Kitabu cha kabili cha Musa kikemigwa
Kulawa
Ulongozi
Kitabu cha Kulawa chogendeleza simulizi ya ulelo wa Abulahamu, isongile mkitabu cha Mwanduso. Iditwaga da Kulawa dofambula, “kusegela,” kinhu acho cholagusa iwanhu wa Izilaeli viwasegele mwiisi ya Misili na kubwela mwiisi ayo Imulungu iyalongile komgwaa Abulahamu. Iwanhu oifunza mbuli za Bibilia otogola kamba mbuli nyingi zili mkitabu cha Kulawa zandikigwa na mtula ndagu Musa, mbuli ayo yokoneka mkitabu chenyego. Kulawa 24:4 yolagusa Musa viyandike ikitabu kino. Ikifungu kili mna Yoshua 8:31 chotambula lagizo dili mna ikitabu cha Kulawa 20:25 na cholonga, “Kamba viyandikigwe mna ikitabu cha Malagizo ga Musa.” Mna idilagano da sambi dotambula miyanza mingi ivitabu vandikigwe na Musa, twahalola Maluko 12:26 yolonga kulawa “Ikitabu cha Musa” viilonga mbuli ya kija kilawilile mna ikisolo kikwaka. Ukusegela kwa iwanhu wa Izilaeli kulawa mwiisi ya Misili kulawila kamba miyaka 1300 hebu 1400 Kilisito yang'hali kuvumbuka. Mna ikitabu cha 1 Wandewa 6:1 yolonga kamba ukusegela kwa iwanhu wa Izilaeli kulawa mwiisi ya Misili kuvikiza miyaka 480 mna umwaka wa ikane wa kutawala Sulemani kamba mndewa wa iwanhu wa Izilaeli.
Kitabu cha Kulawa chogangamiza kwa kulagusa vija Imulungu viyagavikize gaja gayamulongele Abulahamu na Isaka na Yakobo. Kitabu kino cholonga mbuli ng'hulu za Imulungu viyawakombole iwanhu wa ulelo wa Abulahamu, awo iwanhu wa Izilaeli, kulawa mwiisi ya Misili mwiisula ya 1 mbaka 12. Kulawa aho Imulungu kawalongoza wanhu zake kuna ulugongo lwa Sinai na ako kamgwaa Musa malagizo mengi ili Waizilaeli wagakweleleze mwiisula ya 12 mbaka 19. Malagizo gago gowalagusila viwolondigwa kukala na viwolondigwa kulava nhosa na wagweleligwa malagizo ga ukuzenga dihema da mting'hano, aho ihanhu honda yakale Imulungu hagati yao, na wagweleligwa malagizo ga ukutenda disanduku da lagano na ivinhu viyagwe vili mdihema ajo da kutambikila na iviwalo va ulava nhosa mwiisula ya 20 mbaka 31. Abaho vikulawile ukumulema Imulungu aho Waizilaeli viwatendile ikinyago cha zahabu cha ng'ombe, Musa kaiting'hana kabili na Imulungu mwiisula ya 32 mbaka 33. Kuuhelelo wa ikitabu, tosoma ivinhu vitambuligwe ako kukisogo vivitendigwe mwiisula ya 33 mbaka 40.
Mbuli zili mkitabu
Sula ya 1 yosimulila Waizilaeli viwakalile muutumwa ako mwiisi ya Misili.
Sula ya 2-4 zomtambula Musa na kulonga mbuli za ugima wake mbaka viyakemigwe yawakombole iwanhu wa Imulungu.
Abaho imwandikaji kolonga vija Imulungu viyatendile unzonza na mikubulo mwiisi ya Misili ili yawakombole wanhu zake kulawa mwiisi ayo na kulawa kwa iwakalizi wa Falao (Sula ya 5-15).
Kulawa aho iwanhu wa Izilaeli wagendelela na umwanza na wavika kulugongo lwa Sinai (Sula ya 15-19).
Sula ya 20-31 tosoma vija Imulungu viyamgwelele Musa gamalagizo gakalile gamemile ivinhu viyalondile Imulungu ili wanhu zake, awo iwanhu wa Izilaeli, viwalondigwe kukala na kutambika.
Sula ya 32 yandika vija iwanhu wa Izilaeli viwamulemile Imulungu kwa kumsusumiza Haluni, ndugu yake Musa, yatende kinyago kiigalile na ng'ombe.
Sula ya 33-40 zolonga vija Musa viyonile ukulu wa Imulungu, na abaho kawafunza iwanhu wa Izilaeli malagizo ga Imulungu na va ukutenda dihema da mting'hano na disanduku da lagano na ivinhu viyagwe va ukutambikila mumo mdihema da mting'hano na iviwalo va ulava nhosa.
1
Waizilaeli odununzigwa mwiisi ya Misili
1 Gano gago matwaga ga wana wa kimbigalo wa Yakobo vivija kokemigwa Izilaeli wacholile Misili hamoja na heyo, kila imoja na wanage,
2 Lubeni na Simeoni na Lawi na Yuda,
3 na Isakali na Zabuloni na Benjamini,
4 na Dani na Nafutali na Gadi na Asheli.
5 Ulelo wose wa Yakobo wakala wanhu malongo saba. Kipindi acho Yusufu kakala yalongole mwaka kuko Misili.
6 Kumwande Yusufu kafa na ndugu zake na wanhu wose wa ulelo uja wafa,
7 lakini Waizilaeli wengezeka ng'hani, wakala na nguvu na wenela kila hanhu mwiisi ya Misili.
8 Abaho mndewa iyagwe katawala ako Misili, mndewa ayo kakala hamjuwile bule Yusufu.
9 Kawalongela wanhu zake, “Loleni Waizilaeli viweli wengi ng'hani na wana nguvu ng'hani kubanza siye.
10 Avo kamba yahalawila ng'hondo, odaha kuilumba na wanhu otwihila na kututowa, na hewo olawanya mwiisi ino. Avo tuzahile nzila ya kuwahunguza sikuwengezeke.”
11 Avo Wamisili weka wemilizi wawemilile Waizilaeli na wawadununze kwa sang'hano ndala. Waizilaeli wamzengela Falao mabuga ga kwikila vinhu vake, mabuga gago gakala Pitomu na Lamesesi.
12 Lakini viwagendelele kuwadununza, vivo Waizilaeli viwagendelele kwengezeka na kwenela mwiisi yose. Avo Wamisili wawadumba ng'hani Waizilaeli.
13 Avo Wamisili wawatenda Waizilaeli kamba watumwa kwa kuwagwaa sang'hano ndala.
14 Wautenda ugima wao uwe mdala kwa kuwananahiza sang'hano ndala ya kuzenga ng'anda na sang'hano zose za migunda. Waizilaeli hawoneligwe bazi.
15 Avo mndewa wa Misili, kawalongela Shifila na Pua iwang'hunga, waja owataza watwanzi wa Kiebulania,
16 kawalongela, “Vonda muwataze watwanzi wa kiebulania kipindi cha kulela, yahaleleka mwana wa kitwanzi mulekeni lakini yahaleleka mwana wa kimbigalo mkomeni.”
17 Lakini kwavija wang'hunga wao wakala omdumba Imulungu hawategeleze ziwalongeligwe na mndewa wa Misili, wawaleka wana wa kimbigalo wawe wagima.
18 Avo mndewa wa Misili kawakema wang'hunga awo kawauza, “Habali hamuwakomile iwana wa kimbigalo?”
19 Hewo wamwidika, “Watwanzi wa Kiebulania hawaigalile na watwanzi wa Kimisili, watwanzi wa Kiebulania wana nguvu ng'hani, na olela yang'hali mng'hunga hanavika.”
20 Avo Imulungu kawatendela ganogile awo iwang'hunga, na Waizilaeli wengezeka na wakala na nguvu ng'hani.
21 Kwavija awo iwang'hunga wakala omdumba Imulungu, Imulungu kawatenda walele wana.
22 Abaho Falao kawalagiza wanhu zake wose, kawalongela, “Kila mwana wa kimbigalo yonda yavumbuke kwa Waebulania mwaseni muulwanda lwa Naili, lakini kamba mwana wa kitwanzi mulekeni mgima.”