24
Abraham Kadjare Isaac Kabenemarren Ngalbininjkobeng
Genesis 24:1-61
1 Abraham wanjh wernhkohbanjminj duninjh, dja Yawey biwernhmarnekurduyimeng kunmak rowk dja kunwernhkah.
2 Kaluk Abraham bikarrmi nakudji bininj nawu bimarnedurrkmirri korroko duninjh, nawu nahnani yehyeng rowk nawu Abraham karrmi. Wanjh Abraham bimarneyimeng, “Yibidkurrmerrimen kanjdji kore kurrad ngardduk.
3 Ngadjare yiwokkurrmerren kunwok kunrayek duninjh, kore kunngey dorrengh Yawey nawu God kore kaddum dja mak kore kurorre. Yiwokkurrmerren bu ngudda minj beywurd ngardduk yimarnemang daluk ngalbu ngalkang kondah kore karrini bedberre kunred Canaan.
4 Dja ngudda yiray kore ngardduk kunred kore ngaye ngarrimud kabirrini, dja kumekbebeh yimarnemang daluk Isaac nuye nawu beywurd ngardduk.”
5 Wanjh namekbe nawu bimarnedurrkmirri yimeng, “Kunubewu yimankek ngalbu daluk minj kadjare nganemre kondah kubolkwarlah, yiddok kunu beywurd ke ngakan kore kunred kubolkwarlah kore ngudda yimdolkkang?”
6 Abraham yimeng, “Yuwn kunukka. Yuwn kumekbe yikan nawu beywurd ngardduk.
7 Dja Yawey nawu God kore kaddum heaven nganbebkeng kore kornkumo ngardduk ngarrihni, kore kubolkwarlah kore ngarranginj, dja nganmarnewokdanj dja wokkurrmerrinj kunwok kunrayek duninjh bu nganberrebbom, yimeng bu kondah kubolkwarlah kaluk kabenbolkwon nawu ngaye ngabenkebmawahme. Nungka wanjh kabimunkewe angel ngunyingkihmarnedokme, ba beywurd ngardduk yimarnemang daluk kumekbebeh.
8 Dja bu daluk minj kanjilng ngunemdjarrkre, wanjh kunu bonj kabularrbuyindangen kuhni kunwok kunrayek duninjh bu kanmarnewokkurrmerren. Dja kuhni bu kundjalkudji, yuwn beywurd ngardduk yikan kumekbe.”
9 Wanjh kunu namekbe bininj nawu bimarnedurrkmirri Abraham bidkurrmerrinj kore kurrad nuyeni Abraham nawu bimarnewohrnani, dja bimarnewokkurrmerrinj kunwok kunrayek duninjh bu dalukkenh Isaac nuye.
Abraham Nuye Bininj Bingalkeng Rebekah.
Genesis 24:10-27
10 Wanjh namekbe bininj kang ten camel mayh nawu nuyeni Abraham nawu bimarnewohrnani, dja dolkkang wam, kang nawern namakmak dorrengh nawu Abraham biwong kabenwonkenh, wanjh wam bolkyikani kore nawu Nahor nuyeni kubolkkimuk kore kubolkwarlah Mesopotamia.
11 Wanjh kuberrkkah kore kumekbe kubolkkimuk kaluk kore boyoy kunngad birrihbomangi, nungka benmarnbom camel birribarddurrukkulhdi. Wanjh dungkedjelkminj bu daluk birrimrey birribomangi.
12 Wanjh namekbe bininj danginj yiwarrudj, yimeng, “Ngudda Yawey nawu God nuye Abraham, nawu nganmarnewohrnan. Ngaye djawan kanbidyikarrmen bolkkime, ba kakurduyimerran bu ngamwamkenh, dja yikongibu yimarnekurduyimen kunmak Abraham nawu nganmarnewohrnan.
13 Yina, ngaye ngahdi darnkih kore maninjmanu njilhmi kaboyo, dja daluk nawu birrikang kondah kubolkkimuk kabirrimre kabirribomang.
14 Kab bu ngamarneyime ngalyawk, bu ngayime, ‘Ngadjare kanmarneboma budjdjurlung ke ba ngabongun.’ Dja ngaleng kayime, ‘Yibongu, dja ngabenbowon camel ke warridj.’ Ngalyawk ngalbu kunmekbe kayime, wardi bu ngaldjalmekbenin ngalbu ngudda yimarnedjarrngbom nuye Isaac nawu ngunmarnedurrkmirri. Bu kuhni kakurduyimerran, wanjh ngaye ngaburrbun bu ngudda yikongibun nawu ngaye nganmarnewohrnan.”
15 Minj bangmeyakwoyi bu yiwarrudj dingihdi, wanjh kumekbe ngalbu Rebekah kumbebmeng budjdjurlung ngorrkani kukkukenh kukarlang ngarre. Ngalmekbe ngalyawk Rebekah wanjh kornkumo ngarreni Bethuel nawu Milcah ngalbadjan nuye, dja ngalbu Milcah ngalbininjkobeng nuyeni Nahor, nawu nungka Abraham benedanginj.
16 Ngalmekbe ngalyawk ngalkukmakkaykenhni duninjh, dja minj bininj benebangmeyuwirrinj. Ngaleng wanjh koluy kore njilhmi boyoy, borrahkendoy bobarlkeng budjdjurlung, wanjh kumbidbom.
17 Wanjh namekbe bininj rlobmeng birrabkeng, dja yimeng, “Ngadjare kanwohbowo manboyahwurd ngawohbongun kore ngudda ke budjdjurlung.”
18 Ngaleng yimeng, “Yibongu ngudda nawu kanmarnewohrnan.” Wanjh ngaleng werrkwerrk koluyhweng budjdjurlung kukarlangbeh, karrmeng kore kubid, dja bibowong.
19 Bu ngaleng yakwong bu bibowong, wanjh ngaleng yimeng, “Ngabomang bedberre nawu camel ke warridj. Ngadjalbomang munguyh bu kabirribongun rowk kabirriboyakwon.”
20 Wanjh kunu werrkwerrk ngaleng boyakbom kore mayh bedberre birriborrahkendongi, dja rlobmeng durndi kore kungad, benmarnebomangi camel nuyeni rowk.
21 Dja namekbe bininj bidjalnani wokyak, ba kaluk kaburrbun bu Yawey kabimarnekurduyime nawu kumwamkenh, dja nuk burrkyak.
22 Bu camels birribonguneng rowk birriyakwong, wanjh nawu bininj bebkeng nawu kunkebkenh gold, walakkih dulmuk, dja bokenh gold kunberlkenh ngalengngarre dulmukwurd, wanjh biwong Rebekah.
23 Wanjh nungka bidjawam, yimeng, “Kanmarneyimen, ngudda nangale ngunbornang? Yiddok kunrurrkkimuk nuye bu ngad ngarriwohyo?”
24 Wanjh ngaleng bimarneyimeng, “Ngaye wanjh kornkumo ngardduk wanjh Bethuel nawu Milcah bimarneyawmey Nahor.”
25 Dja yimeng warridj, “Ngad ngarrikarrme kundalk dja manme bedberre mayh, dja mak kunrurrk bu ngurriwohyo.”
26 Wanjh namekbe nawu bininj barddurrukkurlhdanj dja biburlumeng Yawey,
27 dja yimeng, “Ngaburlume Yawey nawu God nuye Abraham nawu nganmarnewohrnan, bu nungka minj bawoyi bu kabikongibun, kunmak kabidjalmarnekurduyime, kabidjalburrbun munguyh kabinahnan nawu nganmarnewohrnan. Dja wanjh ngayembu, nungka Yawey mandjad nganmikang ngamwam kore kunred bedberre birrimud nuye nawu nganmarnewohrnan.”
28 Wanjh ngalbu ngalyawk ngaleng wanjh rlobmeng, dokmeng kured dja benmarneyimeng rowk nawu birrihni ngalbadjan ngarre kururrk.
29 Dja nawu Rebekah benedanginj nungka ngeyyoy Laban, nungka wanjh dokorrokmeng bimarnebebmeng bininj nawu di kumekbe kore njilhmi boyohboyoy.
30 Bu Laban bimarnenang ngaldaluk Rebekah bu kebdjongbuyindi dja berldjongbuyindi, dja bibekkang yolyohyolyolmi bu bininj bimarneyimeng, wanjh kundjalmekbe rerrih nungka Laban wam kore bininj, bingalkeng, kaluk kumekbe djahdjaldi camel dorrengh kore njilhmi boyoy.
31 Laban yimeng, “Yimray ngarre, ngudda nawu Yawey ngunmarnekurduyime kunmak, dja njalekah yihdi kuberrk? Dja ngokko ngaye ngayingkihbolkmarnbom ke dja mak camels bedberre.”
32 Wanjh kunu namekbe bininj benewam kore Laban nuyeni kunrurrk, dja Laban bodmeyerrhyerrkkeng nawu camels, dja biwong kundalk dja manme bedberre. Dja mak benmarnebokurrmeng kukku kundengekenh nungka dja bininj nawu birridjarrkrey ba kabirridengedjirridjburren.
33 Bu manme bimarnekurrmeng kangun, nawu Abraham bimarnedurrkmirri yimeng, “Minj ngaye ngabangmengun, ngayolyolme werrk bu njale ngamwamkenh.” Wanjh Laban yimeng, “Mah yiyolyolmen.”
34 Wanjh nungka yimeng, “Ngaye wanjh ngamarnedurrkmirri Abraham.
35 Yawey kunmak duninjh bimarnekurduyimeng nungka nawu nganmarnewohrnan, dja nungka kukenminj duninjh. Nungka biwong namirndebubuyika nawu mayh, dja silver dja gold, dja bininj daluk nawu ngarrimarnedurrkmirri, dja camels, dja donkeys.
36 Dja Sarah ngalbu ngalbininjkobeng nuyeni nungka nawu nganmarnewohrnan, wanjh ngaleng bimarneyawmey bu kohbanjminj, dja nungka biwong namekbe beywurd yehyeng rowk nawu nuye.
37 Dja nungka nawu nganmarnewohrnan ngandjurrkkang ngawokkurrmerrinj kunwok kunrayek duninjh, bu nungka nganmarneyimeng, ‘Yuwn beywurd ngardduk yimarnemang daluk ngalbu ngalkang kondah kore karrihni kubolkwarlah bedberre bininj nawu birrikang kondah Canaan.
38 Dja ngudda yiray kore kunred nuyeni kornkumo ngardduk kore ngaye ngarrimud kabirrini, kaluk kumekbebeh daluk yimarnemang beywurd ngardduk.’
39 Kunmekbe nganmarneyimeng, dja ngaye ngamarneyimeng nungka nawu nganmarnewohrnan, ngayimeng, ‘Kunubewu yimankek ngalbu daluk minj nganemre.’
40 Dja nungka nganmarneyimeng, yimeng, ‘Yawey nawu nganehdjarrkre, nungka kaluk kabimunkewe angel nuye ngunedjarrkre, dja ngunmarnekurduyime kunmak bu ngaye ngayimeng, dja beywurd ngardduk yimarnemang daluk kaluk kumekbebeh kore ngarrimud kore nawu nganbornang nuyeni kunred.
41 Kaluk bu ngudda yikurduyime rowk, wanjh kabularrbuyindangen kore yiwokkurrmerrinj kunwok kunrayek duninjh. Bu yire kore ngaye ngarrimud, dja bu bedda minj ngundiwon daluk, wanjh kunu bonj kabularrbuyindangen bu ngudda kanmarnewokkurrmerrinj kuhni bu kunwok kunrayek duninjh.’ ”
42 “Kunmekbe wanjh nganmarneyimeng Abraham, dja bolkkime ngamwam kore njilhmi kaboyo dja yiwarrudj ngarranginj ngayimeng, ‘Ngudda Yawey nawu God nuye Abraham nawu nganmarnewohrnan, bu ngudda yidjare yikurduyime nawu ngamwamkenh,
43 wanjh yina ngahdi kondah darnkih kore maninjmanu njilhmi kabirrihbomang, kab bu ngalyawk kamre kabomang dja ngamarneyime, “Ngadjare kanwohbowo manboyahwurd kore budjdjurlung ke ngawohbongun.”
44 Dja bu ngaleng kayime ngardduk, “Yibongu, dja ngabomang bedberre nawu camels ke warridj.” Daluk ngalbu kunmekbe kayime, wardibu ngaldjalmekbenin ngalbu ngudda Yawey yimarnedjarrngbom beywurd nuye nawu ngaye nganmarnewohrnan.’ ”
45 “Kuhni ngayimeng, dja bu ngaye minj ngabangmeyakwoyi bu ngawokdi baybaywi kukange ngardduk, wanjh kumekbe Rebekah kumbebmeng budjdjurlung ngorrkani kukkukenh kukarlang ngarre, dja ngaleng koluy kore njilhmi kaboyo dja bomey. Ngaye ngamarneyimeng, ‘Ngadjare kanbowo.’
46 Wanjh ngaleng werrkwerrk budjdjurlung koluyhweng kukarlangbeh dja yimeng, ‘Yibongu dja camels ke warridj ngabenbowon.’ Wanjh kunu ngaye ngabonguneng, dja ngaleng benbowong camels warridj.
47 Wanjh ngaye ngadjawam, ‘Ngudda nangale ngunbornang?’ Wanjh ngaleng yimeng, ‘Ngaye kornkumo ngardduk wanjh Bethuel nawu Milcah bimarneyawmey Nahor.’ Kunu wanjh ngakebdjongbom ring, dja kunberlkenh ngaberldjongbom.
48 Wanjh ngadjalbarddurrukkurlhdanj bu ngaburlumeng nawu Yawey. Ngaburlumeng nungka Yawey, nawu God nuye Abraham nawu nganmarnewohrnan, dja nungka God mandjad nganmikang ngamwam kore ngurrimud nuye nawu nganmarnewohrnan, ba beywurd nuye ngamarnemang daluk ngalbu Abraham benedanginj bikebmawahmeng.”
49 Wanjh namekbe bininj nawu Abraham bimarnedurrkmirri yimeng bedberre, “Wanjh bu ngudda ngurrimarnewoybuk ngurrimarnekurduyime kunmak nungka nawu nganmarnewohrnan, wanjh kandimarneyimen, dja bu burrkyak wanjh kandimarneyimen ba ngaburrbun bu baleh ngakurduyime.”
50 Wanjh Laban dja Bethuel benewokmey beneyimeng, “Kuhni wanjh Yaweybeh, wanjh ngad minj baleh mak ngundimarneyime bu yimankek kamak dja nuk kawarre.
51 Yina ngahli wanjh Rebekah, yima dja ngunere, wanjh bonj benemarrimen beywurd nuye nawu ngunmarnewohrnan, kore Yawey nungka ngunbukkang.”
52 Bu namekbe bininj nawu Abraham bimarnedurrkmirri bu benbenebekkang kore beneyimeng, nungka boddanj kanjdji kurorre kore Yawey kumirrk nuye.
53 Wanjh namekbe bininj bebkeng yehyeng namakmak nawu birridjongburreni silver dja gold, dja mak kunmadj, dja biwong Rebekah, dja warridj ngalbadjan dja narangem benbenewong namakmak.
54 Wanjh nungka dja bininj nawu birridjarrkrey birringuneng birribonguneng dja kumekbe birriwohyonginj. Bu nungka dolkkang bu malaywi wanjh yimeng, “Kandimunkewemen ngarrurndeng kore nganmarnewohrnan.”
Rebekah Benbawong Namud Ngarre.
Genesis 24:55-61
55 Dja nawu Rebekah benedanginj dja ngalbadjan ngarre beneyimeng, “Kab minj ngalyawk ngarriwohni kondah bu yiman ten kunkodjke, kunmekbe wanjh ngurrire.”
56 Wanjh nungka yimeng, “Yuwn kandimaddeng, dja Yawey nganmarnekurduyimeng bu ngamwamkenh. Wanjh kandimunkewemen ba ngare kore nungka nawu nganmarnewohrnan.”
57 Wanjh bedda beneyimeng, “Wardi ngalyawk nganekayhme nganedjawan.”
58 Wanjh benekayhmeng Rebekah benedjawam, “Yiddok ngunere nanih nawu bininj?” Dja ngaleng yimeng, “Yoh ngare.”
59 Wanjh kunu benemunkeweng Rebekah ngalbu birrimud, daluk dorrengh ngalbu bihnahnani birridjarrkwam namekbe bininj nawu Abraham bimarnedurrkmirri, dja bininj nawu birridjarrkrey.
60 Wanjh bedda nawu Laban dja ngalbadjan beneyimeng kunmak kunwok ngarre Rebekah, beneyimeng, “Ngalyawk ngalbu kanemud, nganedjare ngudda wurdwurd ke kabirrimirndewernmerren duninjh, dja nawu ngudda ke yibenkebmakkahme kabindibolkyimang kubolkkihkimuk bedberre nawu kabindiwidnan, kaluk kabirribolkkarrme.”
61 Kunu wanjh Rebekah dolkkang dja daluk dorrengh nawu birrimarnedurrkmirri, wanjh camels birrimorneni, dja birridjarrkwam namekbe nawu bininj.
Isaac Benemarrinj Rebekah.
Genesis 24:62-67
62 Bu kumekbe bolkyimi, Isaac nungka bolkbawong Beer Lahai Roi, dja wanjh nungka wam ningihni kore Negeb.
63 Bu wolewolehminj Isaac wam kore kabbal burrbuhburrbuni, wanjh balwohnang nang camels kabirrimhre.
64 Dja Rebekah balwohnang dja bu ngaleng binang Isaac, ngaleng wanjh kumkoluy dja bimarneyimeng nawu Abraham nuye kabimarnedurrkmirri, yimeng,
65 “Kaluk nangale nahni bininj nawu kahdjalle kore kabbal, nawu kamre kandabke kadberre?” Wanjh nawu bininj yimeng, “Nungka wanjh beywurd nuye nawu nganmarnewohrnan.” Kunu wanjh ngaleng kummey nawu manburrba ngarre nawu kunkebkenh, dja kebbarrkburrinj.
66 Wanjh namekbe bininj bimarneyolyolmeng Isaac yehyeng rowk nawu nungka kurduhkurduyimi.
67 Wanjh Isaac bimey ngalyawk Rebekah, bikang kore dabburlin nuye kore ngalbadjan nuye Sarah yoy kunkare, dja Rebekah yimerranj ngalbininjkobeng nuye. Wanjh Isaac bimarnedjareni. Kunu wanjh nungka njilngmakminj bu ngalbadjan nuyeni ngalbu Sarah bimarnedoweng.