Bulogala Bwaina Makawala
YONI
La Ginigini
Kabovitouula
Mapilana Bulogala Bwaina Makawala Yoni La Ginigini, ivitulokaidasi Yesu matauna Yaubada la Biga Tosigaga, matauna “imili tomota e imili valu deli yakidasi”. Matauna togini bogwa igini mapilana kidamwa tokwalawa bidubumaisi kidamwa Yesu matauna Mesaia, Yaubada Latula, e metoya osi dubumi bibanaisi momova. (Kugisi Yn 20.31.)
Ikugwa mapilana buki kala ginigini paila Yaubada la Biga baisa matauna Yesu. Oluvi tabanaisi livalela makwaisina vavagi siligaga ikibubotaisi kidamwa Yesu matauna Tokwatumova matauwena Yaubada eikatotila bima, deli Yaubada Latula. Oluvi togini ikatumiki makwaisina vavagi siligaga kidamwa bitakateta uulesi. E makatupona tabani siligaga kidamwa bitakateta uulesi. E makatupona tabani ammakawala mimilisi idubumaisi e ibokulaisi Yesu deli mimilisi ipakaisi e gala bidubumaisi. Uula 13 bila 17 bitakalawa ammakawala Yesu deli la toligalega eikalubailasi yam makwaina taitala ikasali Yesu, deli ammakawala Yesu ipilasi e ikatupewoli matausina. Okala vigimkovila mapilana bitakalawasi ammakawala iyosisi e iyakalaisi Yesu, oluvi la kaliga, la movavau e ammakawala iyoumatila baisa la toligalega.
Mapilana uula 8.1-11 bitagisi okala vitouula deli okala vigimkovila sita ginigini isisu, kidamwa bitakateta makatupona ituwoli. Uula mimilisi buki pilabubogwa iligaiwaisi makatupona e mimilisi tuvaila isailisi kabala ambaisa ituwoli.
Mapilana Yoni nanamsa kwaitala ikalisau, baisa ammakawala Yaubada isemakavi momova kwekanigaga metoya baisa Keriso. Paila Yaubada bisaiki makwaina mitakwai baisa komwaidosi availa availa ikauwaisi Yesu paila si keda, si biga kwekamokwita deli si momova. Tuvaila kwaitala vavagi bitagisi mapilana ammakawala ikau mimilisi vavagi uvagila valu watanawa, makawala sopi, kaula, lumalama, toyamata sipi deli la sipi, e bagula deli uwala, mwada vavagi makwaisina bivitusaisi uvagila labuma.
Buki kala katumimisa
Kabovitouula 1.1-18
Yoni Tobapitaisi deli matausina toligalega
availa Yesu idoubogwi 1.19-51
Yesu iwotetila omitasi tomota 2.1—12.50
Yesu la tuta kala vigimkovila mapilana Yerusalem 13.1—19.42
Yesu imovavau e iyoumatila baisa mimilisi 20.1-31
Kabovigimkovila — iyoumatila tuvaila mapilana Galili 21.1-25
1
Biga imili tomota
Watanawa kala vitouula, Bigaa eisibogwa; e Biga isibogwa sola Yaubada, e Biga baisa Yaubada. Biga isisu watanawa kala vitouula sola Yaubada. Yaubada ibubuli vavagi komwaidona metoya baisa Biga, e kidamwa Biga matauna gala bisisu gala kwaitala vavagi bikaloubusi. Momova isisu olumoulela matauna Biga,b e momova makwaina ivisigili baisa tomota. E lumalama ititapi odudubila,c e dudubila gala leikimati.
Yaubada iwitali la touwata, matauna yagala Yoni. + Tokamatula matauna, ima bikamituli paila lumalama, kidamwa tomota komwaidosi bilagaisi e bidubumaisi. Matauna gala lumalama makwaina, mitaga ima kidamwa bikamituli paila lumalama. Baisaga lumalama mokwita imaima ovalu watanawa, e ititapi tomota komwaidosi.
10 Biga matauna isisu ovalu watanawa, e metoya baisa matauna Yaubada eibubuli valu watanawa, mitaga valu watanawa gala inikolaisi matauna. 11 Ima ola valu tatoula, mitaga salad gala ikamiabaisi matauna. 12 Mitaga mimilisi ikamiabaisi, e idubumaisi matauna; mapaila itagwala bikeulasi si koni matausina bimila litula Yaubada. 13 Matausina bimila litula Yaubada gala makawala mina watanawa si kidakeda. Gala availa la unai kidamwa bidoki matausina Yaubada litula. Mitaga Yaubada matauna Tumasi wala.
14 Biga imili tomota, e isikailidasi. E bogwa tagisaisi kala katububula,e saina vakaigaga mitakwai deli kamokwita. Katububula makwaina baisa avaka ibodi Yaubada bisaiki Latula gudikesa.
15 Yoni ikamituli paila matauna; idou, e ikaibiga, kawala, “Bogwa goli lalivilibogwi paila matauna, ‘Matauna iyeikulaigu mitaga bogwa bikalisauwaigu.’ Paila igau gala akaloubusi matauna eisibogwa.”
16 Matauna uulotoula mitakwai e bogwa eimitukwaiyaidasi komwaidodasi. Isakaidasi mitakwai saina bidugaga.f 17 Paila Yaubada isaiki Karaiwaga metoya baisa Mosese; mitaga isaiki mitakwai deli kamokwita metoya baisa Yesu Keriso. 18 Gala kwaitala tuta availa igisi Yaubada, gala wala; Yaubada Latula gudikesa wala, matauna isividuli Yaubada, matauwena Latula goli eikayai Yaubada.
Yoni Tobapitaisi la kamatula
(Md 3.1-12; Mk 1.1-8; Lk 3.1-18 )
19 E baisa Yoni la kamituli. Tutala mina Yudia tolesi Yerusalem iwitalaisi tolula toyo Libaig bilosi bikatupoiyaisi matauna kawasi, “Availa yoku?”
20 E ikamatula goli, gala ikapatu wodola mitaga ikikamituli mimilakatila, kawala, “Yeigu gala matauna Mesaia.”h
21 E ikatupoivauwaisi matauna, kawasi, “Ammakawamgwa ke? Ki, yoku Ilaitia?”i+
E iyakala, kawala, “Yeigu gala.”
Kawasi, “Ki, yokugwa tovitoubobuta matauna?”j
E ivitakaula, kawala, “Gala.”
22 Mapaila ilukwaisi matauna, kawasi, “Mitaga availaga yoku? Paila magimasi bakakamitulaisi baisa matausina leiwitalaimasi. Avaka bukudokaim titoulem?”
23 Yoni ivitakauloki matausina metoya ola biga Aisea tovitoubobuta, kawala, “Baisa goli yeigu, +
‘Kaigala taitala idoudou oviloupakala,
Kukiduwosisiaisi la keda Guyau.’ ”
24 E Parisik leiwitalaisi matausina. 25 E ikatupoiyaisi matauna ikaibigasi, kawasi, “Ammakawam? Kidamwa yoku gala Mesaia, kaina Ilaitia, kaina tovitoubobuta matauna, ki avaka paila kubapitaisi?”
26 Yoni ivitakauloki matausina, kawala, “Yeigu abapitaisi metoya wa sopi. Taitala itotu oluwalaimi, matauna gala kunikolaisi. 27 Matauna goli iyeikulaigu, mitaga katubukolela kaikela kala sipu gala ikwanaigu bataneku.”l
28 Vavagi makwaina ikaloubusi mapilana Bedanim Waya Yoridani ewaiwa, ambaisa Yoni ibapitaisi.
Ka, Yaubada la Lam
29 Eiyam Yoni igisi Yesu imakaia matauna, e ikaibiga, kawala, “Ka, Yaubada la Lam, matauna valu watanawa la mitugaga ikokeula. 30 Paila matauna goli baisa lalivilibogwi, kawagu, ‘Matauna iyeikulaigu mitaga bogwa bikalisauwaigu’, paila igau gala akaloubusi, matauna eisibogwa. 31 E yeigu goli gala anikoli matauna, mitaga lama abapitaisi metoya wa sopi paila uula Yaubada biyomitali matauna baisa mina Isireli.”
32 E Yoni eisola, kawala, “Bogwa lagisi Baloma italakapusi makawala bubuna metoya wa labuma, itoula baisa matauna. 33 Yeigu goli gala banikoli matauna; mitaga Yaubada, matauna iwitalaigu babapitaisi metoya wa sopi, matauwena goli ilukwaigu, kawala, ‘Kidamwa bukugisi Baloma Tobumaboma bibubusi bisikaili availa, baisa goli matauna bibapitaisi metoya baisa Baloma Tobumaboma.’ 34 E bogwa lagisi e akakamituli matauna goli Yaubada Latula.”n
Yesu la toligalega tomatala
35 Tuvaila eiyam, Yoni deli taiyu la toligalega itotusi. 36 Imitakavati Yesu ililoula, ikaibiga, kawala, “Ka, Yaubada la Lam.”
37 E matausina la toligalega taiyu ilagaisi eilivala, e ibokulaisi Yesu. 38 E Yesu itovila, igisi matausina ibokulaisi, ikatupoi, kawala, “Avaka kuninevaisi?”
E ilukwaisi matauna, kawasi, “Toboma” (e bitakivilaisi Tovituloki), “am mokusisiki?”
39 Iluki matausina, kawala, “Kumaisi kugisaisi.” Ilokaiasi igisaisi am mesisiki, e isikailisi deli matauna yam makwaiwena, paila bogwa itobala kalasia.
40 Matausina kasitaiyu ilagaisi Yoni la biga, ibokulaisi Yesu, e taitala yagala Anideru, tuwala Saimoni Pita. 41 E nanakwa Anideru ibani tuwala Saimoni, iluki matauna, kawala, “Bogwa kabani Mesaia.” Baisa kala katumiki Keriso. 42 Anideru ivakouli tuwala imiaki Yesu; Yesu imitakavati matauna, ikaibiga, kawala, “E, yoku Saimoni, latula Yoni; badoki yagam Sipasa.”o Maigana tuvaila Pita, e kala katumiki Dakuna.
Yesu idou Pilipi deli Nataniela
43 Tuvaila eiyam Yesu magila bilokaia Galili. E ibani Pilipi, iluki matauna, kawala, “Kubokulaigu.” 44 E Pilipi guma Betisaida,p si valu Anideru toyo Pita. 45 Pilipi ibani Nataniela, e iluki matauna, kawala, “Bogwa kabanaisi matauna paila availa Mosese leigini wa buki Karaiwaga, toyo tovitoubobuta.q Matauna Yesu guma Nasaredi, Yosepa latula.”
46 E Nataniela ikaibiga, kawala, “Ki, ammakawala, igagabila bitabani avai vavagi bwaina mapilana Nasaredi?”r
Pilipi ikaibiga, kawala, “Kuma kugisi.”
47 Yesu igisi Nataniela eimaiki, ilivala paila matauna, kawala, “Ka, mokwita — matauna guma Isireli, e gala goli tosasopa matauna.”s
48 Nataniela iluki matauna, kawala, “Ammakawala kunikolaigu?”
Yesu ivitakauloki matauna, kawala, “Agisibogwim tutala lokusisu okaikonigulela seuseu igau gala bidouwaim Pilipi.”
49 Nataniela ivitakauloki matauna. “Toboma, yoku Yaubada Latula! Yoku ma Giyouvekasi yakamaisi mina Isireli.”
50 Yesu ivitakauloki matauna, kawala, “Ki, kudubumi paila uula lalukwaim bogwa lagisaim okaikonigulela seuseu? Igau bukugisi mimilisi vavagi bikalisuwolisi makwaina.” 51 E iluki matausina, kawala, “Baisa bukululuwaisi, igau bukugisaisi labuma bitavisi, e la anelosi Yaubada bimweimwenasi e bibubusisi baisa yeigu Latula Tomota.”t+
a 1:1 Avaka mina watanawa bilumkolaisi metoya baisa Yaubada Tobububula deli Tokatumova la peula deli la kabitam. (Kugisi Sam 33.6,9; 107.19-20; Big 8.22-31.) Baisa eimili tomota, matauwena Yesu Keriso; kugisi mailela 14. b 1:4 Momova isisu olumoulela matauna Biga.Gagabila bitagini, “Momova uulela matauna Biga”, kainaga, “Avaka avaka ibubuli isim la momova deli matauna Biga.” c 1:5 Dudubila ikibuboti Diabolo la peula. + 1:6 1.6 Md 3.1; Mk 1.4; Lk 3.1-2 d 1:11 La valu baisa viluwela Isireli, deli sala mina Isireli. e 1:14 Baisa eilumkolaisi Yaubada migila deli la peula (kugisi Sun 24.16). f 1:16 mitakwai saina bidugaga. Gagabila bitagini “kwaitala mitakwai kwaivau kaimapula mitakwai kwaibogwa.” g 1:19 Paila mabudona Libai kugisi makasana Biga Kala Katumiki, deli Baw 3.1-13. h 1:20 Baisa mina Iberu si biga paila Keriso; kugisi makasana Biga Kala Katumiki. i 1:21 Matauna tovitoubobuta mina Isireli idokaisi matauna bikaimilavau e bikatubiasi la keda Mesaia. + 1:21 1.21 Kak 18.15,18; Mal 4.5 j 1:21 Mina Yudia idokaisi taitala tovitoubobuta biyoulapula e bikamituli Mesaia makateki bikaloubusi. Idokaisi matauna makawala Mosese, mitaga bikalisau la peula. + 1:23 1.23 Ais 40.3 k 1:24 Kugisi makasana Biga Kala Katumiki. l 1:27 Wotetila makwaina bibodi taitala la ula saina towatanawa bivagi, mitaga Yoni eidoki gala ibodi matauna titoulela bivagi, paila uula Mesaia saina tovakaigaga goli. m 1:28 Kwaiyu valu isisu igasi igitinidesi wala. Pilatala Bedani katitaikina Yerusalem, mitaga Yoni ikakamatula mapilana Bedani katitaikina Waya Yoridani mapilana ewaiwa opilibomatu. n 1:34 Yaubada Latula. Mimilisi buki pilabubogwa iginisi “matauwena Yaubada einagi.” o 1:42 Sipasa. Mabigana “dakuna” obonasi mina Aram “Sipasa”, e obonasi mina Girisi “Pita”. p 1:44 Mapilana olumata Milaveta Galili opiliyavata. q 1:45 Baisa katupoyu katupwaila si Buki Pilabumaboma mina Iberu. Mitaga mimilisi tuta bilivalasi mabigasina mwada bikibubotaisi pilamwaidona Buki Pilabumaboma. r 1:46 Mapilana isisu milaveta Galili opilibolimilayouya kala kaduwonaku makawala Kaibola bitala Obulaku (26 km). s 1:47 Omitibogwa Yaubada ikavitagi Yekobe idoki Isireli, paila uula maigana Yekobe kala kivila “Tosasopa” (kugisi Vit 27.36), deli Isireli kala kivila “Iyominimani sola Yaubada” kaina “Yaubada la giyousola” (kugisi Vit 32.28). Mauula Yesu eilivala paila Nataniela kidamwa la bubunela makawala Isireli, gala makawala tosasopa Yekobe. t 1:51 Kugisi makasana Biga Kala Katumiki. Mapilana Kabutuvau maigana Yesu kalamwaleta wala yagala. + 1:51 1.51 Vit 28.12