7
Tej tyolin Esteban te kolb'il tib'
Atzin te' tnejilxix pale xi tqanin te Esteban, qa twutzxixtaqjo otaq q'umle ti'j.
Xi ttzaq'win Esteban kyjalu'n: Ayi'y nxjalil, ex noq sameqi'y tata, kyb'inkuy nyola.
A qMan Dios, a nimxix toklin, xi tyek'in tib' te ojtxe qxe'chil Abraham, tej najletaq toj tx'otx' te Mesopotamia, atxix tej na'mtaq t-xi' najal toj tx'otx' te Harán, ex tq'ma Dios kyjalu'n: Tzaqpinkj ttx'otx'a exqetzi'n t-xjalila, ex kux txi'y tzmax tojjo tx'otx', a kxel nyek'in tey, chi Diosjo.*
B'e'xsin etz Abraham tojjo tx'otx' te Caldey, tu'n t-xi' najal toj Harán. Antza kyime ttata, ex a Dios ul q'i'nte Abraham tojjo tx'otx' lo, Canaán tb'i, ja najleqi'y ja'lin.*
Me tojjo tx'otx' lo, mix xi q'o'ne ch'in ttx'otx', i'chaqpetla noq ch'in netz', ja' tu'n tkub'e we', qu'n nya te te Abrahamjo tx'otx' lo, qala' xi ttziyin Dios, tu'n t-xi tq'o'n kye tyajil, me tzmaxitaqjo aj tkyim.* Ex na'mtaqpe kyul te Abraham tk'wal, tej tyolajtzjo lo.
Ex tq'ma Dios te Abraham, qa tu'ntaq kynajan tyajil tze'nku qe b'etin xjal toj jun tx'otx' nya ojtzqi'n kyu'n, ex qa tu'n kyok te aq'nil, me nti' twi' kyk'u'j; ex tojjo kyaje syent ab'q'e, tu'ntaq kyb'aj yiso'n, ex nimxtaq yajb'il tu'n tiky'x kyu'n.*
Me ex tq'ma Dios te Abraham kyjalu'n: Ok chi k'wel nkawi'n we' xjal, a k-okil q'onkye tyajila te aq'nil, a nya chjo'n twi' kyk'u'j. Tb'ajlinxi' ikyjo, ok chi elitz tyajila antza, ex chi ajb'il we'y tojjo tx'otx' lo, chi Dios.*
8-9 Tej tkyij b'ant ti'jjo yol lu'n, chi Esteban, xi tq'ma'n Dios te Abraham, tu'n tok qitit kyechiljo q'a ti'j kytz'umil, te jun techil qa te teqetaq Dios.* Tu'npetzi'n, tojxi twajxaqin q'ij titz'jlin tk'wal Abraham, Isaac tb'i, ex b'e'x kub' qitin ttz'umil te techil tu'n ttata.* Ex ikyx b'antjo tu'n Isaac tuk'a tk'wal, Jacob tb'i.* Ex ikyx b'antjo tu'n Jacob kyuk'a kab'lajaj tk'wal q'a, ayej i ok te qxe'chil awo, a o tokx kyojjo kab'lajaj ch'uq xjal te Israel.*
Me lajajtaqjo tk'wal Jacob, a nchi xky'aqlintaq ti'j kyitz'in, Jse tb'i, tu'n k'u'jlinxixtaq tu'n manb'aj,* ex b'e'x xi k'ayin kye xjal aj Egiptoqetaq.* Me attaq tky'iwb'il Dios tib'aj Jse.* 10 Tu'npetzi'n, b'e'x tzaqpaj toj tkyaqil b'isb'ajil, ex tzaj q'o'n tumil tnab'l. Tu'ntzi'n, ok k'u'jlin tu'n Faraón, a tnejil kawil toj Egipto, ex ok q'o'n te tkab' kawil toj tkyaqil Egipto ex tojjo nmaq ja kye kawil.*
11 Tb'ajlinxi ikyjo, ul nim wa'yaj ex nim yajb'il toj tkyaqil Egipto ex tzalu'n toj Canaán, ja' najleqetaq ojtxe qxjalil, ex nti'taq kywa.*
12 Me atzaj te' tb'inte Jacob, qa attaq triy toj Egipto, b'e'x i xi tchq'o'n qe tk'wal, aye qxe'chil, antza.* Me toj tnejil kyb'e tzma Egipto, i yolin tuk'a Jse, me mix ele kyniky' te, qa ataqjo kyitz'in.* 13 Tej kyxta'j toj tkab' majin, xi tq'ma'n Jse: Ayi'n we' kyitz'i'n.*
Tzmaxitzi'n, el tniky' Faraón alkyetaq t-xjalil Jse.*
14 Tb'ajlinxitzi'n ikyjo, xi tq'ma'n Jse tu'n tul kanin Jacob, a ttata, toj Egipto, junx kyuk'a kykyaqil t-xjalil.* Atzi'n kyb'aj xta'j, jwe'lajaj toj jun mutx'.*
15 Ikytzin b'ajjo, b'e'x xi' Jacob najal toj Egipto,* ex antza kyime; ex ikyqexjo tk'wal, aye ojtxe qxe'chil, antza i kyime.* 16 Tej tkyim Jacob, tzaj q'i'n t-xmilil toj tx'otx' te Siquem,* ex okx muqu'n antza toj jun tjulil kyimnin, a otaq tloq' Abraham tuk'a nim pwaq kye tk'wal Hamor.
17 Tb'ajlinxitzi'n ila' ab'q'e, otaq ch'iy kyb'aj aj Israel,* a tyajil Jacob, toj tx'otx' te Egipto, tej ch'ixtaq tul kanin tq'ijiljo, a ja' tu'ntaq ttzaj tq'o'n Dios tx'otx' kye tyajil Abraham, a tze'n otaq tq'ma. 18 Ex kyojjo q'ij anetzi'n, xi xkye tkawb'il jun kawil toj Egipto, me nyataq b'i'n jun tqanil tu'n ti'j Jse.* 19 Atej kawil anetzi'n i kub' tsb'u'n, ex i ok tyiso'n ojtxe qxe'chil, qu'n nim kyb'aj.* Ex xi tq'ma'n kye tu'n tkyij kykoli'n kyne'ẍ, a aye q'a, tu'n kykyim, a a'kxtaq kyitz'je.*
20 Tojjo kawb'il anetzi'n itz'je Moisés, chi Esteban. Tb'anilx ele q'a anetzi'n twutz Dios, ex jaw ch'iy oxe xjaw toj tja ttata.* 21 Atzaj te' tu'ntaq tkyij tkoli'n, b'e'x jaw q'i'n tu'n jun qya, tk'wal Faraón, ex jaw ch'iysin nyakuj tze'nku jun alb'aj.* 22 Ikytzin xnaq'tzajtz Moisésjo toj tkyaqil tumil kyxol aj Egipto, ex japin te jun ichin nim toklin kyu'n tyol ex kyu'n tb'inchb'in.
23 Tej tjapin Moisés te ka'wnaq ab'q'e, kub' tb'isin tu'n t-xi q'olb'il kye' t-xjalil, ayej tyajil Jacob. 24 Tej t-xi', ok tka'yin jun b'ujb'il tu'n jun aj Egipto ti'j jun t-xjalil Moisés. B'e'x okx tlimo'n Moisés tib' te kolil, ex b'e'x kub' tb'yo'n aj Egipto.* 25 Tu'n b'ant tu'n, kub' tb'isin Moisés qa akutaq tz'el kyniky'jo t-xjalil te, qa attaq toklin tu'n Dios tu'n kytzaqpajjo t-xjalil tjaq' tkawb'il aj Egipto. Me mix ele kyniky' te.
26 Tojxi junxil q'ij, ok tka'yin Moisés kab'e aj Israel nchi b'ujintaq, ex i el tpa'n, ex tq'ma: Kyxjalil kye' kyib'. ¿Titzin qu'n nchi b'ujintza?*
27 Me atzin tej nb'ujintaq ti'j tuk'a, b'e'x etz limo'n Moisés tu'n, ex tq'ma: ¿Ankyenaj te s-ok q'onte te nim toklin ex te kawil qxola? 28 ¿Ma taja tu'n nkub' tb'yo'n tze'nkuj tkub' tb'yo'njiy jun aj Egipto ewe?*
29 Tej tb'inte Moisésjo ikyjo, b'e'x tzaj xob', qu'n kyja'taq tel tqanil, ex b'e'x oq, ex xi' toj tx'otx' te Madián. Antza, najan tze'nku jun b'etin xjal, ex ok meje tuk'a jun qya, ex itz'je kab'e tk'wal.*
30 Tb'ajlinxi' ka'wnaq ab'q'e antza, tej tok tyek'in jun angel tib' toj tq'aq'il tqan tx'i'x tzunxtaq nk'ant wen, tojjo jun tzqij tx'otx' ja nti' najb'il, a at tk'atzjo wutz, Sinaí tb'i. 31 B'e'x jaw ka'ylaj te Moisés ti'jjo otaq tlonte, qu'n tu'n mix ja' nkub'e b'ajetaqjo tqan tx'i'x tu'n q'aq'.* Atzaj te' tok laq'e tu'n tlontexix wen, xi tb'i'n tq'ajq'ojil twi' tAjaw Tkyaqil. Chi kyjalu'n: 32 Ayin we' kyDios ojtxe t-xjalila, ex ayin we' tDios Abraham, te Isaac, ex te Jacob.*
B'e'xsin ok ten Moisés lu'lil tu'n t-xob'il, ex mix jaw ka'yin.
33 Xitzin tq'ma'n tAjaw Tkyaqil te kyjalu'n: Q'inqemil t-xjab'a, qu'n atzin tx'otx' lu'n xjanxix wen.* 34 Twutzxix ma nli'y nya b'a'n ma tziky'x tu'n Ntanima tzachi'n toj Egipto. Tzunx nchi lat'inx tze'n nche'x nb'i'n; tu'npetzi'n, ma chin k'ula kolil kyi'j. Atzin ja'lin, kxel nchq'o'n tzma Egipto kolil Ntanima, chi Diosjo te Moisés.*
35 Ax te Moisésjo, a el kyiky'in ojtxe qxjalil, a aye ite'xtaq toj Egipto, ex otaq tzaj q'ma'n te: ¿Ankyenaj te s-ok q'onte te nim toklin ex te kawil qxola?*
Exla qa otaq tz'el i'jlin kyu'n aj Israel, chi Esteban, me ate Dios, tu'n angel, a ok tyek'in tib' toj tq'aq'il tqan tx'i'x, xi chq'onte Moisés, tu'n tok te nimxix toklin, ex te tzaqpilkye aj Israel toj Egipto. 36 Ex ate Moisés etz q'inkye ojtxe qxjalil toj tx'otx' Egipto,* ex tu'n b'ant nim techil tipin Dios tojjo tx'otx' anetzi'n, ex toj ttxuyil a', Chiky' tb'i,* ex tojjo tzqij tx'otx', ja' nti' najb'il. Jotxjo lu'n b'ant toj ka'wnaq ab'q'e.* 37 Ex ax Moisés xi q'mante kye aj Israel kyjalu'n: Axte qMan Dios k-elitz q'inte jun yolil Tyol Dios kyxola tze'nku we'. Il ti'j tu'n tkub' kynimi'n tkyaqil tyol.*
38 Ex axte Moisésjo ten kyuk'a aj Israel, aye ojtxe qxjalil, tojjo tzqij tx'otx' ja' nti' najb'il; ex tuk'a angel, a yolin tuk'a twi' wutz Sinaí; ex ax tzaj k'monte te Dios, aye' yol te chwinqil, tu'ntzi'n tzaj tq'ma'n qe.* Tu'ntzi'n ikyjo, ax Moisésjo nim toklin.
39 Me mix kub' kynimin kye ojtxe qxjalil, qala' b'e'x el kyi'jlin, ex kyajtaq tu'n kyaj meltz'aj toj Egipto. 40 Ex tej tkyij ten Moisés twi' wutz Sinaí yolil tuk'a Dios, b'e'x xi kyq'ma'n te Aarón: B'inchinkuy txqan qdiosa, tu'n tmojin quk'iy, qu'n nya b'i'n qu'n, ti' ma b'ajte Moisés, a s-etz q'inqe'y toj Egipto.*
41 Tu'npetzi'n, chi Esteban, kub' kyb'inchin jun twutzb'iyil ikyjo tze'nku wakx, tu'n tok te kydios. Kub' kyb'yo'n alu'mj te aq'b'il chjonte, ex kub' kyiky'sin jun nintz q'ij ti'j tumil tb'ij kydios, a ayex i kub' b'inchinte.*
42 Tu'npetzi'n, b'e'x el tlaq'b'in te Dios tib' kyi'j, ex xi tq'o'n amb'il kye, tu'n kyk'ulin kywutz qe che'w te twutz kya'j, qu'n ikytzi'n tz'ib'in tojjo u'j kye yolil Tyol Dios:
Ayi'y aj Israel,
twutzxix qa kub' kyb'yo'n alu'mj te chojb'il kyila,
ex tu'n t-xi kyq'o'n oyaj toj ka'wnaq ab'q'e,
tej kyb'eta toj tzqij tx'otx'.
Me nti' tajb'in, qu'n nya te we'y tzaje kyq'o'ni'y tkyaqiljo lu'n,
43 qala' kye kydiosa, a kub' kyb'inchi'n.
Ex iky' kyiqi'n tq'uqiljo kydiosa, Moloc tb'i, tej kyb'eta toj tzqij tx'otx'.
Ex i k'uli'n twutz tche'w juntl kydiosa, Refán tb'i,
ayetzin kydiosji'y, a ayexi i kub' b'inchinte tu'n kyk'uli'n kywutz.
Tu'npetzi'n, kchi xel nxo'n toj junxil tx'otx' najchaq wen, a lu at tzma ti'jxi Babilonia.*
44 Ayetzi'n ojtxe qxjalil, kyojjo q'ij anetzi'n, tkub'taqjo jun ja te na'b'l Dios kyu'n, a xb'alin tten, a iqintaq kyu'n, tej kyok ten b'etil tojjo tzqij tx'otx' ja' nti' najb'il. Atzi'n ja, kub' b'inchin tze'nkuxjo tzaj tq'ma'n Dios te Moisés tu'n tkub' b'inchit, tze'nkuxjo a otaq tz'iwle tu'n Moisés twi' wutz Sinaí.*
45 Tzaj kytzyu'n ojtxe qxjalil, a ojtxe ja te na'b'l Dios, a iqintaq kyu'n, ex ayetzi'n i ul tuk'a Josué, tzaj kyi'n kyuk'a, tej tkanb'itjo tx'otx' lo, Canaán tb'i, a kytx'otx'jo txqantl xjal aj il, ayej xi xo'n kywutzjo qxjalil, tu'n Dios.* Ikytzin b'ajjo, te' na'mxtaq titz'je David.
46 Atzi'n te' tok David te nmaq kawil, b'a'n ele twutz Dios, ex tajtaq tu'n tkub' tb'inchin jun najb'il, ja' tu'ntaq tnajane qMan Dios te jun majx.* 47 Me nya David kub' b'inchin te' tnejil ja te na'b'l Dios, qala' a tk'wal, Salomón tb'i,* 48 exla qa nyatza najle te qMan Dios, a nimxix toklin, kyojjo ja, a b'inchin kyu'nxjal; qu'n ikytzi'n tq'ma jun yolil Tyol Dios kyjalu'n:
49-50 A weji'y nq'uqil kya'j,
ex atzin tx'otx' kykub'il nqa'n,
ex ayin we' B'inchilte tkyaqiljo lo.
Tu'npetzi'n, ¿Tze'ntzin tten nja'y k'wel kyb'inchi'n;
ex ankye' nnajb'ila te ajlab'l ktzajil kyq'o'n? chi tAjaw Tkyaqiljo.*
51 Me ayetzin kye', kukxjo mi n-okx toj kywi'y. Mina nxi kyb'i'n, ex nti' nimb'il toj kyanmi'n; qu'n noqx nchi q'ojli'y ti'j Xewb'aj Xjan ikyqexji'y tze'nku ojtxe qxjalil.* 52 Tkyaqilx yolil Tyol Dios ojtxe, aye' i yolin ti'jjo tulil Jesús, a xjanxix, i ok yiso'n kyu'n ojtxe qxjalil, ex aye' i kub' b'yon kye. Me ayetzin kye', mix ele kyniky'a te, qa nya tumiljo anetzi'n, qu'n atzin te' tul Jesús, i ok meltz'aja ti'j, ex b'e'x kub' kyb'yo'n. 53 ¿Me tze'nx tten, ayi'y aj Israel? Aye' ojtxe qxe'chil tzaj tzyu'nte tkawb'il Dios noq kyu'n qe angel, me ayetzin kye' mina nkub' kynimi'n.
Tej tkub' b'yo'n Esteban tu'n ab'j
54 Tej kyb'inte xjaljo yol lo, b'e'x jaw kyiky'in, ex ox chi ju'ch'inx kyste, tu'n kyq'oj ti'j Esteban. 55 Me ante Esteban, qu'n nojnintaq te' tanmin tuk'a Xewb'aj Xjan, xi tka'yin toj kya'j, ex tli tqoptz'ajiyil Dios, junx tuk'a Jesús, wa'ltaq toj tman q'ob' Dios.
56 Tb'ajlinxi' ikyjo, tq'ma: ¡Kyka'yintza! Loqi'n nchin ka'yin kyi'jjo kya'j jaqleqe, ex ti'jjo Klolqe Jesús, a Tk'wal Ichin, at toj tman q'ob' qMan Dios.
57 Me ayetzin kyej xjal, b'e'x ok kymaqsi'n kyẍkyin, ex b'e'x i jaw ẍch'in kujxix wen, ex ok tilj ti'j Esteban. 58 Exsin q'i'n Esteban ti'jxi tnam, ex ok xo'n tu'n ab'j. Ex ayetzin ok b'yonte, kyij kyoqxeni'n tal kykamiẍ tuk'a jun ku'xin, Saulo tb'i.
59 Tzmataq n-ok xo'n Esteban tu'n ab'j, me b'e'x jaw na'n Dios kyjalu'n: Tzyu'nxa wanmi'n Ay, wAjaw Jesús.
60 Ex b'e'xsin kub' meje Esteban, ex jaw ẍch'in kujxix wen, ex tq'ma: ¡Ay, wAjaw, najsinkujiy il nb'ant kyu'n xjal lo!
Tej tb'aj tq'ma'n ikyjo, b'e'x el kyim.
* 7:3 Gen. 12:1 * 7:4 Gen. 11:31-32; 12:4 * 7:5 Gen. 12:7; 13:15; 15:18; 17:7-8 * 7:6 Gen. 15:13 * 7:7 Gen. 15:14 * 7:8-9 Gen. 17:10-14 * 7:8-9 Gen. 21:2-4 * 7:8-9 Gen. 25:26 * 7:8-9 Gen. 35:23-26 * 7:8-9 Gen. 37:3-11 * 7:8-9 Gen. 37:28 * 7:8-9 Gen. 39:2, 21 * 7:10 Gen. 41:39-41 * 7:11 Gen. 41:54-57 * 7:12 Gen. 42:1-2 * 7:12 Gen. 42:8 * 7:13 Gen. 45:1-4 * 7:13 Gen. 45:16 * 7:14 Gen. 45:9-10, 17-18 * 7:14 Jwe'lajaj toj jun mutx', 75 n-ele. * 7:15 Gen. 46:1-7 * 7:15 Ex. 1:6 * 7:16 Gen. 49:33–50:14 7:16 Gen. 23:3-16; 33:19; 50:7-13; Jos. 24:32. * 7:17 Ex. 1:7 * 7:18 Ex. 1:8 * 7:19 Ex. 1:10-11 * 7:19 Ex. 1:22 * 7:20 Ex. 2:2 * 7:21 Ex. 2:3-10 * 7:24 Ex. 2:11-12 * 7:26 Ex. 2:13 * 7:28 Ex. 2:14 * 7:29 Ex. 2:14-22 * 7:31 Ex. 3:1-3 * 7:32 Ex. 3:6 * 7:33 Ex. 3:5 * 7:34 Ex. 3:7-10 * 7:35 Ex. 2:14 * 7:36 Ex. 12:37 * 7:36 Ex. 14:1-29 * 7:36 Num. 14:33 * 7:37 Deu. 18:15 * 7:38 Ex. 19:9–20:17; Deu. 5:1-33 * 7:40 Ex. 32:1 * 7:41 Ex. 32:2-6 * 7:43 Am. 5:25-27 * 7:44 Ex. 25:9, 40 * 7:45 Jos. 3:14-17 * 7:46 2Sa. 7:10-16; 1Cr. 17:1-14 * 7:47 1Re. 6:1-38; 2Cr. 3:1-17 * 7:49-50 Is. 66:1-2 * 7:51 Is. 63:10