Simo elaa ya Yesu Klisto eya imolaka
Luka
Maphɔɔ ma etatele
Nde ɓowa kyela Matiye, Luka nɛ akula imola simo yɛ nde ɓowaimola Malako. Kasi ɓokyɛsɛ phɛ na Malako ɓoli oɓokye, ɓanaa maphɔɔ maikye mali nde maakoma Luka yo mampenza.
Luka yo moto owa imola na ɓoikye Simo Elaa oka ɓato ɓate ɓali Ɓayuda. Yango mɛnɛ onte ya nkanda isɔ ine ya Simo Elaa, ŋwaka Luka mowɔlɛ mpenza ɓato ɓa nɔkɔ isɔ, oɓokye ɓaeɓe ntina ya Simo ya Yesu, emba ɓambe anola oɓokye ali Mobikye wa ɓato ɓasɔ.
O Simo ya Luka tomozwa maphɔɔ mama:
- Luka 1.1-4: Ntina ya munkanda mumu
- Luka 1.5–2.52: Iɓotama sa Yoane Moɓatise na sa Yesu na ɓoŋwana pha bɛ
- Luka 3.1-20: Mosala ŋwa Yoane Moɓatise
- Luka 3.21–4.13: Batisimo na imekama sa Yesu
- Luka 4.14–9.50: Mosala ŋwa Yesu o Galileya
- Luka 9.51–19.27: Yesu amani o Galileya, akyɛ o Yelusalɛmɛ
- Luka 19.28–23.56: Pɔsɔ ya Yesu eya suka o Yelusalɛmɛ
- Luka 24.1-53: Yesu akundoo, awɛnɛɛ na ɓato emba abaa o Ikolo
1
Ntina ya buku ɓoɓo
1 Owa lozingo Teofile,
Ɓato ɓaikye ɓameka ikoma na molɔngɔ simo ya maphɔɔ maalekana o nte ya ɓanga,
2 ɓo waloumola ɓaawɛnɛkyɛ maphɔɔ mɛ na miyo uta o etatele, ɓaabuto lɔlɔ eye ɓato ɓa etoma ya ikyɛmimola Simo ya Ŋwaphongo.
3 Yango mɛna, na nga mɛ, o sima ya ioka maphɔɔ masɔ mawɛnɛkyɛ ɓɛ́ɛ na miyo mamana na ɓolaa tata o etatele, nasepesi iyekomela simo mɛ na molɔngɔ, nwɛbi na nga owa ngambo Teofile.
4 Nakyele ɓaɓona phɔ oeɓe oɓokye mateya maeteyaka ɓɛ́ɛ mali maa phɛlɛ.
Mwanze aimosi iɓotama sa Yoane Moɓatise
5 Waaɓa Elode mokonzi ŋwa manyɛtɛ ma Yuda, yaɓaka nganga mɔnɔmɔ wa Ŋwaphongo, nkombo yɛ Zakaliya aɓaka o iɓota sa ɓanganga ɓa Ŋwaphongo sa Abiya. Ŋwasi wɛ Elizaɓɛti aɓaka nɛ o ɓosoo pha nganga mokonzi Alona.
6 Ɓɛ́ɛ ɓasɔ ɓaɓale ɓaɓaka ɓato ɓalaa o miyo ma Ŋwaphongo, ɓaɓaka ɓakumole na ɓolaa miɓeko misɔ ma Nkolo.
7 Kasi teɓaikaka ɓaa na ŋwana phɔ Elizaɓɛti taikaka ɓaa kaɓote, na ɓɛ́ɛ ɓasɔ ɓaɓale ɓakotwaka.
8 Mokɔlɔ mɔnɔmɔ, yaɓaka ngala ya ɓanganga ɓa iɓota sa Abiya ya ikyela etoma, Zakaliya aɓaka kakyele etoma yɛ ya ɓonganga o ɓoo pha Ŋwaphongo.
9 Ikokana na moɓeko ŋwa ɓonganga, mbɛsɛ ya kaaka mi yo oɓokye anyɔlɔ o elele elekyi ɓosantu ya Nkolo phɔ ya ikyɛ tumba mpaka ya malasi.
10 Moluku ŋwa ɓato ɓasɔ ɓaɓaka ɓaɓɔndɛlɛ o nze imbɛlɛ siitumbe ɓɛ́ɛ mpaka ya malasi.
11 Ɓoɓɛlɛ anzelu mɔnɔmɔ wa Nkolo amba ya motɔkɔlɛlɛ, anzelu mɛ aesi ya tɛmɛ o ɓoloo pha elele ekyetumbele ɓɛ́ɛ Ŋwaphongo mpaka ya malasi.
12 Waawɛnɛ Zakaliya anzelu mɛ, malondo maesi ya unva nɛ, abuto iwɛnɛ ɓɔɔɓɔ.
13 Kasi anzelu amba ya wɔ nɛ yokye: «Zakaliya, saila, phɔ Ŋwaphongo aokyi iɓɔndɛsi sa wɛ. Ŋwasi wa wɛ Elizabɛti amoeɓotela ŋwana wa lele, waamolaa nkombo Yoane.
14 Wamoɓa na nkyisa nzikye, na ɓato ɓaikye ɓamoɓa na nkyisa phɔ ya iɓotama sɛ.
15 Phɔ amoɓa moto munɛnɛ o ɓoo pha Nkolo. Etaanywe na malɛku naa ekpele esɔ eekyelangya. Amotonda na Ɓolɔɓɔ Ɓosantu tata o ibuu sa nyango.
16 Amobuya ɓana ɓaikye ɓa Isalayɛlɛ oka Nkolo Ŋwaphongo wa ɓɛ.
17 Amoya o ɓoo pha Ŋwaphongo, na ɓolɔɓɔ na ná mwiya ndokolo moimosi Eliya, phɔ ya iɓɔngya ɓa ango na ɓana ɓa ɓɛ, na ibuya ɓato ɓaa nzoto nkusi ɓato ɓa malondo malaa, phɔ aɓaɓɔngya phɔ ya iyamba Nkolo.»
18 Zakaliya amba ya tuna anzelu yokye: «Namoeɓa na ye oɓokye lowɔ mɛ loli phɛlɛ? Phɔ nga na ŋwasi wa nga tokotoo.»
19 Emba anzelu amba ya mobuyisa yokye: «Nga nali Gabiliyɛlɛ, ookotɛmɛ o ɓoo pha Ŋwaphongo. Antomi phɔ ya iyewɔlɛ na iyeyimola simo elaa.
20 Maphɔɔ maeyimosi nga mamokyelama imbɛlɛ saameka Ŋwaphongo. Kasi otoikyi wɛ anola, wamobutwa mbubu, ootokule wɔ tata lɔlɔ nɔnɔ mokɔlɔ mɛ.»
21 Imbɛlɛ mɛ, ɓato ɓaɓaka ɓaziya Zakaliya o nze ɓakamwaka phɔ akɔkɔkɔ na ɓoikye o motema ŋwa elele eelekyi ɓosantu.
22 Watɔkɔlɔ yo, takokaka ikula ɓawɔlɛ, abuto iɓawɔlɛ nde na bikyela phɔ abutwaka mbubu. Emba ɓato ɓasɔ ɓamba eɓa oɓokye awɛni lowɔɔ onte ya elele eelekyi ɓosantu.
23 Waaunva Zakaliya nkɔlɔ yɛ ya etoma o ingambi siinɛnɛ sa Ŋwaphongo, abutoo oka yɛ.
24 Sima ya ŋwana imbɛlɛ, Elizabɛti ŋwasi wɛ aekami. Akyɛkyɛ miɓomba makombe matano, amiwɔlɛkyɛ yokye:
25 «Kyeka lowɔ lokyesi Nkolo phɔ nga, phɔ amanyee sɔɔ o miyo ma ɓato.»
Mwanze aumosi iɓotama sa Yesu
26 Waakoma ibuu sa Elizaɓɛti na makombe motoɓa, Ŋwaphongo aesi ya toma anzelu Gabilɛyɛlɛ o mokyisi mɔnɔmɔ muunɛnɛ ŋwa Galileya, nkombo ya ŋwango Nazalɛtɛ,
27 oka ngɔndɔ mɔnɔmɔ owamozala ɓolonga na lele mɔnɔmɔ nkombo yɛ Zozefu, moto wa iɓota sa mokonzi Davidi. Nkombo ya ŋwana ngɔndɔ mɛ Maliya.
28 Mwanze amba ya nyɔlɔ oka Maliya amba ya wɔ nɛ yokye: «Kumba! Nkolo Ŋwaphongo aeteye ɓolaa phɛ.»
29 Waaoka Maliya maphɔɔ maamana, malondo makyimaka nɛ, amba mituna ntina ya ikumba mɛ.
30 Emba anzelu amba ya wɔ nɛ yokye: «Saila, Maliya, phɔ ozwe ngɔlu o miyo ma Ŋwaphongo.
31 Wamoekama, wamoɓota ŋwana wa lele, waamolaa nkombo Yesu.
32 Amoɓa moto munɛnɛ, ɓaamoɓanga Ŋwana wa Owa Ikolo. Nkolo Ŋwaphongo aamophɛ eziye ya ɓokonzi pha nkɔkɔ yɛ Davidi.
33 Amoɓa mokonzi phɔ ya ɓoɓɛlɛ o ingambi sa Yakoɓo, ɓokonzi phɛ eteɓooɓe na suka.»
34 Maliya amba ya wɔ na anzelu yokye: «Lowɔ mɛ lamokyelama ndengye'ye phɔ nga naino sianga na lele?»
35 Mwanze amba ya mobuyisa yokye: «Ɓolɔɓɔ Ɓosantu pha moeyutela, na mwiya ŋwa Owa Ikolo ŋwa moeziɓa na ɔɔmɛlɛ yɛ, yango mɛna ŋwana owamoɓota wɛ amoɓa mosantu, ɓamoɓanga Ŋwana wa Ŋwaphongo.
36 Kyeka na ŋwana nyɔngɔ Elizabɛti nɛ aekama, amoɓota ŋwana wa lele na ɓokoto phɛ. Yo owa wɔkɔ ɓɛ́ɛ oɓokye taɓote, ali lɔlɔ na ibuu sa makombe motoɓa,
37 phɔ lowɔɔ loolekye Ŋwaphongo teloli.»
38 Emba Maliya amba ya wɔ yokye: «Nali ŋwaŋwasi wa etoma wa Nkolo. Masɔ makyelame mi nga ɓo wɔ wɛ!» Nɔnɔ wa moika anzelu.
Maliya akyɛ kyeka Elizabɛti
39 Nde o sina imbɛlɛ mɛ, Maliya amba ya kyɛ izele o mokyisi mɔnɔmɔ mbale eya mangomba o manyɛtɛ ma Yuda.
40 Aesi ya kyɛ nyɔlɔ o ingambi sa Zakaliya, aesi ya ɓeya Elizabɛti.
41 Wa oka Elizaɓɛti iɓeya sa Maliya, ŋwana ooli o ibuu sɛ anyinganaka, emba Elizaɓɛti amba tonda na Ɓolɔɓɔ Ɓosantu.
42 Amba ya wɔ na ŋwɛsi mokusi yokye: «Opambolami ileka ɓaɓasi ɓasɔ, na ŋwana ooli o ibuu sa wɛ apambolami mɛ!
43 Ndengye'ye nyango wa nkolo ŋwa nga aya nkyeka?
44 Phɔ ookyi nga iɓeya sa wɛ, kyeka ŋwana anyinga na nkyisa o ibuu sa nga.
45 Nkyisa ili na owaanosi: Imowɔlɛsi ɓɛ́ɛ phɔ ya Nkolo yamokyelama!»
Zembo sa Maliya
46 Emba Maliya yokye:
«Nakumole Nkolo na ndondo ya nga esɔ;
47 na molimo ŋwa nga motondi na nkyisa
phɔ ya Ŋwaphongo mobikye wa nga,
48 phɔ akyekyi moombo wɛ ootoli na ngambo.
Phɛlɛ tata lɔlɔ, ɓato ɓasɔ ɓamumbanga moto wa esɛngɔ,
49 phɔ Ekambambasi ankyelesi maphɔɔ manɛnɛ: Nkombo yɛ eɓe esantu.
50 Ɓolaa phɛ kaɓokyele oka ɓato ɓasɔ ɓamoile o ɓayoo ɓasɔ.
51 Akyesi misala ma ikamwa na mwiya ŋwa eɓɔkɔ yɛ,
anyangosi ɓato ɓaalolɛndɔ;
52 amanye ɓakonzi ɓaakusi o biziye ɓa ɓokonzi ɓa ɓɛ,
atombi ɓato ɓateɓali na ngambo;
53 ɓaawe na nzala aɓatonze na ntoma,
na ɓaa ezwele, aɓabuye maɓɔkɔ pha.
54 Asungyi ɓato ɓa Isalayɛlɛ, ɓato ɓa etoma ɓɛ,
na ɓoumunyakye ɓolaa phɛ.
55 Eli ɓo walakyelaka yo ɓankɔkɔ ɓa ɓanga,
Abalayama na ɓana ɓɛ́ɛ phɔ ya ɓoɓɛlɛ.»
56 Maliya amba ikala na Elizaɓɛti phɛnɛphɛ na makombe maato, ɓoɓɛlɛ amba ya butwa oka ɓɛ.
Iɓotama sa Yoane
57 Waakoka mokɔlɔ ŋwa Elizaɓɛti ŋwa iɓota, aesi ya ɓota ŋwana wa lele.
58 Ɓabuɓaa nɛ na iɓota sɛɓaokyi ndengye eya mokyelela Nkolo ɓolaa, ɓɛ́ɛ ɓasɔ ɓamba kumba nɛ.
59 Waakokya ŋwana nkɔlɔ ŋwambi, ɓakyɛ moɓɛlɛ. Ɓalukaka imolaa nkombo ya ango, Zakaliya.
60 Emba nyango amba ya wɔ yokye: «Phe! Nkombo yɛ yamoɓa Yoane.»
61 Ɓamba mobuyisa ɓɛkye: «Moto na mɔnɔmɔ o iɓota sa wɛ tali na nkombo mɛna!»
62 Ɓamba tuna ango wa ŋwana na ɓilembo phɔ ya iyeɓa nkombo'ye ekokyi yo ilaa ŋwana.
63 Zakaliya amba ya onga ŋwana iɓaya wa ikoma, amba koma ɓoɓo: «Nkombo yɛ Yoane.» Emba ɓato ɓasɔ ɓamba kaŋwa.
64 Mina wamɔ munɔkɔ na lole lɛ loingo, abuto iwɔɔ, abuto ikumbela Ŋwaphongo.
65 Emba ɓabuɓaa nɛ ɓabuto ilaa. Na o mangomba masɔ ma manyɛtɛ ma Yuda ɓaɓaka ɓawɔ nde maphɔɔ mɛ.
66 Ɓato ɓasɔ ɓaa okaka maphɔɔ mɛ ɓamaɓanzaka o mandondo ma ɓɛ, ɓɛkye: «Ŋwana oyo amuna ɓa nza?» Phɔ nde phɛlɛ mwiya ŋwa Nkolo ŋwaɓaka nɛ.
Zembo sa Zakaliya
67 Ɓoɓɛlɛ Zakaliya, ango wa ŋwana, atondaka na Ɓolɔɓɔ Ɓosantu, amba tata isakola ɓoɓo:
68 «Nkolo apambolame, Ŋwaphongo wa Isalayɛlɛ,
phɔ aesi ya kyeka ɓato ɓɛ, aɓamanye o ɓoombo.
69 Alotɔkɔlɛsi kamba Mobikye,
o iɓota sa Davidi, moto wɛ wa etoma.
70 Nde ɓo wawɔkɔ yo kalakala na nɔkɔ ya ɓaimosi ɓɛ́ɛ ɓasantu:
71 Ibikyi siilomanya o maɓɔkɔ ma ɓanguna ɓa ɓanga
na o maɓɔkɔ ma ɓato ɓasɔ ɓaloine.
72 Awɛninya ɓolaa phɛ oka ɓankɔkɔ ɓa ɓanga,
aumunye sangola yɛ esantu.
73 Phɔ Ŋwaphongo alakyelaka nkɔkɔ wa ɓanga Abalayama,
74 iloɓɔlɔlɔ o maɓɔkɔ ma ɓanguna
phɔ tomokyelele saɓa na ɓoilakye,
75 onte ya ɓosantu na ɓosembo o miyo mɛ
nkɔlɔ isɔ ya ɓomɔɔ pha ɓanga.
76 Ka wɛ, ŋwana oomokyɛɛ, wamoɓa moimosi wa Owa Ikolo,
phɔ wamotambula o ɓoo pha Nkolo phɔ ya iɓɔngya manzela mɛ,
77 phɔ ya iteya ɓato ɓɛ́ɛ oɓokye kaye iya ɓabikya
na ilimbisa masumu ma ɓɛ.
78 Eli lowɔɔ la bɔlaa ɓoikye pha Ŋwaphongo wa ɓanga.
Phɔ ya ɓolaa mɛ, moo motɔkɔsi o ikolo moesi ya lokyeka.
79 Motɔkɔlɛsi ɓato ɓaali o enzɔmbi ya iwaa,
phɔ ya ikamba matambe ma ɓanga o nzela ya ɓose.»
Ɓolɛngyɛ pha Yoane Moɓatise
80 Ŋwana akolaka na nzoto, akutaka na o molimo. Aɓaka kaɓe o mabokye tee nɔnɔ waakokaka mokɔlɔ nwɛ ŋwa imiwɛninya oka ɓato ɓa Isalayɛlɛ.