7
Sitibeni la bigatona
E Tolula Toveka ikatupoi Sitibeni, kawala, “Ki, bogwa mokwitala makawala baisa?”
E Sitibeni ikawota, kawala, “Budagwa deli tumagwa, kulagaisi ulo biga. Yaubada saina Towalakaiwa sainela iyoumatila baisa omatala tubudaisi Eberaam tutala mesisiki Mesopotemia, igau gala bigala bila Erana. + Iluki matauna, kawala, ‘Kusilavi veyamwa deli m valu e kula tuwoli valu igau bavitulokaim.’ Mapaila isilavi la valu viloutoula, e ikoluluvi ila imila valu Erana. Oluvi Eberaam tamala ikaliga baisa. E Yaubada iwonani matauna bisilavi mapilana Erana e bigala bima ambaisa yokomi mokusisikaisi tuta baisa. + Tuta matutona Yaubada gala isaiki Eberaam kubilatala paila la viloutoula, gala iboda katupotala baleku goli; mitaga Yaubada ikatotila baisa matauna igau tuta oluvi biyosi la kwabila, kidamwa biyosivigasi la vavagi e oluvi tubula kasi bigukeya. Baisa katotila makwaina Yaubada eivagi tutala Eberaam gala isim litula. + Baisa avaka Yaubada leiluki matauna, kawala, ‘Yoku tubumwa igau bitogilagalasi baisa valu tuwoli, matausina igau ambaisa biulasi deli bibodaisi si kaisisu saina gaga paila kwelakatuvasi taitu. + E mitaga si tokwaraiwaga matausina igau bayakali, oluvi bisilavaisi valu mapilana e bitemmalaigusi baisa mapilana valu.’ + E oluvi Yaubada isaiki Eberaam kabutuvatusi Bobur baisa makawala kabutubogwa kasi kaivatusi. E mapaila Eberaam iuni Aisake, e kwailima kwaitolula yam ibobu matauna; Aisake ibobu latula Yekobe, oluvi Yekobe ibobu matausina litula tailuwotala taiyu tadokaisi Tobubogwa, baisa yakidasi mina Isireli daledasi kala vitouula. +
“E matausina Tobubogwa ipogaisi Yosepa igimolaisi matauna, kidamwa tomota bivigakaisi ula bilauwaisi mapilana Itipita. Mitaga Yaubada isisu deli matauna, + 10 e ikoli komwaidona makwaisina pakula. E tutala Yosepa itotu omatala mina Itipita si guyau, Yaubada isaiki Yosepa mwamwasila migila deli kabitam. E guyau matauna ivigaki Yosepa kasi tokwaraiwaga viloumwaidona valu deli komwaidosi guyau la ula. + 11 Oluvi molusaula itokaia viloumwaidona Itipita deli Kenani, baisa uula saina kasi mmayuyu ilumkolaisi. Tubudoiasi gala gagabila bibanaisi sitana kaula. + 12 Mapaila tutala Yekobe ilagi mwada kaula eisisu mapilana Itipita, iwitali tubudoiasi liloutala eilosi baisa. 13 E igau lilouyuwela leimaisi e Yosepa iyoumatila titoulela baisa tuwʹala paila bivitusaisi matauna, deli ikavitusi veyala baisa mina Itipita si guyau. + 14 E mapaila Yosepa ikilavi kaikivi baisa tamala Yekobe, kidamwa bilukwaisi matauna deli dalela komwaidona bikoluluvisi bigalasi bimaisi mapilana Itipita; baisa makawala kasi bawa komwaidosi iboda tailuwolima tailuwoyu tailima tomota. + 15 Oluvi Yekobe deli dalela ikoluluvisi ibusisi Itipita. E igau oluvi komwaidosi matausina ikaligasi baisa. + 16 E uwosi ilauwaisi Sekem, baisa ibakwaisi wa laka makwaina Eberaam eimapu baisa dalela Emori wa mani. +
17 “E tuta bogwa leima katitaikina tuta matutona Yaubada bivagi avaka eikatotila baisa Eberaam. E kasi bawa da tomotasi mapilana Itipita bogwa eidalasi saina budoveka. + 18 Okala vigimkovila tuwoli guyau ivitouula bikaraiwaga Itipita, matauna gala iluluwai Yosepa avaka eiuvagi. 19 Matauna ikoluwoli deli iyomiyuyu baisa tubudoiasi iiyabi matausina biligaiwaisi litusia pwapwawa metoyasi osi bwala mwada magudisina bikaligasi. + 20 E tuta makwaina Mosese eikaloubusi, saina gudiminabwaita magudina. E isisiaisi matauna osi bwala paila natolu tubukona. + 21 E tutala iligaiwaisi matauna metoya osi bwala e minana guyau latula vivila ikau Mosese ilau ivigaki makawala latula tatoula. + 22 Ivitulokaisi matauna komwaidona si kabitam mina Itipita e matauna saina ipeula metoya ola biga deli ola youdila.
23 “E tutala Mosese kala taitu ibodi kweluwovasi, matauna magila bivakawoli sala mina Isireli. + 24 E matauna igigisi taitala matausina guma Itipita bogwa biyogagi sola guma Isireli; mapaila Mosese ila ipilasi ikau lugwala ikatumati guma Itipita. 25 Mosese idoki la tomota bogwa bikatetasi kidamwa Yaubada bogwa einagi paila bikoli matausina; mitaga matausina gala ikikatetasi. 26 E iga eiyam eigisi taiyu mina Isireli iiyowaisi, e matauna ivigikoni mwada bibuyoyu matausina, kawala, ‘Tauwau, kulegasi, yokomi som kalom, avaka paila kuyogagaimi kamitaiyu?’ 27 Mitaga matauna eiwaiya sola ileitupi Mosese ikatupoi, kawala, ‘Mwa! Availa eivigakaim bukuguyau deli bukutokwaraiwaga baisa yakamaisi? 28 Kaina magim mwada bukukwatumataigu, makawala lova lokukwatumati matauna guma Itipita, ke?’ 29 E tutala Mosese ilagi baisa e nani isilavi Itipita e igala ila mapilana Midiani. E baisa ovalu makwaina ivai e ibani litula taiyu. +
30 “E bogwa leiwokuva kweluwovasi taitu, e anelosi iyoumatila baisa Mosese olawodila wa kai ilululu kova, katitaikina Koya Sinai. + 31 Mosese bogwa itutu wowola avaka leigisi e ilokaia katitaikina mwada bigisimlili. Mitaga ilagi kaigala Guyau, 32 kawala, ‘Yeigu tubumwa si Yaubada, Eberaam la Yaubada, Aisake la Yaubada e Yekobe la Yaubada.’ E Mosese itatatuva deli kala kokola gala sitana ituvaluwa bigisi. 33 E Guyau iluki matauna, kawala, ‘Baisa lokutitoki mwaininiga goli. Taga kupeili. Kuvilili katubukolela kaikem. 34 Bogwa lagisimlili kasi mmayuyu uli tomota mapilana Itipita. Bogwa lalagi si kayagigila, e bogwa labusi lama kidamwa bakoli matausina. E mapaila bawitalaim bukula mapilana Itipita.’
35 “Baisa matauwena Mosese mina Isireli bogwa eikoulovaisi. Paila ikatupoiyaisi matauna, kawasi, ‘Ki, availa ivigakaim bukuguyau deli bukutokwaraiwaga baisa yakamaisi?’ Mitaga Yaubada titoulela leiwitali matauwena biguyau deli bitokwala. E matauna anelosi eiyoulapula baisa Mosese metoya makaina kai ilululu, matauwena eipilasi Mosese. + 36 E mapaila ikugwai matausina la tomota tutala eisilavaisi Itipita. Deli iuvagi vavagi siligaga deli kaboyowalula mapilana Itipita deli oBolita Pilabweyani deli oviloupakala, paila kweluwovasi taitu. + 37 E baisa matauwena Mosese iluki mina Isireli, kawala, ‘Yaubada igau biwitali taitala tovitoubobuta biwokaiami, taitala guma Yudia goli, makawala eiwitalaigu.’s+ 38 E matauna Mosese goli deli mina Isireli isigugulasi oviloupakala. Matauna isisu baisa deli tubudoiasi, e Mosese kasitaiyu anelosi ililivalasi makwaina Koya Sinai; matauna bogwa eikau Yaubada la biga kwaimomova igau bipati baisa yakidasi. +
39 “E mitaga tubudoiasi gala magisi bikabikuwolaisi matauna. Ikoulovaisi, magisi goli mwada bikaimilavausi mapilana Itipita. 40 Mapaila matausina ilukwaisi Eroni kawasi ‘Mwa! Kububuli mimilisi tokolu paila da yaubadasi, paila bivakadaidasi. Paila gala tanikolaisi avaka eikaloubusi baisa matauna Mosese leimaiyaidasi metoya mapilana Itipita.’ + 41 E oluvi matausina ivagaisi tokolu ibubulaisi natala bulumakau namaigwadi imaiyaisi igabwaisi lula omatala minana, deli ivagaisi pakala deli si mwasawa paila avaka eibubulokaisi oyumasi. + 42 Mitaga Yaubada itotubuloki matausina, deli ikasali matausina bitaimamilasi baisa labuma utuyamla,t baisa makawala kala ginigini isisu osi buki tovitoubobuta:u+
‘Yokomi mina Isireli! Ki, mauna namitamata
lokululasi kweluwovasi taitu, ammakawala?
Ki, paila agu yakaula, ke? Gala goli!
43 Ka, lokukeulasi la buliyoyova yaubada Moleki,v
e tokolu yagala Ripani,w minana utuyam okuvigakaisi mi yaubada, kukeulasi goli.
Minasina tokolu bogwa lokububulaisi mwada bukutemmalaisi.
Mapaila igau bawitalaimi bukulosi mapilana Babiloni.
Bukuulilavaisi, e bukusaitaulasi bukulosi mapilana ewaiwa.’
44 “Kwaitala buliyoyova eitotu baisa tubudoiasi oviloupakala, e makwaina bwala ikibuboti Yaubada la kaisisu. Baisa bogwa leivagaisi makawala Yaubada leiluki Mosese bivagaisi, kidamwa bikaliaisi makawala bogwa leigisi kaikobula. + 45 Oluvi tubudoiasi isakaisi litusia makwaina bwala; ibubulokaisi Yosuwa, e Yaubada ibutugigai tomotala mapilana valu omitasi mina Isireli. E mapaila ikokeulasi makwaina bwala e isuvisi iyoulisi mapilana si valu. E buliyoyova makwaina itogaga baisa igau ola tuta Debida. + 46 E matauna Debida iyomwasali Yaubada, e inigadi mwada bitagwala bikaliai bwala paila matauna la Yaubada Yekobe. + 47 Mitaga Solomoni goli leikaliai bwala makwaina. +
48 “E mitaga Yaubada saina Towalakaiwa sainela gala ibodi bisiki bwala makwaisina tomota leikaliaiisi; makawala tovitoubobuta leikaibiga, kawala,
49 ‘Guyau eikaibiga. Labuma baisa ulo takaikaia,
e watanawa baisa ulo kabototu.
Mitaga avai bwala ibodi bukukwaliaiisi ulo bwalatoula?
Ki, ambaisaga ibodi basisiki? +
50 Paila yeigu titoulegu abubuli komwaidona vavagi makwaisina, kadai?’
51 “Mina dubakasala yokomi! Mokwita wala eitaboda ninami, eituli taigami baisa Yaubada ola biga. Yokomi makawala tubumia lokupataisi, deli tuta komwaidona kusisilibodaisi Baloma Tobumaboma. + 52 Ki, baisa gala tubumia iyogagaisi taivilesi tovitoubobuta? Wa! Matausina goli ikatumataisi komwaidosi Yaubada kala tosola, matausinaga omitibogwa ikamitulaisi igau bima taitala Yaubada la towotetila toduwosisia.x E baisa tuta yokomi lokukwasalaisi deli lokukwatumataisi matauna. 53 E yokomi bogwa lokubodaisi makwaina Yaubada la karaiwaga, baisa anelosi leisakaimi,y taga yokomi gala kukwabikuwolaisi makwaina!”
Ikabidikunaisi Sitibeni
54 E makawala Togugula kala boda bogwa leilagaisi Sitibeni, saina igidumleiyasi, ikaitawaisi kudusi deli si kadilakia toyo si gibuluwa baisa matauna. 55 Mitaga Baloma Tobumaboma ivakasau Sitibeni, e ikounakaila labuma, bogwa leigisi Yaubada kala kalugologusa, deli Yesu itotuz baisa Yaubada ola kakata.a 56 E ikawota, kawala, “Ka! Kugisaisi, agigisi labuma eikapogega e Latula Tomotab eitotu baisa Yaubada ola kakata.”
57 E matausina isakaisi tuwa, ikibodaisi taigasi. Oluvi komwaidosi isakaulasi gulitinidesi ilokaiasi matauna. 58 E iyosisi ilavaisi matauna ila oyosewala valu e ikabidikunaisi matauna. E matausina tokabidakuna isailisi kasi kwama iiyamata matauwena totubovau yagala Saulo.c 59 E matausina ipwaipuyasi kabidakuna baisa Sitibeni, e matauna idou baisa Guyau, kawala, “E Guyau Yesu, kukwau ulo baloma!” 60 E matauna ikululu idou kaigala kaigaveka, kawala, “Guyau! Taga kululuwai makwaina mitugaga mwada kasi pakula matausina!” Ilivala makawala e ikaliga.
+ 7:2 7.2-3 Vit 12.1 + 7:4 7.4 Vit 11.31; 12.4 + 7:5 7.5 Vit 12.7; 13.15; 15.18; 17.8 + 7:6 7.6-7 Vit 15.13-14 + 7:7 7.7 Sun 3.12 r 7:8 Kugisi makasana Biga Kala Katumiki. + 7:8 7.8 Vit 17.10-14; 21.2-4; 25.26; 29.31—35.18 + 7:9 7.9 Vit 37.11,28; 39.2,21 + 7:10 7.10 Vit 41.39-41 + 7:11 7.11 Vit 42.1-2 + 7:13 7.13 Vit 45.1,16 + 7:14 7.14 Vit 45.9-10,17-18; 46.27 + 7:15 7.15 Vit 46.1-7; 49.33 + 7:16 7.16 Vit 23.3-16; 33.19; 50.7-13; Yos 24.32 + 7:17 7.17-18 Sun 1.7-8 + 7:19 7.19 Sun 1.10-11,22 + 7:20 7.20 Sun 2.2 + 7:21 7.21 Sun 2.3-10 + 7:23 7.23-29 Sun 2.11-15 + 7:29 7.29 Sun 18.3-4 + 7:30 7.30-34 Sun 3.1-10 + 7:35 7.35 Sun 2.14 + 7:36 7.36 Sun 7.3; 14.21; Baw 14.33 s 7:37 makawala eiwitalaigu. Gagabila bitagini, “makawala yeigu goli”. + 7:37 7.37 Kak 8.15,18 + 7:38 7.38 Sun 19.1—20.17; Kak 5.1-33 + 7:40 7.40 Sun 32.1 + 7:41 7.41 Sun 32.2-6 t 7:42 Idokaisi bilubaloma ikaraiwogaisi utuyam. u 7:42 Baisa katupotala si Buki Pilabumaboma mina Yudia, ambaisa matausina tovitoubobuta tailuwotala taiyu si ginigini pilakukukupi isisuaisi (mapilasina Osia bila Malakai). + 7:42 7.42-43 Emo 5.25-27 v 7:43 Minana mina Emoni si yaubada, mabudona si valu mapilana wa Waya Yoridani mapilana ewaiwa opilibomatu. w 7:43 Omitibogwa budotala tomota itapwarorusi baisa minana Ripani isim la karaiwaga odabala utuyam natana. + 7:44 7.44 Sun 25.9,40 + 7:45 7.45 Yos 3.14-17 + 7:46 7.46 2 Sml 7.1-16; 1 Lil 17.1-14 + 7:47 7.47 1 Gwe 6.1-38; 2 Lil 3.1-17 + 7:49 7.49-50 Ais 66.1-2 + 7:51 7.51 Ais 63.10 x 7:52 Matauwena Yesu. y 7:53 Kwaitala mina Yudia si kukonebu ilivala kidamwa anelosi eisakaisi mina Yudia kasi Karaiwaga; kugisi Gl 3.19; Ib 2.2; Kak 33.2. z 7:55 Yesu eisili ola kakata Yaubada, mitaga Sitibeni eigisi itotu, e uula kaina mwada bikamiabi Sitibeni. a 7:55 Kugisi VA 2.33 kala katumiki. b 7:56 Mapilana Kabutuvau biga mabigana ililivala paila wala Yesu, e maigana igaveka goli. c 7:58 Maigana yagala aposetolo Paulo obonasi mina Iberu; kugisi VA 13.9.