17
U topon u bꞌaꞌnla chusbꞌaltu Tesaloonica
Uncheeꞌ motx paal tu qꞌu tenam, u Amfiipolis tuchꞌ Apoloonia, ech tek opon tu Tesaloonica. Tan atich maꞌl atibꞌal chusbꞌal tetz u oꞌtla mantaar tziꞌ. Utz bꞌen u Pablo tu u atibꞌal tziꞌ tan, ech nal chit nichiꞌaneꞌ. Utz oxvaꞌl ilanbꞌal qꞌii nichiyol u yolbꞌal Tioxh latziꞌ. Nichikꞌuch vinujul te, kam vaꞌl nital u Yolbꞌal Tioxh. Nichtaleꞌ aas ministeer chit ikam viTxaaom u Tioxh. Pek saqꞌaavitzꞌpu jeꞌ xoꞌl qꞌu kamnaj. Ech nichtal te tzaꞌ:
 
—Aatz u Jesuus vaꞌl nunpaxsa talax itziiul sete tzaꞌ tan, aꞌ u viTxaaom u Tioxh.—
Texh te.
 
Ech inima u Jesuus unjolol aanima. Utz imolo tek tibꞌ tuchꞌ u Pablo tuchꞌ u Silas. Sibꞌal qꞌu griego qꞌuꞌl xoꞌvan Tioxh, niman majte. Antu sibꞌla ixoj, ayaꞌ qꞌuꞌl atich talcheꞌ.*
Uncheeꞌ aatz unjot qꞌu Israeel qꞌuꞌl yeꞌt nimani, motx chiꞌon taanima. Ech imolo tibꞌ tuchꞌ unjolol qꞌu vinaj qꞌuꞌl taꞌxh tatibꞌal tulaj bꞌey, tulaj kꞌayibꞌal; yiꞌsaꞌ aqꞌon. Jolol maalola chaj aanima. Ech imol maꞌl mam tenam. Utz ilak maꞌl mam txabꞌkin. Motx ex tokebꞌe otzotz xeꞌ maꞌl u vinaj, Jasoon ibꞌii. Aꞌ siꞌchentiqꞌo eluꞌl u Pablo tuchꞌ u Silas vatz qꞌu tenam tala. Pek yeꞌt motx ichabꞌa. Ech aꞌ tek tiqꞌo kꞌasuꞌl u Jasoon tuchꞌ unjot qꞌu niman tetz u Jesuus. Utz ex taqꞌ vatz qꞌu qꞌatol tzii. Qetuꞌm chit motx taltu ech tzaꞌ: —¡Motx ulyu qꞌu vinaj tzaꞌ qꞌul til koꞌxh niteesav aanima tu bꞌey tu u vatz txꞌavaꞌ tzaꞌ! Kꞌulaxyu tu u Jasoon tziꞌ. Utz sikajayil chituꞌ yeꞌ motx isaꞌ qꞌu mantaar aqꞌel tu u ijlenal Cesar. Aꞌ nimotxtaleꞌ aas atil vaꞌt ijlenal, Jesuus ibꞌii chi.— Texhtuꞌ.
Ech ilak tibꞌ qꞌu qꞌatbꞌal tzii tuchꞌ qꞌu aanima tu u tenam aas tabꞌi qꞌu kam tziꞌ. Pek aatz u Jasoon tuchꞌ qꞌul imol, ichooka ifianza. Ech motx ichajpeꞌ.
Vipax itziiul u bꞌaꞌnla chusbꞌaltu Berea
10 Uncheeꞌ aatz qꞌu niman tetz u Jesuus, oora tek ichaj bꞌen u Pablo tuchꞌ u Silas tu u aqꞌbꞌal tziꞌ. Ichaj bꞌen tu Berea.
Aatz motx opon tu Berea, motx bꞌen tu u atibꞌal chusbꞌal tetz u oꞌtla mantaar tetz qꞌu Israeel. 11 Utz maasich tzakꞌkin qꞌu aa Berea vatz qꞌu aa Tesaloonica tan, ayaꞌl chit ikꞌuꞌl motx ikꞌul u yolbꞌal Tioxh. Jun chit qꞌii nichipichꞌu u Yolbꞌal Tioxh. Aꞌ nichmotxisaji nojchixh ech nitaleꞌ vaꞌl maꞌtich talax te tu u Pablo tuchꞌ u Silas. 12 Ech sibꞌal qꞌu Israeel niman u Jesuus. Antu qꞌu ixoj griego qꞌuꞌl atich talcheꞌ tuchꞌ sibꞌal vinaj.
13 Pek tabꞌi qꞌu Israeel qꞌuꞌl atich tu Tesaloonica aas atich u Pablo tu Berea tiꞌ talax u yolbꞌal Tioxh. Motx bꞌen tziꞌ. Ex paj ilak txabꞌkin xoꞌl tenam.
14 Ech aatz qꞌu niman tetz u Jesuus tan, oora ichaj bꞌen u Pablo tziꞌ mar. Pek aꞌ texh kaaka u Silas tuchꞌ u Timoteo. 15 Aatz qꞌu vinaj qꞌuꞌl iqꞌon bꞌen u Pablo, aꞌ ex taqꞌvuka tu u tenam Atenas. Ech motx qꞌaavi. Utz tal kꞌasuꞌl u Pablo tiꞌ aas nal koꞌxh topon u Silas tuchꞌ u Timoteo tzixeꞌ.
Vipax itziiul u bꞌaꞌnla chusbꞌaltu Atenas
16 Uncheeꞌ tuul koꞌxh nichichꞌian u Pablo tu Atenas, tila aas aꞌ chit ninima qꞌu bꞌanich tioxh u mam tenam. Ech tiira txumun taanxelal taqꞌo. 17 Ech jun qꞌii nichitxay tibꞌ tu yol tuchꞌ qꞌu Israeel tu qꞌu atibꞌal chusbꞌal tetz u oꞌtla mantaar tuchꞌ qꞌu griego xoꞌvan Tioxh majte. Utz echat koꞌxh nichiꞌan tu kꞌayibꞌal xoꞌl qꞌu aanima.
18 Uncheeꞌ xeꞌt itxay tibꞌ u Pablo tu yol tuchꞌ unjolol qꞌu mamaj aa txumbꞌal majte. Ayaꞌ qꞌuꞌl epicuureos vichusbꞌal. Utz atia estooico. Ech at tixoꞌl nichalon tiꞌ u Pablo ech tzaꞌ: —¿Kan tal vantziꞌ tuchꞌ tzaj iyol atziꞌ?— Chia. Utz at nichalon: —Texh paxsan itziiul unjot qꞌu tioxh aas anal cheeya.— Texhtuꞌ. Tan axhibꞌi aꞌ nichipaxsa talax itziiul u bꞌaꞌnla chusbꞌal te tiꞌ u Jesuus tuchꞌ tiꞌ u qꞌaavitzꞌpichil tikaꞌpaj.
19 Uncheeꞌ ech tiqꞌot bꞌen u Pablo tu maꞌl u estaadio Aeroopago ibꞌii. Ayaꞌ vaꞌl nichmotximolvu tibꞌ. Ech ichꞌotit te ech tzaꞌ: —¿Satz veeti saqabꞌi bꞌioj kam chit bꞌanel tu u chusbꞌal vaꞌl naaleꞌ tziꞌ?§ 20 Tan aatz qꞌu kam naaleꞌ tziꞌ, tiira paarten anaxh niqabꞌi. Echtzixeꞌt aꞌ kusaꞌ saqootzaji u tokebꞌal.— Texh te. 21 Tan kam koj vaꞌt nichmotxtitzꞌa qꞌu aa Atenas tuchꞌ qꞌu puera aanima atich tziꞌ, pek taꞌxhich isaꞌ tabꞌil vaꞌtoj akꞌ kam.
22 Uncheeꞌ txakeꞌ tek u Pablo tixoꞌl tu u Aeroopago utz, tal te ech tzaꞌ:
 
—Vinaj aa Atenas, vetvillaꞌ aas tiira ex aa uqꞌaybꞌal sekajayil. 23 Tan vetpaalvillu qꞌul enachbꞌal. Utz vetvil maꞌl u nachbꞌal tzꞌibꞌamal maꞌl u tzꞌibꞌ siatz ech tzaꞌ: «NACHBꞌAL TETZ U TIOXH VAꞌL YEꞌ OOTZAJIMAL.» Chia. Neqꞌila esikꞌle kꞌuxh yeꞌ etootzaj. Utz aꞌ u Tioxh vaꞌl nival sete cheel tzaꞌ. 24 Ayaꞌ u Tioxh vaꞌl bꞌanonnaj tetz u vatz amlika txꞌavaꞌ tzaꞌ tuchꞌ kajay qꞌu kam atil tuul. Aꞌ viBꞌaal u vatz amlika txꞌavaꞌ. Echtzixeꞌt saꞌkojjejeꞌ tu maꞌj otzotz aas ibꞌanoꞌm aanima. 25 Taqꞌonibꞌal koj iqꞌabꞌ maꞌj aanima soꞌoksan iqꞌii. Kam koj nisavsa. Tan aal aꞌ vaꞌl niaqꞌon kutiichajil sukukajayil. Aꞌ niaqꞌon quulabꞌ. Utz aꞌ niaqꞌon qꞌu kam kajayil.
26 Aꞌ tzꞌajon u bꞌaxa vinaj. Kꞌatz koꞌn maꞌl vinaj vetꞌelku tiil kajay qꞌu aanima qꞌuꞌl atil tu u vatz amlika txꞌavaꞌ tzaꞌ. Utz aꞌ oksan itxolbꞌalil qꞌu tenam. Aꞌ alonnaj tetz jankꞌal samotxpaaliꞌaneꞌ utz, til samotxjejeꞌka. 27 Ech samotxichok Tioxh. Kꞌuxh echaꞌ matxumal ichokleꞌ siꞌaneꞌ, loqꞌ sichabꞌa. Tan tzian koj elnaj u Tioxh sukukꞌatza sukujununil. 28 Tan iqꞌaqꞌal u Tioxh kꞌuxh itzꞌleloꞌ, nikuyikuneꞌ utz, atiloꞌ. Nojchit echi vaꞌl nital maꞌl u yol alel tu qꞌul e aa txumbꞌal ech tzaꞌ: «Oꞌ ituꞌxh ixalam u Tioxh.» Chia.
29 Utz aꞌ chituꞌ. Oꞌ ituꞌxh ixalam Tioxh. Ech yeꞌ koꞌxh qitzꞌa aas ech u Tioxh aꞌ qꞌu bꞌanich tioxh qꞌuꞌl bꞌaꞌnla qꞌan chꞌichꞌ. Tan yitꞌ aꞌ koj. Bꞌaꞌnla saj chꞌichꞌ koj. Bꞌaꞌnla kꞌoxich sivan koj. Utz ech koꞌn koj aꞌ maꞌj kam aas cheesamal koꞌn iveet titxumbꞌal maꞌj aanima.
30 Tan aatz u Tioxh vetipaasalka u tiempo echil tziꞌ, vaꞌl yeꞌt ootzajil u Tioxh tuul. Pek aatz cheel, nitektaleꞌ aas samotxikꞌaxa qꞌul ipaav kajay qꞌu aanima tu kajay u vatz amlika txꞌavaꞌ. 31 Tan bꞌanel tek tiꞌ maꞌl u qꞌii taqꞌo aas tu chit ijikomal suꞌlitxꞌol inujul kajay qꞌu aanima tu u vatz amlika txꞌavaꞌ. Aꞌ sabꞌanon taqꞌo u Vinaj vaꞌl aꞌ oksan tijleꞌm. Tan toksa iqꞌii vatz tenam tiꞌ u qꞌaavtitzꞌpu jeꞌ xoꞌl qꞌu kamnaj.— Texh u Pablo.
32 Uncheeꞌ taꞌxh tabꞌi aas saqꞌaavitzꞌpu qꞌu kamnaj tikaꞌpaj, atia nichtekoꞌnmotxbꞌanbꞌen tiꞌ. Utz atia alon te ech tzaꞌ: —Tunpat laqabꞌi qꞌuꞌl naaleꞌ tziꞌ.—
Texh te.
 
33 Ech eltekkꞌasuꞌl u Pablo tixoꞌl. 34 Pek atich unjolol majte, inima u Jesuus. Ech imolo tek tibꞌ tuchꞌ u Pablo. Utz atich maꞌl u vinaj tixoꞌl qꞌuꞌl nimani tziꞌ, Dioniisio ibꞌii, maꞌl tu qꞌu qꞌatol tzii tu Atenas. Utz antich vaꞌt u ixoj majte Daamaris ibꞌii.
* 17:4 Ech ixeꞌt qꞌu niman tetz u Jesuus tu u tenam Tesaloonica tziꞌ. Junal griego iyolbꞌal qꞌuꞌl oknaj tiꞌ u tuqꞌaybꞌal qꞌu Israeel. Pek, tabꞌi u bꞌaꞌnla chusbꞌal tu u Pablo utz, ech motx ok tiꞌ inimal u Jesuus. Utz ech itzꞌibꞌa bꞌen kaꞌvaꞌl uꞌ u Pablo tzixeꞌ. Ayaꞌ vaꞌl Bꞌaxa Uꞌ Tu Tesaloonica tuchꞌ u Kaꞌbꞌ Uꞌ Tu Tesaloonica. 17:9 Aatz u yol “fianza” tu kastiya, echaꞌ maꞌj multa nitoksa u juees tiꞌ maꞌj ataj paav. Niqꞌaavixsal u puaj oj ninimal u juees. 17:18 Aatz u tenam Atenas nital tzaꞌ, aꞌich maꞌl u mam tenam vaꞌl atichku u ijlenal tikuenta Greecia tu u tiempo aas uch u chꞌaꞌo tikuenta u Alejandro el Magno. Ayaꞌ maꞌl u aa chꞌaꞌola vinaj vaꞌl oleꞌ tiꞌ isubꞌlu qꞌu mamaj ijlenal kajayil tikuenta Aasia, tikuenta Europa tuchꞌ tikuenta Iindia. Ech maꞌl 300 yaꞌbꞌ iꞌan u mam qꞌesal tenam u Greecia tu u vatz amlika txꞌavaꞌ tzaꞌ. Aꞌ motx txakbꞌaꞌn u yolbꞌal griego. Aꞌich u yolbꞌal vaꞌl oficiaal. Ech tokeꞌ tu yolbꞌal griego tzꞌibꞌalik u viAkꞌla Txumbꞌal U Tioxh (Nuevo Testamento). Aatz tu Atenas, aꞌ atichku qꞌu mamaj aa txumbꞌal tuul. Latziꞌ vaꞌl iqꞌomichku iyakꞌil qꞌul ichusbꞌal qꞌu filoosofo echaꞌ u Soocrates, u Platoon tuchꞌ u Aristooteles. Pek tiira yeꞌxh bꞌoj u Tioxh sikꞌuꞌl vaꞌl ayeꞌn tu Amlika. Tan paarten qꞌul itioxh. Ech tiira paarten u Tioxh siatz vaꞌl nichtal u Pablo te. § 17:19 Aatz u bꞌii Aeroopago, aꞌ nikꞌaskuꞌl tiꞌ vibꞌii maꞌl u bꞌanich tioxh tetz chꞌaꞌo vaꞌl “Ares” ibꞌii tu yolbꞌal griego. Utz “Martes” ibꞌii tu u yolbꞌal latiin.