12
Quɨvɨ quitatú nyɨvɨ cuví tsi tan ra tsicá tsihin ra Jesús tuhún ra naha yoco itya trigu
(Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5)
Iin quɨvɨ quitatú nyɨvɨ, yaha̱ ra Jesús mahñu nu iyó tsa tatsi̱ nyɨvɨ. Tan tsaa̱ soco tsi ra tsicá tsihin ra. Tan quitsaha̱ tuhún ra naha yoco trigu can tan tsatsí ra naha. Tan tsa nyehe̱ ra fariseo naha ra yacan, catyí ra naha tsihin ra Jesús:
―Jihna, ra tsicá tsihin un javahá ra naha iin tyiñu tsa ña taahán tsi javahá yo quɨvɨ quitatú yo ―catyí ra naha tsihin ra.
Tan ra Jesús catyí ra tsihin ra naha:
―¿A ñaha ca cahvi ndo tsa javaha̱ ra David tsihin ra cutahan tsihin ra quɨvɨ tsa tsaa̱ soco tsi ra naha? Quɨhvɨ̱ ra tsitsi vehe Nyoo, quihi̱n ra paan ii, tan tsatsi̱ ra naha. Tan ña taahán tsi catsi ra naha, ndi maa ra, tan ndi ra tsicá tsihin ra, tyin maa ñi maa ra cuví jutu naha ra taahán tsi catsi paan can. ¿O ñaha ca cahvi ndo nu ley nu catyí tsi tyin ra cuví jutu naha ra, jahá tyiñu ra naha tsitsi vehe ñuhu quɨvɨ quitatú yo? Tan ñavin cuatyi cuví can. Tan catyí yu tsihin ndo, tyin ihya nyaá ra tsa cahnu ca cuví tan ñavin ca vehe ñuhu. Nyooho, ñaha ca cutuñi iñi ndo nu catyí tsi nu tuhun Nyoo tyehen: “Tsa cuñí ca yu javaha ndo cuví tsa cundaahvi iñi ndo nyehe ndo tsi nyɨvɨ tahan ndo, tan ñavin ca tsa cahñi ndo quɨtɨ tan jamañi ndo nuu yu.” Tun tsatyin cutuñí iñi ndo tuhun ihya, ña cua tyaa ndo cuatyi tsata nyɨvɨ tsa nduve cuatyi. Yuhu, Rayɨɨ tsa quee̱ nda gloria, iyó ndatu tsi yu tsa cahan yu tsihin intuhun intuhun ndo náa taahán tsi javaha ndo quɨvɨ quitatú yo ―catyí ra Jesús.
Nu janduvaha̱ ra Jesús tsi iin ra na ityi ndaha
(Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11)
Tacan tan quita̱ ra Jesús ican, tan cuahán ra vehe ñuhu. 10 Tan ican nyií iin ra tsa na ityi ndaha. Tan yucú tucu juhva ra nducú cuhva nácaa tan tyaa ra naha cuatyi tsi ra Jesús. Yacan cuenda tsica̱ tuhun ra naha tsi ra tan catyí ra naha:
―¿A catyí ley tyin vaha janduvaha yo tsi nyɨvɨ cuuhví quɨvɨ quitatú yo? ―catyí ra naha tsihin ra Jesús.
11 Tan nacaha̱n ra Jesús tan catyí ra:
―¿Ndáa nyooho, tatun canacava iin mbee jana ndo tsitsi iin yavi quɨvɨ quitatú yo, a ña cua cuhun ndo tan tava ndo tsi tɨ? 12 Tan ¿a ña nyaá yahvi ca iin nyɨvɨ tan ñavin ca mbee? Yacan cuenda taahán tsi javaha yo tsa vaha quɨvɨ quitatú yo ―catyí ra.
13 Tacan tan catyí ra Jesús tsihin ra tsa na ityi ndaha can:
―Ja̱nacaa ndaha un ―catyí ra.
Tan cuhva tsa janacaa̱ ra ndaha ra, iin yaha ñi nduvaha̱ tsi tumaa inga tsiyo. 14 Tacan tan quita̱ ra fariseo naha ra cua natuhun tahan ra naha nácaa cua cahñi ra naha tsi ra Jesús.
Tsa caha̱n ra Isaías, ra cuvi̱ ndusu yuhu Nyoo, tsa cuenda ra Jesús taha̱n tsanaha
15 Tsa tsito̱ ra Jesús tyin nducú ra naha tsi ra, quita̱ ra ican. Tan cuaha nyɨvɨ tsinyicu̱n tsi ra. Tan maa ra janduvaha̱ ra tsi tandɨhɨ ñi cuuhví. 16 Tan catyí ra tsihin ñi tyin na ña catyi tuhun ñi yóo ra cuví ra. 17 Tacan cuvi̱ tyin tacan caha̱n ra Isaías, ra cuvi̱ ndusu yuhu Nyoo taha̱n tsanaha. Tan tyehen tyaa̱ ra tuhun Nyoo:
18 Ra ihya cuví musu yu, ra tsa nacatsi̱ vaha yu.
Cuñí xaan yu tsi ra, tan sɨɨ xaan cuñí yu tsihin ra.
Cua cuhva yu Tatyi Ii yu tsi ra.
Tan cua jacoto ra tsi nyɨvɨ tsa ñavin nyɨvɨ Israel cuví, nácaa cua janduvaha yu tsi ñi nuu yu.
19 Tan ña cua cahan yuhu ra tan ndi ña cua cana tsaa ra, tan ña cua cahan ñihi ra ityi cahnu.
20 Tan ndi intuhun ndoo yacua, tan ña cua cahnu ndɨhɨ ra.
Tan ndi ña cua ndahva ndɨhɨ ra tiñuhu lihli nu caná luxu yuhma.
Nda cuanda coto tandɨhɨ nyɨvɨ tyin maa ra cuví ra ndacá ñaha tsi ñi.
21 Tan tandɨhɨ nyɨvɨ, tan cua cuita iñi ñi tsi ra.
Nu xaan iñi tsi ra Jesús catyí nahnu tyin tsihin tunyee iñi nu ña vaha javahá ra tsa iyo
(Mr. 3.20-30; Lc. 11.14-23; 12.10)
22 Tacan tan tsindaca̱ nyɨvɨ tsi iin ra yɨhɨ́ tatyi ña vaha nu nyií ra Jesús, cuaa ra tan ñɨɨhɨ ra. Tan ra Jesús janduvaha̱ ra tsi ra. Tacan tan nacaha̱n ra, tan nanyehe̱ ra. 23 Iyo xaan cuñí tandɨhɨ nyɨvɨ, tan catyí ñi:
―¿A ñavin ra ihya cuví tata ra rey David? ―catyí ñi.
24 Tan cuhva tsa tsiñi̱ ra fariseo naha ra tsa caahán ñi, catyí ra naha:
―Tsihin tunyee iñi nu Beelzebú, nu cuví ityi nuu tsihin nu ña vaha nahnu, tavá ra ihya tatyi ña vaha ―catyí ra naha.
25 Maa tyin ra Jesús tsitó ra tsa tsicá iñi ra naha, yacan cuenda catyí ra tsihin ra naha:
―Tatun ra ndacá ñaha naha ra tan cua natahvi ra naha, tan cua cañi tahan ra naha, tacan tan cundɨhɨ tyiñu tsa ndacá ñaha ra naha. Tan tatun iin ñuu o tandɨhɨ nyɨvɨ iin vehe tan cusɨɨn ñi, tacan tan cua tɨvɨ nu yucú ñi. 26 Tan tacan tucu tatun nu ña vaha tan tava nu juvin ñi tahan maa nu, cuñí tsi catyi tyin ña iin ñi cuví nahnu, tan cundɨhɨ tunyee iñi tsa iyó tsi nahnu. 27 Tan nyooho catyí ndo tyin tsihin tunyee iñi nu Beelzebú tavá yu tsi nu tatyi ña vaha nahnu. Tun tsatyin tavá yu tsi nahnu tumaa cuhva catyí ndo, yóo tsahá tunyee iñi tsi ra nyicun tsi ndo tan tavá ra naha tsi nahnu. Maa ra naha cua cahan tsa nditsa tsihin ndo, tyin nyooho soho xaan tsicá iñi ndo. 28 Yacan cuenda catyí yu tsihin ndo, tyin yuhu tavá yu tatyi ña vaha tsihin tunyee iñi Tatyi Ii Nyoo. Tan cuñí tsi catyi yacan tyin nditsa tyin tsa tsaa̱ cuhva ndacá ñaha Nyoo nu yucú ndo.
29 ’Tan ¿yóo cuví quɨhvɨ tsitsi vehe iin ra xaan, tan quihin nyaa ra ndaha tyiñu ra? Yoñi. Maa tyin tatun cuhñi jihna ra tsi ra can, tacan tan cuví quihin nyaa ra tandɨhɨ tsa iyó tsi ra.
30 ’Nyɨvɨ tsa ña nyaá tumañi iñi tsihin yu, ñi xaan iñi tsi yu cuví ñi. Ñi tsa ña jatyinyeé tsi yu tsa caahán yu tuhun Nyoo tsihin nyɨvɨ, cuñí tsi catyi tyin ña tsahá ñi tsa coto nyɨvɨ tuhun caahán yu.
31 ’Yacan cuenda catyí yu tsihin ndo tyin Nyoo jahá ra tucahnu iñi cuatyi nyɨvɨ, tan tsihin náa tsa ña vaha caahán ñi, maa tyin tatun cua cahan ñi ndavaha ñi sɨquɨ Tatyi Ii Nyoo, yacan nditsa, ña cua jaha Nyoo tucahnu iñi tsi ñi. 32 Tan yóo nyɨvɨ tsa caahán tsa ndavaha ñi sɨquɨ yuhu Rayɨɨ tsa quee̱ nda gloria, Nyoo cua jaha ra tucahnu iñi tsi ñi tsa cuenda can. Maa tyin nyɨvɨ tsa caahán tsa ndavaha ñi sɨquɨ Tatyi Ii Nyoo, ña cua coo tucahnu iñi tsi ñi tsa cuenda cuatyi can, ndi ñuu ñayɨvɨ ihya, tan ndi inga ñuu ñayɨvɨ tsa cua coo.
Tsihin tsa javahá nyɨvɨ tan nacoto yo tsi ñi tatun vaha ñi a ña vaha ñi
(Lc. 6.43-45)
33 ’Iin yutun vaha tsahá tun tsɨtɨ vaha. Tan iin yutun ña vaha tsahá tun tsɨtɨ ña vaha. Nacotó yo tatun yutun vaha cuví tun tsa cuenda tsɨtɨ tun. 34 ¡Nyooho, nyɨvɨ caquiñi tumaa tata coo xaan cuví ndo! ¿Nacaa cuví quitá tsa vaha yuhu ndo, tan nyɨvɨ caquiñi cuví ndo? Tyin tsa quitá tsitsi añima yo, yacan caahán yo. 35 Nyɨvɨ vaha, vaha caahán ñi tyin yɨhɨ́ tsa vaha añima ñi. Tan nyɨvɨ caquiñi, tsa caquiñi caahán ñi, tyin tsa caquiñi yɨhɨ́ tsitsi añima ñi. 36 Tan yuhu catyí yu tsihin ndo tyin quɨvɨ cua tatsi tuñi Nyoo tsi tandɨhɨ nyɨvɨ, cua cuhva cuenda ñi tandɨhɨ tuhun tsa ña vaha caha̱n ñi. 37 Tyin tsa cuenda tsa caahán ndo, tan cua catyi Nyoo tun vaha ndo o ña vaha ndo.
Nyɨvɨ ña vaha, tsa iyo ñi cuñí ñi nyehe ñi
(Mr. 8.12; Lc. 11.29-32)
38 Tacan tan juhva ra fariseo tan ra maestro cuenda ley vehe ñuhu catyí ra naha tsihin ra Jesús:
―Maestro, cuñí ndi tyin javaha un iin tsa iyo tyin tacan tan coto ndi tun Sehe Nyoo cuví tsi un.
39 Tan nacaha̱n ra Jesús tan catyí ra:
―Nyɨvɨ ña vaha tan nyɨvɨ tsa nyicún inga nyoo cuñí ñi nyehe ñi tsa iyo. Maa tyin ña cua nyehe ñi tsa iyo, intuhun ñi tsa cua nyehe ñi, tumaa tsa javaha̱ Nyoo tsihin ra Jonás ra cuvi̱ ndusu yuhu ra taha̱n tsanaha. 40 Tyin tumaa tsinyii̱ ra Jonás tsitsi tyaca cahnu uñi quɨvɨ tan uñi tsacuaa, tacan cua cunyii yuhu Rayɨɨ tsa quee̱ nda gloria tsitsi ñuhu uñi quɨvɨ tan uñi tsacuaa. 41 Tan quɨvɨ cua tatsi tuñi Nyoo tsi tandɨhɨ nyɨvɨ, cua nduvita nyɨvɨ tsicoo̱ ñuu Nínive taha̱n tsanaha tan cua catyi ñi na tatsi tuñi Nyoo tsi nyooho nyɨvɨ tsa iyó vityin. Tan cua catyi ñi tyin cua cunaa ndo, tyin maa ñi tsa cuví ñi ñuu Nínive, nasama̱ ñi cuhva iyó ñi quɨvɨ caha̱n ra Jonás tuhun Nyoo tsihin ñi. Tan ihya nyií ra cahnu ca cuví tan ñavin ca ra Jonás. [Tan ña cuñí ndo tyaa soho ndo tsa caahán yu.] 42 Tan tacan tucu ñaha tsa tsindaca̱ ñaha ityi Sur, cua nduvita ña quɨvɨ cua cutuñi nyɨvɨ tan cua catyi ña tyin cua cunaa nyooho nyɨvɨ iyó vityin, tyin maa ña, vasu cañi ñuu ña maa tyin quitsi̱ ña, quitsi̱ tyaa̱ soho ña tsa nyityi tsa caha̱n ra Salomón. Tan vityin cahnu ca ra caahán tsihin ndo tan ñavin ca ra Salomón.
Nu caahán ra Jesús tsihin yo nácaa quɨhvɨ nu tatyi ña vaha añima yo inga tsaha tatun naa iñi yo tsi Nyoo
(Lc. 11.24-26)
43 ’Tatun iin nu tatyi ña vaha quita̱ nu tsitsi añima iin nyɨvɨ, tsicá nuu nu ñuhu ityi, nanducú nu iin nu quitatu nu. Tan ña nañihi maa nu nu quitatu nu. Tacan tan tsicá iñi nu: 44 “Cunuhu yu nda vehe yu nu quee̱ yu.” Tacan tan cuahán nyico nu añima nu quee̱ nu. Tan nyehe̱ nu tyin ndɨɨ xaan, tan yoñi iyó, tan sɨɨ xaan caá. 45 Tacan tan cua quihin nu utsa taahan ca tatyi ña vaha, tsa yaha ca caquiñi tan ñavin ca maa nu. Tacan tan iin caa ñi quɨhvɨ tandɨhɨ tatyi ña vaha can añima ñi can. Yacan cuenda, yaha ca ndasɨ cua coo ñi tan ñavin ca tsa ndi cumañi ca quita nu. Tan tacan cua cuvi tsi nyɨvɨ quiñi iyó ―catyí ra Jesús.
Nu tsaha̱ cuenda ra Jesús tyin tumaa cuví yañi ra, tan tumaa cuví sɨhɨ ra, cuví tsi nyɨvɨ tsa javahá cuhva cuñí Nyoo
(Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21)
46 Ndi caahán ca ra Jesús tsihin nyɨvɨ, tan tsaa̱ sɨhɨ ra tan yañi ra, tan nyecú ñi ityi tsata vehe, tan cuñí ñi cahan ñi tsihin ra. 47 Tacan tan jacoto̱ iin ra tsi ra Jesús, tan catyí ra:
―Sɨhɨ un tsihin ra yañi un naha ra nyecú ñi tsata vehe. Tan cuñí ñi cahan ñi tsihin un.
48 Tan nacaha̱n ra Jesús tan catyí ra tsihin ra can:
―¿Yóo cuví sɨhɨ yu tan yóo cuví yañi yu? ―catyí ra.
49 Tacan tan janaha̱ ndaha ra nu nyecú ra tsicá tsihin ra, tan catyí ra:
―Ra ihya naha ra cuví sɨhɨ yu tan yañi yu. 50 Tyin tandɨhɨ nyɨvɨ tsa javahá cuhva cuñí Jutu yu, ra nyaá gloría, juvin ñi can cuví yañi yu, tan cuhva yu, tan sɨhɨ yu ―catyí ra Jesús.