Baluwa inandi ilembwîje na
Petulo
Ulongoledi wa baluwa inandi ya Petulo
Baluwa inandi yanga Petulo ìlembwije na Ntume Petulo. Petulo àtandilike baluwa yake kwa kulitambulanga mwene chalumo na avala vaválembidìlè baluwa aino. Baluwa aino yònekana kuva Petulo àvalembidile vakúkulupila vammalele vaikalânga mmilambo vya “Ponto na Galatiya na Kapadokiya na Asiya,” vilambo vivêle nchilambo cha Utuluki maduvano. M'baluwa aino myanda yohe Petulo àvatambulanga kwa lina lya vakúkulupila “vaikâla pachilambo malinga vayeni” (sula ya 1:1). Kwa namuna fulani baluwa yake ìnalandana na baluwa yanga Paolo kwa Vaefeso, bahi vanu vohe vànikulupila kuva baluwa inandi ya Petulo ílembwije bada ya baluwa ya Vaefeso mmwaka wa pepi na mwaka wa 65 kutandikila mwaka wavelekwejije Yesu Kilisto. Petulo álembile baluwa aino akuno avèlè muimanga ya Loma, imanga imaikâna kwa lina lya sili, Babeli (sula ya 5:13).
Petulo àlonjeledile makudungilo lake la kulemba baluwa aino pahawile kuva, “ngùlembela ninkamyange mitima kuva, ibaniki imupitila nni sehemu ya inema yanga Nnungu kwajili yenu. Bahi imilanga muinema aneyo akuno muhwingìlè” (sula ya 5:12). Petulo àvakamya mitima vakúsoma va baluwa aino kwa kuva vánabanihwa. Pàvele na ilandani fulani ya misitali ivêle nchitabu chitandi cha Petulo 2:11-3:7 na Vaefeso 5:18-6:9 na Vakolosayi 3:18-4:6. Misitali aneyo yammalele ìvele na mahundo layâmba namuna vakúkulupila va ing'ande imo chivalembelewa vatendelanile, na habali ya kudipilikana mamulaka ditawâla. Uchocho, Petulo àvakamya mitima Vakilisto vapililile pavabanihwa kwa kuva, ntululilo ùvele pepi (sula ya 4:1).
Uinjipihi wa baluwa inandi ya Petulo
1. Sula ya 1:1-2, Petulo ànalitambulanga mwene na avala vavalembidile baluwa aino.
2. Sula ya 1:3-2:10, Petulo ànshukulu Nnungu kwajili ya upohi uvaukumila vakúkulupila vammalele na mana la upohi anewo mmaisha lavo.
3. Sula ya 2:11-4:11, Petulo àvahunda vakúkulupila namuna ya kuikala chikatapele ching'ati vanu vakámmaite Nnungu kwa namuna mbalimbali.
4. Sula ya 4:12-5:11, Petulo àvakamya mitima vakúkulupila uchinga vapililile pavabanihwa.
5. Sula ya 5:12-14, Petulo àmalilila baluwa yake.
1
Ntandiliko wa baluwa yanga Petulo
1 Baluwa aino ìhaloka kwang'une Petulo, ntume wanga Yesu Kilisto. Nìnnembila mwenu mmanu mutandolwejîje na Nnungu, muikâla apano pachilambo muchi mmayeni, mumwadilikêne nchilambo cha Ponto na Galatiya na Kapadokiya na Asiya na Bisiniya.
2 Nnungu Atata ánimmala mwenu na kuntandola kutandikila anepo patandi, na Umumu wake Wanaswe ántendile mwenu mùùve mmanaswe. Anelo lammalele lànitendeka uchinga mumpilikane Yesu Kilisto na kuhahulwa kwa myadi yake.
Nangu ngùyuwa inema na amani viyenjejeke kwenu mwenu.
Lilolelo likee na ntululilo
3 Alombolewe Nnungu, Atata wa Nang'olo wetu Yesu Kilisto! Kwa chididi chake chikulu àtutendile hwetu tuvelekwe mwanda wavili kwa kunfufula Yesu Kilisto kuhaloka kwa vanu vahwîle. Bahi ing'anya ya anelyo, hwetu tùpete lilolelo likee na ntululilo,
4 na tùmbepata mapala àlalá lavaahidite Nnungu vanu vake. Mapala àlalá lakákandika wala kuhang'uka na wala kupungula, anelo lànivikwa kulihunde kwajili yenu.
5 Kwa kuva, mwenu mùnkulupila Nnungu, bahi mùchungwa na dimongo dya Nnungu mpaka pamumbepwechela upohi uvêle pepi kuhunukuliwa mmahiku la ntululilo.
6 Mmambo anelo lammalele, mwenu mùnahangalala namene, ikànava kwa hambi mùnilembelewa mùùve nnihindambi kwa uhiku kadiki ing'anya ya kulingwa kwa namuna dyohe.
7 Kulingwa aneko kùnaida kwajili ya kupima ing'ulupa yenu ijûka kuva yamana namene kupunda sahabu. Ata sahabu yene ikànava nni chinu chondongêka, henga ìpimwa kwa kuyochwa mmoto. Uchocho, na ing'ulupa yenu ijûka kuva yamana namene kupunda sahabu, nainang'o ìlembelewa ipimwe uchinga imaikane kuva ya uhiu. Anepo njo pamumbelombolewa na kutumbyangwa na kweshimiwa muuhiku aula wambehumila Yesu Kilisto.
8 Mwenu mùnantamwa Yesu ikànava mukánambimwona, na mùnankulupila ikànava hambi mukámwona. Pamo na anelo, mwenu mùnahangalala namene kwa ihangaladi ing'ulu namene ikáhaulika,
9 kwa kuva, mùpwechela inudyo ya kukulupila kwenu, yani kupohwa disungu dyenu.
10 Manabii vánitahataha na kuloleha saana kuyamba upohi anewo na vánihumya unabii kuyamba inema ya upohi imupwechedile mwenu mmahiku alano.
11 Umumu wa Kilisto ánavele nkati mwavo ánilongolela kuvahaulila kuyamba kubanika kwanga Kilisto na ukulu umbepwâwa bada ya ibaniki aneyo. Vanang'o vánitumbama namene uchinga vapate kumala kuva mambo anelo làmbetendeka uhiku ntwani na kwa indila ntwani.
12 Nnungu nkuvahunukulila manabii vake kuva, ujumbe aula uvayanjajije ukáchivamba vene, henga úmwamba mwenu. Na hambi ujumbe aula ùniyanjajwa kwenu mwenu na vanu avala vachinnyubilîla mwenu Malove Lambone kwa dimongo dya Umumu Wanaswe atumwîje kuhaloka kulihunde. Ata malaika navanang'o vàvenkuloleha saana mambo anelo.
Maisha lanaswe
13 Bahi ing'anya ya anelyo, lipanganihange mwalehu na mùùve tayali kulikamulanga. Tendanga uchocho kwa kuvika lilolelo lyenu muinema imumbepwechela muuhiku aula wambehumila Yesu Kilisto.
14 Bahi ikalanga muchi mmana mma Nnungu mupilikâna. Munaleke maisha lenu ulatawaliwa na tama dihakalenge dimunavenadyo machedo pamukachimala.
15 Mwenu mùlembelewa mùùve mmanaswe kwa lammalele lamutenda malinga Nnungu anchemîle mwenu chavele wanaswe.
16 Kwa kuva, ìnilembwa kuva, “Mùùve mmanaswe, kwa kuva nangu nni wanaswe.”
17 Na ikàva pamuyuwa mùnchema Nnungu “Atata,” ayula avahukûmu vanu vammalele kupapatana na àlalá lávatendàngà bila kunnola munu kumeho, bahi muikale kwa kunnyopa Nnungu mmahiku alano la kuikala apano pachilambo.
18 Kwa kuva, mwenu mùnimala namuna chimugombolewije kuhaloka mmaisha lakáfala lamupwechedile kuhaloka kwa anakuluvenu. Mwenu nanga pamugombolewije kwa vitukutuku vyondongêka malinga chidivele dihela au sahabu.
19 Henga múgombolewije kwa myadi ya samani ing'ulungwa namene yanga Kilisto, ánavele muchi ungandolo wa mwana akávele na chilema chohecho wala lilambwadi.
20 Nang'e ánitandolwa na Nnungu kabla chilambo chikànambiumbwa, nkuhunukuliwa mmahiku alano la kuntululilo kwajili yenu mwenu.
21 Na kwa kupitila Kilisto, mwenu mùnkulupila Nnungu anfufwîle Kilisto kuhaloka kwa vanu vahwîle na kumwing'a ukulu. Bahi kupapatana na anelo látendìlè Nnungu, mwenu mùnankulupila Nnungu na kuvika lilolelo lyenu kwanga nang'e.
22 Mwenu mùnihahulwa kwa indila ya kulipilikana lilove lya uhiu kwa kuvatamwa vakúkulupila avenu bila kulilambilila. Bahi vino tumbama kutamwana kwa disungu dyenu dyammalele.
23 Kwa kuva, mwenu mùvelekwejije mwanda wavili, akee muchi vana vavelekwejîje na atatavao na ayuvao vavêle na mmili auno ûhwa, henga mùvelekwejije na Atata akáhwa, yani kwa dimongo dya lilove lya Nnungu livêle na umi na likee na ntululilo.
24 Kwa kuva, Malemba Lanaswe làhaula kuva,
“Vanu vammalele vàvele muchi mahamba.
Na ukulu wavo wammalele unapukutika muchi mauwa,
kwa kuva, mahamba lànayuma na mauwa lànapukutika.
25 Henga lilove lya Nang'olo likee na ntululilo.”
Na lilove anelyo njo Malove Lambone lahubiliwîje kwenu mwenu.