6
“Yɨharɨŋ mɨdep ñɨn i nɨhön gɨnɨg anɨg gabim?” ö gɨla
(Mad 12:1-8; Mak 2:23-28)
Hainö Juda God nɨp sabe gep ñɨn ap, Jisas bɨ nɨpe gau aip wid wög adɨŋ aŋ au amöl gɨ, bɨ nɨpe gau wid magö anɨb gau rɨmnap rɨk ñɨmagö adö kale au löm, hañ pak yuöm ñɨŋöl gɨ arla. * Anɨg geila, bɨ Perisi rɨmnap nɨŋöm hagla, “Kale nɨhön gɨnɨg God nɨp sabe gep ñɨn wög gagep i, wid magö hañ pak yumim wög gabim?” ö gɨla. *
3-4 Hageila, Jisas bɨ nɨpe gau gɨla anɨbu naij gagla u nɨŋöm, bɨ Perisi gau kalɨp haga, “Depid hadame nöp bɨ nɨpe gau aip kɨyö lö, God sabe gep ram u amjaköm, bred God amgö ilö adö u löm, bɨ yɨharɨŋ ñɨŋagpal, bɨ God nɨp nan sabe gɨpal gau nöp ñɨŋbal bred u, Depid hag nɨŋö, nɨp ñɨlö, bɨ nɨpe gau aip ñɨŋla. Kalɨp kɨyö lö gɨla aiud anɨbu God Manö kalɨ kƚiñ rɨkla u, kale nɨŋagpim ar?” a ga. *
Jisas manö ap halö hagöm haga, “Bɨ Ñɨ nɨpe Bɨ Kub mɨdöm, ñɨn yɨharɨŋ mɨdep ñɨn u, nɨhön gɨnam a gɨnab u, gɨnab,” a ga.
Jisas, bɨ ñɨmagö pɨno ga ap gö, kamɨŋ la
6-7 Pen Juda God nɨp sabe gep ñɨn hain ap, Jisas Juda magum gep ram u amöm, kalɨp God Manö u hag ñöl gɨ mɨdeia. Ram raul mɨgan anɨbu, bɨ ñɨmagö pɨno ga ap ap mɨdeia. Bɨ Perisi gau abe, bɨ lo manö hag ñeb bɨ gau abe, bɨ anɨbu nɨp nɨŋla rö, Jisas nɨpe God nɨp sabe gep ñɨn i nɨp gö kamɨŋ lɨnab aka nɨhön gö, nɨp hag gun a göm, nɨp nɨŋ ij halö lɨ mɨdeila. Pen gasɨ nɨŋla anɨbu, Jisas ke nɨŋöm, bɨ ñɨmagö pɨno ga anɨbu nɨp haga, “Ne urakmön aŋ aui au,” a ga. Hageia, urak auö nɨŋöl gɨ, Jisas bɨ Perisi gau abe, bɨ lo manö hag ñeb bɨ gau abe kalɨp haga, “Yɨharɨŋ mɨdep ñɨn i rö, nɨbi bɨ gau kalɨp ud aij gɨnabun aka, yɨharɨŋ mɨdep ñɨn uri a gun, kalɨp arö gɨnabun? Kalɨp gɨno urak aröl aka kalɨp arö gɨno umöl?” ö ga. 10 Anɨg hagöm, kalɨp nɨŋ gus gus göm, bɨ ñɨmagö pɨno ga u nɨp haga, “Ñɨmagö ne u mɨlöbö lɨ!” a ga. Hagö, ñɨmagö nɨpe mɨlöbö lö nɨŋöl gɨ, adɨŋ kamɨŋ la.
11 Jisas bɨ anɨbu nɨp gö kamɨŋ la u nɨŋöm, bɨ Perisi gau abe, bɨ lo manö hag ñeb bɨ gau abe, mulu kal yabɨƚ nɨŋöm, Jisas nɨp nɨhön gun a göm, hag nɨŋ hag nɨŋ gɨ mɨdeila.
Jisas bɨ nɨpe unbö mɨgan laŋ uda
(Mad 10:1-4; Mak 3:13-19)
12 Pen ñɨn aŋ anɨb au, Jisas Nap nɨp hagnabin, a göm, dum ilö laŋ amöm, Nap nɨp sabe gɨ mɨdö mɨdö, ram rua. 13 Pen ruö sɨdö aua magö u, bɨ nɨpe gau magöŋhalö hagö aueila, bɨ nɨpe unbö mɨgan laŋ kalɨp ud asɨk ke löm, kale bɨ manö yad ud arep gau mɨdeinabim, a göm hag la. 14-15 Bɨ nɨpe hag la anɨb gau hib kale me: ap Saimon, hainö Jisas hib nɨpe ap löm Pida a ga; ap Edru, Saimon nɨmam nɨpe u; ap Jems; ap Jon; ap Pilip; ap Badolomyu; ap Madyu; ap Domas; ap Jems, Alpias ñɨ nɨpe u; ap Saimon hib aƚog Saimon Selod a gɨmɨdal u; 16 ap Judas, Jems ñɨ nɨpe u; ap Judas Iskariod. Nɨpe nöp me hainö Jisas al pak lɨlaŋ a göm, nɨp mumug nɨŋa.
Nɨbi bɨ iru nöp Jisas mɨdeia au aula
17 Pen Jisas bɨ nɨpe anɨb gau aip dum ilö laŋ arö göm, au gɨyaŋ gɨ am ban aij yaŋ mɨdlö nɨŋöl gɨ, nɨbi bɨ iru nöp, nɨp nɨŋun a göm, ap magum gɨla. Nɨbi bɨ anɨb gau, rɨmnap Jerusalem nɨbö, rɨmnap ram mɨnöŋ Judia gau nɨbö gau nɨbö, rɨmnap ram mɨnöŋ nabis daun kub mɨhöp Daia Saidon nɨbö, 18 Jisas manö nɨpe nɨŋun, hanɨp nan göp gö kamɨŋ lɨnɨm a göm aueila. Nɨbi bɨ kɨjaki aiön pi nan gau abaŋ alö mɨd aij gagla gau, Jisas gö kamɨŋ la. 19 Pɨdöŋ nɨp nɨbö apöm, kalɨp nan nɨhön nɨhön ga gau gö, magöŋhalö kamɨŋ lajɨp u nɨŋöm, nɨbi bɨ anɨb gau magöŋhalö apöm, hon abe Jisas nɨp ud nɨŋun a göm, nɨp cɨro maƚo ñöm aula.
Nɨbi bɨ mög gep rö gau hainö mɨñ mɨñ gɨnaböl
(Mad 5:1-12)
20 Jisas bɨ nɨpe gau kalɨp amgö nɨŋöl gɨ haga,
“Kale nɨbi bɨ mög gep rö mɨdpim gau,
God kalɨp ud aij göm abad mɨdeinab.
Gasɨ anɨbu nɨŋmim
mɨñ mɨñ gɨmim.
21 Kale mɨñi kɨyö kub löp gau,
hainö kɨyö lagnab.
Gasɨ anɨbu nɨŋmim
mɨñ mɨñ gɨmim.
Kale mög gö, mɨɫöŋ magö gabim gau,
hainö aij gö nɨŋöl gɨ, mɨhol gɨnabim.
Gasɨ anɨbu nɨŋmim
mɨñ mɨñ gɨmim. *
22 Bɨ Ñɨ nɨpe nɨp cɨg mɨdpe, nɨbi bɨ gau
kalöp mulu kal nɨŋöm, jɨ nɨŋöm,
nɨbi bɨ naij anɨb gai i, bɨ an aip mɨdeinaböl, a göm,
kalöp hib gasɨ naij nɨŋöm
manö udöm hag jueinaböl u,
kale mɨñ mɨñ gɨmim. *
23 Gɨnaböl anɨbu, nɨhi iƚaŋ kale gau,
bɨ God manö hagep gau kalɨp gɨmɨdal rö nöp kalöp gɨnaböl.
Anɨb u nɨŋmim, God hanɨp ud aij yabɨƚ gɨnab
ram mɨnöŋ nɨpe adö laŋ au, a gɨmim,
aij a gö nɨŋöl gɨ, ñɨn ma ju adö adö gɨ uraköl gɨ,
mɨñ mɨñ göl gɨ mɨdaimim.
Kale nɨŋ aij gɨmim
24 “Pen kale nɨbi bɨ mani nan iru mɨdöp gau
nɨŋ aij gɨmim.
Nan kale udep rö u,
mɨnöŋ naböŋ adö iƚ i hadö udpim.
25 Pen kale mɨñi nan magö rö ñɨŋ gɨpe gɨpe mudun göp gau,
hainö kɨyö lɨnab u nɨŋ aij gɨmim.
Pen kale mɨñi manö mɨhol uƚɨb gɨ mɨdpim gau,
hainö mög gö mɨɫöŋ magö gɨ mɨdeinabim.
26 Pen kalöp hib dap ranöl gɨ nöp mɨdeinaböl u,
kale nɨŋ aij yabɨƚ gɨmim.
Nɨhi iƚaŋ kale gau, bɨ God Manö piral hagmɨdal gau,
kalɨp unbö rö gɨmɨdal.
Koƚmaƚ kale gau kalɨp mɨdmagö lɨmim
(Mad 5:38-48)
27 “Pen nɨbi bɨ manö yad nɨŋabim gai i. Koƚmaƚ kale gau kalɨp mɨdmagö lɨmim. Nɨbi bɨ kalöp mulu lugö nɨŋbal gau kalɨp ud aij gɨmim. 28 Nɨbi bɨ kalöp hag juaiöl, God kalɨp abad mɨdeiaŋ a gɨmim, nɨp sabe gɨmim. Nɨbi bɨ kalöp gɨ naij gaiöl, kalɨp God nɨp sabe gɨmim. 29 Pen nɨbi bɨ rɨmnap kalöp alaun böŋ lap pakaiöl, ado gɨmim, böŋ lap u rö nöp paköl. Pen nɨbi bɨ rɨmnap kolsior kale u udaiöl, sior u rö abe udim a gɨmim, haƚöwaƚö ñɨmim. 30 Nɨbi bɨ rɨmnap nan mɨdagainɨm asɨb hagaiöl, kalɨp ñɨmim. Pen nan kale ap nɨŋöm udaiöl, hanɨp adog ñɨmim, a gɨmim hagagmim. 31 Hanɨp gɨlaŋ a gɨmim gasɨ nɨŋbim rö u, kale ke nɨbi bɨ rɨmnap gau kalɨp u rö nöp gɨmim. *
32 “Nɨbi bɨ kalöp mɨdmagö lɨbal gau nöp mɨdmagö lɨnabim u, God kalöp aigöl göm nɨŋö, aij gɨnabŋ Nɨbi bɨ nan si nan naij gɨpal gau, nɨbi bɨ kale ke gau u rö nöp pen pen mɨdmagö lɨbal. 33 Pen nɨbi bɨ kalöp ud aij gɨpal gau nöp kalɨp gɨ aij gɨnabim u, God kalöp aigöl göm nɨŋö, aij gɨnabŋ Gɨnabim anɨbu, nɨbi bɨ nan si nan naij gɨpal gau gɨpal rö nöp gɨnabim. 34 Nan ñɨno pen ñɨnaböl a gɨmim, gasɨ u nöp nɨŋmim nan ñɨnabim u, God kalöp aigöl göm nɨŋö, aij gɨnabŋ Gɨnabim anɨbu, nɨbi bɨ nan si nan naij gɨpal gau gɨpal rö nöp gɨnabim. 35 Anɨb u, koƚmaƚ kale gau mɨdmagö lɨmim, kalɨp gɨ aij gɨmim, nan haƚöwaƚö ñɨmim. Hanɨp pen ñɨnaböl a gɨmim, gasɨ u nɨŋagmim. Anɨg geinabim u, God kƚö yabɨƚ adö laŋol mɨdöp u, ñɨ pai nɨpe mɨdeinabim. Nɨpe göp rö geinabim u me, kalöp hauƚ gagöm, pen aij ñɨnab. God nɨpe nɨbi bɨ nan si nan naij gɨpal gau abe, nɨbi bɨ nɨp, aij a göp, a gagpal gau abe, kalɨp u rö nöp gɨ aij gab. 36 Nap kale nɨbi bɨ mög nɨŋöm ud aij göp rö, kale u rö nöp nɨbi bɨ mög nɨŋmim ud aij gɨmim.
Nɨbi bɨ gau kalɨp manö kub hagagmim
37 “Kale nɨbi bɨ rɨmnap, ‘Anɨg anɨg gɨpim rö, kale nɨbi bɨ naij mɨdpim,’ a gagnabim u, God kalöp pen u rö nöp, ‘Anɨg anɨg gɨpim rö, kale nɨbi bɨ naij mɨdpim,’ a gagnab. Kale nɨbi bɨ rɨmnap manö kub hagmim, ‘Kale nɨbi bɨ naij, pen udnabim,’ a gagnabim u, God kalöp pen u rö nöp manö kub hagöm, ‘Kale nɨbi bɨ naij, pen udnabim,’ a gagnab. Nɨbi bɨ gau kalöp gɨ naij geinaböl u nɨŋmim arö geinabim u, God nan naij kale gɨpim u, u rö nöp nɨŋöm arö gɨnab. * 38 Nan kale gau nɨbi bɨ gau kalɨp haƚöwaƚö ñeinabim u, God kalöp pen u rö nöp haƚöwaƚö yabɨƚ ñɨnab. Kale skel nɨhön rö udmim nɨbi bɨ gau kalɨp nan nɨme lɨ ñɨnabim u rö, God skel anɨbu nöp ud kalöp u rö nöp nan nɨme lɨ ñɨnab,” a ga. *
39 Pen Jisas manö ap hod rɨköm haga, “Bɨ amgö we gɨnab ap, bɨ amgö we ap nɨp, adan anɨg anɨg mɨdöp a göm yamagnab. Nɨhön gɨnɨg: nɨpe anɨg gö, mɨhöŋgöl uƚöm mɨgan yaŋ ap lug paknabil. * 40 Nɨbi bɨ skul hagpal gau, am skul hagpal magö u, hag ñeb bɨ kale gau kalɨp adö laŋ mɨdagpal. Pen hainö skul u hag pɨs gɨ aij göm me, hag ñeb bɨ kale gau aip adɨp adɨp mɨdeinaböl. *
41 “Pen nɨhön gɨnɨg mab po amgö kalöp ke pak paƚu gɨ mɨdöp u nɨŋ hagmim wasö, namam nan acɨp amgö nɨpe mɨdöp u nöp nɨŋ hagpim? 42 Mab po kub amgö kalöp pak paƚu gɨ mɨdöp u nöd ud yube, amgö kale amgö yabɨƚ lö, hainö namam nan acɨp pro amgö nɨpe mɨdöp u, ud yuun a gɨmim hagmim,” a ga.
Mab aij pɨlöp, mab naij pɨlöp
43 “Pen mab aij ap magö naij ap pɨlagnab; pen mab naij ap magö aij ap pɨlagnab. 44 Anɨb u, mab gau magö pɨlnab u nɨŋöm, mab u aij, mab u naij a göm nɨŋnaböl. Nagɨ mɨgañɨb u kia magö pɨlagnab. Nagɨ gabƚog u papo magö pɨlagnab. 45 Nɨbi bɨ aij gau, hibur gasɨ mɨdmagö aŋ kale daŋ aij mɨdöp rö, gɨ aij gɨpal. Nɨbi bɨ naij gau, hibur gasɨ mɨdmagö aŋ kale daŋ naij mɨdöp rö, gɨ naij gɨpal. Pen nɨbi bɨ aigale nɨbi bɨ rö mɨdpal u, manö hagnaböl u nöp apdi nɨŋun, nɨbi bɨ gau aij, nɨbi bɨ gau naij a gun nɨŋnabun.
Bɨ mɨhöp ram mɨhöp gɨlö
(Mad 7:24-27)
46 “Yɨp Bɨ Kub hon, Bɨ Kub hon, a gɨpim u pen nɨhön gɨnɨg manö hagpin u hain gagpim? * 47 Nɨbi bɨ manö yad u nɨŋöm, hagpin rö gɨpal gau, manö hagnɨg gabin i rö mɨdpal. 48 Nɨbi bɨ manö yad u nɨŋöm, hagpin rö gɨnaböl gau, bɨ ram gɨ lɨnɨg geinab, uƚöm mɨlö udöm, ram padö kabö adö au lɨ aij göm, ram adö anɨbu nöp gɨ lɨnab rö mɨdnaböl. Anɨg gö, ñɨg uƚ apöm, ram halö pa jö ma jö gɨ ud arnam a gɨ wasö nɨŋöm, ram gɨ aij gɨnab anɨbu pɨdöŋ nöp mɨdeinab. 49 Pen nɨbi bɨ manö yad u nɨŋöm, hagpin rö gagnaböl gau, bɨ ram gɨ lɨnɨg geinab, uƚöm mɨlö udagöm, ram padö lagöm, yɨharɨŋ ram mɨnöŋ adö adö au gɨ lɨnab rö mɨdnaböl. Anɨg gö, ñɨg uƚ apöm, ram halö pa jö ma jö gɨ ud arnam a göm, magö anɨbu nöp ram halö böŋ nöp ud arö, mɨnöŋ cög nöp mɨdeinab.
* 6:1 Dud 23:25 * 6:2 Jon 5:10 * 6:3-4 Lep 24:5-9; 1Sa 21:1-6 * 6:21 Rep 7:16-17; Sam 126:5-6; Ais 61:3 * 6:22 Jon 15:19; 16:2; 1Pi 4:14 * 6:31 Mad 7:12 * 6:37 Mad 6:14 * 6:38 Mak 4:24 * 6:39 Mad 15:14 * 6:40 Mad 10:24-25 * 6:46 Mad 7:21