17
Nu quitsaha̱ caahán yuhu tahan nyɨvɨ ñuu Tesalónica
1 Nu cuahán ra Pablo tsihin ra Silas, yaha̱ ra naha ñuu Anfípolis, tan ñuu Apolonia. Yaha̱ can tan tsaa̱ ra naha ñuu Tesalónica nu nyaá iin vehe ñuhu nyɨvɨ Israel.
2 Tan tsaha̱n ra Pablo vehe ñuhu can, tumaa cuhva tuhvá maa ra tsaahán tan iin tan iin ñuu. Tan caha̱n ra tuhun Nyoo tsihin nyɨvɨ tsicá vehe ñuhu can uñi taahan quɨvɨ quitatú ñi.
3 Tan cahvi̱ ra nu libru Nyoo tan tsaha̱ cuenda ra tuhun ra Cristo tsi ñi nu catyí tsi tyin cua nyehe ra tundoho tan cua cúu ra. Yaha̱ can tan cua nandoto ra. Tan catyí ra tsihin ñi:
―Ra Jesús tsa caahán yu tuhun tsihin ndo juvin ra cuví ra Cristo.
4 Tan juhva nyɨvɨ Israel can tsinu̱ iñi ñi tsa caahán ra. Tan ndu ii̱n ñi tsihin ra naha. Tan cuaha xaan nyɨvɨ Grecia tsa tuhvá jacahnú tsi Nyoo tan natsinu̱ ndɨhɨ iñi ñi. Tan cuaha ñiñaha cuca tsa iyó ñuu can natsinu̱ ndɨhɨ iñi ñi tsa caahán ra tuhun ra Cristo.
5 Maa tyin ra ñuu Israel tsa ña tsinú iñi, ndasɨ cuñí ra naha nyehé ra naha tyin cuaha xaan nyɨvɨ nyicún tsi ra Pablo. Tan jandu ii̱n ra naha tsi taahan ra caquiñi tsa tsicá nuu jutsan ñi maa. Tan quitsaha̱ caahán yuhu tahan nyɨvɨ ñuu can jaha̱ ra naha. Tan quɨhvɨ̱ ra caquiñi can vehe ra Jasón, tyin nanducú ra naha tsi ra Pablo tan ra Silas, tyin cuñí ra naha tsa quita ra Pablo naha ra. Tyin ra caquiñi can cuñí ra naha nacuhva cuenda ra naha tsi ra Pablo naha ra tsi nyɨvɨ.
6 Maa tyin tsa ña nañihi̱ ra naha tsi ra Pablo tan ra Silas ican, quihi̱n ra naha tsi ra Jasón. Tan ixta̱ caa ra naha tsi ra. Tan quihi̱n ndɨhɨ ra naha tsi taahan ca ra hermano tan cuahán ra naha nuu ra cumí tyiñu ñuu can. Tan cana̱ tsaa ra caquiñi can naha ra tan catyí ra naha:
―Ra ihya naha ra cuví ra tsicá nuu jasaná iñi tandɨhɨ nyɨvɨ nanɨɨ cahnu ñuhu ñayɨvɨ. Tan vityin tsaa̱ ndɨhɨ tucu ra naha ihya.
7 Tan ra Jasón can tsaha̱ ra yuvehe ra na cuyucu ra naha. Tan tandɨhɨ maa ra naha tan ña tyaá yahvi ra naha tsi ra cuví rey cahnu nda ñuu Roma. Tyin catyí ra naha tyin iyó inga rey tsa nañí Jesús ―catyí ra naha.
8 Tsa tsiñi̱ nyɨvɨ tan ra cumí tyiñu tsa caahán ra caquiñi can naha ra quitsaha̱ caahán yuhu tahan ñi.
9 Maa tyin ra Jasón tan inga ra naha tsaha̱ ra naha xuhun tan jaña̱ ra cumí tyiñu tsi ra naha.
Nu cuahán ra Pablo tsihin ra Silas ñuu Berea
10 Tan juvin ñi tsacuaa can jacuhu̱n ra hermano naha ra tsi ra Pablo tsihin ra Silas ñuu Berea. Tan tsa tsaa̱ ra naha, tsaha̱n ra naha vehe ñuhu nyɨvɨ Israel.
11 Tan nyɨvɨ Israel tsa iyó ñuu Berea can vaha ca nyɨvɨ cuví ñi tan ñavin ca nyɨvɨ ñuu Tesalónica tyin tsihin tsa nɨɨ iñi ñi tan naquihi̱n ñi tuhun Nyoo. Tan tandɨhɨ quɨvɨ nanducú ñi nuu tutu Nyoo, nyehé ñi tatun nditsa tsa caahán ra Pablo.
12 Yacan cuenda cuaha xaan ñi natsinu̱ iñi ñi tsi ra Cristo tsihin tucu nyɨvɨ Grecia tahan ñi ñiñaha cuca tan rayɨɨ naha ra.
13 Maa tyin tsa tsito̱ ra Israel tsa iyó ñuu Tesalónica tyin ra Pablo nyií ra Berea caahán ra tuhun Nyoo, tan cuahán ra naha tan natyuhu̱ ra naha tsi nyɨvɨ Berea can.
14 Maa tyin ra hermano numi ñi jacuhu̱n ra naha tsi ra Pablo nda ityi yuhu ndutya ñuhu. Maa tyin ra Silas tsihin ra Timoteo ndoo̱ ra naha ñuu Berea.
15 Tan ra tsa cuahán tsihin ra Pablo tsindaca̱ ra naha tsi ra nda ñuu Atenas. Tacan tan cuanuhu̱ ra naha nda Berea cua nacatyi tuhun ra naha tsihin ra Silas tan ra Timoteo tyiñu tsa caha̱n ra Pablo tsihin ra naha, tyin na janumi ra naha tan cuhun ra naha nu nyií ra.
Nu nyií ra Pablo ñuu Atenas
16 Tsitsi tsa ndatú ra Pablo tsi ra Silas tan ra Timoteo ñuu Atenas can, ndasɨ cuñí añima ra tsa nyehé ra tyin cuaha xaan tsitoho iyó ñuu can.
17 Yacan cuenda caha̱n ra tsihin ra Israel naha ra, tan tsihin inga ra tsa tuhvá jacahnú tsi Nyoo tsitsi vehe ñuhu can. Tan tandɨhɨ quɨvɨ caahán ra tsihin nyɨvɨ tsa cuahán nuyahvi.
18 Tan ñihi̱ tahan ra tsihin nyɨvɨ tsa cahví tuhun tsa jacuahá nyɨvɨ tsa nañí epicúreo. Tan ñihi̱ tahan tucu ra tsihin nyɨvɨ tsa cahví tuhun tsa jacuahá nyɨvɨ tsa nañí estoico. Tan caha̱n ñi tsihin ra. Tan yɨhɨ́ ra catyí ra naha:
―Ra tsa caahán xaan ihya, ¿náa cua cahan ra tsihin yo? ―catyí ra naha.
Tan inga ra naha catyí ra naha:
―Inga nyoo caahán ra ihya tuhun ―catyí ra naha.
Tacan caha̱n ra naha tyin ra Pablo caahán ra tuhun ra Jesús, tan caahán tucu ra tuhun tsa cua nandoto nyɨvɨ tatun cua cúu ñi.
19 Tacan tan tsindaca̱ ra naha tsi ra Pablo iin nu nañí Areópago, nu tuhvá ra cumí tyiñu naha ra ndu iín. Tan catyí ra naha tsihin ra:
―Cuñí ndi coto ndi tuhun tsaa tsa jacuahá un.
20 Tyin jacotó un tuhun tsa ña tsitó ndi. Tan cuñí tucu ndi coto ndi náa cuñí tsi catyí tandɨhɨ tuhun ihya ―catyí ra naha tsihin ra.
21 Tyin tandɨhɨ nyɨvɨ Atenas tan nyɨvɨ inga ñuu tsa iyó ican taahán xaan iñi ñi tyaa soho ñi tan nacatyi tuhun ñi náa ndɨhɨ tuhun tsaa.
22 Tacan tan ra Pablo nduvita̱ nyityi ra tyañu nu yucú ra naha nu cuví Areópago, tan catyí ra:
―Nyooho ra ñuu Atenas, yuhu nyehé yu tyin cuaha xaan nyoo jacahnú ndo.
23 Tyin tsaha̱n yu tsinyehe̱ yu nu tuhvá ndo ndu iín. Tan nyehe̱ yu iin altar nu nyaá letra tsa catyí tyehen: “Tsehe cuví cuenda Nyoo tsa ña nacotó yo” catyí letra can. Nyooho jacahnú ndo tsi Nyoo tsa ña nacotó ndo. Juvin Nyoo can cuví tsa caahán yu tuhun tsihin ndo.
24 Nyoo tsa javaha̱ ñuhu ñayɨvɨ tan tandɨhɨ tsa iyó nu ñuhu ñayɨvɨ ihya, tsii maa ra cuví andɨvɨ tan ñuhu ñayɨvɨ. Tan ña iyó ra tsitsi vehe ñuhu tsa javahá nyɨvɨ.
25 Tan ña nyitá iñi ra tsa jatyinyeé nyɨvɨ tsi ra. Tyin maa ra tsaha̱ ñayɨvɨ coo tandɨhɨ yo. Tan tsahá ra tatyi tsa ixtá tatyi yo. Tan maa ra tsahá tandɨhɨ tsa tsiñí ñuhu tsi yo.
26 Javaha̱ Nyoo tsi intuhun rayɨɨ. Tan tsa yaha̱ can tsicoo̱ cuaha nyɨvɨ tata ra. Tan maa ra naha cuví tsii tsaahnu tandɨhɨ yo. Yacan cuenda intuhun ñi nɨñɨ nyisó tandɨhɨ yo. Tan tsaha̱ Nyoo tsa coo yo nanɨɨ cahnu ñuhu ñayɨvɨ. Tsa ndi cumañi ca coo yo tan catyí ra náa cuiya coo intuhun intuhun yo nu ñuhu ñayɨvɨ ihya. Tan catyí tucu ra maa nda cua coo intuhun intuhun yo.
27 Tacan javaha̱ ra tyin na quitsaha nanducu yo tsi ra. Tumaa iin ra cuaa nanducú tsihin ndaha ra tsa nanducú ra, tacan cua nanducu yo tsi ra tan cua nañihi yo tsi ra tyaa̱ ra cuhva. Vasu ndi maa ña cañi nyaá ra tsihin intuhun intuhun yo.
28 Tyin iyó yo tan candá yo jahá maa ra. Tumaa catyí tucu iin ra ñuu ndo, tyin catyí ra: “Tata Nyoo cuví tsi yo” catyí ra.
29 Tatun tata Nyoo cuví tsi yo, ña taahán tsi caca iñi yo tyin Nyoo cuví ra iin tsitoho tsa tsinu̱ tsihin xuhun cuaan, a xuhun cuitsin, a tsihin yuu vaha. Tan ndi ñavin Nyoo tsa tsinu̱ tsihin tsa tsiñituñi iñi nyɨvɨ cuví ra.
30 Taha̱n tsanaha Nyoo ña cuxaa̱n ra tsi nyɨvɨ tsa tsicá iñi tacan tyin ña tsitó ñi náa tsa javahá ñi. Maa tyin vityin catyí ra tsihin nyɨvɨ tandɨhɨ ñi ityi tyin na ndu uvi iñi ñi cuatyi ñi tan na nasama ñi cuhva iyó ñi.
31 Tyin tsa tyaa̱ ra cuhva tyin cua coo iin quɨvɨ tsa cua tatsi tuñi ra tsi nyɨvɨ iyó nu ñuhu ñayɨvɨ. Tan tsa cua tsaa quɨvɨ can, ra tsa nacatsi̱ vaha maa ra cua tatsi tuñi tsi ñi jaha ra. Tan tsa janaha̱ ra tsi yo tyin nditsa tsa ra ihya cua tatsi tuñi tsi nyɨvɨ, tyin janandoto̱ ra tsi ra can nu tsihi̱ ra ―catyí ra Pablo.
32 Tsa tsiñi̱ nyɨvɨ tuhun tsa nandotó nyɨvɨ tsa tsihi̱, yɨhɨ́ ñi tsacú nducu ñi, tan yɨhɨ́ tucu nyɨvɨ catyí ñi:
―Qu̱itsi un inga tsaha tan ca̱han un tuhun ihya tsihin ndi ―catyí ñi.
33 Tacan tan cuahán ra Pablo.
34 Maa tyin yɨhɨ́ ñi ndu ii̱n ñi tsihin ra, tan natsinu̱ iñi ñi tsi ra Cristo. Tan iin ra tsa natsinu̱ iñi, nañí ra Dionisio, tan cuví ra iin ra cumí tyiñu tsa tuhvá ndu iín nda Areópago can. Tan iin ñaha tsa nañí Dámaris natsinu̱ ndɨhɨ tucu iñi ña, tan tsihin inga ca ñi.