5
Ɨmanyɨzyo ɨzya mwɨ gamba
(Luuka 6:20-23)
UYeesu we aalola ɨmpʉga yiila ɨya bhantʉ, akhazʉbha mwɨ gamba, akhɨɨkhala paasɨ. Pe abhalandati bhaakwe bhakhɨnza kʉkwakwe, akhanda kʉbhamanyɨzya akhatɨ,
“Bhasayiilwe bhe bhapɨɨna mʉ mwoyo,
kʉnongwa ye ʉwʉmwene ʉwa kʉmwanya waabho.
Bhasayiilwe bhe bhalɨ nu wuswimiilizu,
kʉnongwa ye bhanaabho ʉMʉlʉngʉ akhayibhajinjizya.
Bhasayiilwe bhe bhatonsu,
kʉnongwa ye bhakhayɨpwanɨla ɨnsɨ zyonti.
Bhasayiilwe bhe bhalɨ nɨ nzala
nɨ shʉʉmɨlwa ɨsha wugolosu,
kʉnongwa ye bhanaabho ʉMʉlʉngʉ akhayibhiikusya.
Bhasayiilwe bhe bhalɨ ni shisa,
kʉnongwa ye bhoope
ʉMʉlʉngʉ akhayɨbhalolela ishisa.
Bhasayiilwe bhe bhalɨ nʉ mwoyo umuzelu,
kʉnongwa ye bhakhayɨmʉlola ʉMʉlʉngʉ.
Bhasayiilwe bhe bhakwɨmvwanya abhantʉ,
kʉnongwa ye bhakhayɨbhɨlɨshɨlwa kʉbha bhaana bha Mʉlʉngʉ.
10 Bhasayiilwe bhe bhakʉyɨmba kʉnongwa ya wugolosu,
kʉnongwa ye ʉwʉmwene ʉwa kʉmwanya waabho.
11 “Musayiilwe ɨmwe mwe abhantʉ bhakubhaliga, kʉbhayɨmvwa na kʉbhalonjela imbiibhi nɨɨzyo nɨɨzyo kʉnongwa yaanɨ. 12 Seshelaji na kushimwa, kʉnongwa ye ʉMʉlʉngʉ akhayɨbhaposheelezya ku winji kʉmwanya, kʉnongwa ye shɨnɨɨsho she bhakhabhayɨmvwaga abhakuwi bhe bhátalile palʉsalo yiinyu.
Ɨbheeya nʉ lʉkhozyo
(Maalika 9:50; Luuka 14:34-35)
13 “Ɨmwe mwe lɨbheeya lya mʉ nsɨ! Ɨleelo ɨbheeya ɨnga lyateezya uwunonu, bhʉlɨ lɨngalʉngwa khantʉ khooni akha kʉlɨbhɨɨkha kʉtɨ lyande kʉkhola winza? Lɨtakʉbha nɨ mbombo winza, lyoli lɨkʉbha lya kʉtaaga kunzi, na kʉkhanywa na bhantʉ.
14 “Ɨmwe mwe lʉkhozyo lwa mʉ nsɨ! Ɨnhaaya ye yizenjiilwe pamwanya pɨ gamba, yɨtangʉʉbha. 15 Khabhɨlɨ abhantʉ bhatakʉkholeelezya ɨtaala na kugubishila mʉ nsonta, lyoli bhakʉlɨbhɨɨkha pa shɨmbeeje ɨnga lɨbhakhozezye bhonti bhe bhalɨ mu nyumba. 16 Shɨnɨɨsho ʉlʉkhozyo lwinyu, lʉkwanzɨwa lʉkhozyaje kʉ bhantʉ ɨnga bhazɨlolaje ɨnjendo zyinyu inyinza, na kʉmʉpaala ʉTaata wiinyu we alɨ kʉmwanya.
Ɨmanyɨzyo zya Yeesu kʉ zyɨ ndajɨzyo zya Moose
17 “Mʉtakhasheele kʉtɨ ininzile kwefwa ɨndajɨzyo zya Moose,* awe zye zɨkhalongwaga na bhakuwi. Intínzile kwefwa, lyoli kʉkwɨlɨzya. 18 Kwe kʉtɨ, nalyoli ɨnkʉbhabhʉʉzya kʉtɨ, kufishila mʉ khabhalɨlo khe kʉmwanya na paasɨ vɨkhayɨshɨla, wʉtalɨɨpo uwusimbe wushe ʉwɨ ndajɨzyo we wʉkhayɨshɨla kufishila pe zyonti zɨkhayɨkwɨla. 19 Umuntu wowonti we atakuyitinikha ɨndajɨzyo ye nyinsi kʉshɨla zyonti, na kʉbhamanyɨzya abhanjɨ kʉtɨ bhoope bhatazitinikhaje, wʉnʉʉyo, akhayɨbha munsi nhaani mʉ wʉmwene ʉwa kʉmwanya. Ɨleelo wowonti we akʉzɨbhomba na kʉbhamanyɨzya abhanjɨ, wʉnʉʉyo akhayɨbha mʉpɨtɨ mʉ wʉmwene ʉwa kʉmwanya. 20 Ye nongwa ɨnkʉbhabhʉʉzya kʉtɨ, ɨnga uwugolosu wiinyu wʉtakʉshɨla ʉwa Bhafalisaayi nʉ wa bhamanyizyi abhɨ ndajɨzyo zya Moose, te mukhinjile naalumo mʉ wʉmwene ʉwa kʉmwanya.
Ɨmanyɨzyo kʉ zya mʉlakha
(Luuka 12:57-59)
21 “Mwimvwizye kʉtɨ abhantʉ abhɨ maandɨ bhábhabhuziizye kʉtɨ, ‘Ʉtakhaagoje, nu muntu we aagoga akhondeeye kʉlongwa.’ 22 Ɨleelo ɨne ɨnkʉbhabhʉʉzya kʉtɨ, umuntu wowonti we akumuviitilwa ʉwamwabho, akhondeeye kʉlongwa. Khabhɨlɨ wowonti we akumuliga ʉwamwabho kʉtɨ, ‘We mʉlema,’ akhondeeye kʉsɨtaakwa kwɨ balaaza. Khabhɨlɨ wowonti we akʉmʉbhʉʉzya ʉwamwabho kʉtɨ, ‘We mʉlema,’ akhondeeye kwinjila mʉ mwoto we wutakuzima naalumo!
23 “Pe shɨnɨɨsho, ɨnga ukufumwa imfinjile yaakho kʉ shɨgemo, ɨleelo wakʉmbʉkha kʉtɨ unanjile zimo kwa wamwinyu, 24 yɨleshe imfinjile yɨnɨɨyo pɨlongolela pa shɨgemo, bhalaga ʉyɨmvwane suuti nu wamwinyu. Ɨngaleelo ʉyɨnze kufumwa imfinjile yaakho.
25 “Ɨnga umuntu akusitaakile, akʉkʉtwala kwɨ balaaza, yɨmvwana nawo nalʉbhɨlo she mʉlɨ mwɨ dala kʉbhala kwɨ balaaza, ɨnga we akusitaakile atakhakʉbhɨɨshe mʉ nyoobhe zya mulonganyi. Woope umulonganyi, atɨkʉbhɨɨshe mʉ nyoobhe zya bhasikaali nɨɨwe ʉsʉmbwe mwɨ jeela. 26 Nalyoli ɨnkʉkʉbhʉʉzya kʉtɨ, mukaasi ʉmwo te ukhaafume paka we waamala kʉsomba vwonti vwe akʉkwɨsya!
Ɨmanyɨzyo kʉ zya wubhembu
27 “Mwimvwizye yálonjiilwe kʉtɨ, ‘Utakhabhembushe.’ 28 Ɨleelo ɨne ɨnkʉbhabhʉʉzya kʉtɨ, umuntu wowonti we amwenya ʉmwantanda kumiiso aga kʉmʉsʉngʉkha, atɨbhe abhembushile nawo mʉ mwoyo waakwe. 29 Pe ɨnga ilyiso lyakho ɨlya kʉndɨɨlo lɨkʉkʉpʉvwa kʉbhomba imbiibhi, lifigule na kʉlɨsʉmba ukutali. Kwashi kʉteezya ʉlʉpaaswa lweka mʉ mʉbhɨlɨ waakho, na kʉtɨ ʉmʉbhɨlɨ waakho wonti wʉkhasʉmbwe mʉ mwoto we wutakuzima naalumo. 30 Khabhɨlɨ ɨnga ɨnyoobhe yaakho ɨya kʉndɨɨlo yɨkʉkʉpʉvwa kʉbhomba imbiibhi, yidumule na kʉyɨsʉmba ukutali. Kwashi kʉteezya ʉlʉpaaswa lweka mʉ mʉbhɨlɨ waakho, na kʉtɨ ʉmʉbhɨlɨ waakho wonti wʉkhasʉmbwe mʉ mwoto we wutakuzima naalumo.
Ɨmanyɨzyo kʉ zya kʉmʉtabhʉla ʉmwantanda
(Mataayi 19:9; Maalika 10:11-12; Luuka 16:18)
31 “Khabhɨlɨ mwimvwizye yálonjiilwe kʉtɨ, ‘Umuntu wowonti we akʉmʉtabhʉla ʉmʉshɨ waakwe, amʉpanje ɨkalaata ɨlya kʉmʉlekha.’§ 32 Ɨleelo ɨne ɨnkʉbhabhʉʉzya kʉtɨ, umuntu wowonti we akʉmʉtabhʉla ʉmʉshɨ waakwe, ɨnga atamulemile mu wubhembu, ɨleelo ʉmʉshɨ wʉnʉʉyo ayeegwa ukunji, akʉmʉbhɨɨkha kʉbha mubhembu. Khabhɨlɨ wowonti we akʉmwega ʉmwantanda wʉnʉʉyo akʉbhomba wubhembu.
Ɨmanyɨzyo kʉ zya kʉlapa
33 “Khabhɨlɨ mwimvwizye kʉtɨ abhantʉ abhɨ maandɨ bhábhabhuziizye kʉtɨ, ‘Ʉtalapaje ɨlenga. Ɨleelo ʉbhombaje zyonti zye wálapile kwa Mwene.’ 34 Ɨleelo ɨne ɨnkʉbhabhʉʉzya kʉtɨ, mʉtalapaje ngakheeka kwɨ taawa ɨlya kʉmwanya kʉnongwa ye lye lɨtengo lya Mʉlʉngʉ, 35 awe mʉtalapaje kwɨ dala ɨlya kʉyɨtekha ɨnsɨ kʉnongwa ye pe ʉMʉlʉngʉ akʉbhɨɨkha ɨvɨnama vwakwe. Awe mʉtalapaje kʉ nhaaya ɨya Yelusaleemu kʉnongwa ye yɨnɨɨyo nhaaya ya Mwene ʉMʉpɨtɨ. 36 Khabhɨlɨ ʉtalapaje kwi twe lyakho, kʉnongwa ye ʉtangakhola kʉgalʉlanya ulusisi lweka kʉbha luzelu awe lwilu. 37 Lyoli amazwi giinyu gabhe ɨnga ‘Nalyoli,’ ‘Nalyoli.’ Awe ɨnga ‘Ndaali,’ ‘Ndaali.’ Ɨleelo zyonti zye zɨkwonjela mʉ zɨnɨɨzyo, zikufuma kwa mʉbhomba mbiibhi uSeetani.
Ɨmanyɨzyo kʉ zya kʉtabhʉlɨzya
(Luuka 6:29-30)
38 “Mwimvwizye yálonjiilwe kʉtɨ, ‘Ilyiso ku lyiso ni lyino ku lyino.’* 39 Ɨleelo ɨne ɨnkʉbhabhʉʉzya kʉtɨ, mʉtatabhʉlɨzyaje uwubhiibhi we umuntu abhabhombeeye. Poope ɨnga umuntu akʉkhoma kʉ lʉdɨlɨ ʉlwɨ mbalɨ yeeka, mʉleshe akʉkhome nɨ mbalɨ ɨyamwabho. 40 Khabhɨlɨ ɨnga umuntu akwanza kʉkʉsɨtaaka kʉtɨ afwʉle inshaati yaakho, mʉleshele afwʉle ni kooti. 41 Khabhɨlɨ ɨnga umuntu akukubijila kʉpɨmba umuzigo waakwe ikilomiita yeeka, ʉpɨmbe umuzigo wʉnʉʉwo ikilomiita zɨbhɨlɨ. 42 Khabhɨlɨ ɨnga umuntu akʉkʉlaabha akhantʉ, ʉmʉpanje. Khabhɨlɨ ɨnga umuntu we akwanza kʉpabha kʉkwakho, utakhamwime.
Ɨmanyɨzyo kʉ zya kʉbhagana abhalʉgʉ
(Luuka 6:27-28, 32-36)
43 “Mwimvwizye yálonjiilwe kʉtɨ, ‘Ʉmʉgane uwamwinyu, ɨleelo umuviitilwe ʉmʉlʉgʉ waakho.’ 44 Ɨleelo ɨne ɨnkʉbhabhʉʉzya kʉtɨ, mʉbhaganaje abhalʉgʉ bhiinyu. Khabhɨlɨ mubhaputilaje bhe bhakʉbhayɨmvwa. 45 Panaapo pe mʉtɨbhe mwe bhaana bha Taata wiinyu we alɨ kʉmwanya. Kʉnongwa ye ʉweene akʉbhalamɨzya ɨzʉbha lyakwe abhantʉ abhabhiibhi na bhinza. Khabhɨlɨ akʉtonyezya imvula kʉ bhe bhagolosu na kʉ bhe te bhagolosu. 46 Ɨnga mʉkʉbhagana bhe bhabhaganile bheene, mʉkhayɨposheela akhooni? Bhʉlɨ, bhoope abhasonshezya nsonho§ bhatakʉbhomba shɨnɨɨsho? 47 Khabhɨlɨ ɨnga mʉkʉbhalamʉkha abhanholo bhiinyu bheene, mʉtɨbhe mʉkʉbhomba lyoni ɨlya kʉshɨla? Bhʉlɨ, bhe bhatakʉmwɨtɨkha ʉMʉlʉngʉ bhatakʉbhomba anza shɨnɨɨsho? 48 Pe shɨnɨɨsho mʉbhe mwe bhagolosu anza she ʉTaata wiinyu we alɨ kʉmwanya mugolosu.”
* 5:17 5:17 ɄMoose Bhaazya mu Wilulanyo ʉwa mazwi amajeni. 5:21 5:21 Bhaazya Kufuma 20:13. 5:27 5:27 Bhaazya Kufuma 20:14. § 5:31 5:31 Bhaazya Nkʉmbʉshɨzyo 24:1. * 5:38 5:38 Bhaazya Kufuma 21:24; Bhalaawi 24:20; Nkʉmbʉshɨzyo 19:21. 5:41 5:41 Kʉpɨmba umuzigo waakwe ikilomiita yeeka kwe kʉtɨ kʉ khabhalɨlo khaala, abhasikaali abhɨ nsɨ ɨya ku Luumi bháamɨle na makha nhaani aga kumubijila umuntu kʉbhapɨmbɨla amazigo gaabho. 5:43 5:43 Bhaazya Bhalaawi 19:18. § 5:46 5:46 Abhasonshezya nsonho Bhaazya mu Wilulanyo ʉwa mazwi amajeni.