14
Wakundun Jisas ga sɨŋgɨnmaŋga juŋaveve
(Matyu 26.1-5 na Luk 22.1-2 na Jon 11.45-53)
De, katɨk gasak goŋguaŋmali jeñjek jivale valun luañjek tonapa. Fofop tonmale valɨn kavik toneve, Jutatɨle balañjun yila sipsip fu jiveve, Gotɨn vala anañ Makatve Ga Toneve Vandi* ga juŋavaŋgapale. Yetɨk jeñjekɨn kavik toneve, valan yis mɨñakɨk breta jiveve.
De, katɨk goŋguaŋmali jeñjek jivali valɨn luañjek tonapa kamfu vandi aŋgin takeve wulu sivɨt pɨiyeve, kavɨla Gotkɨk Gasak Wamɨle Gasak Wakundundi* kavɨla Gotkɨk Wulu Kumbaŋgikɨk Balañjun*. Valan Jisas fombe wuwɨ matve ga sɨŋgɨnmaŋga juŋaveve. Kape valan kavik galaveve, “Jeñjek jivale mfa kumbaŋñi pavandu. Yila balañjun mɨn ŋɨliwandu.”
Yetɨk melɨn anafak kosembɨye maŋam Jisasɨkɨk fopɨk mfafɨlekove
(Matyu 26.6-13 na Jon 12.1-8)
De, Jisasɨlɨn Betani watɨkɨle mfotok ŋɨme loveve. Saimon, andɨvɨli mumuiŋgali safuye avɨtkɨk mfotok love yisɨwove mambatɨk. De, yetɨk melɨn anafak mɨndɨm* avimbɨlɨm malaŋmɨ ŋɨme loveve. Katɨk avimbɨlɨm kumbaŋɨk anafak kosembɨye maŋam suwove, gasak monikɨk. De, katɨk melɨn avimbɨlɨmkɨk fop matɨvakevekandi anafak kosembɨye maŋam mfafɨlekeve Jisasɨkɨk fopɨk.
Kape yila balañjun bɨkɨk kumbaŋgin akalakevekandi fom sivɨleve. Valan kavik sivɨleve, “Wun gɨtɨk paŋga pave yataŋgɨn mfɨlewɨ katɨk maŋam? Wun katɨk maŋam monitɨk masivalen wun 300 valu tonapale moni yivapa, yataŋgɨn tonmale mia balañjutuk masivaŋga.”
Kape Jisasɨlɨn galaveve, “Wunu ga tonme! Ben gɨtɨk paŋga sivɨtva wunutuk? Wun ŋunutuk anafak pava. Yataŋgɨn tonmale mia balañjun bendi valu valu tonapa. Ben atɨvandi kavɨla anafak pavaŋga pavalen, pamfu. Kape ŋɨn bendi valu valu ka tonapayi. Katɨk melɨn wun pavapale we, de, wun pavale. Wun kasik maŋam ŋunutuk mfafalewale ŋakɨk safu bambave guamɨk ŋɨmaŋgapale. Ŋɨn wulu vaŋu betɨk sivɨtva. Valan ŋɨmale mañjikalitɨk valan wulu anafu sivɨlimapa, katɨk melɨn pavale wulu wokok sivɨlapa wunu ga juŋa ŋɨmaŋga.”
Jutasɨlɨn Jisas wokok mamatutuk
masivaŋga galaveve
(Matyu 26.14-16 na Luk 22.3-6)
10 Kavɨla 12 guŋgunda kumbaŋɨk yetɨkɨn toneve. Wokok wuŋ Jutas Iskariot. Wun kavɨla Gasak Wamɨle Gasak Wakundutuk* ŋɨme galaveve Jisas valatɨk kɨndɨŋmɨ suwaŋga. 11 Valan wokok wulu bɨiyevekandi vavalakeve. Kapekandi yila moni wunutuk masivaŋga galaveve. Kape, de, wun kɨndɨŋmɨ suwaŋgapale wulu juŋambɨi juŋambɨiyeve.
Jisasɨlɨn wokok guŋgundandi
goŋguaŋmali jeñjek jiveve
(Matyu 26.17-25 na Luk 22.7-14 na 22.21-23 na Jon 13.21-30)
12 De, katɨk Yis Mɨñakɨk Bret Jivaŋgapale Goŋguaŋmali Jeñjekɨk* fopɨle valɨn kamfu. Katɨk Got kukuñmaŋgapale yetɨk sipsip fakɨk bɨŋpat matɨpɨtɨwaŋgapale vandi, Jisasɨkɨk guŋgundan wunutuk kavik galaveve, “Ñen atɨkatɨk ŋɨmama jeñjekɨk lua waiŋgeve mandɨvaŋga yivɨt katɨk Makatve Ga Tonmale Vakɨk* jeñjek jivaŋgapale.”
13 De, Jisasɨlɨn guŋgunda alawiñ apɨsukuve kavik galaveve, “Gia watɨkɨk dalaŋɨme apɨsalave. Apɨsalavandi yetɨk maŋame kuluwali afufulivɨ malaŋmale avɨtɨn ŋɨmama betɨk. Wunu vañjenme ŋɨmumfu. 14 Wun ŋaikɨk mfotok lovapa. De, ben katɨk mfot waŋtɨk kavik galavumfu, ‘Watpalaŋɨn kavik kombɨiya, “Ŋakɨk mɨtɨn atɨk, kasik mfotɨle, katɨk Makatve Ga Tonmale Vakɨk jeñjek jivaŋgapale mɨt. Ŋɨn ŋakɨk guŋgundandi katɨk jeñjek jivapa.” ’ 15 De, wun betɨk akakalayapa yetɨk gasak wunambinɨk tonmale mɨt. Katɨk mɨtɨk luan bambave tonma. De, ben lovumfu jeñjek pavaŋgo.”
16 De, kavɨla guŋgundan ŋɨme gia watikɨk apɨsalaveve. Valan wokok sivɨtvale wulu mɨñakavik wuleve. Kapekandi katɨk Makatve Ga Tonmale Vakɨk lua paveve.
17 De, valɨn mfatɨndɨmevendi Jisasɨlɨn wokok 12 guŋgundandi yiŋɨmeve. 18 Valan jeñjek jive yisɨwɨ tonevekatɨk Jisasɨlɨn kavik galaveve, “Ŋɨn betɨk wulu vaŋu galava, katɨk bikɨk gɨŋganɨle balañjɨkɨn ŋunundi wakan jeñjek jiva. Wun ŋunu kɨndɨŋmɨ suwapa mamatutuk kɨliatɨk.”
19 Valan kavik bɨiyevekandi bɨkɨk kumbaŋgi gɨkɨlikeve. Kapekandi valan ŋaikɨk ŋaikɨkɨn wunu kombɨiyeve, “Dɨn ŋunu galavala?”
20 Wun valatɨk kavik galaveve, “Wun bikɨk 12 guŋgundakɨk gɨŋganɨle yetɨkɨn. Wun ŋunundi wakan bret aŋgatɨk kukuwɨ jiva. 21  Balañjɨkɨk Fakɨn* Gotɨn anañ ga moleve wuluŋgo miyakavik vaŋ sɨŋgɨnapa. Kape katɨk wunu mamatukok kɨliatɨk kɨndɨŋmɨ masivale balañjɨk, wun yakai yakai vaŋ tonapa. Wokok womelɨn wunu ka kawulevekalen, katɨk anafak.”
Jisasɨlɨn bretandi wain maŋam
wokok guŋgundatɨk masiveve
(Matyu 26.26-30 na Luk 22.7-14 na 1 Korin 11.23-25)
22 De, Jisasɨlɨn wokok guŋgundandi jeñjek jivevekatɨk, Jisasɨlɨn ŋaikɨk bret yiveve. Yivevekandi Gotɨk akɨtve galaveve. Galavevekandi masiveve valatɨk. Wun valatɨk kavik galaveve, “Yive jive, katɨk ŋakɨk safu.” 23 De, wun wain wombikasak yivevekandi Gotɨk yika akɨtve galavevekandi valatɨk masiveve. Masivevendi valan wofopɨn jiveve. 24 Wun valatɨk kavik galaveve, “Katɨk ŋakɨk ambala. Ŋakɨk ambalandi Gotɨn wokok yila wulu sivɨtve tɨmbapa. Ŋakɨk ambala salavapa balañju wusandaŋ yika yivaŋgapale. 25 Nɨŋ wulu vaŋu betɨk galava, ŋɨn wain wombikasak yika ka jivapayi. Gotkɨk watɨkɨk tonmakandi, de, katɨk vandi ŋɨn yika anɨkɨk wain wombikasak jivapa.”
26 Valan Gotkɨk gɨŋ sɨlivevekandi, salave ŋɨmeve katɨk Oliv galavale lamɨk.
Jisasɨlɨn galaveve wokok guŋgundan wunu valambapa
(Matyu 26.31-35 na Luk 22.31-34 na Jon 13.36-38)
27 Jisasɨlɨn wokok guŋgundatɨk kavik galaveve, “Ben wofopɨn ŋunu mɨmɨliwakandi valambapa. Gotkɨk janda kumbaŋɨk kavɨla wulu tonma, ‘Ŋɨn sipsip fukok waŋ malapa, kapendi sipsip fun wolokuakɨk mɨlapa.’ 28 Kape Gotɨn ŋunu yika ga kambekuakakandi, ŋɨn ŋandefaka ŋɨmama, Galilitɨk.”
29 Kape Pitalɨn wunutuk kavik galaveve, “Valan wofopɨn du mɨmɨliwɨ valambalen, ŋɨn kayi vaŋ! Ka valambapayi!”
30 De, Jisasɨlɨn wunutuk kavik galaveve, “Ŋɨn wulu vaŋu dutuk galava, kamfu wukan moañɨn alawiñkɨk maŋgɨk gaŋgalaka mɨñakɨk, gaŋgalawavi alilam dɨn ŋunu ŋaŋalambapa.”
31 Kape Pitalɨn towok vaŋ galaveve, “Ŋɨn dundi sɨŋgɨnapalen, du ka ŋaŋalambapayi. Kayi vaŋ!” De, vala wofopɨn mɨñakavik galaveve.
Jisasɨlɨn Getsemani galavale balami kukuñeve
(Matyu 26.36-46 na Luk 22.39-46)
32 De, Jisasɨlɨn wokok guŋgundandi ŋɨmeve Getsemani galavale mɨtɨk. Ŋɨmevekandi wun wokok guŋgundatɨk galaveve, “Ben yisɨ tonme. Ŋɨn kukuñapa.” 33 Wun Pitandi Jemsɨndi Jon yikafak ŋɨmɨleve. De, wokok kumbaŋɨn towok veven juŋavevekandi yakai yakai juŋaveve. 34 Wun valatɨk galaveve, “Ŋakɨk kumbaŋɨn yefop yefop juŋava towok kalikvɨyi kapekandi sɨŋgɨnmaŋga pava. Ben kaikatɨk mandɨwɨ.” 35 De, wun yikafak ŋɨmevekandi amandepewɨ fopti mañjikatɨk mandɨve kukuñeve. Wun kavik kukuñeve, “Dɨn balawalen, kavɨla wulu ŋunutuk ga yiŋɨmandu.” 36 Wun kavik galaveve, “Apa, Wawa. Dɨn wulu wulu wofop pavaŋgale dɨn pava. Kasik ŋunutɨle wombikasak yive. Kape ŋakɨk juñjuŋamandi pavandu. Dɨn papandaŋdi pave.”
37 Kukuñevekandi wun kavɨla guŋgunda alilaŋguaŋtɨk yika ŋɨme wuleve. Valan ñembeve. Kapendi wun galaveve Pitatɨk, “Saimon, dɨn ñembala? Dɨn ŋasuak ŋasuak ka mandɨkvɨliapaya? 38 Ben mandɨki kukuñme. Ben yaka wulutuk kumuwandu. Kumbaŋɨn anafak wulu pavaŋga mɨliwa, kape safulun pɨtɨkɨn mɨyakɨk.”
39 De, wun yika ŋɨme kukuñeve. Ŋaikɨk daŋdi kukuñeve, yika. 40 Yika ŋɨmevekandi wokok guŋgundan kamfu ñembevekatɨk wuleve. Bɨkɨk sɨpalan towok vaŋ aluŋeve. Vala matɨkambekevendi yataŋgɨn toneve. Valan gɨtɨk wulu sivɨlapa?
41 Jisasɨlɨn yika alilaŋgɨk ŋɨŋawa kukuñme yiŋɨmevekandi sivɨleve valatɨk, “Ben ñembe golañjaŋmala? De, balawa. Wutve. Kamfu kamfu Balañjɨkɨk Fak kɨndɨŋmɨ suwɨ masiva yaka wulu pavale balañjukok kɨliatɨk. 42 Ben kambewɨ. Amban ŋɨmama. Wutve. Katɨk ŋunu kɨndɨŋmɨ suwɨ masivaŋgapale balañjɨkɨn anañ yiŋɨmale.”
Jutasɨlɨn Jisas wunu gɨlipeve wakundutuk masiveve
(Matyu 26.47-56 na Luk 22.47-53 na Jon 18.3-12)
43 De, kepat. Wun kamfu sivɨlevekatɨk, Jutasɨlɨn yila autukok saiti yiŋɨmeve. Jutasɨlɨn Jisasɨkɨk 12 guŋgundatɨle yetɨk avɨt. Katɨk sasɨn kavik tonma, yila Gasak Wamɨle Gasak Wakundutɨle* autundi yila Gotkɨk Wulu Kumbaŋgikɨk Balañjutɨle* autundi yila avɨtkasutɨle autun. Kavɨla autun tuaŋpindandi muŋfuŋa mfoveve kɨliatɨk. 44 Katɨk valatɨk Jisas kɨndɨŋmɨ suwaŋgapale avɨtɨn, wun kavɨla aututuk anañ kavik galaveve, “Ben wunu kavik wulumfu. Ŋɨn yetɨk balañjɨk tafoloŋ jusuivɨliapa. Wun katɨk avɨt. Ben wunu wuwɨ mfove waiŋgeve malaŋɨmfu.”
45 De, yiŋɨmeve, kepat wun Jisasɨtɨk ŋɨme galaveve, “Watpalaŋ.” Galavevekandi tafoloŋ jusuivɨleve.§ 46 Kape, de, valan Jisas wuwɨ mfoveve.
47 Kape, de, yetɨk Jisasɨndi toneve avɨtɨn wokok tuaŋpin yive paiyeve katɨk Gasak Wamɨle Gasak Gia Wakɨnkɨk gɨsamban. Gɨsambankɨk tuan matɨsetvɨleve. 48 Kape, de, Jisasɨlɨn valatɨk kavik galaveve, “Ben ŋunutuk yiŋɨmala tuaŋpindandi muŋfuŋandi? Ben fumafom balañjɨk wuwaleŋgo ŋunu wuwaŋga pave ŋɨmala? 49 Valu valu ŋɨn bendi Gasak Wam mfawoŋove pumbumɨk tonŋɨlali, Gotkɨk wulu mfɨtɨtiwɨ sivɨtali. Kape ben ŋunu ava wuwɨ. Kape Gotkɨk anañ moleve wulu ga pave.” 50 De, Jisasɨkɨk guŋgundan wofopɨn wunu valambe mɨleve.
51 De, yetɨk mɨlɨkakɨn Jisas vañjeneve. Wun mia wataŋ ŋaikɨk kɨlɨkeve, wokok safutuk. Valan wunu wokok wuwove. 52 Kape wun wataŋ valambe miña muti mɨleve.
Valan Jisasɨkɨk safutuk wulu mandɨve sivɨleve
(Matyu 26.57-68 na Luk 22.54-55 na 22.63-71 na Jon 18.13-14 na 18.19-24)
53 De, kavɨla wakundukɨk autun Jisas malaŋeve Gasak Wamɨle Gasak Gia Wakɨntɨk*. Kavɨla yila Gasak Wamɨle Gasak Wakundundi* Avɨtkasundi Gotkɨk Wulu Kumbaŋgikɨk Balañjun* wofopɨn wakan mfakuŋguŋove. 54 Kape, de, Pitalɨn vañjene ŋɨmeve. Ganaiŋ ganaiŋ ŋɨmeve, wun. Wun katɨk Gasak Gia Wakɨnkɨk pumbum kumbaŋ gɨveve mfotkɨk pumbumɨk loveve. Wun kavɨla matamatundi wakan yisɨwɨ mɨn paŋ toneve.
55 De, kavɨla Gasak Wamɨle Gasak Wakundundi kavɨla mfakuŋguŋove balañju wofopɨn yila wulu Jisasɨkɨk safutuk mandɨve ta sivɨt pɨiyeve Jisas matve ga sɨŋgɨnmaŋga pave. 56 Autun wusandaŋɨn muwale wulu mandɨve sivɨleve wokok safutuk, kape valan wusa wulu wusa wulu sivɨleve. 57 De, yila sambɨtve muwale wulu mandɨve sivɨleve wokok safutuk. Valan kavik sivɨleve, 58 “Ñen kavik bɨiyeve wun kavik galaveve, ‘Ŋɨn kasik kɨliandi gɨveve Gasak Wam* mfafuŋgoñakandi valu alilam yetɨk yika gɨvɨliapa. Katɨk Gasak Wamɨn kɨliandi gɨvale wam gaveka.’ ” 59 Kape valan wusa wulu wusa wulu sivɨleve.
60 Kape, de, katɨk Gasak Wamɨle Gasak Gia Wakɨn, wun vala gɨŋganɨk sambɨtve kombɨiyeve, Jisasɨtɨk, “Valan dutuk mandɨve sivɨtvale wulu sivɨtvulu aipava?” 61 Kape Jisasɨlɨn akolet toneve. Wun yila wulu ava galave.
Kape katɨk Gasak Wamɨle Gasak Gia Wakɨn yika kombɨiyeve, “Du Krais, a?* Ñen Akɨtvale Gotkɨk fakɨn du, a?”
62 De, Jisasɨlɨn kavik galaveve, “Ŋunu kasik. Yetɨk vandi ben Balañjɨkɨk Fak Gasak Pɨtɨkie Gotkɨk mamataŋ kɨlikɨk  yisɨwɨ tonmakatɨk wulapa. De, yika wulapa Wunambinɨle yaŋgɨmdi yimbumbamava.”
63 De, katɨk Gasak Wamɨle Gasak Gia Wakɨnɨn wun woven wokok wataŋ mfamɨmɨlevekandi  galaveve, “Yila wulu wokok safutuk aipandi mandɨve sivɨtva? 64 Ben bɨiyale wun wovenetɨk Gotoŋgo galavala wun! Ben avik juŋava? Amban avik papa?”
Valan wofopɨn wunu wulukok galaveve kapekandi ga sɨŋgɨnmaŋga galaveve. 65 De, yila wunutuk susupi tuleve. Yilan wokok makɨ folevekandi paiyevekandi galaveve, “Dɨn galave, du nan paiya.” De, kavɨla matamatun wunu yive paiyeve.
Pitalɨn Jisas muwɨ apɨkoŋove
(Matyu 26.69-75 na Luk 22.56-62
na Jon 18.15-18 na 18.25-27)
66-67 De, Pitalɨn pumbum kumbaŋɨk gɨveve mfotɨle pumbum kumbaŋɨk mɨn paŋ toneve. Gasak Wamɨle Gasak Gia Wakɨnkɨk* luasamban melɨn wunu ŋɨme wule gaveve, “Dɨn wakan toneve, katɨk Nasaretɨle balañjɨk, Jisasɨndi.”
68 Kape Pitalɨn kavik galaveve, “Ŋunu kayi. Ŋɨn dɨn sivɨtvale wulu akoŋma.” De, wun salaveve pumbumɨle maikɨk maŋgɨk vevekatɨk ŋɨme sambɨtve toneve.
69 De, katɨk melɨn wunu yika wule vevekatɨk tonmale balañjutuk galaveve, “Kavɨla autukok sasɨle yetɨkɨn kasik.” 70 Kape Pitalɨn apɨkoŋove.
De, pɨndaŋ kavɨla vevekatɨk tonmale balañjun yika wakan galaveve, “Wulu vaŋ, kavɨla autukok sasɨle yetɨk wakan, du. Dɨn Galilitɨle.”
71 De, Pitalɨn galaveve, “Muwalen Got ŋunu yakai yakai pave! Gotɨn juŋava, ŋɨn wulu vaŋu sivɨtva! Ka muwu! Ŋɨn katɨk balañjɨk akoŋma ben galavale!”
72 Kavik ŋaŋalambe kuŋguliŋguakavevekandi, de, kepat katɨk moañɨn alawiñkɨk maŋgɨk galaveve. De, Pitalɨn juŋavɨleve Jisasɨlɨn anañ sivɨleve wulu, “Kamfu wukan moañɨn alawiñkɨk maŋgɨk galaka mɨñakɨk gaŋgalawavi alilam dɨn ŋunu ŋaŋalambapa.” De, wun veven juŋavevekandi yekeve.
* 14:3 Katɨk mɨndɨmɨn Alapasta galavale mɨndɨm. 14:36 Valan bɨkɨk balaŋdi Wawa galavale wulu. 14:36 Apɨkamule wulu katɨk. § 14:45 Bɨkɨk fulak, katɨk. Valan yetɨk balañjɨk wulevekandi kɨlik ava tuwɨ. Kayi. Valan tafoloŋ jusuivɨleve. * 14:61 Gotɨn anañ galaveve yetɨk balañjɨkɨn yiŋɨmama. Wun Gotkɨk balañju yika yivaŋgapale balañjɨk tonapa. Valan katɨk balañjɨk Krais galava. 14:62 Bɨkɨk fulak katɨk, mamataŋ kɨlikɨn fofonombale mɨt. 14:63 Bɨkɨk fulak kavik toneve, bɨkɨk kumbaŋgin yakakai kambekevendi valan bɨvene bɨkɨk wataŋu mfɨsikeve.