41
Kin ana Kenonou Eluwa Yosepa I Pasikal
Baliman eluwa i mowasi, yaka abwe Itipita wali kin i kenonou. Tage i talmilila wewel Naile bebenaa, yaka bulumwakau meluyowau tuwaliya sasapona ge tatabwal, ali gewi seben, hi gaiheem wewela ge hi alaalamwawin wewel bebenaa. Toto o enaa, yaka bulumwakau meluyowau ali gewi seben al hi gaiheem wewela, heliya tuwaliya lalauina ge ali awa nanakina. Inoke hi na hi talmilila bolo hi miminaa wewel bebenaa gegeliliyaa. Yaka bulumwakau bolo tuwaliya lalauina ge ali awa nanakina bolo seben tuwaliya sasapona ge tatabwal hi anil habal. Kin i kenonou i ola o inoke matana i panana.
Inoke i kenu al ge kenonou eluwana i kenonou-an. Tage witi enona ali haka seben hi enona nuwana maisena elana, enowaliya hi tabwa ge ali awa i waisi. Toto o enaa, yaka witi enona ali haka seben al hi siun, heliya enowaliya i yakiwa ge mana kalakalasina i neem labi kekevana iyaka i tonil. Yaka haka bolo enowaliya hi yakiwa haka seben bolo enowaliya hi tabwa hi tinonil. Inoke kin i kenu lut ge i atena te i kenonou.
+ Lan i gan mweluluga i nuwanuwatu kenonou o kaiweliya, inoke Itipita wali tokukula ge wali tosiba gegewel ali baaba i patuna ge hi nem. Yaka kenonou labui i baunan elal, yaa nige etega bosowaina ni pasikal.
Yaka abwe kin ana oine ana tomatahikan wali tobwabwatana i baek elana i ba, “Tonowak, no gegi etega, bugul etega nige ya babaunan eliyam, abwe ya nuwatu te. 10 He valila sauga etega u huga alou ge am beleid ana totonton wali tobwabwatana eliyama, inoke u telema dela, del toto wam limi ana tomatahikan wali tohouwa wana limiya. 11 Yaka bulin etega ama toto eluwa ha kenonou, yaa ama kenonou ali sapu tomaha ona. 12 Hibilu hevalina etega iyoho to aloma, iya wam limi ana tomatahikan wali tohouwa wana totuwalali loloyowanina. Ama kenonou ha baunanik elana, inoke alou ge alou ama kenonou ali sapu i pasikal kaiwema. 13 He bugul gegewena i masal i olaolaek te kenonou ali pasikal toto i baunan eliyama. Nau u teli pasikalau no abatuwalaliya, ge u ba tolohaveyan am beleid ana totonton mwamwalina hi gotomwa yaka tuwana hi pakuki ebwakil elana.”
14 Sauga kin baaba o i hago, inoke Yosepa ana baaba i patuna ge ni nem elana. Yaka etimwawa Yosepa hi ahe tagilan dela, yaka i na awana pupunona i kol ge kama waiwaisana i galoi, inoke hi pwatanik kin elana. 15 Inoke kin i baek Yosepa elana i ba, “Kenonou etega ya kenonou-an, yaa nige gamagal etega i bosowaina ni pasikal. He no wasa hi pem tage ebo gamagal etega ana kenonou ni baunaniwa, inoke owa bosowaim nu pasikal.”
16 Yosepa kin anana i lahe i ba, “Tonowak, nau nige bosowaiu i oola kenonou na pasikal. Yaa Yabowaine am kenonou ana pasikal ni pamasal eliyam ge ana sapu ni waisi.”
17 Yaka kin i baek Yosepa elana i ba, “O kenonou i ola hiwe. Tage ya talmilila wewel Naile bebenaa, 18 yaka bulumwakau meluyowau tuwaliya sasapona ge tatabwal, ali gewi seben, hi gaiheem wewela ge hi alaalamwawin wewel bebenaa. 19 Yaka bulumwakau meluyowau ali gewi seben al hi gaiheem wewela, heliya tuwaliya lalauina ge ali awa nanakina. Nige sauga etega bulumwakau ololal o ya kikitel panuwa Itipita gamwanaa. 20 Yaka bulumwakau bolo tuwaliya lalauina ge ali awa nanakina bolo houwan hi gaiheem wewela tatabwal hi anil habal. 21 Yaa bwagana hi an habal, ali kite i ola te nige hi aanan. He tuwaliya ana awa nanakina i ola ya te valila. Inoke matau ya panana.
22 “Yaka abwe ya kenu al ge kenonou eluwana ya kenonou-an. Witi enona ali haka seben ya kitel hi enona nuwana maisena elana, enowaliya hi tabwa ge ali awa i waisi. 23 Toto o enaa, yaka witi enona ali haka seben al hi siun, heliya enowaliya i yakiwa ge mana kalakalasina i neem labi kekevana iyaka i tonil. 24 Yaka haka bolo enowaliya hi yakiwa haka seben bolo ali awa i waisi hi tinonil. He sauga ya lut, inoke o kenonou ya baunan tokukula elal, yaa nige etega bosowaina ni pasikal eliyau.”
25 Inoke Yosepa i baek kin elana i ba, “Tonowak, am kenonou bolo eluwa o ali sapu maisena. Yabowaine i pankitewa hauna gun abwe ni ginol. 26 Bulumwakau meluyowau tatabwal ali gewi seben, he baliman ana gewi seben bana, ge witi enona ali haka ali awa waiwaisana ali gewi seben, heliya al baliman ana gewi seben bana. Ali toto eluwa ali sapu maisena ya. 27 Ge bulumwakau tuwaliya lalauina ge ali awa nanakina ali gewi seben, bolo mulaa abwe hi masal, he baliman ana gewi seben bana, ge i ola al witi enona ali haka seben, bolo enowaliya nanakina ge mana kalakalasina iyaka i tonil. Heliya hi pamasal baliman ana gewi seben galebu bwabwatana ni masal.
28 “Tonowak, he i ola te ewasi ya baunan eliyam: Yabowaine iyaka i pamasal elam hauna gun abwe ni ginol. 29 Baliman ana gewi seben malul bwabwatana ni gan panuwa Itipita ana labi gegewena elana. 30 Enaa, inoke baliman ana gewi seben galebu bwabwatana ni masal. Yaka Itipita ana malul baliman seben gamwanaa nige mulina ni gagan, kaiwena galebu o nasi panuwa ni pagulagula. 31 Gamagalau sauga malumalulina nige al nihi nunuwatu-an, kaiwena galebu o nasi ni bwata hot. 32 Kenonou u kenonou-an paeluwa puna kaiwena Yabowaine bugul ya iyaka i nuwatuan haba, ge kaiwena sauga kekeisi ya inoke ni ginol.
33 “Inoke tau etega nu hile, toto wana siba i gan ge nuwana i sapu, ge nu teli panuwa Itipita gegewena ni logugui-an. 34 Tologugui enuna al nu hilel panuwa nihi logugui-an. Inoke malul ana baliman seben gamwanaa, pahi ana sauga elana pahi enona nihi wali panimala panuna ge wali maisena nihi ahe gamaman kaiwena. 35 Yaka aanan gegewena toto nihi ahe malul ana baliman toto i nenem gamwaliyaa, nihi bugul papahe. Inoke wam logugui ana gasisi elana witi enona o nihi teli hikan ali limi gamwanaa panuwa ona elal ge nihi matahikan. 36 Aanan o ni ola etagalou. Yaka galebu ana baliman seben gamwaliyaa toto i nenem panuwa Itipita elana, nihi patuwalali nihi pek gamagalau elal. Inoke bahi gamagalau galebu bwabwatana kaiwena ge nihi aaliga.”
Yosepa I Tologugui Bwabwatana Itipita elana
37 Sauga kin alonau ge wana tologugui bwabwatal Yosepa wana baaba hi hago, inoke nuwatu o hi awa wawaisi-an. 38 Yaka kin i baek elal i ba, “Nige bosowaina gamagal etega al ta pwawa wana siba ni ola tau ya, iya Yabowaine Yayaluwana i minaa elana.”
39 Inoke i baek Yosepa elana i ba, “Yabowaine bugul bolo ya gegewel iyaka i pankitewa, he nige gamagal etega wana siba ge wana nuwasapu i oola owa. 40  + Na telewa nu tabwa tologugui bwabwatana no panuwa elana, inoke no gamagalau gegewel wam baaba nihi henapuan. He nau kin maiseu ya te alau alam ni bwata lake.”
41 Inoke i ba vevehe al Yosepa elana i ba, “Ya telewa nu tologugui bwabwatana Itipita ana labi gegewena elana.” 42  + Inoke nimana gigina ana lin toto kin etotohena iyoho lin tuwanaa, i palo ge i pahek Yosepa nimana giginaa. Yaka kaliko matana waiwaisana i ahe Yosepa i pagaloi, ge bobot gold elana hi ginoliya i telek Yosepa mwamwalinaa. 43 I ola al i ba ni heya kin wana waga momomol labuina pwatanaa, yaka gamagalau nihi nohouwa manininaa nihi yogayoga nihi ba, “Ku legi! Ku legi!” He kin i ginol ola o ge i pamasal Yosepa i teli i tologugui bwabwatana panuwa Itipita ana labi gegewena elana. 44 He i baek Yosepa elana i ba, “Nau te kin, yaa nige gamagal etega al panuwa Itipita ana labi gegewena elana bugul etega totona ni giginol, houwan ga ni papatalam eliyam.” 45 Yaka kin Yosepa alana i tun Sepenat Peneya, ge lagona i pek yova alana Asinata, iya panuwa Heliyopelis wali topowon Potipela natuna. Inoke Yosepa alana i bwata i tabwa tologugui Itipita elana. 46 He Yosepa wana baliman teti te i tuwalali telipuna Itipita wali kin elana. Inoke Yosepa i notagil kin i eguluwan ge wana waga momomol elana i nawanawa panuwa Itipita gamwana gegewena i anugayawa-an.
47 Malul ana baliman seben gamwanaa Itipita wali eyowa enona i bwata nabi. 48 Inoke baliman seben o elana Yosepa aanan i gewi hot i bugulan ge i teli hikan ali limi gamwanaa panuwa ona elal. He panuwa maisena ge maisena ana eyowa enowana i teliya panuwa o elana. 49  Witi enona i gewi nabi i ola hoga gilesana Yosepa i pwahin abaliyaa, inoke nige al bosowaina ana gewi ni ahe.
50 Galebu ana baliman nigeya ga i mamasal, inoke Yosepa lagona Asinata natuliyau bolau labui i abil. Asinata iya panuwa Heliyopelis wali topowon Potipela natuna. 51 Yosepa natuna gamaun alana i tun Manasa,* ge i ba, “Alana ya tun ola o kaiwena Yabowaine i labeyau yaka o pulowan gegewena ge nam wana limi ana heniheni gegewel ya nuluwagil.” 52 Natuna eluwana alana i tun Ipileimi,* ge i ba, “Alana ya tun ola o kaiwena Yabowaine natuwau i pem no lomwan panuwana ya elana.”
53 Malul ana baliman seben i mowasi panuwa Itipita elana, 54  + inoke galebu bwabwatana ana baliman seben i telipuna, i ola Yosepa wana baaba. He galebu bwabwatana i masal al panuwa gegewel elal, yaa Itipita ana labi gegewena elana aanan i gan. 55  + Sauga Itipita gamagaliliyau hi galebu, inoke hi na kin elana ge aanan kaiwena hi awanun gagasisi. Yaka kin i baek elal i ba, “Nuku na Yosepa elana, yaka hauna gun ni baunan eliyamiu nuku ginol ola.” 56 He galebu i bwata nabi ge iyaka panuwa Itipita ana labi gegewena i pwawa, inoke Yosepa witi enona ana limi i lopwelaan ge i palian Itipita elal. 57 Panuwa gegewena labi o elana hi na Itipita ge witi enona hi pwapwamola Yosepa elana, kaiwena labi gegewena galebu i apapanak-an.
+ 41:8 Dan 2:2 + 41:40 Tuw 7:10 + 41:42 Dan 5:29 * 41:51 Pana Hibilu elana alan Manasa ana hago i ola “nuluwan.” * 41:52 Pana Hibilu elana alan Ipileimi ana hago i ola “natuwau i pem.” + 41:54 Tuw 7:11 + 41:55 Diyo 2:5