5
Nu caha̱n ra Jesús tsihin nyɨvɨ nu tsɨquɨ
(Lc. 6.20-23)
Nyehe̱ ra Jesús tyin cuaha xaan nyɨvɨ, tan ndaa̱ ra iin nuu yucu. Tan tsicunyaa̱ ra ican. Tacan tan nyɨvɨ tsicá tsihin ra, tsinunduvi̱ ñi tsi ra. Tacan tan quitsaha̱ jacuahá ra tsi ñi tan catyí ra:
Nasocó Nyoo tsi tandɨhɨ nyɨvɨ tsa tsitó tyin tsiñí ñuhu ra tsi ñi, tan tsa cuenda ñi cuví nu ndacá ñaha ra.
’Tan tandɨhɨ nyɨvɨ tsa cuiihya cuñí tsa cuenda cuatyi ñi, nasocó Nyoo tsi ñi tan ña cua coo ca ñi tucuiihya iñi.
’Tan tandɨhɨ nyɨvɨ tsa ña cahnu jahá ñi tsi ñi, nasocó Nyoo tsi ñi, tan cua naquihin cuenda ñi ñuhu ñayɨvɨ tsa catyi̱ Nyoo tyin cuhva ra tsi ñi.
’Tan tandɨhɨ nyɨvɨ tsa cuñí xaan javaha cuhva catyí Nyoo, nasocó Nyoo tsi ñi, tan cua jatyinyee ra tsi ñi tan cua cuvi javaha ñi cuhva cuñí maa ra.
’Tan tandɨhɨ nyɨvɨ tsa cundaahví iñi tsi inga nyɨvɨ, nasocó Nyoo tsi ñi, tan cua cundaahvi iñi ra tsi ñi.
’Tan tandɨhɨ nyɨvɨ tsa janduvaha̱ Nyoo añima, nasocó ra tsi ñi, tan cua nyehe ñi tsi ra.
’Tan nyɨvɨ tsa nducú cuhva tsa coo vaha nyɨvɨ tsihin Nyoo tan tsihin inga nyɨvɨ, nasocó ra tsi ñi tan cua catyi ra tyin sehe ra cuví tsi ñi.
10 ’Tan tandɨhɨ nyɨvɨ tsa javahá cuhva cuñí Nyoo tan ndasɨ cuñí nyɨvɨ nyehe ñi tsi ñi, nasocó Nyoo tsi ñi, tan tsa cuenda ñi cuví nu ndacá ñaha ra. 11 ’Nasocó Nyoo tsi nyooho tsa caahán nyɨvɨ ndavaha ñi tsata, tan javahá ñi tsa uhvi tsi ndo, tan caahán ñi cuendu tsa ña nditsa sɨquɨ ndo tsa cuenda tsa tsinú iñi ndo tsi yu. 12 Cu̱sɨɨ iñi ndo tun tacan javahá nyɨvɨ tsihin ndo; sɨɨ cu̱ñi ndo, tyin cahnu xaan tan sɨɨ xaan caá tsa cua ñihi ndo nda gloria. Tyin juvin ñi tacan javaha̱ nyɨvɨ tsa ña vaha tsihin tandɨhɨ ra cuvi̱ ndusu yuhu Nyoo taha̱n tsanaha.
Tatun jandɨhɨ yo tsa tsinú iñi yo tsi Nyoo cuví yo tumaa ñɨɨ tsa ndɨhɨ tsa uhva
(Mr. 9.50; Lc. 14.34-35)
13 ’Nyooho tsa tsinú iñi tsi yu, tumaa ñɨɨ vaha cuví ndo. Maa tyin tatun ñɨɨ, tan ndɨhɨ tsa uhva tsi, ña cua jandu uhva ca tsi tsa catsi yo. Ña vaha ca ñɨɨ can. Tacan tan javita yo can, tan cuañi nyɨvɨ tsata can.
Tatun tyaá yahvi vaha yo tuhun caahán Nyoo, cuví yo tumaa ñuhu̱ tsa jandunditsín nu tsicá nyɨvɨ nu naa
14 ’Nyooho cuví ndo tumaa ñuhu̱ tsa jandunditsín nu tsicá nyɨvɨ. Iin ñuu tsa canyií jiñi iin yucu, ña cua cuvi quɨhɨ xeehe tsi. 15 Ña tuhvá yo tyaá ñuhu̱ tyuma, tan tyihí xeehe yo itsi tsitsi iin caja. Tyin tuhvá yo tyaá ñuhu̱ tan tinyií yo itsi iin nu sucun tyin tacan tan jandunditsin tsi nu yucú yo tsitsi vehe yo. 16 Tan tacan taahán tsi jandunditsin tucu nyooho tsihin ñuhu̱ Nyoo tsa iyó añima ndo nu tsicá nyɨvɨ. Tacan tan nyehe ñi tsa vaha tsa javahá ndo, tan jacahnu ñi tsi Jutu yo Nyoo, ra nyaá gloria.
Nu jacuaha̱ ra Jesús tyin ñiñi xaan javaha yo tandɨhɨ tuhun tsa tsaha̱ Nyoo tsi yo tan jacuaha yo itsi tsi nyɨvɨ
17 ’Ña cu̱ñi ndo tyin yuhu vatsí janaa yu ley tsa tsaha̱ Nyoo tsi ra Moisés tyin tyaa ra. Tan ndi ña vatsí janaa yu tuhun tsa tyaa̱ tandɨhɨ ra cuvi̱ ndusu yuhu Nyoo taha̱n tsanaha. Ñavin tyiñu can vatsí yu. Yuhu vatsí yu vatsí tyaa yahvi yu tsa caahán ley can, tan catyi tuhun yu tsihin ndo náa cuñí tsi catyí ley can. 18 Tsa nditsa catyí yu tsihin ndo tyin tsitsi tsa ndi iyó ñuhu ñayɨvɨ tan andɨvɨ, ña cua naa ndi luxu ley tsa tyaa̱ ra Moisés tyin tandɨhɨ maa tsa tyaa̱ ra naha tan cua cundaa tsi. 19 Yacan cuenda, ra tsa ña tyaá yahvi cuhva catyí Nyoo, vasu iin tsa luhlu ñi; tan janahá ra tsi nyɨvɨ na javaha ñi tacan, luxu cuii ñi cua cuvi ra nu ndacá ñaha Nyoo. Maa tyin ra tsa tyaá yahvi tandɨhɨ, tan janahá ra tsi inga nyɨvɨ, cahnu xaan cua cuvi ra nu ndacá ñaha Nyoo. 20 Catyí yu tsihin ndo tyin tun ña tyaá yahvi vaha ca ndo tsi Nyoo tan ñavin ca tumaa javahá ra cuví maestro cuenda ley vehe ñuhu naha ra, tan ra cuví fariseo naha ra, ña cuvi quɨhvɨ ndo nu ndacá ñaha Nyoo.
Nu caahán ra Jesús tsihin yo tyin ña taahán tsi cahan yo tsi nyɨvɨ
21 ’Nyooho tsa cuaha tsaha tsiñi̱ ndo tsa catyi̱ Nyoo tsihin nyɨvɨ tsicoo̱ taha̱n tsanaha. Catyi̱ ra: “Ña cahñi ndo tsi nyɨvɨ, tyin tatun cahñi ndo nyɨvɨ, taahán tsi tsa cutuñi ndo.” 22 Maa tyin yuhu, catyí yu tsihin ndo, tyin vasu tsa cuxaán ñi ndo tsi iin nyɨvɨ, vasu tsa caahán nyaa ñi ndo tsi ñi, taahán tsi tsa cutuñi ndo nu ra cumi tyiñu. Tan tatun catyí ndo tyin soho xaan caá ñi, taahán tsi cuhun ndo anyaya tsa cuenda cuatyi can.
23 ’Tan yacan cuenda quɨvɨ cuahán un vehe ñuhu, tan ndahá un tsa cua jamañi un tsi Nyoo, tan nducuhún iñi un tyin iyó tsa javaha̱ un tsi yañi un, 24 na̱coo tsa cuahán tsihin un ityi nu altar vehe ñuhu. Tan cu̱hun jihna un ndacan un tucahnu iñi tsi yañi un. Tacan tan cuhun un nda vehe ñuhu inga tsaha, tan cu̱hva cuenda un tsa cua jamañi un tsi Nyoo.
25 ’Tatun iin ra tsicán cuatyi tsaha un, tan cuahán un tsihin ra nda nu nyaá ra cumí tyiñu, ndu̱cu cuhva cahan un tsihin ra tyin tacan tan ña cundaca ra tsi un nu nyaá ra cumí tyiñu, tyin ra cumí tyiñu can cua nacuhva cuenda ra tsi un tsi ra juez. Tan ra juez can cua nacuhva cuenda ra tsi un tsi ra vitya naha ra. Tan ra vitya can cua tyihi ra naha tsi un vehe caa. 26 Tan tsa nditsa catyí yu tsihin un tyin tun ña javaha un tacan ña cua tava ra naha tsi un vehe caa tun ña cua tyahvi un tandɨhɨ xuhun tsa cua ndacan ra naha.
Nu caahán ra Jesús tyin ndi tsa tsicá iñi yo tsa coo inga ñaha, o inga rayɨɨ tsi yo, tan ña vaha
27 ’Nyooho tsa tsiñi̱ ndo tyin catyi̱ Nyoo taha̱n tsanaha tyin nyooho tsa iyó ñasɨɨhɨ, ña cua coo inga ñaha tsi ndo, tan ndi ñaha tsa iyó yɨɨ tan ña taahán tsi coo inga rayɨɨ tsi ña. 28 Maa tyin yuhu catyí yu tsihin ndo, nyooho tsa nyehé iin ñaha tan cuñí ndo coo ndo tsihin ña, tsa tsicoo̱ cuatyi ndo.
29 ’Tatun tinuu cuaha un janacavá tsi un tsitsi cuatyi, vaha taxin ca ta̱va un tinuu un tan ja̱vita un can. Tyin vaha ca quɨhvɨ un nu ndacá ñaha Nyoo tsihin intuhun ñi tinuu un, tan ñavin ca tsa cuhun un anyaya tsihin nduvi taahan tsi. 30 O tatun iin ndaha un janacavá tsi un tsitsi cuatyi, vaha taxin ca ca̱hnya un ndaha un tan ja̱vita un can. Tyin vaha ca tsa quɨhvɨ un nu ndacá ñaha Nyoo tsihin tsa lundu ndaha un, tan ñavin ca tsa nanɨɨ un tan cuhun un anyaya.
Nu caahán ra Jesús tyin ña vaha tsa nacoo ihñi rayɨɨ tsi ñasɨɨhɨ ra
(Mt. 19.9; Mr. 10.11-12; Lc. 16.18)
31 ’Tan juvin ñi catyi̱ Nyoo tsihin nyɨvɨ tsicoo̱ taha̱n tsanaha tyin yóo ra nacoo ihñi ñasɨɨhɨ ra, cuñí tsi tsa canɨ ra tutu tsa tindaha̱ ra tsihin ña. 32 Maa tyin catyí yu tsihin ndo tyin nduve ndatu iyó tsi rayɨɨ tsa nacoo ra ñasɨɨhɨ ra tatun ña quituvi̱ ña tsihin inga rayɨɨ. Tyin tatun nacoo ra tsi ña, tan ñavin tsa cuenda cuatyi can, cua coo cuatyi ra nuu Nyoo. Tan tatun quihin ña inga rayɨɨ cua coo ndɨhɨ cuatyi ña. Tan tacan ra tsa cua quihin tsi ña cua coo ndɨhɨ cuatyi ra.
Ña cahan yo “naha Nyoo maa”
33 ’Tan tsiñi̱ ndɨhɨ ndo, tyin catyi̱ tucu Nyoo tsihin nyɨvɨ tsicoo̱ taha̱n tsanaha: “Tatun catyí ndo ‘naha Nyoo maa’ tyin cua javaha ndo iin tsa cua javaha ndo nuu ra, taahán tsi tsa javaha ndo can tan ña jandavi ñaha ndo.” 34 Maa tyin yuhu catyí yu tsihin ndo tyin ña cahan ndo “naha Nyoo maa”. Tan ña ca̱han ndo tuhun andɨvɨ, tyin yacan cuví nu nyaá Nyoo. 35 Tan ndi tuhun ñuhu ñayɨvɨ ihya ña ca̱han ndo, tyin ihya cuví nu tsañí Nyoo. Tan ndi ña ca̱han ndo tuhun ñuu Jerusalén, tyin ican cuví ñuu maa Nyoo tsa cuví ra Rey cahnu ca. 36 Tan ndi ña ca̱han ndo tuhun jiñi ndo, tyin ña cuvi janducuitsin ndo tan ndi tsa jandutuun ndo ndi intuhun ixi jiñi ndo. 37 Vaha ca ca̱han ndo iin ndaha ñi tun nditsa o tun ña nditsa tsa caahán ndo. Tyin tsa catyí ndo “naha Nyoo maa” nu ña vaha jacahán tsi ndo tsa cahan ndo tacan.
Nu caahán ra Jesús tyin tatun javahá nyɨvɨ tsa ña vaha tsihin yo, na javaha yo tsa vaha tsihin ñi
(Lc. 6.29-30)
38 Tan tsiñi̱ tucu ndo tsa catyi̱ Nyoo taha̱n tsanaha: “Tatun cañí nyɨvɨ tsi ndo, tan tavá ñi iin nuhu ndo, o iin tinuu ndo, taahán tsi tyin javaha ndɨhɨ ra cumi tyiñu tacan tsihin ñi, tumaa tsa javaha̱ ñi tsihin ndo.” 39 Maa tyin yuhu catyí yu tsihin ndo, tyin ña ja̱vaha ndo tsa ña vaha tsa javahá nyɨvɨ xaan cuñí nyehe tsi ndo. Tyin tun yóo cañí iin tsiyo nuu ndo, taahán tsi tsa cuhva ndɨhɨ ndo inga tsiyo na cañi ndɨhɨ ñi, tan ña cu̱xaan ndo tsi ñi. 40 O tatun tsicán ñi cuatyi tsaha ndo, tan cuñí ñi quihin nyaa ñi iin camisa ndo. Taahán tsi cuhva ndɨhɨ ndo chamarra ndo tsi ñi tan ña cua cuxaan ndo tsi ñi. 41 O tatun yóo cuñí cundaca ndo ndaha tyiñu ñi iin kilómetro, taahán tsi cundaca ndo can uvi kilómetro. 42 Tatun yóo nyɨvɨ tsicán tumañi iñi tsi ndo, cu̱hva ndo tsa nducu ñi. Ña ca̱tyi ndo tyin ña javaha ndo tumañi iñi can tsi ñi.
Na cuñi yo tsi nyɨvɨ xaan iñi tsi yo
(Lc. 6.27-28, 32-36)
43 ’Tan tsiñi̱ tucu ndo tyin catyi̱ Nyoo taha̱n tsanaha: “cu̱ñi ndo tsi ra vaha iñi tsi ndo. Tan xaan cu̱ñi ndo nyehe ndo tsi ra xaan iñi tsi ndo.” 44 Maa tyin yuhu catyí yu tsihin ndo, cu̱ñi ndo tsi nyɨvɨ xaan iñi tsi ndo. Tan ja̱vaha ndo tsa vaha tsihin nyɨvɨ caahán tsi ndo, tan tsi nyɨvɨ ña cuñí nyehe tsi ndo. Tan nda̱can tahvi ndo tsi Nyoo tsa cuenda nyɨvɨ tsa caahán nyaa tsi ndo tan tsa cuenda ñi tsa jacuví tsa uhvi tsi ndo. 45 Tatun javahá ndo tacan, cuví ndo sehe Jutu yo ra nyaá gloria. Tyin maa ra jacaná ra ñicanyii, tan jacuún ra savi nuu tyiñu jahá nyɨvɨ vaha tan nyɨvɨ ña vaha. 46 Tatun nyooho tan cuñí ndo tsi nyɨvɨ vaha iñi tsi ndo tan ndasɨ cuñí ndo nyehe ndo tsi nyɨvɨ xaan iñi tsi ndo, nduve tsa vaha cua ñihi ndo. Tyin juvin ñi tacan javahá tucu ra tavá xuhun cuenda ra ndacá ñaha nda ñuu Roma. Tan cuñí maa ndo tyin quiñi xaan iyó ra can naha ra. 47 Tatun tsahá ndo nacumi tsi maa ñi ra tsa vaha iñi tsi ndo tan ña jacuu ndo tacan tsihin inga ca nyɨvɨ, nduve tsa vaha xaan javahá ndo. Tyin juvin ñi tacan javahá nyɨvɨ tsa ña tsitó tuhun Nyoo. 48 Tumaa Jutu yo tsa nyaá gloria cuɨtɨ xaan iyó ra, tacan taahán tsi coo tucu nyooho.