23
Farisi naŋga tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga ŋɨnɨŋ ndu vana
(Mak 12.38-39 naŋga, Luk 11.43 naŋga, 11.46 naŋga, 20.45-46)
Mutɨwɨmiyɨ Jisas krunavundiŋ naŋga nuŋandɨ sɨmbɨrasaraŋ kuyu ŋgumi. Kamata ambami, Moses tɨkatɨka kuyu ambavarami maña, narɨŋ tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga haŋɨnɨŋ naŋga Farisi haŋɨnɨŋ tɨkatɨka kuyu ambavarandu. +Kamataharɨm muhɨmɨmuhɨm kuyu narɨŋ ŋgumandɨyu haŋɨnɨŋ indarɨta mɨŋahandamara. Hara muhɨmɨmuhɨm vana andɨndu haŋɨnɨŋ mamɨŋahandamara. Muhɨmɨmuhɨm kuyu sambɨ ambavarandu, hara ambandu kuyu ha mamɨŋahandandu. Krundu tɨvɨŋgɨñɨ pɨmɨ tupi ŋandi sɨmahata kavuramɨmañandɨhu kru kavuŋgavu avɨrɨtamandu. Hara nurɨŋambi pɨmɨ musɨmbɨrɨ ndahara kruŋ ŋguramata kavuhavurɨm kuma maŋgundu. +Muhɨmɨmuhɨm vana andɨndu haŋɨnɨŋɨrɨm, kru ŋgɨmandɨyu vata andɨndu. Got naŋga kuyundavaravararɨm tavɨ aru mirɨmbañɨ sɨmahandu. Kamata mɨkwɨrɨ nurɨŋandɨ kuta hañɨ ñapɨru hambu sɨri siki kutaŋguta tɨmbuvarandu.* +Kamatɨndɨ tɨmu vanayɨ mɨnzɨmɨnzɨ maka kasiramɨyɨndu haŋɨnɨŋ nurɨ taya mɨŋandu. Naŋga Got naŋga kuyundavaravara tavɨyɨ nurɨ taya mɨnzɨmɨnzɨ upɨyɨ kasiramɨvu mɨnzɨmɨndaŋ vata andɨndu. Kamata tɨhɨrutɨhɨru upɨyɨ krunavundi arɨŋ kuyu avi ŋguta, ahusɨki vɨrɨmandɨyu vata pirɨkɨndu. Hara narɨŋɨrɨm, kru ahusɨki vata maŋambamu. Ahusɨki narɨŋandɨ mɨnzavat mɨŋgandaya kɨyɨ. Narɨ sɨhanaŋga nɨŋusi nɨŋura. Narɨ pɨrɨ nɨñɨndu kru mumɨŋgarɨm yava vata maŋambamara. Narɨŋandɨ Nava mɨnzamɨnza nuŋandɨ pɨhuyɨ kɨyɨ. 10 Naŋga narɨŋɨrɨm kru miku ŋɨnɨŋ vata maŋambamu. Narɨŋandɨ miku mɨnzamɨŋgandaya, Kru Got krunavundi nuŋandɨŋ aŋga mɨŋɨmandɨ vata yɨhɨramami hama. 11  +Narɨŋandɨ aru hama narɨŋandɨ sɨmbɨrakara mɨŋga kɨyɨm. 12  +Kru nuŋandɨ ñɨmbi tɨhuyahɨrɨmandɨ hama, Got andɨti ñɨmbi manɨman mɨŋga kɨyɨmandɨ. Ara kru nuŋandɨ ñɨmbi taŋguti mɨŋgurɨmandɨ hama, Got andɨti ñɨmbi aru naŋga mɨŋga kɨyɨmandɨ, vami. 13-14  +Kamata Jisas sɨhinda ambami, Tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga Farisi narɨ, narɨ pɨmɨ aru kavɨrɨmandɨra. Narɨ kuyusɨhɨrɨmbɨhapɨha ŋɨnɨŋ. Narɨ Gotɨndu tɨwɨyɨ kɨyɨhɨyɨ hañɨndu kɨndɨŋariha krunavundindu kɨpumɨkayɨ kivihɨta narɨŋambi maŋindɨhundara. Krunavundi indɨwɨrɨmɨnɨdɨhu nurɨŋandɨ kɨndɨha kivihɨndara.* 15 Tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga Farisi narɨ, narɨ pɨmɨ aru kavɨrɨmandɨra. Narɨ kuyusɨhɨrɨmbɨhapɨha ŋɨnɨŋ. Narɨ pɨrɨvɨsa naŋga añakɨŋguku muvumuvu kɨndaŋgɨnda andɨhara, mɨnzavat mɨŋgandaya narɨŋandɨ sɨmbɨrasara mɨŋga yɨvurahandi. Kamata narɨŋ nu ñamba vanarɨm taratɨvɨramaŋgarandi. Kamataharɨm narɨ ahutuvarandi helɨyɨ urɨmandɨra maña, nu ndahara urɨmandɨ.
16  +Narɨ tamɨŋga ñumi ŋɨnɨŋ kru muŋɨnɨŋ kɨndɨ isɨhuramɨndaŋ vata andɨndara, narɨ pɨmɨ aru kavɨrɨmandɨra. Narɨ ambandara, Kru mumɨŋga Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨ haŋandɨhinɨndu ñɨmbi yɨhɨta kandɨsɨkwɨsɨkwɨ kuma yawi vata nuŋandɨ kuyu tɨkatɨkatɨramandɨ. Kandɨhaŋandɨhinɨrɨm kuyu saŋɨnzaŋ, vamba ambandara. Hara kru mumɨŋga gol Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨyɨ kɨndi haŋandɨhinɨndu ñɨmbi yɨhɨta nuŋandɨ kuyu ha tɨkatɨkatɨramandɨ. Kamata ambɨrɨmandɨ maña andɨmɨ, vamba ambandara. 17 Narɨ kwɨnɨkwɨnɨ naŋga tamɨŋga ñumi ŋɨnɨŋ, Gotɨndu tamɨŋgañɨ mumɨndɨmbanzɨkwɨ aru hɨm. Gol vaha aru hɨm, mana Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨ vaha aru hɨm. Narɨ ŋgandara. Gol Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨyɨ kɨta, Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨ ha andɨhi gol kandɨha Gotɨndu hɨm yɨvurahandi. 18 Naŋga narɨ ambandara, Kru mumɨŋga Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu pina ha yɨhɨta kandɨsɨkwɨsɨkwɨ kuma yawi vata nuŋandɨ kuyu tɨkatɨkatɨramandi. Kandɨhaŋandɨhinɨrɨm kuyu saŋɨnzaŋ, vamba ambandara. Hara kru mumɨŋga muhɨmɨmuhɨm Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu pina kɨmba hañɨ kɨndi haŋɨnɨŋ yɨhɨta nuŋandɨ kuyu ha tɨkatɨkatɨramandɨ. Kamata ambɨrɨmandɨ maña andɨmɨ, vamba ambandara. 19 Narɨ tamɨŋga ñumi ŋɨnɨŋ, Gotɨndu tamɨŋgañɨ mum ndɨmbanzɨkwɨ aru hɨm. Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu hɨm vaha aru, mana Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu pina vaha aru. Narɨ ŋgandara, ñaña kɨrañɨŋguhundu ha kɨrañɨŋguhu pina hañɨ kɨndi. Kamataharɨm Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu pina ha andɨhi ñaña ha Gotɨndu hɨm yɨvurahandi. 20 Kamataharɨm kru mumɨŋga Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu pina haŋandɨhinɨndu ñɨmbi yɨhɨta kandɨsɨkwɨsɨkwɨ kuma yawi vata nuŋandɨ kuyu tɨkatɨkatɨramandi. Kandɨhama, nuŋandɨ kuyu ha kɨrañɨŋguhu pina handaya ñɨmbi yɨhɨta mandɨkatɨkatɨramandi. Nuŋandɨ kuyu ha pina ha naŋga muhɨmɨmuhɨm pina hɨmba hañɨ kɨndi haŋɨnɨŋ naŋga tɨkatɨkatɨramandi. 21 Naŋga kru mumɨŋga Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨ ha yɨhɨta kandɨsɨkwɨsɨkwɨ kuma yawi vata nuŋandɨ kuyu tɨkatɨramandi. Kandɨhama, nuŋandɨ kuyu ha Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨ handaya ñɨmbi yɨhɨta mandɨkatɨkatɨramandi. Nuŋandɨ kuyu ha Gotɨŋ naŋga Got nuŋambi kɨrañɨŋguhu tavɨ kandɨhañɨ kɨndi hamaŋ naŋga tɨkatɨkatɨramandi. 22  +Naŋga kru mumɨŋga Gotɨndu pɨhundu ñɨmbi yɨhɨta kandɨsɨkwɨsɨkwɨ kuma yawi vata nuŋandɨ kuyu tɨkatɨkatɨramandɨ. Kandɨhama nuŋandɨ kuyu ha Gotɨndu mɨnzɨmɨnzɨ maka, naŋga Got nuŋambi mɨnzɨmɨnzɨ maka kandɨhañɨ mɨnzɨndi hamaŋ naŋga tɨkatɨkatɨramandɨ.
23  +Tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga Farisi narɨ, narɨ pɨmɨ aru kavɨrɨmandɨra. Narɨ kuyusɨhɨrɨmbɨhapɨha ŋɨnɨŋ. Narɨ sahi kɨvayɨndu sukɨsɨrambɨ haŋɨnɨŋ kumanzɨpi timutamu tɨŋgɨruramata tamarahata mɨŋgɨyataya Gotɨŋ ŋgundara. Hara narɨ tɨkatɨka kuyundu vana aruru nɨmata haŋɨnɨŋ mitamaraŋa. Krunavundiŋ tɨtɨ vanayɨ taya ŋgatɨŋgɨrutɨŋgɨru vana, sɨhiŋgaha vana, naŋga indarɨmaŋgaramaŋgara vana. Kamataharɨm tɨkatɨkata kuyu aruru haŋɨnɨŋ mɨŋahandata, tɨkatɨka kuyu mu haŋɨnɨŋ ndahara mamitamara. 24 Tamɨŋga ñumi narɨ, kru muŋɨnɨŋ kwɨmbɨ isɨhuramɨrɨm andɨndara. Narɨ kru mumɨŋga akavat suksɨmbɨrɨ nuŋandɨ mɨsɨ hañɨ kɨyɨhi ŋgata mɨŋata kavarandi. Kamata kamel mɨsɨ hañɨ kamel ha maŋgɨmat kuvɨrata kamel ha naŋga mɨrɨhi mɨŋgundi maña ŋɨnɨŋ.
25  +Tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga Farisi narɨ, narɨ pɨmɨ aru kavɨrɨmandɨra. Narɨ kuyusɨhɨrɨmbɨhapɨha ŋɨnɨŋ. Narɨ maki naŋga kuku kuvɨrahuvɨra vuŋgɨ haŋɨnɨŋ kutɨhambu taya ñaŋɨrandamandara. Hara ñaña hɨm kandɨhañɨ kundandara haŋɨnɨŋ kipa mɨŋamɨŋa vana, naŋga narɨŋambirɨmɨndaya indarɨtarɨ vanayɨ mɨŋandara. 26 Farisi na tamɨŋga ñumi, kuku kuvɨrahuvɨra vuŋgɨ ha mavɨ hambu vɨsa ñaŋɨrandama. Kamatɨna kutɨhambu ndahara ñaŋɨrandɨrɨmandɨ.
27  +Tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga Farisi narɨ, narɨ pɨmɨ aru kavɨrɨmandɨra. Narɨ kuyusɨhɨrɨmbɨhapɨha ŋɨnɨŋ. Narɨ krunzava mu maŋa suñɨ naŋga taŋgusɨharahu kɨndi maña ŋɨnɨŋ. Krunzava kandɨha tapɨravu ŋgɨna avindɨhi, hara kumba hambu kru kɨmuhɨmu punzɨ naŋga ñamba hɨmɨŋgɨm yavurɨta kɨndi. 28  +Narɨndahara sɨwɨmañanda kɨra. Kru narɨŋandɨ kwɨrandɨ hambu ŋgata nɨŋɨnɨŋ kru tɨtɨtaya kɨyɨhɨyɨ ŋɨnɨŋ vamba indarɨmitandu. Hara narɨŋandɨ mavɨ humba hambu kuyusɨhɨrɨ vana naŋga tɨkatɨka kuyu mɨŋata kavarahavara vana yavurɨta kɨyɨ.
29 Tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga Farisi narɨ, narɨ pɨmɨ aru kavɨrɨmandɨra. Narɨ kuyusɨhɨrɨmbɨhapɨha ŋɨnɨŋ. Narɨ kru Gotɨndu kuyu mɨŋata ambavaravara haŋɨnɨŋɨndu sava humba avinzɨkwɨ musa mɨŋandara. Kamata kru tɨtɨtaya kɨyɨhɨyɨ haŋɨnɨŋɨndu sava ha kanzɨ mɨŋayahuramandara. 30 Kamata nɨmavamba ambandara, Ara añɨŋgitakɨña kɨyɨmu takuk hañɨ kɨta, nurɨŋ ŋguramata kru Gotɨndu kuyu mɨŋata ambavaravara haŋɨnɨŋ mayɨvutatamaharɨŋ, vamba ambandara. 31  +Kamataharɨm narɨŋandɨ kuyu kandɨhañɨ narɨŋambi isɨhuramandara. Kamata narɨ kuha kru Gotɨndu kuyu mɨŋata ambavarandu haŋɨnɨŋ yɨvutatamandu haŋɨnɨŋɨndu ñɨŋisɨm maña kɨra. 32 Kamataharɨm uta narɨŋandɨ nañɨŋgitakɨñandu ñamba vana haŋɨnɨŋ andɨtɨra arutɨmɨ.
33  +Narɨ tau ñamba ŋɨnɨŋ maña. Narɨ ahutuvarandi helɨyɨrɨm mandarahɨrɨndara. Narɨŋ Got ŋgatɨŋgɨruti, ahutuvarandi helɨyɨ urɨmandɨra. 34  +Kamataharɨm narɨ indarɨmara. Yi kru Gotɨndu kuyu mɨŋata ambavaravara haŋɨnɨŋ, naŋga tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga haŋɨnɨŋ, naŋga kru indarɨmit avi naŋga haŋɨnɨŋ sɨmbɨtɨn narɨ kɨyɨmandɨrayɨ payɨmandɨyu. Hara muvɨraŋ yɨvutatamɨrɨmandɨra, muvɨraŋ ahuandɨñɨ yɨvuwɨrɨmbɨmandɨra. Muvɨraŋ Got naŋga kuyundavaravara tavɨ narɨŋandɨ hañɨ tamata pɨŋgɨrawɨsmandɨra. Kamata narɨŋandɨ pɨhu aru hañɨ kaharɨvɨtɨra tɨvaramata pɨhu aruru muyɨ urɨmandɨyu. 35  +Kamataharɨm kru sɨhanaŋga pɨrɨ nɨñɨndu tɨtɨtaya kɨndu haŋɨnɨŋ yɨvutatamandu haŋɨnɨŋɨndu pɨmɨ ha, narɨ naŋgandaya kɨyɨmandɨ. Kru tɨtɨtaya kɨndu haŋɨnɨŋ yɨvutatamamara. Abelɨyɨ kɨta patavata Berikia ñanɨŋ Sekaraiaŋ tɨmu Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu pina, tamu Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨ pɨrɨŋɨmbɨrɨŋ tamata yɨvutatamamara. Kamataharɨm ñamba vana kandɨhañɨndu pɨmɨ ha narɨŋambi kavɨrɨmandɨra. 36 Narɨŋ yi kandɨ ambin, ñamba vana sɨhanaŋga kandɨhaŋɨnɨŋɨndu kañɨnda ha, krunavundi tɨhu kuyu nɨŋɨnɨŋ yɨvurahɨmandɨ, vami.
Jisas Jerusalemɨrɨm indarɨhi mavɨndɨmi
(Luk 13.34-35 naŋga, 19.41-44)
37  +Jisas sɨhinda ambami, Jerusalem, Jerusalem, na kru Gotɨndu kuyu mɨŋata ambavara haŋɨnɨŋ yɨvutatamandana. Kamata kru Got na kɨndanayɨ sɨmbɨhi pandu haŋɨnɨŋ mɨŋamɨŋa yɨvutatamɨrɨm tɨmba kavarandana. Sambɨ ñɨmbɨrɨ nandɨ ñɨŋisɨm haŋɨnɨŋ akakara nɨŋum nuŋandɨ ñɨŋisɨmɨŋ ambɨndɨwɨvu yɨvuñɨmbɨrɨndi maña yɨvuñɨmbɨrɨman vata andɨndin. Hara narɨ yakɨwɨrɨvarandara. 38  +Narɨ indarɨmara. Tɨhu narɨŋandɨ pɨhu nɨ ñambatɨta saŋgɨyɨmandɨ. 39  +Kamataharɨm yi narɨŋ ambin, narɨ yaŋ sɨhinda maŋgɨmandɨra. Utauta nɨmavamba ambɨrɨmandɨra, Kru Aru nɨmandu ñɨmbiyɨ payɨmi nɨmaŋ Got aviŋgaratamam, vamba ambɨrɨmandɨra, vami.
+ 23:3 Mal 2.7-8 + 23:5 Mt 6.1 * 23:5 Got naŋga kuyundavaravararɨm tavɨ haŋɨnɨŋ sukɨsɨrambɨ tɨmbahɨrɨs tamatama paŋa maña Juda hati musa mɨŋandu. Gotɨndu aŋgwɨmɨkɨyɨndu kuyu muhɨrɨvɨ sɨrambɨ aŋgwɨmɨkɨ sukɨsɨrambɨyɨ yɨhimbɨvɨrata paŋa kandɨhañɨ kundandu. Kamata kandɨhaŋɨnɨŋ nurɨŋandɨ kumaŋgak hañɨ kɨŋgɨraramata, tavɨ mirɨmba hañɨ sɨmahandu. Aŋga Mɨŋamɨŋa 13.9 naŋga 13.16 naŋga Tɨkatɨka Kuyu 6.8 naŋga 11.18yɨ ŋgamara. Naŋga Juda hati Namba 15.37-41yɨndu kuyu mɨŋahandandu. Kamata mɨkwɨrɨ nurɨŋandɨ kuta hañɨ ñapɨru hambu sɨri siki tɨmbuvarandu. Jisas ambami, Tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga haŋɨnɨŋ naŋga Farisi nɨmata indarɨndu. Krunavundi arɨŋ ŋgata ambɨrɨmandɨyu, Nɨŋɨnɨŋ Gotɨndu tɨkatɨka kuyu mɨŋahandandu, vamba ambɨrɨmandɨyu, vandu. Kamata Got naŋga kuyundavaravararɨm kumaŋgak aruru kumañɨ tamata, tavɨ aruru mirɨmbañɨ sɨmahandu. Kamata sɨri siki kutaŋguta mɨkwɨrɨ ñapɨru hambu tɨmbuvarandu, vami. + 23:6 Mt 6.5 naŋga, Mk 12.38-39 naŋga, Lu 11.43 naŋga, 14.7 + 23:11 Mt 20.26-27 naŋga, Mk 9.35 naŋga, 10.43-44 naŋga, Lu 22.26 + 23:12 Jop 22.29 naŋga, Snd 15.33 naŋga, 29.23 naŋga, Ese 21.26 naŋga, Lu 14.11 naŋga, 18.14 naŋga, Je 4.6 naŋga, 1 Pi 5.5 + 23:13-14 Lu 11.52 * 23:13-14 Kru indarɨmit avi naŋga muvɨra kuyu mu ndahara kanɨñɨ kɨyɨ vamba indarɨmitandu. Kuyu kandɨha nɨmata, tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga Farisi narɨ pɨmɨ aru kavɨrɨmandɨra. Narɨ kuyusɨhɨrɨmbɨhapɨha ŋɨnɨŋ. Narɨ navundi kindahu haŋɨnɨŋ kuyusɨhɨrata nurɨŋandɨ tavɨ kipa mɨŋandara. Kamata kuyusɨhɨranzɨhɨra Got naŋga kuyundavarambara kuyu pɨŋgɨrɨndara. Narɨ ŋgatɨŋgɨrutɨŋgɨru hɨvɨyɨ pɨmɨ aru sɨkwɨ mɨŋɨmandɨra. Mak 12.40yɨ ŋgamara. + 23:16 Mt 5.33-34 naŋga, 15.14 + 23:22 Ais 66.1 naŋga, Mt 5.34 + 23:23 Wkp 27.30 naŋga, Hos 6.6 naŋga, Mai 6.8 naŋga, Lu 11.42 + 23:25 Mk 7.4 + 23:27 Lu 11.44 naŋga, Sɨ 23.3 + 23:28 Lu 16.15 + 23:31 Sɨ 7.52 + 23:33 Mt 3.7 naŋga, 12.34 naŋga, Lu 3.7 + 23:34 Mt 10.23 naŋga, 1 Te 2.15 + 23:35 Stt 4.8 naŋga, 2 Sto 24.20-21 naŋga, Hi 11.4 + 23:37 2 Sto 24.21 naŋga, Sng 17.8 naŋga, 91.4 naŋga, Sɨ 7.59 naŋga, 1 Te 2.15 + 23:38 1 Kin 9.7-8 naŋga, Jer 12.7 naŋga, 22.5 + 23:39 Sng 118.26 naŋga, Mt 21.9