Aposel Pol bung xailongdi mala rangua lipuxing haulingamdi. Tauxu xailong mugamugangamga li ba,
1 Timoti
Namua Pol Bung Mala Na Timoti
Mana bunging luwadi luwadi Pol haxa mauli bu baxanga ulek xaiyua, bala Timoti ba wasa mana long sabangga Epasas sabunganoa (1:3). Baing ina naga, Pol ila Masedonia. Kimuya, bungina hatum ba sanga ba goxoya ma te (3:14-15), bung xailongga li mala rangua Timoti bu haringia xaung bu tubatuba. Hauli Timoti ba xabia kubolua wasa mana lipu hatuminga haringinamdi, kubolua iti Urana yanoa, xaung kubolua soxauti xaung bili lipu tubatubainga languangamdi. Pol bung xailongga li bila niani AD 64.
Haruanga Tuandi
• Haruanga mugamugangam (1:1-2)
• Haruanga haringina mana tubatubainga maxung teguama (1:3-11)
• Urana usinganganoa ila rangua Pol (1:12-17)
• Baxanga ba bung mala rangua Timoti baru (1:18-20)
• Wasa mana sabunga baru (Hataina 2–3)
• Baxanga ba soxauti tubatubainga maxung teguam daxanganoa (Hataina 4)
• Baxanga guguniangadi wasangadinggam daxanganoa (5:1–6:2)
• Haruanga teladi (6:3-19)
• Haruanga kimuam (6:20-21)
1
Haruanga Mugamugangam
Nga Pol, nga aposel tela mana Kristo Yesu. Urana, Lipuxira Xabinga Muliama, gabu Kristo Yesu ina lipua tata ragunga mana, tang ditabina nga saing dita oxata li rimagia.
Timoti,* ngabung xailongga li naung. Uwa garagu sibunoa mana hatumingara haringina.
Ngasabu ba Urana Tibura xaung Toxoratamona kiria Kristo Yesu tang atiding dimoti maung, ba tang dusingaung, xaung ba tang dilibu gamoma wa mosiu.
Amaxania Mana Tubatubaik Languangamdi
Bungina ngayungaung ngala probinsia Masedonia, ngahaxi mana uwa mua la ba long sabangga Epasas. Ngahaxi manauyu ba. Uwa mua la ba bu ubili lipuadi ditubatuba lipudi mana hanaunaunga languangamdi ba labu dilibu bila bau tai. Xauna, ubili lipuadi ba labu dirung dinaxuya naxuya buxiradi xaung suxingadingdiu tai. Subingang tate. Axadi na bila ba diyumyum lipudi ba dahakhaxi olang. Daharingia lipudi ba dituxu Urana oxatanoa te, oxatua ba sanga ba dilibu nabu dahatum haringina mana ing ganina. Ubilidi bila li bu lipudi muruding sibuna mading. Kubolua murungam sibunoa mesa mana gamogamu sigixinga xaung hatuminga mauxang teguama xaung hatuminga haringing maxunama. Lipu teladi diyamu axadi li saing duxugia mala mana kubolua haruanga namuxing teguam. Dibo ba lipudi dibagudi bila lipu hanaunaunga tubatubainganamdi, ne daxabia haruangadinga te. Dahaxi mana haruangadinga, ne daxabia namuxinoa te.
Taxabia ba Urana hanaunaunganoa bing xai nabu lipudi ditubatuba maringina. Xauna, taxabia ba Urana sina hanaunaunganoa bu hamaringia lipu maringindi te. Tegu. Sina bu hamaringia lipuadi didali hanaunaungua digabu lipu dudunamdi, lipuadi diyamu Urana digabu lipu kubolu dianamdi, lipu maringing teguamdi digabu lipuadi disina yaya na Urana te. Sina bu hamaringia lipuadi dung baudingdi kimbo tibudingdi, lipu ungingamdi, 10 lipu miaxuamdi digabu lupkadi dikinu rangua lupdi, lipuadi dituxu dahanai lipudi, disinadi bila lipu oxata olanggamdi, lipu murakkamdi digabu lipuadi dilangua bunging suxuyangamia, xaung lipu gaxarea disok bixua mana tubatubainga maringindi. 11 Tubatubainga maringinadi ba duwa hasusu mana ulek xaiya ba harua mana Urana xai sibuna kiria ba ralanoa, ulek xaiya ba ta rimagia bu ngabaxanga.
Pol Harua Xai Sibuna Mana Urana Usinganganoa
12 Ngaharua xai sibuna mala rangua Kristo Yesu Toxoratamona kiria, ina sina haringinga nanga, namua na hatum ba nga sanga mana oxatua li, saing mogu nga bu ngatuxu oxatanoa. 13 Maxuna, waleu ngaharungia, saing ngasina salaga na lipuxindi saing atigu saliandi daxapdi. Ning Kristo usinga nga namua na ngaxabia kubolugu dianoa te, namua na ngahatum haringina mana teguyu. 14 Toxoratamona kiria atin dimoti sibuna manga, xaung libu nga sanga ba ngahatum haringina mana, xaung murugu sibuna mana lipudi namua na ngataga rangua Kristo Yesu.
15 Alali haruanga maxunamdi sanga ba uhatum haringina manadi, xaung sanga ba lipu longgalo dituxudi, hatumingading luwa te: Kristo Yesu ri ma titia bu xap lipu diandi muli. Baing nga ba kubolugu diandi didali ding longgalo. 16 Ning Kristo Yesu libu kubolu usingangama manga bu hatanga na lipu longgalo ba ragu sibuna manadi. Libu bila ba bungina libu kubolunoa manga, lipua kubolung diandi didali ding longgalo. Bo ba kubolunoa wa babu manadi bu hatanga nadi ba bagula ragu sibuna manadi, laing dahatum haringina mana xaung daxap walinga subingang teguama. 17 Xaitamoxi wa etua mana axamandi bungingbunginalo, taiti yanoa! Wa bungingbunginalo, sanga ba lipu tela bagu te, ing ganina Urana maxunama. Bing xap yaya sabanga xaung ralana bungingbunginalo. Maxung sibuna!
18 Garagua Timoti, hanaunaungadi li ngasinadi naung, disu mana Urana suxungunoa waleu dibaxanga muga maung ba. Usu manadi bu daharingiaung ba uhaung xai mana Toxoratamona haungingandi. 19 Baing bungina uhaung bing bungingbunginalo utuxu haringina hatumingam haringina, xaung ulibu kuboluadi uxabia ba dimaring Urana maxania. Uhatumia. Lipu teladi diyamu kuboluadi daxabia ba dimaring Urana maxania. Baing ina naga, dahanggalangia ding hatumingading haringindi bila waga tela xuruti siangia. 20 Haimenias Aleksanda tang bing lipu luwa dilibu bila ba. Ngatadi Satan rimania, bu bungina daxap salaga bagula daxap xabianga bu sanga ba daharungia Urana te.
* 1:2 Timoti—Bunging xumana Timoti haxa mauli rangua Pol. Bungina Pol sauya long sabangga Epasas, bala Timoti ba wa la ba sobak teladi bu haringia Kristo lipuxindi. 1:7 hanaunaunga—Alali hanaunaungadi Urana sinadi na Moses.