12
Jesus Nungka Kawohrnan Kore Kunbarnangarra Sabbath
Matthew 12:1-8
(Mark 2:23-28; Luke 6:1-5)
Bu kunmekbeni Jesus wanjh rengehrey kore kabbal kaluk kore manmim dudjihdudjindi manbu manmekenh. Kaluk kunbarnangarradjamunni manbu Sabbath. Wanjh nawu benbukkabukkani nuye birrimarrwedoweng, wanjh birrimoyhmangi manmekbe manmim dja birringuni. Wanjh nawu Pharisees bindinang, dja birrimarneyimeng Jesus, “Yina! Nawu benbukkabukkani ke kabirribakke mankarre manbu kunbarnangarradjamunkenh.” Wanjh Jesus yimeng, “Yiddok ngudda minj ngurribimnayi kore djurra bu David dja nawu bininj nuye birrihdjarrkrey bu birrimarrwedoweng?* Bu nungka ngimeng kore God nuye kunrurrk, mey manbu mandjamun kandidjawa dja benwong birridjarrknguneng nawu bininj nuye birrihdjarrkrey. Kaluk mankarre kayime manmekbe kandidjawa minj kabirringun birribuyika bininj, dja nakka birridjalkudji priests kabirringun. Dja mak ngudda minj ngurrinayi kore djurra manbu mankarre nuye Moses bu nawu priests kamak kabirridurrkmirri kore temple bu kunbarnangarra djamun? Dja minj nangale kayime bu bedda birribakkeng mankarre bu kunbarnangarradjamun. Wanjh marneyime ngudberre bu kondah karri nawu nawernhkimuk dja makka walakkih manbu temple. Kore djurra kahyime, ‘Ngudda kandihwon nawu mayh bu kanmarnekinje, dja bonj, ngadjare ngurrbenkongibun bedberre birribuyika bininj!’ [Hosea 6:6] Minj ngudda ngurriwernhburrbun manmekbe kunwok kore baleh kahmenmenyime. Bu ngudda kunmayali ngurrikarrmeninj wanjh minj ngurrbendjadmeninj nawu minj kunwarre birriyimeninj. Dja ngaye nawu Bininj Duninjh, dja ngawohrnan manbu kore kunbarnangarradjamun ngarre.” Kuhni bu Jesus yolyolmerrinj.
Jesus Bimarnbom Bininj Nawu Bidwarreni
Matthew 12:9-14
(Mark 3:1-6; Luke 6:6-11)
Wanjh Jesus bolkbawong kumekbe dja wam kore kunrurrk manbu yiwarrudjkenh bedberre. 10 Wanjh kumekbe ni bininj nawu bidwarreni. Mak yikahwi Pharisees birrikarreyawani ba birridjuhbuyi nawu Jesus, dja birridjawam, “Yiddok kunukka kamak bu yibenmarnbun bininj kore kunbarnangarradjamun manbu Sabbath?” 11 Wanjh Jesus yimeng, “Bu nangale ngudberre wardi kakarrme nawu mayh sheep, wanjh bu namekbe mayh kakukwarrhme kore kudjorlok, kaluk yiddok ngudda ngurriwayhke wanjh ngurribebke bu kamankan? 12 Kaluk nawu mayh minj kunmak yiman nawu bininj. Wanjh kunukka kamak bu ngurrikurduyime kunmak kore kunbarnangarradjamun.”
13 Wanjh kumekbe Jesus bimarneyimeng bininj nawu bidwarreni, “Yibidyirrikurrmerrimen!” Wanjh nungka bidyirrikurrmerrinj, dja yawoyhbidmakminj bulkkidj duninjh. 14 Wanjh nawu Pharisees birribawong dja birriwam birrihkarremarnbuni bu kabirribunkenh Jesus.
God Bidjarrngbom Jesus Bu Kabimarnedurrkmirri
Matthew 12:15-21
15 Jesus wanjh benburrbuni kore baleh nawu Pharisees birrihkurduyimi, wanjh nungka kumekbe bolkbawong. Wanjh birriwern bininj birrimunkemey, dja Jesus benmarnbom rowk yikahwi bininj bedberre nawu birridulkkihyoy. 16 Mak benbengdayhkeyi birrimekbe bu minj kabindimarnemulewan bu nungka nangale. 17 Nungka kuninjkunu kurduyimeng ba kawoybukkenhdan God nuye kunwok kore Isaiah nawu prophet yimeng, 18 “Nahni wanjh ngadjarrngbom bu karrurrkmirri ngardduk. Dja ngamarnedjare, mak ngannjilngmarnbun, dja ngawon ngardduk Namalngmakkaykenh, ba kabenmarneyime birriwarlahken bininj kore ngaye ngabendjadme bu djal kunmakkenh. 19 Nungka minj kabendangwe dja mak karrarrahme. Minj kakayhme kore manbolh. 20 Mak minj kabakke manbu manbiwhmikenh manyahyaw dja minj karrombun manbu kahbirluwoldjendowen, kaluk bu yerre kamarnbun kundjalmak bu kawinhme. 21 Wanjh birriwarlahkenh rowk bininj nawu minj Jews, wanjh bedda kabirrimarnekurrmerren kore kunngey nuye.” [Isaiah 42:1-4]
God Biwong Jesus Kundulkarre Ba Bu Benburriweyi Namarnde Rowk.
Matthew 12:22-32
(Mark 3:20-30; Luke 11:14-23; 12:10)
22 Wanjh yikahwi bininj birrimkang kore Jesus nakudji nawu namarnde bibongkarrmi, dja nungka mimdubbeni dja minj wokdiwirrinj. Wanjh Jesus bimarnbom, dja nungka wanjh wokdi dja bolknani. 23 Wanjh birriwern bininj birrikangebarrhmeng dja birriyimeng, “Nahni bininj kunubewu Beywurd nuye David!”
24 Kaluk nawu Pharisees bu birribekkang kuhni wanjh bedda birriyimeng, “Jesus nakka kakarrme kundulkarre nuye Beelzebub nawu kabenmarnewohrnan namarnde rowk, dja kuhni bu Jesus kabenmarnewe bedberre nawu namarnde kabenhkarrme.”
25 Dja Jesus benmayaliburrbuni birrimekbe Pharisees kore birrihburrbuni, wanjh nungka benmarneyimeng, “Ngurriburrbun bu kubolkwarlahkenh kore bininj kabirriburren wanjh kabirrikukyakworren. Dja kore kubolkkimuk nawu birriredbo kore birrilarlmarrinj wanjh nakka bolk kabirriyakworren. Dja mak kore namud, bu kabirriburren wanjh kabirriyakworren. 26 Mak nawu Namarnde Duninjh, bu kadjurrkkarren, wanjh nakka nungan kalarlmarren mak kore kahni makka minj munguyh kayirriyo. 27 Dja ngudda ngurrihyime ngaye ngahkarrme Beelzebub nuye kundulkarre bu ngahwe nawu namarnde. Dja bu yiman woybukkih, wanjh baleh kundulkarre ngudda ngurrihkarrme bu yikahwi ngudberre kabirriwe nawu namarnde? Dja bedda wanjh ngundidjadme kore ngaye kandidjuhbun. 28 Ngaye wanjh ngakarrme kundulkarre kore God nganwong nuye Namalngmakkaykenh bu namarnde ngawe. Wanjh kuhni kamenyime bu God ngokko kumwam dja kawohrnan bolkkime ngudberre.”
29 “Dja kunbuyika marneyime. Bu nangale kadjare kangimen kore bininj nawu dulkarrewern nuye kurrambalk wanjh kadjirdmang nuye njalehnjale, wanjh nakka kabirrukkarrukkan werrk namekbe nawu dulkarrewern bininj. Wanjh kabaldjirdmang njale kore kurrambalk. 30 Kaluk nangale nawu minj ngaye nganedjarrkni, nakka wanjh ngannjirrhmiwon. Mak nangale nawu minj nganedjarrkdurrkmirri nakka wanjh nganwarrewon. 31 Dja wanjh marneyime ngudberre, baleh kore kunwarre ngurrikurduyime dja mak wardi ngurriyime kunwokwarre bu ngurriyolyolme God, nakka wanjh God kabengmidjdan ngudberre. Dja kunbuyika bu nangale kabimarneyime kunwarre kore nawu Namalngmakkaykenh, wanjh nakka minj kabengmidjdan nuye kunwarre. 32 Dja nangale bu nganwarrewan ngaye nawu Bininj Duninjh, nakka wanjh God kabengmidjdan nuye kunwarre. Dja nangale kabiwarrewan nawu Namalngmakkaykenh, nakka wanjh God minj kabengmidjdan nuye kunwarre bu bolkkime dja mak bu yerrekah munguyh.” Kuhni bu Jesus yolyolmi.
God Kankangenan Kore Karriwokdi
Matthew 12:33-37
(Luke 6:43-45)
33 Wanjh Jesus benmarneyimeng, “Manbu kundulk manmak, makka wanjh kamarnbun manme manmak. Dja manbu manwarre kundulk makka kamarnbun manwarre manme. Wanjh ngurrina manbu kundulk kore baleh karrulkyime mak manme bu kakarrme wanjh kumekbe ngurriburrbun. 34 Ngudda ngurriwarre bininj, dja njalekenh bu ngurrihyime kunmak? Bu bininj kawokdi, wanjh njalehnjale manbu barlkeng nuye kukange, wanjh kunmekbebeh kambebme nuye kunwok. 35 Bininj rowk kabirribebke njalehnjale kore kukange bedberre kahyo. Nawu birrimak bininj nakka kabirrikarrme kunmakmak kore kukange bedberre dja nawu birriwarre bininj nakka kunwarrehwarre kabirrikarrme kore kukange bedberre. 36 Dja marneyime ngudberre bu kamre ngarre kunbarnangarra bu God kabenyidjadmekenh, birriwern bininj rowk kabirriwarreworren kore bedmanbidju kunwok kunwarre rowk bu birrihyimi. 37 Wanjh bu kunmekbe kunbarnangarra God kabenmarneyime bu bedda birrimak dja kunubewu birriwarre kore baleh bedda kerrngehkenhni birrihyimi.” Kuhni bu Jesus benbengdayhkeng.
Bininj Birridjawayhmeng Jesus Kore Baleh Kabenmarnekurduyime Kundulkarre Dorrengh
Matthew 12:38-42
(Mark 8:11-12; Luke 11:29-32)
38 Wanjh yikahwi Pharisees dja nawu mankarre kabindihbukkabukkan birriwokmey Jesus, birrimarneyimeng, “Nawu Kanhbukkabukkan, ngad ngarridjare ngundikurdunan kore yikurduyime kundulkarre dorrengh ke ba yiman ngudda kanmarnebukkarrenkenh.” 39 Wanjh Jesus benwokmey, yimeng, “Bininj nawu bolkkime kabirrihni kabirridjare ngaye ngandikurdunan kundulkarre dorrengh, nawu birridjalwarre, nawu minj bedda kabirrimarneboddan nadjalkudji nawu God duninjh. Bonj. Minj ngaye ngakurduyime kundulkarre dorrengh bedberre, burrkyak. Dja korroko bininj birrikurdunang kore prophet nawu Jonah bimarnekurduyimerranj bu God nuye kundulkarre dorrengh, kaluk bedda kabirriyawoyhkurdunan. 40 Bu nungka ningihni kore kunjam nuye nawu djenj nakimukkenh bu kunkodjke danjbik dja kunkak danjbik, wanjh kadjalrohrok bu ngaye nawu Bininj Duninjh ngani kore kanjdji kurorre bu kunkodjkedanjbik dja mak kunkakdanjbik. 41 Kaluk bu kunbarnangarra ngarre bu God kabenyidjadmekenh, wanjh bininj nawu birrimdolkkang kunred Ninevah wanjh kabirrimdolkkarren ngurriraworren ngudda nawu bolkkime ngurrihni, wanjh ngundimarneyime bu ngudda ngurridjalwarre. Bu kunmekbekenh kunu Jonah yolyolmeng bedberre nawu kunred Ninevah birrihni, bedda nawu birribawong kunwarre dja mak birrikangeborledmeng nuye God. Ngaye marneyime ngudberre, bolkkime ngaye nawu ngawernhkimuk ngahdi kondah dja Jonah nakka wurd walakkih. 42 Dja mak bu kunbarnangarra ngarre bu God ngunyidjadmekenh, daluk ngalbu kawohrnan kore kubolkwarlahkenh kore walem ngarre, wanjh ngaleng ngurridjarrkdolkkan nawu ngurrihdarrkiddi bolkkime. Kaluk ngaleng ngunmulewan ngudberre bu ngudda wanjh ngurriwarre, mak ngaleng kumdolkkang djarrehbeh bu kabibekkan Solomon nawu kore bimarneyolyolmeng kore kunmayali manbu manmakkenh. Wanjh marneyime ngudberre nawu kondah kahdi, nakka wanjh kawernhdokme kabiyurrhke nawu Solomon.” Kuhni wanjh Jesus yolyolmerrinj.
Nawu Namalngwarre Nakka Nawern Kabirrimdurndeng Kore Nakudji Bininj Nuye
Matthew 12:43-45
(Luke 11:24-26)
43 Wanjh Jesus benyawoyhmarneyimeng, “Bu namalngwarre kambebme kore bininj, wanjh nakka kadjalwohre kore kubolkdarleh ngarre dja mak kabolkyawan kore baleh yimankek kangehme, nungka minj kabolkngalke. 44 Wanjh namekbe kunmalng kayime, ‘Mah, wardi ngadjaldurndeng kore kubolkkare kore ngambolkbawongbeh.’ Kaluk bu nahni namalngwarre bu karrurndeng, wanjh kayawoyhbolknan bu kanan kamak rowk, kabolklarrkdi dja mak kabolkbele rowk. 45 Wanjh nungka kare kabendjalkimang birribuyika nawu seven kunmalng birriwernhwarre duninjh, wanjh kumekbe kabirrire bu kabirrini. Kaluk nahni bininj kore birrimarnengimeng, wanjh biwernhmarnekimukmen nuye kunyid. Wanjh kunmekbe karohrok bedberre bininj nawu bolkkime kabirrihni.” Kuhni rowk bu Jesus yimeng.
Jesus Nuye Ngalbadjan Dja Mak Nawu Birridanginj
Matthew 12:46-50
(Mark 3:31-35; Luke 8:19-21)
46 Kaluk bu kunmekbe Jesus benhmarneyolyolmeng bininj nawu kumekbe birrihmirnderri, ngalbu ngalbadjan nuye dja nawu birridanginj wanjh nakka kuberrk birrihdi, kaluk bedda birridjareni birringimeninj ba birriwokdiwirrinj nungka Jesus. 47 Wanjh nakudji bininj bimarneyimeng Jesus, “Ngalbadjan ke dja nawu ngurridanginj kabirrihdi kuberrk, dja kabirridjare ngurriwokdi.” 48 Kaluk nungka yimeng, “Ngalngale ngardduk ngalbadjan? Dja birringalehngale nawu ngaye ngarridanginj?” 49 Wanjh nungka benwiddjuy nawu benbukkabukkani nuye dja yimeng, “Nahni wanjh nawu ngalbadjan dja nawu ngaye ngarridanginj. 50 Kaluk bininj dja daluk nawu kabirrikurduyime kore Kornkumo ngardduk nawu heaven kahni kore kadjare, nakka wanjh ngarridangerrinj, dja ngayekenh ngalbabadjan rowk.”
* 12:3 1 Samuel 21:1-6 12:40 Jesus bolkyolyolmeng “hell”.