11
Idei kutɔɔ
(Cɔ Mɑtie 6:9-13; 7:7-11)
1 Ajɔ nŋu ɡɔ Jesu wɑ ce kutɔɔ bii ɡɔ. Iyi í tɑ̃ ŋɔi mɔcɔ ɑkɑ̃ɛ í ni, Lɑfɛ̃ɛ, kɔ wɑ si bɛi ɑɑ kɑ yɑ ce kutɔɔ, bɛi Zɑ̃ɑ í kɔ mɔcɔɛ ŋɑ si.
2 Ŋɔi Jesu í sɔ̃ ŋɑ í ni, bii ì wɑɑ ce kutɔɔ ŋɑ i yɑ ni,
Bɑɑbɑ, jɔ̀ inɛ fei ku mɑ̀ iyi ɑwɔi ì jɛ inɛ kumɑ́.
Nɑɑ jɛ bommɑɛ.
3 Mu nwɑ ijɛi ɑjɔ fei nwɑ.
4 Kpɑ idei dulum du wɑ, domi ɑwɑ mɔ ɑ̀ yɑ kɑ kpɑ idei kurɑrɑ iyi inɛ ŋɑ ɑ̀ ce nwɑ.
Mɑɑ̀ ti i jɔ̀ kɑ dɑsi kulɛlɛ.
5 Nɔ í sɔ̃ ŋɑ mɑ́ í ni, ɑ́ yɔkɔ ku jɛ nsɛi inɛ ɡɔ nŋɛ í bɑ inɛ njoo idũ lɑjɑ. Bii kù nɛ ijɛ iyi ɑ́ nɑɑ, ɑ́ bɔ bi kpɑɑsiɛi ku ni, wɛ̃ɛm pɛ̃ɛ mɛɛtɑ wɑ,
6 domi kpɑɑsim ɡɔ í nɑɑ bi tom hɑi ilu ɡɔ. Nɔ wee, n kù nɛ nɡɔɡɔ iyi ɑn nɑɑ.
7 Kpɑɑsiɛu ɑ́ yɔkɔ ku jɛɑɑ hɑi inɔ ile ku ni, mɑɑ̀ mɑntem, ɑmu ǹ sɔɔkɔ tɑ̃, ɑmu do ɑmɑm ŋɑ fei ɑ̀ wɑɑ sũ. N kɑɑ n yɔkɔ n dede n nɑɛ pɛ̃ɛ.
8 Ǹ wɑ n sɔ̃ ŋɛi, bɑɑ bii kù bi ku dede ku nɑ́ɑ si nɑ iyi í jɔ̀ í jɛ kpɑɑsiɛ, ɑ́ yɔkɔ ku dede ku nɑɑ bukɑɑtɑi mii iyi í bi fei si nɑ iyi í jɔ̀ wɑ mɑnteɛ.
9 Nɑ nŋu, ǹ wɑ n sɔ̃ ŋɛi, i yɑ tɔɔ ŋɑ, ɑɑ mu nŋɛ. I yɑ dɛdɛ ŋɑ ɑɑ bɑ ŋɑ. I yɑ cɑ̃ ɡɑmbo ŋɑ, ɑɑ cĩ nŋɛ.
10 Ntɔ ntɔ, inɛ iyi wɑ tɔɔ fei, Ilɑɑɔ̃ ɑ́ muɑɑ. Inɛ mɔ iyi wɑ dɛdɛ, Ilɑɑɔ̃ ɑ́ jɔ̀ ku bɑ. Inɛ mɔ iyi í nɔ wɑ cɑ̃ ɡɑmbo, Ilɑɑɔ̃ ɑ́ cĩɑɑ.
11 Yooi í wɑ si inɔ nŋɛ ihɛ̃ iyi [bii ɑmɑɛ í tɔɔɛ pɛ̃ɛ ɑ́ so kutɑ ku nɑɑ. Wɑlɑkɔ] bii í tɔɔɛ cɛ̃ɛ ku so njo ku nɑɑ.
12 Wɑlɑkɔ bii í tɔɔɛ njɛi ɑjɛɛ ɑ́ nɑɑ cencee? Aɑwo, kɑɑ ce.
13 Iŋɛ iyi ì yɑ ce lɑɑlɔ ŋɑ ì mɑ̀ mii jiidɑ ku nɑ ɑmɑ nŋɛ ŋɑ, mɑ̀ irei. To, Ilɑɑɔ̃ Bɑɑ nŋɛ iyi í wɑ lele kɑɑ ce ku re zɑkɑ bɛɛbɛ? Kɑɑ so Hundeɛ ku nɑ inɛ ŋɑ iyi ɑ̀ wɑɑ tɔɔɛ?
Jesu í jɛɑ inɛ ŋɑ iyi ɑ̀ mɑ́ɑ ide
(Cɔ Mɑtie 12:22-30; Mɑɑku 3:22-27)
14 Si ɑnyii nŋu, ɑ̀ nɑɑ Jesu mɔkɔ ɡɔ wɑ. Mɔkɔu í nɛ inɛi inɔɔko ɡɔ iyi í jɔ̀ í dekĩ. Nɔ Jesu í lele inɛi inɔɔkou. Iyi í fitɑ ŋɔi mɔkɔu í lɔsi ide ku fɔ, nɔ zɑmɑɑ fei í biti.
15 Ammɑ inɛ ɡɔ ŋɑ ɑ̀ ni, inɛ nɡboi inɛi inɔɔko ŋɑ iyi ɑ̀ yɑ kpe Bɛɛlizebui í muɑ Jesu ɡbuɡbɑ̃ wɑ leleò inɛi inɔɔko ŋɑ.
16 Nɔ inɛ ɡɔ ŋɑ mɔ ɑ̀ wɑɑ bi ɑ cɑ̃ idɔɛ ɑ cɔ. Nɔ ɑ̀ sɔ̃ɔ ɑ̀ ni ku ce mɑɑmɑɑke ku nyisi iyi yiikoɛ wɑ nɑɑi hɑi lele.
17 Si bɛi Jesu í mɑ̀ lɑsɑbu nŋɑ ŋɔi í ni, bommɑ iyi inɛɛ ŋɑ ɑ̀ wɑɑ jɑ ɑŋɑ duusɔ̃ɔ, bommɑu ɑ́ nɑ ku kpɑò bommɑ nɔ kpɑsɛ̃ɛ ŋɑ ku cuku.
18 Bɛɛbɛ mɔi bii Seetɑm wɑ jɑ do ɑrɑɛ, bɛirei bommɑɛ ɑ́ ce ku bɔ wɑju. Ǹ ni bɛɛbɛi si nɑ iyi í jɔ̀ ì wɑɑ ni do ɡbuɡbɑ̃i Bɛɛlizebui ǹ wɑ n leleò inɛi inɔɔko ŋɑ.
19 Bii do ɡbuɡbɑ̃i Bɛɛlizebuui ǹ wɑ n leleò inɛi inɔɔko ŋɑ, to, do ɡbuɡbɑ̃i yooi mɔcɔ nŋɛ ŋɑ mɔ ɑ̀ wɑɑ leleò ŋɑ. Nɑ ŋɔi í ce ɑŋɑ tɑkɑ nŋɑ ɑɑ nyisi iyi ì rɑrɑ ŋɑ.
20 Ammɑ bii do ɡbuɡbɑ̃i Ilɑɑɔ̃i ǹ wɑ n leleò inɛi inɔɔko ŋɑu, nŋu bɛ wɑ nyisi iyi Ilɑɑɔ̃ í sinti ku jɛ bommɑɛ si ɑnini nŋɛ.
21 Bii ilu ɡbuɡbɑ̃ jiidɑ ɡɔ í nɛ jĩnɛi iɡũ nɔ wɑ deɡbe kpɑsɛ̃ɛ, ɑmɑniɛ ɑ́ wɛɛi si lɑɑkɑi.
22 Ammɑ bii ilu ɡbuɡbɑ̃ ɡɔ mɔ iyi í roo í nɑɑ í jɔɔ iɡũ, njɛ ɑ́ ko jĩnɛi iɡũ iyi wɑ nɑɑnɛui fei nɔ ku ce ikpɛ̃i ɑmɑniu mɔ.
23 Inɛ iyi kù jɛ tom, mbɛɛm nii. Inɛ iyi kù wɑɑ bɑm ku tɔtɔɔ, wɑ fɑnɡɑɑɛi.
Kunyii inɛi inɔɔko wɑ mɑ́
(Cɔ Mɑtie 12:43-45)
24 Ŋɔi Jesu í kpɑ nŋɑ mɔndɑu ihɛ̃ í ni, bii inɛi inɔɔko í fitɑ si inɛ, í yɑ mɑɑ dɑbii si ɡbɑɑ ŋɑi ku mɑɑ dɛ bi ku sĩmi. Bii í kuɑ, ŋɔi í yɑ ni, ɑn nyi inyɑ nwom hɑi bii ǹ fitɑ wɑi.
25 Wɑɑti iyi í nyi nɔ í bɑ inɛɛu í yɛ bɛi ile nɡbɛ iyi ɑ̀ kpɑ̃ ɑ̀ teeseɛ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ,
26 ɑ́ koo ku dɛdɛ kpɑɑsi lɑɑlɔ ŋɑ iyi ɑ̀ roo wɑ mɑ́ bɛi ɑŋɑ mɛɛje, ɑ nɑ ɑ lɔ si inɛɛu ɑ mɑɑ wɑ bɛ. Wɑɑti bɛɛbɛ kuwɛɛi tɑkoi inɛɛu ɑ́ tiɑ bɑɑ ti ɑnkɑ̃ɑnyiɛ mɑ́.
Inɔ didɔ̃ ntɔ
27 Wɑɑti iyi Jesu wɑ fɔ bɛɛbɛ, ɑbo ɡɔ í dɔ̃ ɑnu hɑi inɔ zɑmɑɑu í ni, ilu inɔ didɔ̃i inɛ iyi í so ɑsĩɛ, nɔ ì mɔmɔ ɑmɔɛ.
28 Ŋɔi Jesu í jɛɑɑ í ni, í tiɑ i ni ilu inɔ didɔ̃ ŋɑi inɛ ŋɑ iyi ɑ̀ wɑɑ ɡbɔ idei Ilɑɑɔ̃, nɔ ɑ̀ wɑɑ ceò icɛ.
Inɛ ŋɑ ɑ̀ bi mɑɑmɑɑke
(Cɔ Mɑtie 12:38-42)
29 Si bɛi zɑmɑɑu wɑ kɔ̃ɔsi ŋɔi Jesu í ni, inɛi nsɛi ŋɑ inɛ lɑɑlɔ ŋɑi. À wɑɑ tɔɔ mɑɑmɑɑke, ɑmmɑ mɑɑmɑɑke ɡɔ kù wɛɛ iyi ɑɑ nyisi ŋɑ, bii kù jɛ ti fɑɑjii wɑlii Zonɑsi.
30 Si bɛi Zonɑsi í jɛ nyindɑ bi inɛi Ninivu ŋɑ, bɛɛbɛ mɔi ɑmu Amɑi Amɑnɛ ɑn jɛ nyindɑ bi inɛi nsɛi ŋɑ.
31 Si ɑjɔi kiitiu inɑɑbo ilɑɑlui ilɛi Sebɑ ɑ́ dede si inɛi nsɛi ŋɑ ku yɛ tɑɑle nŋɑ, si nɑ iyi í jɔ̀ hɑi jĩijĩi í dede í nɑɑ ku ɡbɔ idei bisii Sɑlomɔɔ ilɑɑlu nlɑu. Nɔ wee nsɛi, ɑmu iyi ǹ wɑ n sɔ̃ ŋɛ ideu ihɛ̃ ǹ re Sɑlomɔɔ.
32 Si ɑjɔi kiitiu inɛi Ninivu ŋɑ ɑɑ dede si inɛi nsɛi ŋɑ ɑ yɛ tɑɑle nŋɑ, si nɑ iyi í jɔ̀ ɑ̀ kpɑɑsi idɔ nŋɑ nɑ wɑɑzoi Zonɑsi. Nɔ wee nsɛi, ɑmu iyi ǹ wɑ n sɔ̃ ŋɛ ideu ihɛ̃ ǹ re Zonɑsi.
Inyɑ kumɑ́i ɑrɑ
(Cɔ Mɑtie 5:15; 6:22-23)
33 Inɛ ɡɔ ci yɑ mɑ́ fitilɑ ku sinɡɑɛ, [wɑlɑkɔ ku biiɛ do cɑkɑ,] ɑmmɑ ɑ̀ yɑ jilɔɔi bi ku lesi fitilɑ ku bɑ inɛ ŋɑ iyi ɑ̀ wɑɑ lɔ wɑ ɑ mɑɑ yɛ inyɑ kumɑ́.
34 Ijuɛi í jɛ fitilɑi ɑrɑɛ. Bii ijuɛ wɑ nɛ bɑɑni, ɑrɑɛ fei í wɑ si inyɑ kumɑ́i. Ammɑ bii kù wɑɑ nɛ bɑɑni, ɑrɑɛ mɔ fei í wɑ si ilu kukui.
35 Nɑ nŋu, ce lɑɑkɑi ku bɑ inyɑ kumɑ́ iyi í wɑ si ɑrɑɛu ku mɑɑ̀ ce ilu kuku.
36 Bii ɑrɑɛ fei wɑ nɛ inyɑ kumɑ́, nɔ bɑɑ ikɔ̃ ɑkɑ̃ɛ ɡɔ kù wɑ si ilu kuku, fei ndɛɛ ɑ́ mɑɑ mɑ́i bɛi wɑɑti iyi fitilɑ í mɑ́ siɛ inyɑ.
Jesu í yɛ tɑɑlei Fɑrisi ŋɑ do woo kɔ inɛ ŋɑ si woodɑ ŋɑ
(Cɔ Mɑtie 23:1-36; Mɑɑku 12:38-40)
37 Iyi Jesu í fɔ ideu í tɑ̃, ŋɔi Fɑrisi ɡɔ í kpoo ku jɛ kpɑsɛ̃ɛ. Nɔ í koo í bubɑ kpɑsɛ̃i Fɑrisiu, ɑŋɑò ɑ̀ wɑɑ jɛ.
38 Ŋɔi Fɑrisiu í cɔɔ í biti do iyi kù wɔɔ í bɛi wɑ jɛ.
39 Ammɑ Lɑfɛ̃ɛ í sɔ̃ɔ í ni, iŋɛ Fɑrisi ŋɑ, í yɛ ŋɑi bɛi inɛ ŋɑ iyi ɑ̀ yɑ wiɛ ɑnyii kɔɔfu do jɛɛ ŋɑ nɔ ɑ jɔ̀ inɔɛ riisi. Inɔ hɑi sĩɑ do tɑkiii wɑ kɔ̃ nŋɛ.
40 Iŋɛ hɑi nɛ yɑɑse ŋɑ, inɛ iyi í tɑkɑ ɑnyii ɑrɑ, lɑfɛ̃ɛ si í ce inɔɛ mɔ?
41 Í sĩɑ i nɑ ilu ɑre ŋɑ mii iyi í wɑ si inɔ jɛɛ do kɔɔfu, nɔ mii fei ɑ́ mɑ́ nŋɛ.
42 Ammɑ ijuukpɑ̃i ɑ́ jɛ tu ŋɛ, iŋɛ Fɑrisi ŋɑ, si nɑ iyi í jɔ̀ ì yɑ nɑ Ilɑɑɔ̃ hee do zɑkɑɑi ɑyɛ ŋɑ fei. Do nŋu fei, i kù wɑɑ ce jiidɑ nɔ i kù wɑɑ nyisi kubii Ilɑɑɔ̃ ŋɑ. Iyi bɛi í jɔ i yɑ ce nɔ i mɑɑ̀ ɡbɛjɛ iyi í ɡbe ŋɑ.
43 Ijuukpɑ̃i ɑ́ jɛ tu ŋɛ, iŋɛ Fɑrisi ŋɑ, si nɑ iyi í jɔ̀ si ile bi ku ce kutɔtɔɔ ŋɑ kitɑ̃i inɛ nɡbo ŋɑi ì yɑ bi ŋɑ, nɔ ì yɑ bi ɑ ce ŋɛ fɔɔ do bɛɛrɛ nlɑ nlɑ si bɑntumɑ ŋɑ.
44 Aɑ yɛ ijuukpɑ̃ ŋɑ domi ì yɛi bɛi bɑlɛ ŋɑ iyi inɛ ɡɔ kù wɑɑ yɛ. Si ɑntɑi nŋɑi ɑ̀ wɑɑ nɛ ɑ kù nɔ ɑ kù mɑ̀ .
45 Ŋɔi woo kɔ inɛ ŋɑ si woodɑ ɡɔ í sɔ̃ɔ í ni, Mɛɛtu, bii ì wɑɑ fɔ bɛɛbɛ, ɑwɑ mɔi ì wɑɑ bu.
46 Ŋɔi Jesu í jɛɑɑ í ni, ijuukpɑ̃i ɑ́ jɛ tu ŋɛ, iŋɛ woo kɔ inɛ ŋɑ si woodɑ ŋɑ mɔ, domi ì wɑɑ kɑ̃ɑ inɛ ŋɑ ɑso ku ɡɑɑbu ku so ŋɑ, nɔ iŋɛ tɑkɑ nŋɛ i ci yɑ lesi bɑɑ ɑmɑɑwɔ nŋɛ.
47 Aɑ yɛ ijuukpɑ̃ ŋɑ, si nɑ iyi í jɔ̀ wɑlii ŋɑ iyi bɑlɑ nŋɛ ŋɑ ɑ̀ kpɑ wo, iŋɛi ì wɑɑ teese bɑlɛ nŋɑ ŋɑ.
48 Ì wɑɑ nyisi ŋɑ iyi ì jɛsi mii iyi bɑlɑ nŋɛ ŋɑu ɑ̀ ce, si nɑ iyi í jɔ̀ ɑŋɑi ɑ̀ kpɑ wɑlii ŋɑu, nɔ iŋɛi ì wɑɑ teese bɑlɛ nŋɑ ŋɑ.
49 Ŋɔi í jɔ̀ Ilɑɑɔ̃ í fɔ si bisiɛ í ni, ɑn bɛ wɑlii ŋɑ do woo bɛ ŋɑ si ɑnini nŋɑ. Aɑ kpɑ inɛ ɡɔ ŋɑ nɔ ɑ kpɑ̃ inɛ ɡɔ ŋɑ mɔ iju.
50 Nɑ nŋu, ijuukpɑ̃i woo kpɑ wɑlii ŋɑu fei hɑi sintei ɑndunyɑ si iri nŋɛi ɑ́ jɛ.
51 Iŋɛi ɑɑ yɛ ijuukpɑ̃i kukpɑi Abɛli hee ku koo si do Zɑkɑri iyi ɑ̀ kpɑ si ɑfei bi ku weeu do kpɑsɛ̃i Ilɑɑɔ̃. Ntɔ ntɔ, ǹ wɑ n sɔ̃ ŋɛ, ijuukpɑ̃i mii ŋɑu bɛ fei si inɛi nsɛi ŋɑu ihɛ̃i ɑ́ bɑɑ ku jɛ si.
52 Ijuukpɑ̃i ɑ́ jɛ tu ŋɛ, iŋɛ woo kɔ inɛ ŋɑ si woodɑ ŋɑu, domi i kù bi ntɔi idei Ilɑɑɔ̃ ku mɑ̀ ŋɑ, nɔ inɛ ŋɑ iyi ɑ̀ bi ku mɑ̀ɛ iŋɛi ì wɑɑ ɡɑnji ŋɑ.
53 Iyi Jesu í fɔ bɛɛbɛ í tɑ̃ ŋɔi í fitɑ hɑi bɛ. Ŋɔi idɔi woo kɔ inɛ ŋɑ si woodɑ do Fɑrisi ŋɑu í kɔ̃ nɔ ɑ̀ wɑsi ku mɑnteɛ do ide ku bee si ɡɑ̃mɛi ide nkpɔ,
54 ɑ̀ wɑɑ leɑò tɑɑi ide ku bɑ ɑ muu si ide ɡɔ.