigugu kuduba ki wagubu kewowena ka e tawana ki kamadubu,
54 manako wirawena e ebo tawaneya ade kayawena. E guriguri tawai rabineya Mamanuga God e yonai iyapana tadeyawa kabukabuwa tondawa. Iyapana ropani kawaya e yonai wagawa ki wainapamawa ka mu notamaga kowena, tagamawa ke; “Apunu yau ka yona kawaya kawaya yau bani wainapupu bauwena wagau? Nota yau ka nima e kwebu? E matakira ebo ebo mete kwaewagau ki kerarai ka badidi?
55 E ka ripa meyau kaitepiyau tawa wadau apunai ki e gubagai. E inai ka Meri ade e yowaiyoma ka Diyemesi yo Diyosepa yo Saimoni yo Diyudiyasi.
56 Ade e egapuiyoma ka nu mete yewe idiwei. E ka pa tawa munai ko e katai kawaya yau ka e bani wadubu?”
57 Iyapana inako tagubu manako Iyesu simpu siyasiya tagararamupu.
Ko Iyesu iyapana tadebu, wagubu ke; “Mamanuga God e bonanai wainapiyau wagau apunai ki e ka tawana tawana umono manako iyapana e wiwirapomono e diriwai kwaetogo-mono ko e wirayagisi e ebo tawaneya baiyagisi ki ka e eya iyapanaiyoma e eba wiwirapomono ade e diriwai mete eba kwaetogomono.”
58 Iyapana ika idiwa e eba suma-mupu ki pokere natere ki rabineya ka e matakira ropani kawaya eba kwaewena.