17
Pol ake Sila Tesalonika Taun wa Ekonda
Ɨ Pol ake Sila ekonda Ampipoli taun dɨde Apoloniya taun nata, ngɨrpu opendonda Tesalonika taun wa rɨkɨnd re Ju rɨga waina yɨr opmitenapu met yɨbnonj. Ɨ Pol tina get ke mɨle kenaemb b'ɨgaronj Ju rɨga waina yɨr opmitenapu met wa onggɨt taunɨnd. Ɨ tina get ke mɨle re ɨja naemb jɨ rada Pol menon okas yɨpa tungg wa, ton adea naska yikenenonj Ju rɨga waina yɨr opmitenapu met wa ten odaram. Ɨ ton ket ademb de yikenonj nowa sande wɨngɨrɨnd ita Ju rɨga waina wɨram dɨde yɨr opmitena bibɨrɨnd, dɨde ket ten ouyaena eyeninonj yɨna peba ke. Ɨ ton ket God ma yɨtkak towa esɨpkenenainonj dɨde ɨmɨnjogɨm pɨtapɨta amneninonj da, “Keriso b'ogla b'ɨdgotnena kɨma uj okas, dɨde ket uj ke tutnyis.” Ɨ dɨde ɨngkenaemb ton b'usaya ɨmɨnjogɨm yomnenonj da, “Ɨtemb Yesu yena re kon wa pɨlwa pɨtapɨta yomnenyɨn re Keriso e.” Ɨ towa wɨngɨrɨnd nɨnda Ju rɨga, ɨ jogjog Godɨnd ewangaya Grik rɨga, ɨ dɨde ma yɨpa kɨma ukoi nyɨ konggapiya Polɨmna yɨtkak ɨmɨnjog ke akatento, dɨde ket yɨpand b'atoukɨto Pol ake Sila kɨma. Ajɨ Ju rɨgap ten nonyɨk eponento, dɨde ket nɨnda negɨr omnɨka rɨga emdɨto maketɨnd yɨpand ton kɨma bobo aukam. Seg ton ket onggɨt taunɨnd ukoi soro kɨma b'okta arara aena wuwenonj. Ɨ ton ket wuwonj Yasonɨmna met wa, dɨde ket Pol ake Sila oraka eyeno ten iyoyɨm de rɨga bobo wa pɨlwa. Ɨ re ton maka Pol ake Sila adaro, ton ket Yason dɨde nɨnda gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwar emdɨto, dɨde ket ɨgnaɨgna eito taun wɨp iyoi rɨga wa pɨlwa de b'ɨsagɨkapu pɨpmet wa odede b'okta ara kɨma da, “Onggɨtyam nɨmog rɨgap re kea rɨga negɨr kɨma nonysɨpsɨp omnɨka eyeninonda komkesa gowukoyɨnd. Ɨ ton kea opendonda dɨkɨnd. Ɨ Yason kea ten ara emokonj obai omnam. Dɨde onggɨt komkesa rɨgap re Roma kantri mopyam king Kaisamna gog im erbeka eyenanj odede yɨt kɨma da ɨta yɨpa b'enga king yena re yogenai da Yesu.” Ɨ re rɨga bobop dɨde taun wɨp iyoi rɨgap utkundeno onggɨtyam towaina yɨt, ton kea ukoi soro kɨma nony negɨr auka wuwenonj towaina mɨle gatab. Sɨ onggɨt penaemb ton b'ɨsagɨka yoramito Yason dɨde ton kɨma rɨga wa pɨlɨnd odede da, “Wɨn kea ukoi negɨr yomnɨkonda. Sɨ wɨn b'ogla undwasya onggɨtyam waina omnɨki negɨrɨmna mɨra wulkɨp. Seg ra ket wɨn menon okasya.” Sɨ Yason dɨde ton kɨma rɨgap ket towa mɨra wulkɨp akauto. Seg ket taun wɨp iyoi rɨgap ten engauto menonɨm.
Pol ake Sila Beroiya wa Ekonda
10 Ɨ re ket sɨwɨny awonj, odenja ket gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwarɨp Pol ake Sila etmɨkito Beroiya taun wa. Ɨ re ton opendonda Beroiya taun wa, ton ket ekonda Ju rɨga waina yɨr opmitenapu met wa. 11 Tesalonika rɨga re b'ogɨl nony menamena rɨga na. Ajɨ Beroiya rɨga re ma ɨja na opi re Tesalonika rɨga re dɨde, sɨ ton re b'ogɨljog nony menamena kɨma mɨle rɨga na. Ɨ re Pol ake Sila God ma yɨt apureninonda, ton ma sobijog gar singi kɨma na towaina yɨtkak akatento. Ɨ ton kwa ket ita bibɨrɨnd b'obogɨl yɨr eyenento yɨna peba kɨma ongwatam da mɨnda rɨka onggɨtyam towaina yɨtkak re rɨrɨrkɨp im yɨna peba kɨma o ma rɨrɨr im. 12 Sɨ onggɨt penaemb towa wɨngɨrɨnd jogjog Ju rɨga, ɨ ukoi nyɨ kɨma Grik kongga, ɨ dɨde ma yɨpa kɨma Grik rɨgap Yesund gar ke utkunda ke yokateno. 13 Ɨ re Tesalonika Ju rɨgap wumɨr yokateno da Pol re Beroiya taun nate God ma yɨt pɨtapɨta omnena yiyeny, ton kwa kea ket wuwonj demb de Beroiya taun wa. Ɨ ɨtaemb ket Tesalonika Ju rɨgap Beroiya taun rɨga yɨt ke kom ɨdrɨka eyenento Pol ake Sila, towa pɨlɨnd soro omnɨkam dɨde kwa negɨr omnɨkam odede rɨja na re ton gar ke utkunda rɨga amnento Tesalonika taunɨnd. 14 Sɨ onggɨt wɨnɨnd odenja ket gar ke utkunda nany dɨde yɨngganwarɨp nɨnda wang iyoi rɨga kɨma Polɨnd yɨtmɨkito menonɨm ngɨrpu de sɨpa yuru wa. Ajɨ Sila ake Timote re omanda dɨkɨnd Beroiya taunɨnd ebnonda. 15 Rɨga yepiya re Polɨnd wang yiyo, kea ton kɨma wuwonj ngɨrpu de Aten wa. Ɨ ton ket Polɨm pɨlke Sila ake Timote towanɨm b'ingawa yɨt yokato odede da, “Wɨn b'ogla wanakana tetkya kor pɨlwa!” Ɨ ton ket ɨtekto Beroiya taun wa.
Pol God ma Yɨt Pɨtapɨta Yomnenonj Aten Taunɨnd
16 Ɨ re Pol yɨr ungawonj Sila ake Timote Aten taunɨnd, ton ɨtemb taun yɨr yongonj re rɨgaina omnɨki b'anygɨnena god aidol ke yɨndangɨr na yɨbnonj. Sɨ re ton opimemb b'anygɨnena god aidol yɨr angeneninonj, ton ma sobijog na gar soro aukenenonj. 17 Sɨ onggɨt penaemb ton God ma yɨt esɨpkenainonj Ju rɨga dɨde Godɨnd ewangaya God ma obagɨki kesa rɨga wa Ju rɨga waina yɨr opmitenapu metɨnd. Ɨ dɨde ton kwa ket ita bibɨrɨnd kea God ma yɨt esɨpkenainonj rɨga wa yepiya re wuwenenonj maket wa. 18 Ɨ Pol Yesum gatab dɨde Tina utnyita gatab God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta amneninonj rɨga wa pɨlwa. Sɨ onggɨt penaemb re nɨnda Epikuriyo ouyaena rɨga* dɨde nɨnda Stoiko ouyaena rɨga utkundento, ton nonysɨpsɨp kɨma yɨt b'ugwatena wuwenonj Pol kɨma. Sɨ towa wɨngɨrɨnd nɨnda rɨgap endento da, “Onggɨt yɨtrɨbam rɨgat nangga singi gatab yɨt im apureniny?” Ɨ kwa nɨnda rɨgap endento da, “Ton rɨka pɨtapɨta amneniny re nɨnda b'enga god wa gatab yɨt im.” 19 Ɨ onggɨt wɨnɨnd ton ket Polɨnd yɨmɨnd yokato dɨde yiyo de yɨpa towaina b'eomapu pɨpmet wa rɨna re rɨgap nyɨ yogenayo da Areopago. Ɨ ton ket odede tin yerkito da, “Man rɨrɨr im sɨn wumɨr notɨninyɨt onggɨtyam sisɨl ouyaena gatab rɨnsim re man rɨga auyaeneninyɨt? 20 Mop nokɨp man nɨnda b'enga wɨp ouyaena im eyeninyɨt sowa pɨlwa. Sɨ onggɨt paim sɨn singi im wumɨr awowɨm nangga gatab im jɨ onggɨtyam moina yɨtkak.” 21 Onggɨt wɨnɨnd komkesa Aten taun rɨga dɨde nɨnda kantri ke Aten taun wa wereni rɨgap makwa nangga wɨko na amnɨkenento, ajɨ ɨna nena mana wɨn yokateneno sisɨl nony menamena gasa utkundam dɨde opurenam.
22 Ɨ Pol ket onyitonj Areopago b'eoma wɨngɨrɨnd, ɨ yindonj da, “Wɨn Aten rɨga! Kon wumɨr yokasmɨn da wɨn re kupka gar singi kɨma b'engabenga god ewangaya rɨga im. 23 Ɨ kon waina taun nata nekenenyɨn dɨde b'obogɨl yɨr angeneninyɨn komkesa waina ewangaya gasa. Ɨ kon kea yɨpa sɨ gasa oramkapu kasa yodarmɨn, ɨ onggɨtyam sɨ gasa oramkapu kasa kumbɨnd odede ɨrɨki yɨbnyɨm da, ‘Wumɨr auki kesa godɨm pɨlwa’. Sɨ wɨn ma wumɨr im onggɨtyam waina ewangaya god, ajɨ wɨn onggɨtyam wumɨr auki kesa god e yewangaenenya. Sɨ onggɨt paemb kon wa pɨtapɨta tamnenaen onggɨtyam God gatab rɨnte re wɨn ma wumɨr im. 24 Sɨ God yet re amnɨkinonj komkesa wub kumbɨnd gasa dɨde gowukoi ɨ dɨde komkesa gasa onggɨt wɨngɨrɨnd, Ton re wub ake gowɨm Yonggyam e. Sɨ Ton ma ɨta yɨbɨm rɨgaina yɨm ke orangi yɨnametɨnd. 25 Ɨ kwa ra Ton singi tainy Tina ingaena gasa omnɨkam, men rɨgap ma rɨrɨr e Tin yɨm okawam yɨm ke omnɨki gasa ke. Mop nokɨp Ti rɨrɨrjog im komkesa gasa. Ajɨ tontemb jɨ Rɨga yete re mera, komkesa rɨga wa yɨrkokar ɨ nyonya unggulita ɨ dɨde komkesa gasa nogoneneniny meranɨm yilo wɨmenam. 26 Ton kwa kea tulatula Tina obagɨki wɨn dɨde Tina obagɨki gou ngɨrpu angonjeninonj rɨga wa wɨmenam. Seg ket Ton komkesa b'engabenga yɨtam rɨga amnɨkinonj yɨpaina rɨgam pɨlke. Ɨ Ton ket opimemb b'engabenga yɨtam rɨga oramka eyeninonj komkesa gowukoi tumɨnd wɨmenam. 27 Ɨ God nok pena gasa odede amnɨkinonj, nokɨm da ra rɨgap Tin oraka iyenyi, ɨdenat ton Tin odari. Sɨ Ton ma mera yɨpayɨpa rɨgam pɨlke pajapaja e yɨbɨm. 28 Mop nokɨp men yilo yokatenyu, ɨ mumamuma ainindam, ɨ dɨde wɨmena wuwenyɨn re komkesa Ti pɨlnasim. Ɨ kwa wa wɨngɨrɨnd yɨpa rɨgat ger yeongkonj odede da,
‘Mop nokɨp men re kwa Tina b'ɨga im.’
29 Sɨ ɨmɨnjog e, men re God ma b'ɨga im. Sɨ God re Yɨnayɨna Rɨga e, dɨde men re Tina kukɨp rɨga im. Ajɨ rɨgap opima towaina multekɨp ke Godɨmna wɨp akɨka eyenenanj gold o silba o gɨmo ke, dɨde nonyɨk b'amdenenanj da ɨtemb re ɨmɨnjog God e ewangayam. Sɨ rɨngma, men rɨrɨr e Yɨnayɨna God omnɨkam rɨgaina multekɨp ke o gowukoi gasa ke? Ma rɨrɨr e. Sɨ goro odede nonyɨk b'amdeninum. 30 Ɨ naska wɨnɨnd re rɨga maka wumɨr wekenonj yete God, sɨ ton odede negɨr mɨle jabajaba amnɨkenento. Ɨ God daka maka towaina negɨr mɨle ogenka eyeninonj negɨr ma b'ɨsagɨkam. Ajɨ yu Ton komkesa gowukoyɨnd rɨga engaeniny gar engendam towaina negɨr mɨle ke de Ti pɨlwa. 31 Mop nokɨp God kea tulatula bibɨr yobagendonj negɨr kesa dɨmdɨmjog mɨle ke ɨsagɨkam komkesa gowukoi. Ɨ Ton onggɨtyam b'ɨsagɨka mɨle wɨp iyenam yɨpa Rɨga yobagendonj, dɨde ket yɨtmɨkitonj onggɨt gowukoi wa. Ɨ re ɨtemb Rɨga uj awonj, God kea Tin uj ke yutnyitonj. Sɨ ɨngkenaemb Ton komkesa rɨga auyaeninonj ɨmɨnjog ke okatam da ɨtemb Rɨga re b'ɨsagɨka Rɨga e.”
32 Ɨ re rɨgap Polɨmna uj ke utnyita gatab yɨt utkundeno, ton re ngong kɨma na tin jɨ malɨk yomnɨko. Ajɨ nɨndap endento da, “Sɨn singi im b'usaya moina onggɨt gatab yɨt utkundam.” 33 Seg ket Pol ewaikitonj towa pɨlke. 34 Ajɨ nɨnda rɨga b'atoukɨto Pol kɨma, dɨde ket Yesund gar ke utkunda ke yokato. Onggɨt gar ke utkunda rɨga bobo wɨngɨrɨnd opimemb jɨ rɨga, yɨpa Areopago memba Dionisiyo, ɨ yɨpa kongga nyɨ da Damari, ɨ dɨde kwa nɨnda rɨga.
* 17:18 Epikuriyo rɨgap ouyaena eyento da nony sam re rɨgaina yɨrkokar wɨmenam mop e. 17:18 Stoiko rɨgap ouyaena eyento da yɨrkokar wɨmena wɨngɨrɨnd nony menamena re ukoijog e ajɨ gɨm ke sam o bebɨg re ma ukoijog e.