7
Estebañja sáñkaldakuegaba zhikzukuashi kakbene*
Guñgueni Jatek múldigaba agaskaitshixa akldé akzejañki Estebañ ekí aklduká:
—¿Namak shi ma shalda ekí agatsaldi mizhakuák?
Guake ekí kakiyó:
—Gajakue, jatekue, muldetua naldukaté minoxaldí. Saldiñga netshi Jate, e za atemajañ akaldak akzeja nauwibama Abaldahám akizhañká guanane. Atshagaki, nauwibama kuíbuldu Aldán neyagáñga Mesopotamia baxe izhogueñga amak akizhañkaji na ekí akbeyá: “Mijí kagi, mikajakue maja xaldeki nas miksaneshiñga kagi matuñshaldikueñka maldeyaldí.”
”Ekí akbeñguamak ají kagi Mesopotamiaga, Kaldeyakuetshi kagixa zhinik neñgueni Aldánka neyatshak, exa anuñka izhogueñga na ajate ishuizhá. Guñgueni Jateja aksaneshiñga na, kaiga kagi katshekuéñ izhoxal uldakldane. Jateja amak jai uldagatshak jiaga, atshagaki nauwibamak kagi ité no guashi nuxaki agegazháne. Naldatshak aldéñga ekí axatshaldixa akbene: “Aldiweki ma jejié kagi mijí tukuaxá miñgenaldikue na, mimijí za naldalga noxaldixa nakldá.” Atshagaki nauwibama ni sukua ezua nuxaki axaldegagáldega naldé jiaga ekí axatshaldixa akbeyá. Guñgueniki Jateja ekí jiaga akbenane: “Mijí tukuakueki kauwijí kagi naldagálde axautshitshixa ashekualdaldixa. Exaki 400 kagi ashekualdi na, eñka zaldakuejañga kauwijí jiba za katshishi, nashi kakuí, guiyaba katuñshaldixa niyó. Naldatshak ekí nashi kakuatonekue nas zʉnake guiyaba katuñshaldikue nakldá. Gualdinik mitukuakueki ai kagixa zhinik agazaxaitaldinik, nas za akldé nakzamakga nagazukualdiamak jejié kagik aldaxaldixa niyó” akbenane.
”Ekí akbeñguenik na, Jateja nauwibama Abaldahám na izhgakualdi saldiñga sigíkue asaná nahauxa nauwa abeñguakue niuwi agenane. Ekíki Jatetshi aldekue ishkualdi aldoxaldiamak. Ekí atshakue akbeñguake nauwibamaja asukuá Isák kukañgueni ábigua ldiuwi itseguake, Jateja akbenalguamak nauwa meñguá. Guñgueni Isákja asukuá Jakóp kukañguenik ekíga meñguá. Ekibeñga na, Jakópja asukuákue 12 ekíga kabeñguá. Ai 12 nekuega na, nauwisaná juldiúkue 12 ldaxetshi abamakue nakldá.
”Nauwibama Jakóptshi asukuákuegaba kauwizhani Juséki kauwijatetshi numa nalgué shalda mauldí axajani na, san kagi Ejiptuxa nashi izhoxaldiamak nabeyasá. Eñka awaldeñgueni jiaga, Jatejañki numañ tuwi agapañga izhoguakna, 10 mitsá juizha guiyaba atuñshatoguéñ jiaga, numañ tune. Aldéñga na muldetua ishkué izhokshiñguéñ zhinik na, exa zalda sáñkalda akzé, paldahóñja zeñ jañgui, janshibé atshixa ne tuwi na, ai kagi Ejiptu agaksanexaldiamak itene. Ekíga na, jika axaldahauxa numañ agatualdiamak jiaga ité na gua.
11 ”Amak Ejiptuxa sanegatogueñga na, eñgui zahauxa, nauwisanátshi kagi Kanáñ zahauxa jiaga gakue naldaksáñga ne na zexá. Akna nauwibamakue gakue atuaksáni zʉ́xaita maldija kakuí, guiyaba atuwiñgaba na ashekualdapaná. 12 Guñguake nauwibama Jakópja Ejiptuxaki gakue jabiyakue nañga ne nukañguake asukuá Jusétshi atuwékuega kakagatshak, kasak eñka gakue axajabiñguenik kauwijuldi aldé. 13 Guñgueni mutshuizhane mokue gakue axajabiyal aldeyatshak, kauwizhaniga ne kakldegakíñga nalguakna, aldéñga me ne kakbeyá. Atshaga na sáñkalda paldahóñja Jusétshi akajakueki juldiú saná ne akwashék. 14 Guñgueni nauwibama Juséja atuwékue gagapanatshak ajatetshi ekí dulda kekauwá: “Najate, saldiñga mijúk zaldakue juizhiñga jexa nashi makualdí.” Atshake ajúk zaldakuegaba 75 na ashekualdá.
15 ”Amak nauwibama Jakóp agabeñguake ajúk zaldakue juizhi Ejiptuxa izhoxal ne. Guñgueni exa izhoshiñga na, shuigueni, aldiweki asukuá nauwibamakue jiaga nuk ashuizhá. 16 Guñguake kauwijí zaldáxaldaki mokue jai kauwijí kagi Kanáñga awaldakldane. Eñga na, ezuañki Abaldahámja abuá abexaldixa jabinaneñga abexá. Ezuakueki kuíbuldu Sikém, Jamóltshi asukuákuek axajabinaneñga na abexá.§
17 ”Guatshak Ejiptuxa ashekualdiñga anuuñka zegatshake, Saldiñga netshi Jateja nauwibama Abaldahám sakí eñka zhinik atukuakue akzʉxaitshaldixa akbenalguamak kaxatshaldiéñ naki zegapanatshak nauwisanákue matshuuwi izhalték. 18 Atshak baxañga na, axautshi sáñkalda Ejiptuxa sanexaldá. Ejañki nauwibama Jusé shalda ni nauwa aksʉ́ñze. 19 Nalguakna nauwisanákue akldañgashiji, sha kakuí mual guiyaba katuñshaldá. Ekí atshiji na, somá atsʉshikuega shuixaldiamak majakue niuwi ge na gua.
20 ”Ekí niuwi axene nogueñga na, ezua sigí sukue Jateja tuwiñki janshagatse, akzé, Muesé kukañgueni ajatekueja ziñ me kauwijuxa smaigua numañ atú. 21 Ne atshak zhiniki majakue kagatsék guane nalgué, sáñkalda paldahóñtshi abunzhijañki ai somá tuñguake izhgakugueni ají giemi jana guiyakshaldá. 22 Ekí guiyakshatogatshakna, Ejiptuxa zaldakueja ji ishkué nalda kakualdauxa Muesé guildegatoguéñ shaxaldiyá. Ai zhinik na, sigí akzé ga atshixa, duldashixa na guildegatoxá.
23 ”Guane nalgué, nauwibama Muesé 40 kagi itsegatshake asaná juldiú, Isayélkue sakí aldogatuka katuál neyaldixa izhgakuxá. 24 Amak exa neyatshake ezua aikuega Ejiptu zaldaja sha guiñgaba guaté tuatshakna, asaná ikualdi Ejiptu zalda akiyushi guaxá. 25 Nauwibamaja sakí jañgui asaná ekí ikualdazhá: “Saldiñga netshi Jateja nasanákueki axautshitshi nashi ashekualdaksánshaldiamak kagaunexaldikue naugé naxajanaldixa shakldá” jañguatshak jiaga, asanákueja ekí axajanakí na naldá.
26 ”Abokualdiki nauwibamaja mozhua asanákuegaba kauzhgashaté katú. Guakna kauwizhéñgaba señgaba zhe kaldokshaldiamak ekí kagakuañnék: “Maiñ zhuasanágaba minaldatshak, ¿jinak shi izhgisalshi kauzhikshabinók?” 27 Ekí kagakuañnegatshak jiaga, ezua akldé agisalshatoxejañki nauwibama yo axaldék neñsheni ekí axaldék: “¿Meja mañki maldazʉñsanexaldixa, zʉñgatsaldi ne maldazʉnatualdixa niuwi migene ne? 28 ¿Mebák ezua Ejiptu zalda guaxamaldamak nakuagexañ shi ekí maldaxaldék?” 29 Nukañguake nauwibamaja sakí atshane kakwashék guane nukatshakna, nakuishiñga san kagi Maldiáñka ne. Exa, anuñká izhogatogueñki munzhi gugueni mozhua sigí sukue axaldék na gua.
30 ”Nauwibama Muesé exa izhogapangueni anuuñka 40 kagi zegatogueñki, guinue Sinahík akyó zʉk zaldi mizhatogueñki Jateja guaklde uldeñka kaldi puldatukajañ zhinik akizhañká. 31 Ekí tuatshakna “¡sakí shi ekí tuñkú!” akldeshi akldé muldetua tualdiamak akyó nagatshake, nauwijí Sáñkaldatshi múldigaba naldiñga ekí nuká: 32 “Nasga na mibamakuetshi Ajate akldé nagazukuxa. Akna, mibama Abaldahámtshi, Isáktshi, Jakóptshi Ajatega nzhakú.” Ekí nukatshakna nauwibama zhe akzeshiñgaba tau tau akzeshi na, axazguagatogueñka tu akzegakí na naldá.
33 ”Guñgueni Jateja ekí akbeyá: “Nas za akaldak nakzé jai makldogéñ izhokugakna, naxabetiñga na, sapatu zhikldú guwá. 34 Nas naldiñga nají kuíbuldu, najíkue naldaldiamak izhgakuxanugekue Ejiptuxa zaldakueja zʉ́xaitsha sha kakuí guaté katú ni gukú. Ekí sha kakuatshakna, ishkaxauldá alduká kaldukaugakna exa zaldakuek kebesanshaldikuamak jai mikizhañkal zabinuge. Akna nasga ekí agatsaldi naxagaunexal mokue Ejiptuxa makaxaldikue nak, kaiga janazhiktuwi makualdí.”
35 ”Guatshak nauwibama Mueséjañga asanákue kagaunexaldixa jañguatshak jiaga, kauwizhéñki iyapanazháldi na ekí nuxa axaldekldane: “¿Meja mañki maldazʉñsanexaldixa, zʉñgatsaldi ne maldazʉnatualdixa niuwi migene ne?” Ekí axaldeklde nalgué jiaga, Saldiñga netshi Jateja naldiñga kaksanexal, san kagixa guiyaba atuwi ashekualgueñka zhinik kakzʉxaitshaldiamak gaxá. Amak gaxaldiamake, aldéñ guaklde uldeñka kaldi puldatukajañ akizhañkane zhinik ekí axagaunexaldiamak niuwi agé. 36 Guakna nauwibamaja asanákue Ejiptuxa zhinik kakzʉxaitshá. Exaga na, kágubaja ajanashaté atú guazhámak matshuwi atshá. Eñka zhinik kauldeyatoguéñ Níbuni Atsʉshi axezhogeñka ekíga janshizhe atshá. Guñgueni zʉk zeñka 40 kagi kauldeyatoguéñ ekíga atshá. Ekí atshiji na, Jatejañga ají kamak nuxa ekí atshishixá atuñshá.
37 ”Nauwibama Mueséjañga na asaná Isayélkuek ekí kakbene: “Saldiñga netshi Jatejañga na mimikenáñ zhinikga ezua najanamé ají múldigaba naldiñga zʉxaitshixaga miñgakaxaldixa niyó.” 38 E nauwibamaja asanákue zʉk zeñka ashekualguéñ kaksaneshi kajuizhakuatone. Exaga na, Jateja aldéñ guaklde uldeñkak zhinik ai nauwibamakga guinue Sinahí axezhogeñka nauwisanátshi guiyaba ageguake, aldéñki akbeji agenalguamak nauwibamakuek kagaskaitshá. Ai múldigabak zhinikga na Jateja aldunaxa auxabé mikzukui izhoshiñga mezhokshakue zʉñgaskaitshaldiamak akbeji agé guane nzha.
39 ”Nalgué ekí Mueséja kagaskaitshatshak jiaga, nauwibamakueja amak axajanashasʉ́ñ kakzeshi na, eja kaksanegasʉ́ñ jiaga kakzeklde. Akbiñgaki Ejiptuxa akualdindana kakzeguák. 40 Guñguakna atuwé Aldóñ ekí agabeyá: “Mañki akldé akzé akilzabiyakualdixakue zʉñgakauwá guwá. Aikue za zʉñsanexaldiamak. Jinak naldakí. Ejié Mueséki Ejiptuxa zhinik zʉnakzʉxaitshi jai zʉnauldakldeki sakí atshixá jañgui zʉñsʉ́ñ nzha.” 41 Ekí ajañgui na, ezua akiyalzabiyaldixa baka zhauwa tuñgatse axauweniki ishkiyaté. Gueni ai na akldé agazukualdiamak jika jika axakuaxa na axajanashá. Ekíga na, ai kauwixáuxaldak naldi ishkaxauweni ishkiyatenek akldé agazukualdiamak zeñ kakldeshi abuasá. 42 Ekí ajanashiñguakna, Saldiñga netshi Jateja zʉnake akldunazháldi, kagajuezhá. Guakna alnobaxa zaldakue, niuwi, saxa, zumeya za akldé akzé ajañgui, aikue za akldé agazukualdiamak kebesá. Ekí zekldaneki Jatejañga ají múldigaba naldiñga zʉxaitshixak kalta ekí gaushanamakga zek:
“Maiñ Isayél shtukuakue, zʉk zeñka 40 kagi zhekualdabinoguéñ,
ezua akldé miyakzukualdiamak jika jika agexalga,
jika jika agakuaxalga atshabinogatshak,
¿nas shi ekí nakuatomine mitshán?
43 Ne nas ekí nakuagábaki, Moldók akldé miyakzukualdiamak izhgitemine.
E za akzé jañgui na, maniñgaba mineyauxa ají juwí uldendana agatsé miyakuldeñka nane.
Ekíga na, Aldepán zumeya tuñgatse akldé miyakzukualdiamak izhgitemine jiaga ekíga miyuldeñka nane.
Ekí miyatshatshakna, nasga na mizhekuéñ zhinik mimawaldeñshaldikue.
Amak mimakuí na, maldé zeñká kagi Babildoniaxa jiaga zʉxaita zeñka mimawaldeñshaldikue nzha.”
44 Ekí kakbeñgueni ekí kakbeyá: “Nauwisanákue zʉk zeñka ashekualdatoguéñ juwí uldendana agatsé, eñki Jate axazakuaxaldiamak kauwizhéñ aldeyauxa awaldeñka nane. Eñkañga na, aldéñ naldi kauwizhéñ nañga izhuka ne katuñshixa nane. Ai Jatetshi juwí uldendana agatséki nauwibama Muesé guinuaxa izhoguéñ, Jateja naldi sakí agatsé ikauwakue tuñshanalguamak agatsaldi ikauwá. 45 Guñgueni nauwibamakueja kauwijatekuek zhinik ai juwí Jate izhuka uldendana agatsé iyapaná. Ekí iyapangueni nauwibama Josuéja kaksaneshiñga jai kauwixagi giemik kauldagatshak, ai Jatetshi juwí jiaga awaldák. Atshakna, nauwibamakue jalde kagi kauwijí naldi awabiji iyapanane. Akze, Jateja kagauneshiñga na, káguba jai zhekualguekueki aldeñshá. Ai ají juwí uldendana agatsé jalde kagik noshiñga na, nauwibama sáñkalda Dabí sanegatogué baxe yo nonane. 46 Nauwibama Dabíki Jateja zeñ jañguxa nalguák, asaná Jakóp shtukuakue juizhi Jatek akldé akzamakga akzukualdiamak juwí giemi ikauwaka akshishá. 47 Guane nalgué, asukuá Saldamóñja ikauwaka Jateja jañguñguakna amak ikauwanane.
48 ”Naldatshak Saldiñga netshi Jateki E zañga na akaldak akaldak akzé giemi izhogakna, kágubaja juwí gauwanéñ nuxa izhogazhé. Ekí guashiñga na, Jateja ají múldigaba naldiñga zʉxaitshixak aldéñ shalda ekí gaushane:
49-50 ‘Naski jékaldaxa izhoshi zhinik na saldiñga, saldiñga aksaneshi izhokuge.
Ne nabezhaxa kagi nóñgutse nuxa, ai jiaga aksaneshi izhokuge.
Akze, nas naldiñga saldiñga na nahauxa gauwanuge
nakna maiñ kágubak me nuxa, ¿sakí shi juwí nas izhonaka nazikauminaka miñnék?
¿Sakí shi maiñ ezua juwí auxabé nakzukuaka nazikauwaminaka mitshán?’ ”
51 Ekí kakbeñgueni ekí kakbeyá: “Maiñki zʉxaita zalda aldunaxa kuamaldekbine naldi na, Jateja ji miñmeñká axaldukasʉ́ñ miñzeshi, amak axatshabináldixa za mitshanka. Ekí miñnegatshakna mimibamakue Jatetshi Aldunaja kaksanegatshak jiaga, agitamakui mual axazaldukazháldi, amak axatshakí ashekuanamak mizhekue. 52 Akze, mimibamakuejañki Jatetshi múldigaba naldiñga zʉxaitshixakue nahauxa sha akuanane naldashá. Ekí ajanashijiñga na, ‘Jateja ezua akldunamak za izhuka zʉnekualdal zʉñgakaxaldixa nakldá’ guakakue jiaga sha akuí akuaxa zalda ajanashane. Ne kaiga míñgaki maiñ ai Jatek akldunamak izhukaga aguldiñkakuek akizhguashi akuakshá guamine. 53 Jateja aldéñ guaklde uldeñkakuek zhinik mimibamakuek jian izhoxa guiyaba ageneki maiñ jiaga ipanamine. Ekí mipanatshak jiaga, amak axatshabíne naldashá” na kakbeyá.
Estebañ jagi iyabushi akuaxane
54 Ekí aldukatshakna, exa ashekualdekue zʉxaita nusá kakzekaga nuxa jualda zhikté ajanashá. 55 Guatshak Estebañki Jatetshi Aldunaja muldetua agatsauxa aksaneshi na, jékaldaxa stuatshake Jatetshi muñshí zalda tuatshak, Duwe Jesúki Ajate sanegatogéñ jibatshaldi mual akldé akzeñka akté tu. 56 Ekí tuatshakna ekí kakbeyá:
—Tu guwíñ. Jékaldaxa akpezhane te na tuñkú. Jatetshi Asukuága ixagabaldekldeki Jate sanegatogéñ jibatshaldi mual akldé akzeñka akté na tuñkú.
57 Ekí guagaté aldukatshakna, jaldáñ axauldi, kuxak káuxalda izhapá. Ekí ajanashiji na, ubañga saldiñga Estebañ iyasheni, 58 kuíbuldu zhinik ajilgui agazaxaitshiñguenik jagi iyabuxaldá. Atshaga jagi iyabugatukakueja zhakuá abakaldak kejuakualdeki izhajuigueniki sigí Sauldu axezhuka stakgaba atuá.
59 Amak jagi iyabugatoguéñ Estebañja ekí Duwek akbeyá:
—Nají Sáñkalda Duwe Jesú, nají aldunaki mañga miksuí noxaldiamak nagipana makualdí.
60 Gueniki nuldu yoshi jaldáñ ekí guak:
—Nají Sáñkalda, ekí sha nakuatukakueki ai kagatuagábaki, kaxabetá makualdí.
Ekí guagueniki shuizhá na gua.
* 7: 7.1-53 Sal 105; 106. Estebañja asaná juldiúkue sakí zegatonane, Jateja sakí kagaunekldane shalda sáñkaldakuek kakbene. 7:3 7.3 Gn 12.1 7:4 7.4 Kanáñ 7:4 7.2-4 Gn 11.31–12.5 7:5 7.5 Gn 12.7; 13.15; 15.18; 17.8 7:7 7.6-7 Gn 15.13-14; Ex 3.12 7:8 7.8 Gn 17.10-14; Gn 21.3-4 7:9 7.9 Gn 37.11,28; 39.2-3,21 7:10 7.10 Gn 41.37-41 7:11 7.11 Gn 41.54-57 7:12 7.12 Gn 42.1-3 7:13 7.13 Gn 45.1-16 7:14 7.14 Gn 45.9–47.12 7:15 7.15 Gn 49.33 7:16 7.16 Gn 50.13. Jakóptshi abuá abexaneñka. § 7:16 7.16 Jos 24.32. Jusétshi abuá abexaneñka. 7:18 7.17-18 Ex 1.7-9 7:19 7.19 Ex 1.10-11,22 7:21 7.20-21 Ex 2.1-10 7:29 7.23-29 Ex 2.11-15; 18.3-4 7:32 7.32 Ex 3.6 7:34 7.30-34 Ex 3.1-10 7:36 7.36 Ex 7.3; 14.21; Nm 14.32-33 7:37 7.37 Dt 18.15,18 7:38 7.38 Ex 19.1–20.17; Dt 5.1-21 7:38 7.38 Lv 18.5; Dt 4.1; 8.1-3; 30.15-20; Ez 33.15; Alm 10.5 7:39 7.39 Nm 14.3-4; Neh 9.17 7:42 7.40-42 Ex 32.1-6 7:42 7.42 Jer 8.2; 19.13 7:43 7.42-43 Am 5.25-27 7:44 7.44 Ex 25.9,40 7:45 7.45 Jos 3.14-17 7:46 7.46 2S 7.1-16; 1Cr 17.1-14 7:47 7.47 1R 6.1-38; 2Cr 3.1-14 7:49-50 7.49-50 Is 66.1-2 7:51 7.51 Is 63.10 7:55 7.55 Ajsh 6.5 7:59 7.59 Sal 31.5; Lk 23.46 7:60 7.60 Lk 23.34