SI VAVAGI APOSETOLO
Kabovitouula
Mapilana Si Vavagi Aposetolo baisa kala katumkovila mapilana Luka. Ivitulokaidasi ammakawala Baloma Tobumaboma eiviyelu ninasi matausina availa availa eivitouulasi dubumi baisa Yesu, e mapaila eilivalaisi Bulogala Bwaina “mapilana Yerusalem, e tuvaila Yudia deli Sameria pilamwaidona, e bila okala kalitutila valu watanawa goli” (1.8). Baisa goli livalela mabudona Keriso Kala Boda ivitouula mina Yudia oluwalaisi, e oluvi isaitaula imila si kabodubumi komwaidosi mina watanawa.
Tuvaila mapilana buki kala togini nanola mwada bilukwaidasi kwaiyu vavagi. Ikugwa mwada gala bitaninayuwasi paila Keriso Kala Boda, kidamwa gala ninasi mabudona bikugwai odubasi mina Roum kaina bigiyouvakavekasi baisa ovalu watanawa. E kwaiyuwela vavagi, togini magila bitakatetasi kidamwa mina Yudia si tapwaroru kala vigimkovila tatoula baisa wala tapwaroru makwaina kwaivau, baisa goli todubumi baisa Yesu.
Kaina gagabila mapilana Si Vavagi Aposetolo bitabobu katupotolu, e makatuposina bitagisi ammakawala ikamitulaisi Bulogala Bwaina paila Yesu deli ikaliaiisi mabudona ekalesia, ikugwa mapilasina viluwela Yerusalem e bila bila bikeiita valu valu komwaidona. E kala bobu baisa makawala:
1) Igau eila walakaiwa Yesu e mabudona Yesu Kala Boda si vitouula mapilana Yerusalem.
2) Oluvi ilosi Yudia deli Sameria pilamwaidona.
3) E oluvi isisiniveka mabudona ila ikeiita mapilana Roum.
Kwaitala vavagi bitadoki vavagi kwaiveka olopola mapilana Si Vavagi Aposetolo, e baisa komwaidona avaka eiuvagi Baloma Tobumaboma. Ikugwa ibusi baisa todubumi mapilana Yerusalem wa yam Penitikosi, e pilamwaidona buki tagisi ammakawala isaitaula ipupaisewa ivakadi ikatupewoli toekalesia deli kasi tokugwa.
Gagabila bitabani ammakawala matausina tokugwa ikamitulaisi Bulogala Bwaina, paila livalesi isisu mapilana. Tuvaila gagabila bitanakaigali ammakawala makwaina Bulogala Bwaina ikatupewoli todubumi si kaisisu deli mabudona ekalesia si kalubaila.
Buki kala katumimisa
Ikatubiasaisi si silasola 1.1-26
a) Yesu la karaiwaga deli la katotila 1.1-14
b) Inagaisi taitala bikaimapu Yudasa 1.15-26
Si silasola mapilana Yerusalem 2.1—8.3
Si silasola mapilasina Yudia deli Sameria 8.4—12.25
La wotetila Paulo 13.1—28.31
a) Ekalesia iwitalaisi Paulo la titavina kwaitala 13.1—14.28
b) Toekalesia isigugulasi mapilana Yerusalem 15.1-35
c) Ekalesia iwitalaisi Paulo la titavina kwaiyuwela 15.36—18.22
d) Ekalesia iwitalaisi Paulo la titavina kwaitolula 18.23—21.16
e) Paulo la sisu bwala katupipi mapilasina Yerusalem, Sisaria e Roum 21.17—28.31
1
E Tiopilo! +
Omitibogwa lagini pilatala buki pilabogwa;a e mapilana lagini komwaidona avaka Yesu iuvagi deli iuvituloki, igau ivitouli la paisewa eima itobu yam makwaina ila walakaiwa. Igau gala bila walakaiwa, Yesu ililivala ola peula Baloma Tobumaboma e isisaiki kasi karaiwaga matausina einigibogwi paila la aposetolo.b Eitokaia imovavau, e iyoumatila omitasi sivabidubadu makawala kweluwovasi yam. E gala gagabila bininayuwasi, ikatetasi mokwita goli leimovavau. Eibudobodasi deli, e ikikaiyakusi paila Karaiwogala Yaubada.c Leisigugulasi e Yesu iluki matausina, kawala, “Taga kusilavaisi mapilana Yerusalem mitaga kutulotulasi, igau Tamagu bisakaimi avaka eikatotila,d makwaina lalukibogwimi. + Paila Yoni ibapitaisi metoya wa sopi, mitaga igau kwaivila yam bukubodasi kami bapitaiso metoya baisa Baloma Tobumaboma goli.” +
Yesu ila walakaiwa
Tutala Yesu deli isigugulasi, aposetolo ikatupoiyaisi matauna, kawasi, “Ki, Guyau, kaina tuta baisa bukukwaimali kabokwaraiwaga baisa yakamaisi mina Isireli?”e
Yesu ivitakauloki matausina, kawala, “Tamagu titoulela leikaraiwaga e leinagi avai kweluva kaina avai tuta biyoulapulasi vavagi makwaisina. Gala bibodaimi yokomi bukukwatetasi avai tuta bikaloubusisi. Mitaga Baloma Tobumaboma bikubolaimi e tuta matutona bikatupewolaimi; e mapaila bukusolasi paila yeigu mapilana Yerusalem, e tuvaila Yudia deli Sameriaf pilamwaidona, e bila okala kalitutila valu watanawa goli.” + Ililivala e ikapatu. E matausina igigisaisi iligalaguva ila walakaiwa wa labuma e lowalowa itabodi matauna. +
10 Isisilavi matausina ikounakailasi labuma, e ka, taiyu eisikamsi karekwa yapupwakau nani iyoumatilasi otalisi. 11 Ikaibigasi, kawasi, “Tauwau! Yokomi mina Galili! Avaka uula kutotusi kukounakailasi labuma? Bogwa lokugisaisi ammakawala matauna Yesu leisilavaimi leila walakaiwa wa labuma. E makawala goli matauna bikaimilavau bima.”
Inagaisi taitala bikaimapu Yudasa
12 E oluvi aposetolo isilavaisi Koya Umilela Olibeg ikaimilavausi Yerusalem, baisa kala malola bila ovalu katupotala katupwaila keda (1 km). 13 E matausina bogwa eiviloubusisi Yerusalem e imwenasi wa bwala matabudona mesisikaisi, Pita, Yoni, Yemesa deli Anideru, Pilipi deli Tomasi, Batolomiu deli Madiu, Alipio latula Yemesa, Saimoni idokaisi Toyubayoba, deli Yemesa latula Yudasa. + 14 E komwaidosi matausina isigugulasi gulitinidesi paila bininigadasi; deli vivila isilomlasi osi sigugula, e minana Meri Yesu inala, toyo Yesu budala.
15 E igau kwaivila yam leiwokuva isigugulasi todubumi kasi bawa kaina lakatutala tailuwoyu. E Pita itomalaula mwada bilivala. 16 E ikawota, kawala, “Segwaia! Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu ammakawala Baloma Tobumaboma eivitububoti baisa owodola Debida paila Yudasa, matauna ivakadih matausina paila biyosisi Yesu. E ibodi ginigini makwaina gala bisala. 17 E Yudasa matauna taitala sodasi oda bodasi, paila matauna Yesu leinagi isim la koni paila da wotetilasi.”
18 (Mapaila Yudasa bogwa leikau mani mapula la sula e ilau igimloki kubilatala kwabila. E makubilana ikapusi ikatubolu lopola e iduuyela sileula komwaidona e ikaliga matauna. + 19 Komwaidosi mina Yerusalem leilagaisi baisa, mapaila obonasii idokaisi makubilana Akelidama, baisa kala katumiki “Kubilela Buyavi”.)
20 “Paila mapilana Sam kala ginigini isisu,
‘Ibodi la bwala bikwaiwokuva;
gala ibodi availa bisiki.’
Deli tuvaila kala ginigini isisu,
‘Ibodi availa bikaimapu la koni.’ +
21-22 “Mapaila ibodi taitala bitokailaimasi e bakasolasi deli paila Guyau Yesu la movavau. Paila Yesu leititavina oluwalaidasi, igau ivitouula tutala Yoni ikamituli paila bapitaiso, leima meitobu tutala Yesu isilavaidasi ila walakaiwa. Ibodi bitanagaisi taitala metoya baisa availa availa deli lakabokulaisi tuta komwaidona.” +
23 Mapaila idouwaisi taiyu tauwau; taitala Yosepa idokaisi Basaba e igitolula Yusito; e taiyuwela Mataiasi. 24 E inigadasi kawasi, “Guyau, ka! Tomota komwaidosi ninasi kunikoli. Mapaila kuvitulokaimasi avai tau lokunagi, 25 kidamwa bikaimapu Yudasa biyosi la koni bimila aposetolo. Baisa wotetila makwaina Yudasa leisilavi leimgwa ambaisa ibodi bilokaia.” 26 Oluvi ikowobobutasi mwada binagaisi avai yegila. Inagaisi Mataiasi e mapaila isailisi matauna deli matausina aposetolo tailuwotala taitala.
+ 1:1 1.1 Lk 1.1-4 a 1:1 Mapilana Bulogala Bwaina makawala Luka kala Ginigini. b 1:2 Matausina isim kasi karaiwaga bililivalasi deli biuvagaisi metoya ola karaiwaga matauna kasi towitala. c 1:3 Yaubada la guyau odabala valu watanawa deli odubasi mina watanawa. d 1:4 Baisa Baloma Tobumaboma (kugisi VA 2.33). + 1:4 1.4 Lk 24.49 + 1:5 1.5 Md 3.11; Mk 1.8; Lk 3.16; Yn 1.33 e 1:6 Ki, Guyau…mina Isireli: Gagabila bitagini, “Ki, Guyau, kaina tuta baisa bukuguyoi yakamaisi mina Isireli?” f 1:8 Mapilasina katupoyu kala bobu mapilana Palesitaini. + 1:8 1.8 Md 28.19; Mk 16.15; Lk 24.47-48 + 1:9 1.9 Mk 16.19; Lk 24.50-51 g 1:12 Mapilana katitaikina Yerusalem opilibomatu. + 1:13 1.13 Md 10.2-4; Mk 3.16-19; Lk 6.14-16 h 1:16 Kugisi Lk 22.47. + 1:18 1.18-19 Md 27.3-8 i 1:19 Baisa biga Aram. + 1:20 1.20 Sam 69.25; 109.8 + 1:21-22 1.21-22 Md 3.16; Mk 1.9; 16.19; Lk 3.21; 24.51