6
Isa ti onniyo ere ki puukiyo
(Matiye 12.1-8; Markus 2.23-28)
Onniyo soo ere ki puukiyo Yawudiyagi maŋ, Isa yi doopiɗe tʼadda domɓi ɗoŋ ki geme ti sanalliyagí. Aame geŋ kane sanalliyagí an sattita geme, an tʼaɗɗuzu an tʼayɗu. Kane Pariziyeŋ oŋgo an di ruute, anʼde: «Ki moo me kun dʼisiyo munɗa wede oogiradiŋ ti kʼele urzi kʼisiyo ye, a onniyo ere ki puukiyadiŋ te?» Maŋ Isa yʼan diʼn gime onamaŋ, yʼede: «Ki kotto kun gire munɗa wede ti kaaga onniyo soo yode Dawut yʼize ti ɗoŋ a itadí, aame mosogo tiʼni ziiɗa geŋ me. Yi-tʼiide adda Ɓoy Raa wede an ikkima ki golmodo, yʼa ziki mappa wede an i ele seɗeke a Raa, wo yode ti ɗoŋ a itadí an dʼiimi*. Wo Raa yʼan kʼize munɗa ye, ki too maŋ kane an kʼede ye urzi an dʼoomi me, oogiradiŋ tʼele urzi a ɗoŋ seɗeke ɗaŋŋal Maŋ Isa yʼan di ruute, yʼede: «Nuŋ wede an nʼehe aa ulo wede eŋ, o dʼede urzi kʼisiyo munɗa wede aa addó i dehu ekkʼonniyo ere ki puukiyadiŋ te.»
Wedusu beezí unto
(Matiye 12.9-14; Markus 3.1-6)
A onniyo ere ki puukiyo Yawudiyagi ti doolo maŋ, Isa yi-tʼiide adda ɓoy wede Yawudiyagi ge dooyiso, yʼa iise dooyiso ɗuwo. Adda ɓoy geŋ i dʼede wedusu soo iŋkino beezí wede kʼammade unto. Kane ɗoŋ suuniyo kʼoogoro ti Pariziyeŋ, an dehu an tʼoone urzi an di sakiya Isa, kono kamo an di wolliyo koomadí, a onniyo ere ki puukiyo Yawudiyagi a wede yi-tʼela beeko ko? Wo yo Isa yi suune elkisadaŋ te, iŋkino maŋ yi di ruute a wede beezí unto geŋ, yʼede: «Kee ki tʼoozo, ki tʼôhor a ɗaana ɗuwo pay kino.» Maŋ wede yʼa tʼiiziga, yʼa tʼîhira a umayí gen̰n̰o. Saŋ Isa yʼan di ruute, yʼede: «Nʼun diʼn tondo ɗo, oogiradiŋ tʼele urzi kʼisiyo ki moo me a onniyo ere ki puukiyadiŋ te? A wedusu ki-dʼise beehiye kunuŋ, ki-dʼise ulsu ko? Wedusu kʼa yʼutte kunuŋ, kʼa yi tʼîde ko?» 10 Aame geŋ kane ɗoŋ pay Isa yi diʼn wolliyo adda kʼedayaŋ, wo saŋ yi di ruute a wede geŋ, yʼede: «Beezá ki yʼonɗo.» Maŋ yʼa yʼunɗe, wo beezí a tʼikkima. 11 Wo kane ɗoŋ suuniyo kʼoogoro ti Pariziyeŋ geŋ addaŋ a ûune ti kulkuwo, an di rootiyto ti tuddaŋ a munɗa wede an aane an i dʼise a tukkʼIsa geŋ me.
Beeriyo ɗoŋ zina kʼIsa
(Matiye 5.1; 10.1-4; Markus 3.13-19)
12 Aame geŋ saŋ Isa yʼa-gili kʼekki kesse kono yʼa tonde Raa, wo diɗɗo yʼa-tʼumpile pay ti tondiyo Raa. 13 Aame ume i tʼumpile maŋ, Isa yʼa wiike sanalliyagí, wo yi biire ti diinayaŋ ɗoŋ koomat makumu sire yʼanni wiike sundaŋ ɗoŋ zina. 14 Kane sumɓiyagaŋ: Simo wede Isa yʼa yi wiike sundí soo te Piyer, wo leemadí Andire; Zak, Zaŋ, Pilip, Bartelemi, 15 Matiye, Toma wo Zak ulo kʼAlpe; Simo wede an yi waaku wede addí wehini kono siiɗadí me; 16 Ziidas ulo ki Zak, wo Ziidas Iskariyot wede saŋ yʼa tʼowila Isa.
17 Saŋ maŋ tʼekki kesse Isa ti kane ɗoŋ yi biire an di ɗiigo ki bere wede ekki kesse gen̰n̰o batum, a ume wede sanalliyagí ɗoŋ ɓaadaŋ an tʼugiye. A ume gen̰n̰o toŋ i dʼede ɗoŋ duuru ɓaadaŋ an iido ti siiɗo Ziide pay, ti geeger Zeruzalem, wo ti geeger Tir ti Sidoŋ ɗoŋ a biza bar. 18 Kane an iido kono an dehu an di yʼolliga wo yʼan tʼele beeko a enɗanzaŋ. Wo kane ɗoŋ siitanɗani anʼni dabirsa geŋ, yʼan dʼele beeko. 19 Kane ɗoŋ duuru pay an dehu an di botte tudde kʼIsa, kono toogo i dʼaɗɗiya ti tuddí, an dʼooniyo beeko pay.
Uŋsuwo wo dabar
(Matiye 5.1-12)
20 Iŋkino maŋ Isa yʼa zibbe edayí kʼume sanalliyagí wo yʼa ruute, yʼede:
«Uŋsuwo a kune ɗoŋ un kʼede munɗa ye,
kono Moziko Raa todʼte ki kune.
21 Uŋsuwo a kune ɗoŋ aŋken̰n̰o mosogo tʼunni tôwwo,
kono saŋ maŋ omɓo tʼun diʼn pilɗey.
Uŋsuwo a kune ɗoŋ aŋken̰n̰o kun môolo,
kono saŋ maŋ kun di koobitey.
22 Uŋsuwo a kune aame ɗuwo an un olmiɗe, an unni koogire, an unni kalɗita wo an un rootiyto ono ɗoŋ ulpi a egguŋ, kono kun ziipe adduguŋ a nuŋ wede an nʼehe aa ulo wede en̰n̰o. 23 Aame sulɗi geŋ an iina maŋ, kune ulbuguŋ un iso uŋse wo kun olɗito uŋsuwo kʼawwa, kono munɗa wede Raa yi dehu yʼun tʼeley geŋ, yoŋ ɓaadaŋ yʼunni delliyo a kandaane. Geŋ iŋkino kay kane maawaŋ anʼni dibire nebiyagi ɗoŋ ti kaaga me.
24 Wo ɗe dabar a kune ɗoŋ bey,
kono uŋsuwaguŋ kun tʼuune baa.
25 Dabar a kune ɗoŋ aŋken̰n̰o omɓo tʼunni palɗa,
kono saŋ maŋ mosogo tʼun diʼn tʼîdey.
Dabar a kune ɗoŋ aŋken̰n̰o i koobiyto,
kono saŋ maŋ kun di lekkey adda môolo wo kun dʼôoley ti zumari a edaguŋ.
26 Dabar a kune aame ɗuwo pay an unni tamma maŋ, kono geŋ iŋkino kay kane maawaŋ an ize ti ɗoŋ an ti tʼisiyo tuddaŋ aa nebiyagi.»
Geyyiso ɗoŋ kʼaduguŋ
(Matiye 5.39-47)
27 «Wo nʼun di rooto a kune ɗoŋ i nʼollige: Kun geyyo kane ɗoŋ ti kune adu, kun an iso beehiye a ɗoŋ unnʼolmiɗe me. 28 Kun zaapo beeko a ɗoŋ unni duuɗiyo, wo kun tondo Raa kono ɗoŋ i rootiyto ono ulpi a tukki kune. 29 Aame wede yi ki diin̰e a toɓɓisadá ki bita maŋ, ki kama toɓɓisadá ere soo toŋ maŋ yʼa ki ti daan̰a. Aame wede yi tʼumɓe kallayá wede goole maŋ, ki-oolo kallayá wede n̰eŋku tʼadda toŋ yʼa tʼamɓo pây. 30 Wede tuuku yi tondiyo munɗa ti beezá maŋ, ki eelo, wo aame wede yi tʼumɓe munɗazá maŋ, ki yʼ tonda ye. 31 Munɗa wede kun dehu ɗuwo an un dʼise geŋ, a kane toŋ kun an iso iŋkino kay.
32 Aame kun geyyiso ɗoŋ unni geyyiso ɗaŋŋal maŋ, sunduguŋ ede ɗey ko? Ɗerec, ɗoŋ kʼolɗiko toŋ kane an geyyiso ɗoŋ anʼni geyyiso kay. 33 Wo aame kun isiyo beehiye a ɗoŋ unnʼisiyo beehiye ɗaŋŋal maŋ, sunduguŋ ede ɗey ko? Ɗerec, kane ɗoŋ kʼolɗiko batum toŋ an isiyo iŋkino kay. 34 Aame kun eliyo see a wede kun elkiyo yʼun yi kima ɗaŋŋalaŋ maŋ, geŋ sunduguŋ ede ɗey ko? Ɗerec, ɗoŋ kʼolɗiko toŋ kane an eliyo see a ɗoŋ kʼolɗiko ɗoŋ aana an yi kima. 35 Wo ki too maŋ kun geyyo kane ɗoŋ ti kune adu, kun an iso beehiye, kun an elo see me wo kun zaape adduguŋ eego ye aame an un ki yʼ gime ye toŋ maŋ. Iŋkino maŋ munɗa wede Raa yi dehu yʼun tʼeley geŋ yoŋ ɓaadaŋ, wo kun tʼisey in̰n̰i ki Raa goole a jiire pay. Ɗerec, yoŋ wede beehiye a ɗoŋ i ki rootiyo koɗuwo a yode ye, wo a ɗoŋ bundiɗi pây. 36 Kun tʼiso ɗoŋ i wolliyo sommagi ɗuwo, aakede Meeguguŋ Raa toŋ yi wolliyo sommagi ɗuwo.»
Ki ɗekke booro a tukki bakadá ye
(Matiye 5.48; 7.1-12; 15.14; 10.24-25; 7.3-5)
37 «Kun ɗekke booro a tukki wede tuuku toŋ maŋ ye, geŋ Raa toŋ yi ki ɗekka booro egguŋ ye. Kune ɗoŋ oŋgoŋ kun i seeɗa ti booro ye, geŋ booro Raa toŋ tʼun kiʼn seeɗa ye. Kun oyyo isiyo tambobino a wede tuuku toŋ maŋ, geŋ Raa toŋ yʼun tʼisa tambobino. 38 Kune a wede tuuku toŋ kun i elo, geŋ Raa toŋ yʼun tʼeela. Yʼun tʼeela ɓaadaŋ adda munɗaguŋ ɓoo, sokkiyo wo a pilɗita. Ɗerec, dooziyo ere kun dooziyo a ɗuwo gette, Raa toŋ yʼun ti dooza a kune iŋkino kay.»
39 Isa yʼan di ruute ono ombiɗe sey, yʼede: «Kun ollo, wede koosiyoʼŋ bakadí koosiyo yi yʼarkiɗe ko? Para maŋ sirwaŋ pay an di silɗiti adda kʼolɗe. 40 Sanallusu geŋ, yoŋ tʼekki wede dooyisadí ye, wo ɗe wede tuuku yi-duuye beehiye maŋ, yʼa tʼise aa wede dooyisadí. 41 Ki moo me ki wolliyo un̰umu wede adda kʼersa leemadá, wo undumu wede adda kʼersa kee, ki gi di yʼowwiyo ye me? 42 Ɗe mummino kʼa aane ki di roote a leemadá, kʼa tʼeese: “Leema ki nuŋ, kʼoolo nʼa di tʼamɓo un̰umu wede adda kʼersadá en̰n̰o”, wo undumu wede adda kʼersadá, kee batum ki ki yʼ wolliyo ye me? Kee wede biza sire sire, ki tʼamɓo undumu wede adda kʼersadá ɗoo, iŋkino kʼa wolla keren̰, saŋ kʼa tʼamɓa un̰umu wede adda kʼersa leemadá kollo.»
Undumu ti in̰n̰izí
(Matiye 12.33-37; 7.16-21)
43 «Undumu wede beehiyeʼŋ, in̰n̰i ulpi yi ki tʼehe ye, wo undumu wede ulsu toŋ, in̰n̰i beehiye yi ki tʼehe ye. 44 Undumu tuuku toŋ ki yʼ suune tʼurzi kʼin̰n̰izí. Geŋ iŋkino in̰n̰i tormo ki ki rakke ye ekkʼundumu kʼahimagi me, wo in̰n̰i kʼinda bin̰ ki ki rakke ye ekki woskani me. 45 Wedusu wede beehiyeʼŋ, beehiyko tʼettiyo ti sulɗi ɗoŋ beehiye yʼukume adda kʼaddí, wo wedusu wede ulsuʼŋ, munɗa ulsu yʼettiyo ti sulɗi ɗoŋ ulpi yʼukume adda kʼaddí. Ɗerec, munɗa wede wedusu yʼokumso adda kʼaddí gen̰n̰o aɗɗiya ti bizí me.»
Ɓoyɗi sire
(Matiye 7.24-27)
46 «Ki moo me kune kun di nʼ waaku “Galmeegey, Galmeegey”, wo kun ki tʼisiyo ye munɗa wede nʼun rootiyo me? 47 Wede tuuku yʼettiyo ki tuddó, yʼollige onamó wo yi sooru eego maŋ, nuŋ nʼun di roote yoŋ geŋ yi deeƴiso aa wee wee. 48 Yode geŋ yi deeƴiso aa wede yʼoozige ɓoy. Yoŋ geŋ yi dʼittiba olɗe sohuru wo ita ɓoy yʼa di ziipe eego paŋgiragi. Kuyyo ti gilo wo ooye yʼa ûune i palɗita waawiye. Bormo gette tʼa ŋiiƴa ɓoy gen̰n̰o wo toŋ maŋ yʼa kʼiddira ye, kono ɓoy geŋ oozigayí koɗuwo. 49 Wo ɗe wede yʼollige onamó wo yi ki sooru eego ye maŋ, yoŋ geŋ yi deeƴiso aa wede yʼa tʼiiziga ɓoy a siiɗo daa ki zaapu kʼita ɓoy. Ooye yʼa ûune i palɗita waawiye. Bormo gette tʼa ŋiiƴa ɓoy gen̰n̰o, wo a kaamiki ɓoy a ruuge, a n̰ulile pay.»
* 6:4 6.4 Kun wollo adda mattup ki 1 Samiyel 21.2-7. 6:4 6.4 Kun wollo adda mattup ki Lebitik 24.9.