21
Paul Wam Kabbala Kore Kubolkkimuk Syria
Acts 21:1-7
Wanjh ngad ngarrbenbawong bedberre, kunmimnalk dorrengh kore kunred Miletus dja ngarridjalwam kabbala djurrmud duninjh wanjh ngarribebmeng kore manyungkurr bolkngeyyoy Cos. Kaluk kunkodjkebuyikani wanjh ngarriyawoyhwam kabbala ngarribebmeng kore manyungkurrbuyika bolkngeyyoy Rhodes. Wanjh kumekkebeh ngarridjalwam ngarriyawoyhbebmeng kore kunred bolkngeyyoy Patara. Wanjh kumekke ngarriyawoyhkoluy dja ngarribidbom manbuyika kabbala manbu rengehrey kunred bolkngeyyoy Phoenecia. Wanjh ngarribaldjalwamwi. Wanjh bu ngarridjalrey ngarriwohbolkyuyurrhkeyi manyungkurr bolkngeyyoy Cyprus kore walemkah. Wanjh ngarribaldjalwamwi ngarribebmeng kunred bolkngeyyoy Tyre kore kubolkkimuk Syria. Wanjh birridelengkoluyhweyi manbu kabbala delenghdelengkani.
Wanjh ngarrikolurrinj kore kabbalabeh, dja ngarriwam ngarrbenngalkeng bininj nawu birrimunkekadjungi Jesus kumekbe kunred. Dja ngarridjarrkyerrkang bu kunkodjke seven. Wanjh Namalngmakkaykenh benwokwong birrimekbe bininj bu birrimarneyimeng Paul, “Yuwn bu yire Jerusalem.”
Bu darnkih ngad ngarriwirleni ngarrirawinj, wanjh birrimekbe bininj dja mak nawu bedberre ngalbihbininjkobeng dja mak wurdwurd dorrengh, ngarridjarrkbebmeng kore kubolkkimuk kuberrkkah. Wanjh ngad kumekbe ngarribarddurrungkulhdanj kore adjbud bu ngarridanginj yiwarrudj dja ngarribebbehwoknarrinj. Dja bedda birridokmerrinj kured.
Bu ngad kumekbe wanjh ngarridahkendanj kabbala wanjh ngarriwam, dja bedda wanjh birridokmerrinj kunred.
Ngarridjalwam kabbala wanjh ngarribebmeng kore kunred bolkngeyyoy Ptolemais. Ngarrikoluy kore kabbala, dja ngarriwam kurrenge ngarrbenmarnebebmeng dja mak ngarridjalwohwoknarreni nawu ngarridangerrinj kore Jesus, wanjh kumekbe ngarridjarrkyerrkang kunkodjkekudji.
Paul Dingihdi Kore Kunred Caesarea
Acts 21:8-14
Wanjh kunkodjkebuyikani ngad ngarribolkbawong kumekbe dja ngarriwam ngarribebmeng kore kunred bolkngeyyoy Caesarea. Wanjh ngad ngarriwam ngarringimeng kunrurrk nuye nawu nakudji bininj ngeyyoy Philip, dja wanjh kumekbe ngarrihyoy. Nungka nawu namekbeni nakudjini seven bindidjarrngbom kore Jerusalem. Nanihnjanu nawu Philip nungka reyi benbengdayhkeyi bininj kunwok kunmak. Kaluk nungka benkarrmi kunkarrngbakmeng ngalbebeywurd nuye nawu birridjadmudni. Bedda yiman prophets dja birrimulewani God nuye kunwok kore benmarneyimeng.
10 Ngad ngarriyerrkang kumekbe kunkodjkewern wurd. Wanjh bininj nawu ngeyyoy Agabus, kumkoluy mandulumbeh kore kubolkkimuk bolkngeyyoy Judea. Nungka wanjh prophetni. 11 Nungka kumwam kore ngad, dja bimarnemey nawu ngardmodukkayindi Paul nuye kunmadj, wanjh nungandeleng maddukkarrinj dja mak mendedukkarrinj. Kaluk nungka bihmulewani nanihnjanu Paul bu kaluk kabimarnekurduyimerran, bu yimeng ngadberre, “Nawu Namalngmakkaykenh nganmarneyimeng nawu bininj nuye nanihnjanu kunmadj, nakka wanjh kare kore Jerusalem, dja bininj nawu Jews kabirrimang, kabirridukkan wanjh kabirribidkenwon birribuyika bininj nawu minj Jews.”
12 Bu ngad ngarribekkang kuninjkunu wanjh ngarridjalwernhdjawani Paul bu minj kare kore Jerusalem. Dja mak birribadbuyika bininj nawu birrihni kururrk, wanjh birridjawam warridj. 13 Wanjh Paul nganwokmey ngadberre, dja yimeng, “Njalekenh ngudda kandimarnehnalkbun? Ngudda kandimarnbun ngaye ngadjalwernhnjilngwarremen duninjh. Ngaye wanjh ngadjalmahme bu ngadjare ngare kore Jerusalem, dja kunu bonj, bu ngandikurrme kore prison dja mak bu ngandibun ngarrowen, dja kunu bonj, ngadjalre kore kunngey nuye Jesus nawu kawohrnan rowk.” 14 Wanjh bu ngad ngarrinang Paul minj mayaliborledmeninj, wanjh ngad ngarridjalbawong. Dja ngarrimarneyimerrinj, “Bonj. Kamak kaluk nawu Kawohrnan Rowk nungan kakurduyime kore nungka kadjare.”
Paul Wam Bolkmey Jerusalem
Acts 21:15-17
15 Kalukburrk wanjh ngarriwam Jerusalem. 16 Yikahwi bininj nawu birrimunkekadjungi Jesus nawu birrikang kore Caesareabeh, wanjh bedda dja ngarridjarrkwam kore Jerusalem. Ngandikang kore ngarringimeng kunrurrk nuye nakudji bininj nawu ngeyyoy Mnason nawu nakang Cyprusbeh. Nungka bidjalmunkekadjuy Jesus korroko duninjh. Wanjh ngarrihni kore kunrurrk nuye. 17 Nawu birridangerrinj kore Jesus birrihdi Jerusalem ngandikimey bu birrikuninjilngmakminj.
Paul Dja Nawu Birriwohrnawohrnani Yiwarrudj Bedberre Birriyolyolmi
Acts 21:18-25
18 Wanjh kunkodjkebuyikani ngad ngarriwam Paul dorrengh dja ngarrinarrinj James. Dja mak birribuyika birridjarrkni bininj nawu birriwohrnawohrnani yiwarrudjkenh. 19 Wanjh Paul benmarneyimeng, “Ngudda kamak ngurrihni.” Wanjh benyawoyhmarneyimeng bedberre kore kundjalwern God benmarnekurduyimi bininj nawu bedda minj Jews bu Paul rengehrey bihmulewani Jesuskenh bedberre.
20 Bu bedda birribekkang kuninjkunu Paul yimeng, wanjh birridjalburlumeng God. Wanjh birrimarneyimeng Paul, “Mah, yina nawu karridangerrinj. Dja kanbekka. Yiburrbun birridjalmirndewern duninjh bininj nawu Jews wanjh bedda warridj birriwoybukwong Jesus. Dja bedda kabirridjaldjare munguyh kabirridjalwernhkarrme kore mankarre kadberre kahyo. 21 Bedda korroko ngundiwobekkang bu birrikarrebekkang ngudda ke. Yikahwi bininj ngundihmulewan bu ngudda yimankek yibenmarneyime bininj nawu Jews kabirrihni kubolkbuyika bu kabirrikarrebawon mankarre manbu Moses bimbom, dja mak bu minj kabindilakkayenwon bedberre wurdwurd, dja mak manbubuyika kabirribawon manbu mankarre kabirrikarrme. 22 Kuninjkunu wanjh bedda kabirriyime djaying. Bu bedda ngundiwobekkan bu ngudda yihni kondanjkunu Jerusalem, wanjh bedda kunu ngundiyiddung. Wanjh ngad ngarrikarremarnbun ke, ba bu minj ngundiyawoyhdung nawu birrimekbe bininj.”
23 “Mah, wanjh ngarridjare kanwokkarrmen ngadberre kore ngundihmarneyime. Wanjh kandiwokbekka. Ngad ngarrbenkarrme kunkarrngbakmeng bininj nawu Jews ngarridjarrkdi kondanjkunu. Bedda birriwokkurrmerrini kunrayek nuye God. Kaluk bolkkime wanjh kayiburnbun bedberre, dja kabirrikangemarnburren kore Temple kabirringime. 24 Ngudda bu yidjare wanjh yibenkan nanihnjanu binihbininj kore Temple ba bu ngurridjarrkkangemarnburren. Ngudda kaluk yibenmarnekarremulewan rowk ba bu kabirringabekdadjme. Bu ngudda kuninjkunu yikurduyime, wanjh birriwern bininj nawu Jews kabirriburrbun bu ngudda minj yibakke maninjmanu mankarre kadberre ba bu minj ngundiyawoyhwokbengkan.* 25 Dja Mak kunbuyika marneyime ngudberre. Bu ngad minj ngarridjare bininj nawu minj Jews kabirrikarrme mandjalwern manbu mankarre kadberre. Kaluk ngad ngarrbenmarnebimbom djurra, dja ngarrbenmarneyimeng, ‘Yuwn bu ngurringun manme manbu bininj kabirriwon nawu idols kabirrihmarnedi yiwarrudj, dja wanjh makka kawarremen. Dja mak yuwn ngurrikurlbabongun. Mak yuwn bu ngurringun mayh nawu kunbidwi kabirrikukdjuyime bu kabirribun. Dja mak yuwn bu ngurriwohdjirdmarren.’ Bonj, wanjh kunmekbe ngarrbendjalmarneyimeng bedberre nawu minj Jews bininj.” Kuhni bu birrimekbe bininj birrimarneyimeng nawu Paul.
Bininj Nawu Jews Birridjareni Birribuyinj Nawu Paul
Acts 21:26-31
26 Wanjh Paul benmey birrimekbe kunkarrngbakmeng bininj benkang kore Temple. Wanjh bu kunkodjkebuyikani bedda birridjarrkkangemarnburrinj. Kalukburrk nungka Paul ngimeng kore Temple kururrk ba bu kabenmarneyime nawu birriwohrnawohrnani bu baleh kabolkyime kabenkarremulewan bedberre nawu bininj nuye. 27 Dja medni, bedda birrimadbuni kunkodjke seven. Bu ngokko darnkih yakmeyakmeninj, yikahwi Jews bininj nawu birrimdolkkang Asiabeh, birrinang Paul kore Temple kururrk ni. Wanjh bedda birriwam bindimirndemey bininj birribuyika bu birrimwam birridarrkidmey Paul. 28 Wanjh birridjalkaykakayhmeng, birriyimeng, “Bininj nawu Israel ngunkebmawahmeng ngudberre, kandimbidyikarrmen. Dja nanihnjanu bininj kahre kubolkbubuyika kabenhmarneyimeyime birriwern bininj bu kandiwarrewe ngad bininj nawu Jews, dja kabirribakke mankarre kadberre. Dja mak nungka kunwarre kahyime maninjmanu Temple ngarre. Dja ngad kunu ngarrinang nawu Greek bininj benyingimeng kore Temple, dja birrimekbe bininj nawu minj Jews, wanjh kunmekbekenh nungka rurrkwarrewarrewoni kadberre kore kubolkdjamun.”
29 Kaluk bedda birrikarrewarrewong. Bu birrinang Paul benedjarrkdi kore kubolkbuyika kururrkwern bininj nawu minj Jew nawu Ephesusbeh, nawu ngeyyoy Trophimus, dja bedda yimankek birriyimi Paul biyingimeng kore kururrk Temple. Dja burrkyakni, bedda birridjalwelengnameng.
30-31 Nawu bininj birrimirndewern birrihni Jerusalem birrinjilngwarreminj dja birrirlobmeng rowk kore Temple. Bedda birridarrkidmey Paul dja birridorrohdorrorrkeng kuberrkkah, dja kundjalburrikudjini birridangbalhmeng manbu Temple ngarre gates. Bedda wanjh birridjaldjareni birribuyi werrk nawu Paul. Kaluk kunmekbe wanjh birriwern djamun birridi kore Jerusalem, nawu birrimdolkkang kore Romebeh. Wanjh bu kunyid ngalmeng bininj nawu djamun benmarnewohrnani benwobekkang bu birriwern rowk bininj birriyiddungi kunkimuk kore kukadjeh Jerusalem.
Nawu Djamun Birringehkeng Paul
Acts 21:32-36
32 Wanjh nawu benmarnewohrnani djamun benmey bininj nuye dja mak nawu bindiwohrnawohrnani, dja werrkwerrk birrirlobmeng birrikoluy kore Jews bininj birribuni Paul. Bu bedda nawu Jews bininj bindinang djamun birrimhrey, wanjh birridjalngurdmeng rowk. 33 Wanjh bininj nawu wohrnani kumwam biberlmey Paul. Benmarneyimeng nuye bininj, “Ngurridukka wirlmurrng kurrenge dja kumende.” Wanjh bendjawam bininj nawu birribuni Paul, “Nangale nakka bininj? Dja njale kurdukurduyimeng?” 34 Wanjh yikahwi bininj bebbehbebbehkayhmi kuhrikuhri nuye, wanjh nawu wohrnani bu minj mak benbekkayi kore birrihmarneyimi dja kunngalwowmi birribengbom, wanjh nungka benmarneyimeng nuye djamun, “Mah, ngurriyidurnden kore kururrk kadberre.”
35-36 Wanjh djamun birrikang Paul. Wanjh bu bedda birrimbebmeng kore darnkih kabirribidbunkenh wanjh bedda birrikukngorrmey Paul kaddum, dja nawu Jews bininj birridarnhmirnderri darnkih bu bedda birriwernhyiddungi duninjh. Dja mak bedda birrikaykahkayhmi kunngalwowmi dorrengh, birriyimeng, “Ngurribalka, ngurribu!”
Bu Paul Kayolyolmerren Dja Kabenmarneyolyolme Bininj
Acts 21:37-40
37-38 Bu bedda birribalhkuyinngimi kore djamun bedberre kunrurrk, wanjh Paul bimarneyimeng nawu wohrnawohrnani djamun, “Kamak bu ngaye ngarrwokdi?” Kaluk Paul wokdanginj kunwok Greek.
Wanjh nawu bininj wohrnani djamun bedberre bimarneyimeng, “A! Yiddok ngudda kunu Greek yihwokdi? Dja ngaye ngayimeng yimankek bu ngudda nabuyika bininj nawu marnbuni kunyid kumekbe bu bindibuni nawu birriwohrnawohrnani kunred Egypt. Dja yimankek ngaye ngayimi ngudda yibenkang 4000 bininj nawu bindibuni birribuyika bininj kore kumekbe kubolkdarleh Egypt. Yiddok ngudda namekbe?” 39 Wanjh Paul biwokmey nunganwali bimarneyimeng, “Burrkyak. Ngaye kunu nawu Jew bininj, dja ngarranginj kore kunred kabolkngeyyo Tarsus kore kubolkwarlah Cilicia. Kaluk kubolkkukenni. Dja ngaye wanjh djawan ngudda ngadjare bu ngabenmarnewokdi nanihnjanu bininj nawu ngandibuyi.”
40 Wanjh nawu bininj wohrnani bedberre djamun bidjurrkkang Paul bu kabenmarnewokdi birrimekbe bininj nawu Jews. Wanjh Paul dolkkang dja benmarneberlwayhmeng rowk. Wanjh birridjalwern bininj birridjalngurdmerrinj rowk, wanjh Paul dedjingmey benmarnewokdanginj kore Hebrewbeh kunwok.
* 21:24 Ngurrina kore Numbers 6:13-21