20
Mbe khueŋ nzuav Zisasan nzai, “The mba zɨ Bakɨme gum ŋkasŋkan ndu nɨɨŋgi.”
Matiu 21.23-27; Mak 11.27-33
Raa mben, Zisas Fhe Bakɨme phena bɨna vhen kav, gumgi gu mbigi khɨvav mbe nzuai. Ana mbe khɨvav Fhe Bakɨme buni vhuuin mbe nzuav kim, mba Fhe Bakɨme phena gari gumgir pani gum, Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi gum, mben gumgi ruua, mbe ana han zi. +Mbe ana han zav ana nzarigi, “Ndu khar nza suaŋ, ndu maam mba ŋkasŋka gum zɨ bakɨme ndigi? The mba ŋkasŋka gum zɨ bakɨmen ndu nɨɨŋgi?” Mbe mba nzambaren ana muuŋgim, ana mbe ŋgarkarav khaŋ mbe nzuai, “Gu vhɨra nzambara mueŋ nden ki, nde ne ŋgarkarav na suaŋri. Nde mba Zon Gumgi Ruai Guma, ana mba gumgi gu mbigi ruai, nde ram mbui ndɨkndɨgar ana mba mbui bigeŋ ga ndɨkndɨgi? Ne Heven kega zergi bigeŋ o, ne kha nuianan ki guma wo ndɨkndɨgar mbui bigeŋ?” Zisas mba nzambaren mbe muuŋgim, mbe nduarira khaŋ wari ga nzuai, “Nza khaŋ muuŋgi tɨgɨv suanga, ‘Ana Hevenan kega zergi bigeŋ ma.’ Nza maaŋ suanga, ana khaŋ nza suanga, ‘Maaŋgim, nde ram muuŋgiap ne khothɨgi fhu?’ +Nza vhɨra khaŋ suanga, ‘Ana guma wo ndɨkndɨgar mbui bigeŋ ma.’ Nza maaŋ suanga, kha gumgi za ŋkɨɨr nza segɨrim, nza vhɨzgirga. Mbe khaŋ muuŋgi, mbe za Zon Gumgi Ruai Guma khothɨgi, ana Fhe Bakɨmen kamthooŋ guma ma.” Mbe maaŋ wari ga suaŋgiap, thav khaŋ Zisas ga nzuai, “Nza kaŋgi fhu, Zon Gumgi Ruai Guma maaŋ mba ŋkasŋka ndigap mba gumgi gu mbigi ruai.” Mbe maaŋ nzuaim, Zisas khaŋ mbe nzuai, “Gu vhɨra, gu kha ŋkasŋka gum zɨ bakɨmen na nɨɨŋgim, gu kha ŋaara mbui guma bun nde suaŋgirga fhuvara.”
Gumgi mbatɨgi wain mɨna gari ne vhunama si.
Matiu 21.33-46; Mak 12.1-12
+Zisas mba bunin mba Fhe Bakɨme phena gari gumgir pani mben gumgi ruu ga suaŋgiap, mbaram buna mueŋ vhunama dav khaŋ mba gumgi gu mbigi ga nzuai, “Guma mbe wain mɨna mben pargi. Ana mba wain mɨnan pargiap, ana ndim gumgi mbari farve khɨngi. Ana mba wain mɨnan mbe farve khɨngiap khaŋ mbe nzuai, ‘Nde na wain mɨna ganɨv, ana shɨgar muuŋri. Nde ana shɨgar muunga, nen vhez nde wari ndiv nder thueŋ ndirga, gu wo thueŋ ndirga.’ Ana maaŋ mbe suaŋgiap, mba wain mɨnan mbe farve khɨngip, ana nduara ŋgɨp, saman ki ŋanen harigi ŋgun ŋgɨgɨp, tuga mpeeŋra mba ŋanen kɨrga. 10  +Ana vugap kim, mba wain vhɨgi mbarigi tugar, ana mbaram won ŋaara guma mbe sarigim, ana mba wain mɨna garav ana shɨga mbui gumgi han vui. Ana khueŋ vuzvugi, mbe mba ana nderen wain vhɨgi ana nɨɨnga. Ana ne suaŋgiap, ana sarigim, ana vuim, mba wain mɨna garav ana shɨga mbui gumgi, mbe ana ŋaara guma shogiap, fhura ana sarigim, ana taagia vugi. 11 Ana vugim, mba mɨna namkam, mbaram harigi ŋaara guma mbe sarigim, ana vugi. Ana vugim, mbe mbara ana muuŋgi. Mbe ana mbergi fhu. Mbe vhɨra muunga tɨvar ana muuŋgi fhuvara. Mbe ana shogiap, tɨva mbatɨga guarara ana muuŋgiap, fhura ana sarigim, ana taagia vugi. 12 Ana won ŋaara guma phunini ga sarigim, mani vugim, mbe maaŋ mani ga muuŋgim, ana thav harigi ŋaara guma khegene sarigim, ana vugi. Ana vugim, mbe guigira hor mbatɨgar ana muuŋgim, ana ŋama rimgim, mbe ana fegap mba mɨna bɨna kɨra khɨngi. 13 Mbe maaŋ ana muuŋgim, mba mɨna namkam thav khaŋ wo nzuai, ‘Gu ntigem ram muuŋrie?’ Ana maaŋ suaŋgia thav khaŋ nzuai, ‘Gu ntigem won kama gɨrgɨra sararga, gu guigira ana vuzvugi. Gu ndɨkndɨgi, mbe maaŋ muuŋgip ana buni mbarararga thi?’ 14 Ana ne suaŋgiap, mbaram won kama sarigim, ana vui. Ana vuim, mba mɨna garav ana shɨga mbui gumgi ana garim, ana zim, mbe khaŋ wari ga nzuai, ‘Ai, mbu zi guma, ana ndia rimgirga, ana zɨv, ana za won ndia bigi ndigirga. Nde zɨv, nza ana shogirim, ana rimgirim, nza za kha mɨna wari mbuiarga.’ 15 Mbe maaŋ suaŋgiap, ana gari ana zim, mbe mbaram ana fegap, mba mɨna bɨna kɨra khɨngiap, ana shogim, ana rimgi.
“Nde ndɨkndɨgi, mba mɨna namkam, ana ram mbui tɨvar mba gumgir muuŋgirie? 16 Ana zɨv mba mɨna garav ana shɨga mbui gumgi, ana za mbe shogɨrim, mbe vhɨzgirga, ana mba wain mɨnan harigi gumgir nɨɨŋgirga.” Zisas ne nzuaim mba gumgi gu mbigi ne mbararagiap khaŋ nzuai, “Maaŋ muuŋgi bigɨn thueŋ hɨ thari!”
17  +Mbe maaŋ nzuaim, Zisas purara mbe garav kha nzambaren mbe muuŋgi, “Nde maaŋ nzuai, mbe thaŋ nzuav kha kameŋ khergim, ne Fhe Bakɨme buni ki gavan ki? Mba kameŋ khaŋ nzuai,
 
‘Mba kɨm mba pheni ga mbui gumgi ana garim, ana mbatɨgim, mbe ana ndi mbur khɨngi.
Mba kɨm ana ntigem mba phena suirigim, ana thɨgi.’
 
18  +Ntigem mba kɨma tɨɨiri gumgi, mbe za phaviregɨrga. Mba kɨm, ana vhɨra, ana guma the tɨɨirɨgɨrga, mba kɨm ana guigira mba guman muuŋgirim, ana za phaviregɨp mparavgirga.”
19  +Zisas mba bunin mbe nzuaim, mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi gum mba Fhe Bakɨme phena gari gumgir pani, mbe mba buni mbararagiap khaŋ nzuai, “Nza kaŋgi, Zisas nzara vhunama sav mbur nzuai.” Mbe ne suaŋgiap, mba tugara khavgiap, ana suigɨr zav mbui. Mbe ana suigɨr zav mbuav, mbe vhɨra mba gumgi gu mbigin vhɨrver rivgiav wari thagi.
Mbe ŋkɨɨan Sisara nɨɨnga o, fhu?
Matiu 22.15-22; Mak 12.13-17
20  +Mba tugen mba Fhe Bakɨme rotu gari gumgir pani gum mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi, mbe tɨkhɨngira Zisas gari. Mbe ana garav, mbaram gumgi mbari ga sarigim, mbe zav puskarav kɨɨv, ana gari. Mba kɨɨv ana gari gumgi, mbe khueŋ puskai, mbe guigira Fhe Bakɨme buni zɨn ŋgɨrgeŋ vuzvugi. Mbe khueŋ nzuav zegi, mbe buna thuen ana mpararim, ana pham buna thueŋ suaŋgirim, mbe mba buneŋ ga suaŋv ana suaŋv, ana ndim wari wo guman pana vhari farve khɨngirim, ana Zisas ndi suaŋgirga. 21 Mbe zegap, kav kha nzambaren ana muuŋgi, “Guman Rum, nza kaŋgi, ndun buni nzerara, ndu nzerara bunin vhuuiŋra kha gumgi gu mbigi khɨvav mbe nzuai. Ndu vhɨra kha tɨvi ga mbui, ndu mba nzuai buni, ndu ntan za kha gumgi ga nzuai. Ndu zɨ ki gumgi hiav, zɨ ki fhuv gumgi hiav, kha bunin mbe nzuai fhuvara. Ndu vhɨra buni guarira kha gumgi gu mbigi ga nzuav Fhe Bakɨmen tɨvir mbe khɨvi.” 22 Mbe nen ana suaŋgiap ana nzarigi, “Ena, ndu ram mbui ndɨkndɨga mbui? Nzan tɨv ram nzuai? Nza ŋkɨɨa ndiv Roman gari guman pan Sisar nɨɨnga o, fhu?” 23 Mbe mba khesharigi mparmparen Zisas ga mbuim, Zisas mbe kaŋgi. Ana mbe kaŋgiap, mbaram khaŋ mbe nzuai, 24 “Nde mba kɨma raraŋ thueŋ ndigip, zɨv na khɨva.” Ana ne nzuaim, mbe mueŋ ndiga zav ana khɨvigim, ana khaŋ mbe nzuai, “Kha kɨma raren ki guman tum gum zɨ, ni the nɨɨni?” Ana ne nzuaim, mbe khaŋ ana nzuai, “Ana Sisar zɨ gum tum ma.” 25  +Mbe maaŋ nzuaim, ana khaŋ mbe nzuai, “Maaŋ muuŋgim, Sisar bigɨn, nde ana nɨɨŋri. Maaŋ muuŋgip, Fhe Bakɨmen bigɨn, nde ana Fhe Bakɨmen nɨɨŋri.” 26 Mba gumgi, mbe kha gumgi gu mbigi Zisas phorgɨ kɨrim, mbe ana suaŋv suanga buna thueŋ ga suaŋv ana panɨ za mbui. Mbe ne nzuav ana mparav ragi. Mbe ana nzarigi nzambareŋ ana ne ŋgarkarav mbe suaŋgim, mbe ne ga nzuav ŋgava mbatɨga muuŋgiap, mbe buna thueŋ suaŋgi fhuvara, mbe fhura ki.
Mba Sadusiŋ guma rimgia taagia khavi ne nzuav Zisasan nzarigi.
Matiu 22.23-33; Mak 12.18-27
27  +Mba tugen Sadusiŋ gumgi mbari, mbe bigɨna mueŋ ga nzuav Zisasan nzan zav ana han zi. Mba Sadusiŋ, mbe khaŋ nzuai ntɨɨri ma, “Guma rimgia taagia khavi fhuvara.” 28  +Mbe zav khaŋ Zisas ga nzuai, “Guman Rum, Moses nza nzuav khergi kameŋ khaŋ nzuai, ‘Maaŋ muuŋgip, guma the mbiga then tɨgɨp kɨv, mba mbik ana gon tara the tegi fhu, mba guma fhura rimgi. Mba guma rimgirga, ana ŋguk mba mbigar tɨgɨrga, ana mba mbigar tɨgɨp tegɨrga tari, nta mba ana fek rimgi, nta ana zararga.” 29 Mbe nen ana nzuav khaŋ ana nzuai, “Fhum harathɨgi fegi gum ŋgugi kegi. Mben fega rum fharav mba mbiga tɨgi. Ana mba mbiga tɨgim, mba mbik, ana gon tara the tegim, ana rimgi fhuvara. 30 Ana rimgim, ana thɨgine anan ŋguk, ana mba mbiga tɨgi. 31 Ana ana tɨgap, ana vhɨra rimgi. Ana rimgim, mba fegɨra thɨgine, ana thɨgine ana tɨgi. Mbe mbara mbuav, mba harathɨgi fegi gum ŋgugi, mbe za mba mbiga tɨgap kegi. Mbe za mba mbiga tɨgav kim, ana za mbe the gon tara the tegim, mbe vhɨzgi fhuvara. 32 Mbe za vhɨzgim, mba mbik vhɨra rimgi. 33 Maaŋ muuŋgip, zumgum mba vhɨzgi gumgi mbe taagi khavɨrga tugar, mba mbik then muuŋ kɨrie? Ndu kaŋgi mba harathɨgi gumgi, mbe za mbiga bavira tɨgap kegi.”
34 Mbe maaŋ nzuaim, Zisas khaŋ mbe nzuai, “Nde ntige kha tugen kha nuianan ki gumgi gu mbigi, nde mani gum mburi wari ga rɨgi. 35 Mba Fhe Bakɨme taagi ndigi gumgi gu mbigi, mbe taagia khavgip, mbe mba tugen Fhe Bakɨme phorgɨp Hevenan kɨrga, mbe warir rɨgɨrga fhu. 36  +Mbe khaŋ muuŋgiap, mbe vhɨra wom rɨmɨnga fhu. Mbe Fhe Bakɨme enseri farar muuŋgip kɨrga. Mbe vhɨzi, Fhe Bakɨme taagia mbe khavim, mbe ana tari ma. 37  +Nde nza za kaŋgi, Moses vhɨra khuen nza khɨvigi. Mba vhɨzgi gumgi, mbe taagia khavi. Ana mba kha bisaneŋ vhav ne shigi ne neŋgap khaŋ suaŋgi, ‘Guma Bakɨme, ana Abraham, gum Aisak, Zekop, ana mben Fhe Bakɨme ma.’ 38  +Nza maaŋ muuŋgiap gangiap, kaŋgi, Fhe Bakɨme ana vhɨzgi gumgir Fhe Bakɨme fhuvara. Ana mba zazera mbara muuŋgiap ki bɨɨŋbɨɨŋ ndigi gumgir Fhe Bakɨme ma. Mba Fhe Bakɨmen nɨman ki gumgi gu mbigi, mbe vhɨzgirga fhu. Mbe zazera mbara muuŋgip kɨrga.”
39 Zisas mba bunin mbe nzuaim, mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi mbari mba buni mbararagiap, khaŋ ana nzuai, “Guman Rum, ndu buni nzerara.” 40 Mbe maaŋ suaŋgim, mba gumgi gu mbigi harigi buna thueŋ phorgɨv Zisasan nzangen rivgi.
Zisas mba Fhe Bakɨme Farasarigi Guma ga nzuav mba gumgi gu mbigir nzarigi.
Matiu 22.41-46; Mak 12.35-37
41 Zisas mba bunin mba gumgi gu mbigi ga nzua vov, kha nzambaren mbe muuŋgi, “Ram muuŋgi ne nzuav mbe khaŋ nzuai, Fhe Bakɨme taagi kha nuianan ki gumgi gu mbigi ndir zav farasarigi guma, ana Devitan Kam ma? 42-43  +Devit nduara kha kameŋ khergi, ne kha gavar ki. Mba gava zɨ khare, Ŋgavi Ki Gap. Devit ne kherav khaŋ suaŋgi,
 
‘Fhe Bakɨme khaŋ na Guma Bakɨme nzuai, “Ndu na guva haren perav kɨrim, gu ndun pana gumgi ndim ndun ŋkarve piiŋ khɨngirga.” ’ ”
 
44 Zisas ne mbe nzuav khaŋ mbe nzuai, “Devit nduara mba guma ana Guma Bakɨmen anan kaai. Ana mba kakaman anan muuŋvra kɨrim, ana ram muuŋgip ana kam kɨrie?”
Mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi, mbe tɨvi mbatɨgi ga mbui.
Matiu 23.1-36; Mak 12.38-40; Ruk 11.37-54
45 Mba gumgi gu mbigi vhɨrve Zisas nzuai buni mbararavra kim, ana khaŋ wo phorga rui gumgi ga nzuai, 46  +“Nde mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgir rɨvɨri. Mbe khaŋ mbui, mbe shagi mpeeiŋra sharigi rurgane vuzvugi. Mbe khueŋ vuzvugi, mbe mba phogi ga vhui ŋanin ŋgɨrim, mba gumgi gu mbigi mbe ganɨv, za mben ndikndigɨp ‘Manera’ gum ‘Ŋkotuguraagen’ mben nɨɨnga. Mbe vhɨra, mbe Fhe Bakɨme buni mbararagi phenin, mbe zɨ ki gumgi piigi mpirmpirɨgira pigɨrgeŋ vuzvugi. Mbe vhɨra shaa bakɨvi ga mbui tugir, mbe vhɨra zɨ ki gumgi piigi mpirmpirɨgira pigɨrgeŋ vuzvugi. 47 Mbe vhɨra mani rimgi nzɨri mbigi, mbe mbe guguigiap mbe pheni ndi. Mbe maaŋ mbuav fhura shɨshɨgap Fhe Bakɨme phorga nzuav buni mpeeiŋ nzuai. Mbe maaŋ mbui, mbe zumgum Fhe Bakɨme za kha nuianan ki gumgi gu mbigi muuŋgi tɨvi mbatɨgi ga suaŋv mbe suanga tugar, mbe guigira simtɨga bakɨme ndigirga.”
+ 20:2 FG 4.7; 7.27 + 20:6 Mt 14.5; 21.26; Ru 7.29 + 20:9 Ais 5.1 + 20:10 2 Sto 36.15-16 + 20:17 Sng 118.22; Mt 21.42 + 20:18 Ais 8.14-15; Dan 2.34-35; Mt 21.44 + 20:19 Mt 21.46; Mk 14.1-2; Ru 19.47-48 + 20:20 Ru 11.54 + 20:25 Mt 22.2; Mk 12.17 + 20:27 Mt 22.21; Mk 12.18; FG 23.8 + 20:28 Lo 25.5 + 20:36 Ro 8.23; 1 Ko 15.42; 15.49; 15.52; 1 Zo 3.1-2 + 20:37 Kis 3.6 + 20:38 Ro 6.10-11; 14.8-9 + 20:42-43 Sng 110.1 + 20:46 Mt 23.5; Ru 11.43