17
Hay Aat Hoshea an Angunuh hi Alid Israel
(II Ki. 18:9-12)
Ya heden miyaduwampulu ta duwan tawon* an numpapto'an Ahaz an nun'alid Judah ya hiyay nangete"an Hoshea an hina' Elah an nun'alid Israel, ya numpapto' ad Samaria hi hiyam di tawon. Ya inatna nan na"appuhin pahiwon Apo Dios, mu on'onayna hiya ya un din nahhun an nun'alih ad Israel an nehnodana. Ya immuy da Shalmaneser§ an alid Assyria ta ginubatda da Hoshea, ya inabakda dida, at himmuku da Hoshea ta hinakup da Shalmaneser dida, at atawotawon ya mumbayad da Hoshea hi buwitdan Shalmaneser an alid Assyria. Mu unat goh na'innilaan Shalmaneser an nunhonag hi Hoshea hi upihyalna ta mumpabadang ay So an alid Egypt ya indinongnan mumbayad hinan atawotawon an buwitnan hiya, at impadpapnah Hoshea, ya impabaludna.
Hay Na'abakan nan Babluy ad Samaria*
At ginubat goh da Shalmaneser an amin nan abablubabluy ad Israel, mu tuluy tawon di nunli'ubandad Samaria ya unda hakupon. Ya awni ta eden miyahiyam hi tawon hi nun'alian Hoshea ya un hogpon nan alid Assyria di ad Samaria, at na'abak nan babluy, ya nun'itnudda nan i'Israel ta inyuydad Assyria. Ya nunhituwona didad Halah an ongol an babluy, ya nan udum ya hidih nan Wangwang an Habor ad Gozan, ya nan udum ya hidih nan abablubabluy hi awadan nan iMedia.
Ya manu ay umat hinay na'at ad Samaria ti dimmalat di numbaholan nan tatagud Israel ay Apo Dios an nangekak ay didah din nambutan nan alid Egypt an hi Pharaoh§ ti dinayawda nan udum an bulul. Ya inunudda nan nappuhin ina'inat din tatagun pinakak Apo Dios eden babluy ya unda midatong. Ya bo'on hene ya anggay di inatda ti inunudda goh din gun inat nan nun'ahhun an a'alid Israel. Ya inli"ud nan holag Israel an gun nangat hinan nun'appuhin adi pohdon Apo Dios ti nangammadah pundayawandah nan adi makulug an madayaw hinan abablubabluy an mete"ah nan bababbabluy ta nangamung hinan o"ongol an babluy an nun'ihamad di allupna. 10 At an amin nan duntug ya nan nun'aliduman an puun di ayiw ya impata'dogday bulul ya nan babain bulul an hi Asherah. 11 At nun'onongdan genhobda nan incense an maphod di hunghungnah nan nun'iyammadan pundayawandan umat hi inat din tatagun pinakak Apo Dios eden babluy an dinatnganda. At hanan ina'inatdan nun'appuhiy nangipabungot ay Apo Dios. 12 Ya gunda nundayaw hi bulul damdama an ta"on hi un tinugun Apo Dios didan inalinay, “Adiyu dayawon di bulul!”* 13 Ya intugtugan Apo Dios an pinadanan nan tatagud Israel ya ad Judah ti hennagna nan propeta ya nan nun'ala'eng an mangimmatun hinan ma'at ta inalidan diday, “Du'gonyu nan nun'appuhin ato'atonyu ta nan Tugun'u ya nan inyuldin'uy unudonyu an hiyah ne indat'uh din a'apuyuh unudondan impehnag'uh din baal'un propeta!”
14 Mu nangohoy damdama nan holag Israel an umatdah din o'ommoddah penghanan agguyda ahan inunud hi Apo Dios an Diosda. 15 Ya din'ugda din intuguna ya din ni'tulaganah din a'apudah penghana an ta"on unna dida pinadanan. Ya un at goh nan mid hulbinan bulul di dinayawda, at hiyanan ta"on dida ya mi'id di hulbida, ya inunudda din ugalin nan tatagun numpunhituh nan nunlene'woh hinan wadanda an ta"on un tinugun Apo Dios didah din hopapnan inalinay, “Mahapul an adiyu unudon nan ugalin di udum an tatagu!” Mu inatda damdama din ipawan Apo Dios hi adida aton 16 ti din'ugdan amin nan inyuldin Apo Dios an agguyda inunud ti undaat goh nunhibug hi duwan bulul an umat hi baka, ya impa'otdah nan ongol an ayiw di angah Asherah, ya dinayawdan amin nan mattig ad daya, ya hi Ba'al an bulul. 17 Ya genhobdan ene'nong hinan bulul nan imbabaluydan linala'i ya binabai. Ya numbuyunda, ya nun'utungda goh, ya inyal'alladan nangat hinan na"appuhin adi ahan pohdon Apo Dios, at henen inatday nangipabungot ay Hiya. 18 At ma'abbungot hi Apo Dios hinan holag Israel, ya numpakakna didah nan babluyda an mi'id ah na'angang an anggay nan holag Judah.
19 Mu ta"on nan tatagun holag Judah ya agguyda inunud nan Uldin Apo Dios an Diosda ti hay inunudda ya din ina'inat nan tatagud Israel. 20 At din'ug Apo Dios an amin nan holag Israel, ya minoltana dida, ya inabulutna ta abakon nan binuhulda dida ta nangamung unda na'amin an nakak hinan babluyda.
21 Ya unat goh nalpah an inlahhin Apo Dios nan holag Israel hinan holag David ya pento' nan i'Israel hi Jeroboam an hina' Nebat ta hiyay alida. Ya denoldol Jeroboam nan holag Israel ta adida mundayaw ay Apo Dios ti unnaat goh dida intudul an mangat hi na"appuhi ta omod un nidugah di baholda. 22 Mu un at goh laylaydon nan i'Israel an mangamangat hinan ina'inat Jeroboam, ya agguyda impogpog 23 ta engganay un pinakak Apo Dios dida eden babluyda ti hiyah ne tuwali din impadanah ma'at an din inalinah nan baalnan propeta. At hiyaat unda nipakak hinan lutada ta niyuydah nan babluy ad Assyria ta hidiy nihinanda.
Nan i'Assyria di Bimmabluy ad Israel
24 Ya hay inat nan alid Assyria ya immuyna inawit nan tatagun nalpud Babylon, ya ad Kuthah, ya ad Avva, ya ad Hamath, ya ad Sepharvaim ta nunhituwona didah nan babluy ad Samaria ta diday mihukat hinan holag Israel. At diday nunhituh nan bababbabluy ad Samaria. 25 Ya heden hopapnah nunhituwandah di ya agguyda dinayaw hi Apo Dios, at hay inat Apo Dios ya hennagnay do'ol an layon ta diday numpamatoy hinan udumnan dida. 26 Ya waday nangipa'innilah nan alid Assyria§ an inalidan hiyay, “Nan tatagun inyuymu ta nunhituwom hinan babluy ad Samaria ya mi'id di iniladan mundayaw hinan madayaw enen babluy! At henen madayaw ya hennagnay do'ol an layon ta numpatoyday udumnan tatagu ti mi'id nongkay di iniladan mundayaw hinan madayaw enen babluy!”
27 Ya inalin nan alin diday, “Awitonyuy ohah nan papadin di i'Israel an dempapyu ta mumbangngad ad Samaria ta umuy an mi'hituh di ta ituduwana nan tataguh dih aat nen madayaw enen babluy.” 28 At inawitday ohah padin i'Israel an tiniliwdad Samaria ta imbangngadda ta nunhitud Bethel ta intuduwana nan tataguh atondan mundayaw ay Apo Dios.
29 Ya ta"on unda nituduwan hi atondan mundayaw ay Apo Dios mu nun'amma din hinohhan himpampun an bimmabluy ad Samaria hi bululda. Ya nun'ihinadah nan pundayawan an din nun'iyamman nan holag Israel hidih nan buludna. 30 Ya nan tatagun nalpud Babylon ya dinayawda nan dayawondan hi Sukkoth Benoth, ya nan tatagun nalpud Cuthath ya dinayawda nan dayawondan hi Nergal, ya inyamman goh nan tatagun nalpud Hamath di dayawon an hi Ashima, 31 ya inyamman goh nan i'Av di dayawondan hi Nibhaz ya hi Tartak, ya nan tatagun iSepharvaim ya genhobday imbabaluyda ta ene'nongdah nan dayawondan hi Adrammelek ya hi Anammelek. 32 Ya dinayawda goh damdamah Apo Dios, mu un malgom hinan tataguan pento'day mumpadih nan udumnan dayawonda ta diday mun'onong hinan e'nongdah nan pundayawandah nan bululda. 33 Ya ta"on unda dayawon hi Apo Dios mu gunda damdama inaynayun an dayawon nan bululda goh ti inunudda din ugalin nan tataguh nan babluy an nalpuwanda.
34 Ya ta"on ad ugwan an gutud ya din ugalidah din penghanay itutuluydan gun unudon. Ya adida at goh dayawon hi Apo Dios, ya adida unudon nan maphod an Uldina, ya din intuguna, ya din immandalnah nan holag Jacob an din nginadnanah Israel. 35 Ya hidin ni'tulagan Apo Dios hinan holag Jacob ya inalinan diday, “Adi ayu mundayaw hinan udumnan madayaw, ya adi ayu munhippin mange'gon ay dida, ya adiyu itamuan dida, ya adiyu dida onngan. 36 Mu hay dayawonyu ya Ha"in an Dios an din nangekak ay da'yuh nan babluy ad Egypt an dumalat nan nidugah an abalina' ya nan bi'ah'u, at mahapul an Ha"in ya anggay di punluunganyuh e'gonanyu, ya Ha"in di pangidatanyuh nan e'nongyu. 37 Ya ihamadyun unudon an amin nan inyuldin'u ya nan intugun'un impitudo"u ta unudonyu. At adi ayu mundayaw hi udum an bulul. 38 Ya hay mahapul ahan ya adiyu aliwan nan ni'tulaga' ay da'yu, at ten ipidwa' an mangaliy, Mahapul an bo'on nan udumnan madayaw di dayawonyu. 39 At hi Apo Dios an Diosyu ya anggay di dayawonyu, at baliwan da'yuh nan binuhulyu.”
40 Mu adida damdama dongdonglon, ya un at goh din ugalida tuwalih penghanay inaynayundan gun aton. 41 At daten tatagu ya ta"on unda dayawon hi Apo Dios mu dayawonda goh damdama nan bululda. Ya engganad ugwan ya hiya goh di ato'aton nan holagda.
* 17:1 Unu hidin 732 B.C. 17:1 Hay pohdonan ibaga ya abaliwan. 17:1 Hay nun'alianad Israel ya hidin 732-722 B.C. § 17:3 Unu nan Alin hi Shalmaneser V (727-722 B.C.). * 17:4 Heten na'abakan ad Samaria ya na'at hidin 722 B.C., at napa"i mahkay nan babluy ad Israel (mu agguy damdamad Judah). 17:5 Unu hidin 725-722 B.C. 17:6 Unu hidin 722 B.C. § 17:7 Unu nan Alin hi Amunhotep II (1448-1411 B.C.). Bahaom nan footnote di Ex. 3:10 ta innilaom di aatna. * 17:12 Ex. 20:4-5. 17:21 I Ki. 12:26-33. 17:24 Numbino'ob'on di a'alid Assyria an nangawit hinan Hentil ta nunhituwonda didad Israel an da Sargon II (722-705 B.C.), ya hi Esarhaddon (681-669 B.C.), ya hi Ashurbanipal (669-627 B.C.). § 17:26 Hi Sargon II.