6
Orang karitik sang Tuhan Yesus dong soꞌal hari barenti karjá
(Mateos 12:1-8; Markus 2:23-28)
Satu kali, pas deng orang Yahudi dong pung hari barenti karjá, Yesus deng Dia pung ana bua dong ada jalan iko orang pung kabón. Ju Dia pung ana bua dong koru ame padi-gandum pung buler yang ada di dong pung muka idong. Ais dong maꞌisi ko makan. Di situ, ada barapa orang dari partei agama Farisi yang pegang karás dong pung adat Yahudi. Lia Yesus pung ana bua dong bekin bagitu, ju dong togor sang Dia bilang, “Akurang ko Lu pung ana bua dong langgar kotong pung atoran agama? Dong ada karjá pas deng hari barenti karjá! Lia tu! Dong ada koru padi-gandum. Sonde bole bagitu!”
3-4 Ma Yesus balas bilang, “Karmana, ó? Bosong sonde inga baꞌi Daud pung carita tu? Baꞌi Daud deng dia pung ana bua dong pung parú su karoncong tagal lapar mau mati. Ju dong maso pi dalam Tuhan Allah pung Tenda Sambayang, ko ame itu roti yang kapala agama dong su kasi sang Tuhan, ko dong makan. Padahal cuma kapala agama dong sa yang bole makan itu roti. Orang laen sonde bole. Ais baꞌi Daud dong makan, ma sonde ada orang kasi sala sang dong. Bosong tingka ke sonde tau baca Tuhan Allah pung Tulisan Barisi sa!
Pasang talinga ko dengar bae-bae! Beta ni, Manusia Tulen. Beta ada pung hak ko putus bilang, orang bole bekin apa pas deng hari barenti karjá.”
Tuhan Yesus bekin bae satu orang yang tangan mati sablá
(Mateos 12:9-14; Markus 3:1-6)
Satu hari, pas deng hari barenti karjá yang laen ju, Yesus pi ajar di ruma sambayang. Di situ, ada satu laki-laki yang dia pung tangan mati sablá. Di situ, ju ada barapa guru agama deng orang dari partei agama Farisi yang ada cari salák ko mau gaꞌe kasi jato sang Yesus. Ais dong ada tunggu-tunggu kalo Dia mau bekin bae itu orang yang tangan mati sablá, pas deng hari barenti karjá. Deng bagitu, dong bisa tudu sang Dia di muka-muka.
Ma Yesus tau parsís dong pung maksud. Andia ko Dia pange itu orang tangan mati sablá bilang, “Bu, é! Mari badiri di teng-tenga sini doo!” Ju dia pi badiri memang. Ais Yesus tanya sang itu orang dong bilang, “Coba Beta tanya sang bosong doo. Iko kotong pung atoran agama, kotong bole bekin apa sa, pas deng hari barenti karjá? Kotong bekin bae ko, bekin jahat? Kotong kasi salamat orang ko, bekin ancor dia pung idop?” 10 Tarús Yesus lia kuliling sang dong, ju Dia omong deng itu orang yang tangan mati sablá tu bilang, “Sorong datang lu pung tangan!” Ais dia sorong, ju dia pung tangan bae memang.
11 Lia bagitu, ju Yesus pung musu-musu dong maruak. Ais dong mulai ator siasat bilang, “Botong musti cari jalan laen lai, ko mau kasi jato sang Dia!”
Tuhan Yesus pili ame Dia pung ana bua dua blas orang
(Mateos 10:1-4; Markus 3:13-19)
12 Sonde lama lai, ju Yesus pi satu gunung ko sambayang. Ais Dia sambayang di situ satu malam anteru. 13 Dia pung beso papagi, ju Dia pange ame Dia pung ana bua dong. Ais dari dong samua, Dia pili ame dua blas orang ko jadi Dia pung utusan. Orang yang Dia pili tu, andia:
14 Simon (yang biasa Yesus pange ‘Petrus’),
Anderias (Simon pung adi),
Yakobis,
Yohanis (Yakobis pung adi),
Filipus,
Bartolomeos,
15 Mateos,
Tomas,
Yakobis (Alpius pung ana),
Simon (yang iko partei politik Selot),*
16 Yudas (Yakobis pung ana), deng
Yudas Iskariot (yang nanti jual buang sang Yesus).
Tuhan Yesus bekin bae banya orang
(Mateos 4:23-25)
17 Waktu turun dari gunung tu, Yesus deng Dia pung ana bua dong badiri di tana rata. Di situ ju, ada orang banya bakumpul. Dong tu, datang dari propinsi Yudea, dari kota Yerusalem, dari Tirus deng Sidon, andia dua kota di pinggir laut. 18 Dong datang ko mau dengar sang Yesus, deng ada yang mau minta Dia bekin bae orang saki. Ju Dia bekin bae sang dong. Dia ju bekin bae orang yang takaná setan, deng usir setan kaluar dari itu orang dong. 19 Samua orang mau sonto ame sang Dia, te kalo dong sonto kaná, na, ada kuasa kaluar dari Dia yang bekin bae sang dong.
Orang yang dapa ontong, deng orang yang dapa calaka
(Mateos 5:1-12)
20 Ais Yesus bale mangada pi Dia pung ana bua dong, ju ajar bilang,
“Orang kasian dong!
Bosong ontong,
tagal Tuhan Allah sandiri bosong pung Raja yang bae.
21 Orang lapar dong!
Bosong ontong,
tagal Tuhan yang nanti bekin bosong jadi kinyang.
Orang yang manangis deng hati susa dong!
Bosong ontong,
tagal bosong nanti hati babunga deng katawa sanáng.
22-23 Orang yang kaná susa tagal iko sang Beta, Manusia Tulen ni!
Bosong ontong,
tagal Tuhan nanti balas sang bosong di sorga.
Biar orang binci sang bosong,
ko, bekin rusak bosong pung nama bae,
ko, inja-inja sang bosong,
ko, usir kasi iskarobis sang bosong sama ke orang jahat,
bosong ontong,
tagal Tuhan nanti inga sang bosong di sorga.
Jadi, kalo orang bekin susa sang bosong bagitu, na, bekin bosong pung hati babunga sa! Deng balompa sanáng! Sonde usa heran, tagal itu orang yang bekin susa sang bosong sakarang ni, dong pung nene-moyang sandiri yang bekin susa sang Tuhan Allah pung jubir dolu-dolu dong.
Jadi, kalo bosong dapa susa macam bagitu,
bekin bosong pung hati babunga sa,
tagal Tuhan nanti balas sang bosong bam-banya di sorga!
24 Ma orang kaya dong!
Bosong calaka,
tagal bosong pung idop sanáng, cuma sampe di sini sa.
25 Orang kinyang dong!
Bosong calaka,
tagal musim lapar yang hebat nae kaná sang bosong.
Orang kiki-kaka sambarang dong!
Bosong calaka,
tagal sangsara datang bekin bosong manangis makarereu pung.
26 Orang gila hormat dong!
Bosong calaka,
tagal dolu bosong pung nene-moyang dong,
ju puji-puji sang jubir tukang omong kosong dong!”
Bosong musti sayang bosong pung musu dong
(Mateos 5:38-48, 7:12a)
27 Ju Yesus sambung bilang, “Pasang talinga ko dengar bae-bae! Lu musti sayang lu pung musu dong, deng bekin hal bae kasi orang yang binci sang lu. 28 Sambayang ko minta Tuhan Allah ko bekin hal bae kasi orang yang kutuk sang lu. Deng minta Dia bekin hal bae kasi orang yang bekin-bekin sang lu. 29 Kalo ada orang yang tampeleng lu pung pipi sablá, na, kasi loos ko dia tampeleng tamba lai lu pung pipi sablá. Kalo ada yang rampas ame lu pung baju panas, na, kasi tamba lai lu pung baju sang dia. 30 Kalo ada orang minta lu pung barang satu, na, kasi pi sa. Deng kalo ada yang angka bawa lu pung barang satu, tenga pi ko dia soa sa. Jang pi minta pulang lai! 31 Lu musti bekin sang orang laen dong, parsís ke lu mau dong bekin bagitu sang lu.
32 Lu suka kasi tunju sayang sang lu pung orang sandiri dong. Itu bae. Ma dia pung hebat, apa? Te orang jahat dong ju sayang dong pung orang sandiri! 33 Kalo lu cuma bekin bae sang orang yang bekin bae sang lu, dia pung hebat di mana? Te orang jahat dong ju ada maen babalas bekin bae bagitu. 34 Kalo lu cuma kasi pinjam doi sang orang yang bisa bayar kambali, na, dia pung hebat apa? Te orang jahat dong ju tau kasi pinjam doi sang orang laen, asal beso-lusa dong tarima kambali anteru.
35 Ma yang hebat tu, andia bagini: sayang lu pung musu dong! Deng bekin hal bae kasi sang dong. Apa yang dong parlú, na, kasi pinjam sa. Sonde usa pikir bilang, dong bisa kasi kambali, ko sonde. Deng bagitu, Tuhan Allah nanti balas sang lu. Deng lu jadi Tuhan Allah yang Paling Tinggi pung ana. Tagal lu idop sama ke lu pung Bapa yang suka bekin hal bae kasi orang jahat. Dia ju bekin hal bae kasi orang yang sonde tau minta tarima kasi. 36 Jadi lu musti kasi tunju rasa kasian sang orang, sama ke lu pung Bapa di sorga ju kasi tunju rasa kasian sang lu.”
Jang maen karitik sambarang
(Mateos 7:1-5)
37 Yesus ajar tarús bilang, “Jang nilei orang, ko biar orang jang nilei bale sang lu. Jang karitik orang, te nanti orang dong karitik bale sang lu. Lupa buang orang pung sala, ko biar dong ju lupa buang lu pung sala. 38 Kalo lu kasi orang apa yang dong parlú, nanti lu tarima bale. Te nanti Tuhan ator ko lu tarima bale ponu-ponu. Itu sama ke orang ada poꞌa kacang bam-banya dalam balék ukur, ais roꞌo-roꞌo sang dia, tendes kasi turun sang dia, ais isi lai sampe konde ju tapoꞌa. Yang lu tarima tu, macam ke bagitu. Kalo lu kasi sadiki, lu ju tarima bale sadiki. Ma kalo lu kasi banya, lu ju tarima bale bam-banya.”
39 Yesus ju ajar pake umpama. Dia carita bilang, “Orang buta sonde mungkin kasi tunju jalan kasi orang buta yang laen. Te nanti dong dua rame-rame jato maso pi dalam lobang! 40 Ana murid sonde mungkin lebe hebat dari dia pung guru! Ma kalo dia iko bae-bae dia pung guru pung ajaran, dia bisa jadi sama ke dia pung guru.
41 Lu suka tanda bae-bae orang pung sala kici ana sa. Ma lu pung sala yang bésar, lu anggap ke sonde ada sa. Itu sama ke lu lia abu satu titik di orang pung mata. Padahal ada balok bésar pele lu pung mata, ma lu sonde rasa! 42 Karmana ko lu barani omong bilang, ‘Konco! Mari ko beta tolong lap kasi kaluar itu abu dari lu pung mata biji dolo.’ Padahal lu sandiri sonde bisa lia apa-apa, te ada balok pele lu pung mata na! Woe! Dasar lu tu, orang muka-balakang batúl! Tolong doo! Angka buang itu balok dari lu pung mata sandiri dolo. Baru lu bisa lia, ko tolong lap buang abu sapoꞌong ana dari lu pung kawan pung mata.”
Orang pung asli kantara dari dia pung bekin
(Mateos 7:16-20, 12:33-35)
43 Yesus tamba lai satu umpama bilang, “Sonde mungkin pohon yang bae, kasi kaluar bua yang sonde bae. Deng sonde mungkin pohon yang sonde bae, kasi kaluar bua yang bae. 44 Orang bisa tanda, kalo satu pohon tu, bae ko sonde, andia dari itu pohon pung bua dong. Samua orang tau bilang, sonde mungkin orang ketu ame bua jambu, ko bua anggor dari pohon baduri. 45 Bagitu ju orang yang hati barisi, bisa bekin hal-hal yang bae. Ma orang yang hati kamomos bekin hal-hal jahat. Te dari orang pung omong, kasi tunju dia pung asli.”
Orang pintar deng orang bodo bangun ruma
(Mateos 7:24-27)
46 Ais Yesus sambung lai bilang, “Bosong maen pange tarús sang Beta bilang, ‘Bos’. Ma akurang ko bosong sonde mau iko Beta pung omong? 47 Orang yang datang dengar sang Beta, ais bekin iko Beta pung omong, dia tu, sama ke 48 orang yang mau kasi badiri ruma yang kuat. Dia gali bae-bae lobang fanderen di tana isi dolo, sampe dapa kaná batu isi. Ais dia bekin fanderen pas di atas itu batu, baru dia bangun ruma. Kalo banjer datang, na, itu ruma sonde tagoyang, tagal dia pung dasar su kuat. 49 Ma orang yang cuma dengar satenga hati deng sonde iko Beta pung omong, dia tu sama ke orang yang mau bangun ruma deng gampang sa. Dia sonde bekin fanderen, ma dia cuma tempel itu ruma di atas tana isi di kali pung pinggir. Ais waktu banjer datang, ju sapu bekin ancor itu ruma!”
6:1 Carita Ulang soꞌal Jalan Idop 23:25 6:3-4 1 Samuel 21:1-6; Kapala Agama dong pung Atoran 24:9 * 6:15 Partei Selot ni, ada cari jalan ko dong mardeka dari Roma pung pamarenta. Dong ju kasi nama ini partei bilang, ‘Patriot’. 6:22-23 1 Petrus 4:14 6:22-23 2 Sajara Israꞌel deng Yahuda 36:16; Utusan dong pung Carita 7:52 6:31 Mateos 7:12 6:39 Mateos 15:14 6:40 Mateos 10:24-25; Yohanis 13:16, 15:20 6:44 Alkitab bahasa Yunani tulis bilang, orang sonde ketu ame σῦκον (sukon) dari ἀκανθα (akantha). Dong ju sonde dapa σταφυλή (stafulē) dari βάτος (batos). Dia pung arti bilang, dari satu pohon, kotong dapa bua iko dia pung asli. 6:44 Mateos 12:33 6:45 Mateos 12:34