1 Samuwela
Baaba Houwan
Sauga houhouwena buki bolo 1 ge 2 Samuwela heliya buki maisena ya, yaa papasikal pana Gilik elana toto ta ba “Septuagint” i walel hi tabwa buki labui.
Sauga Isileli labi Kenani hi ahe wali labi, sauga tomaha tomaha elal toasiyala tomaha tomaha hi lut hi houwaagil. Buki 1 ge 2 Samuwela hi liwanan ga i ola toasiyala wali sauga i mowasi ge Isileli gegewel wali kin hi gan. I ola al kin houhouwel labui, Sol ge Deibid, liwaniliya hi liwanan.
Buki 1 Samuwela i pamasal Samuwela i tabwa toasiyala mowamowasena ge Isileli i houwaagil (7:13b-16). Yaa sauga i liki, Isileli hi baek elana te nuwaliya wali kin ni gan. Valila wali kin iyai te Yehoba maisena, inoke wali awanun o i ola te Yehoba hi towani bahi iya ni oola wali kin (8:5-7; 12:12). Yaa bwagana wali kin ni gan, binimala Yehoba wana kamwasa nihi toulil, inoke nihi mibubun, yaa binimala nigeya, inoke Yehoba ni apapanak-agil (12:14-15,19-20).
Yaka abwe 1 Samuwela kin houwan Sol liwanina i liwanan. Yaa Sol nige Yehoba wana logugui i hehenapu-an (13:13) inoke Yehoba Sol i towani nige al i aawa kin-an (15:22-23). Inoke Yehoba Deibid i hile ni tabwa kin (16:13). Yaka 1 Samuwela i liwanan Sol i pihigelgel Deibid elana i labose Deibid ni lopaaliga. Inoke Deibid i lou nawanawa labi tomaha ona elal, yaa Yehoba Deibid i labe (23:14). 1 Samuwela ana abapwamowasi elana i pamasal Sol alonau natunau eton hi aliga haveyan elana.
Nuwatu bwabwatana 1 Samuwela elana te binimala Yehoba wana baaba ta hago ge ta awatauwan, inoke iya ni minaa elala ge ni labela (12:14-15; 2:30).
Abatelipuna - Samuwela Hi Ab
1
(1 Samuwela 1:1–2:11)
Samuwela Hi Ab
Tau etega alana Elekana i neem panuwa Lama, labi Sup, Ipileimi wali labi oyana gaganina elana. He Elekana tamana Yeloham, Yeloham tamana Elihu, Elihu tamana Tohu, ge Tohu tamana Sup, ali un Ipileimi. Lagonau labui, etegana alana Hana ge eluwana alana Penina. He Penina i abab, yaa Hana nige i aab.
Baliman maisena ge maisena alonau ge natunau wali panuwa nihi eguluwan, ge nihi na panuwa Sailo Yehoba wana limiya, nihi tapwalolo ge bwasumu nihi powonan Yehoba Togasisi Hot elana. He panuwa o elana topowon Ilai natunau bolau labui, Hopni ge Pinehas hi topowon Yehoba elana. Sauga ebo Elekana bwasumu ni powonan, inoke aanan ana sauga elana bunumwina ni gabom natunau elal.* Lagona Penina ana awahini ni pek elana, ge Penina natunau bolau ge yowau ali awahini ona al ni pek elal. Yaa Hana ana awahini ni pek pwabwata, kaiwena i nunuwana-an nabiyan, bwagana lalgamanina Yehoba i kaus ge nige i aab. Penina alona i awaawahuli-an ge amnana i apapanak-an, kaiwena lalgamanina Yehoba i kaus ge nige i aab. Inoke baliman maisena ge maisena Penina i giginol i olaola ya to. Sauga ebo nihi na Yehoba wana limiya panuwa Sailo, yaka alona ni mimi awahuli-an ana siga ni kahin ge nige ni aanan. Inoke lagona Elekana ni nel elana ni ba, “Hana, ga i ola ge u kahin? Ga i ola ge nige u aanan? Ga i ola ge atem i lomwan? Nau ya nunuwana-agiwa nabiyan! He no nunuwana o ana nuwatu te ni bwata eliyam, yaa tage natumwau bolau elulutega nihi gan ana nuwatu nige i bwabwata.”
Sauga etegana heliya yoho Sailo, powon enowana hi aanan ge hi imwim enaa, yaka Hana i lut i na ni awanun. He topowon Ilai iyoho to i misiyo wana abamisiyowa Yehoba wana limi ana nog labenaa. 10 Hana atena i lomwan nabi, inoke alona ge wana kahin i awaawanun Yehoba elana. 11 Inoke Hana bateli gasigasisena i ginol i ba, “O Yehoba Togasisi Hot, matam nu lipwatanim no nuwanak nu kite, yaka no awanun nu hago. Ebo natu melutauina etega nu pem, inoke ya papasila te na pewa pasikal ni minaa Yehoba eliyam yawalina ana sauga bwalibwaligena, ge iya ni bwabwalena elam nige kokowana pupunona nihi totomwa.”*
12 He Hana iyoho ya i awaawanun Yehoba elana, yaka Ilai matana i lihikan awana i gayawaan. 13 Hana atena elana i awaawanun ge hohopena i palamwalamwaniu, yaa nige anana i gagan. Inoke Ilai i nuwatu tage wewel gasigasisena i im kokonaan. 14 Yaka i baek elana i ba, “Hauna sauga abwe nu bakuhu imwim? Wam imwim paganina nu paveyaho.”
15 Anana Hana i lahe i ba, “Tonowak, nigeya! Nige oine o ebo wewel gasigasisena getoga etega ya iim. Yawaliu eliyana o pulowan i bwata hot, yaka yayaluwau ana lomwan ya ba tagilan Yehoba elana. 16 Bahi nu nunuwatu tage nau wam totuwalali yova sisisigana. Ateu i lomwan nabi ge ya nuwanak te ya awaawanun e.”
17 Anana Ilai i lahe i ba, “Nu egon ginebi wam laumwal. He ya awanun Isileli wala Yabowaine wam awanun lahena ni paolaolaek.”
18 Inoke Hana i ba, “Ateu owa, tonowak! He sauga gegewena nau wam totuwalali nu yaliyaya-agau!” Yaka abwe i egon i na i anan, nige al nuwana i nanak.
19 He Elekana alonau lagonau ge natunau hi kenuwa to, lan i gan mweluluga kekeisi hi lut hi na hi tapwalolo Yehoba elana, inoke abwe hi sikal wali panuwaa Lama. Yaka Elekana alona ge lagona Hana hi kenukenu inoke Hana wana awanun Yehoba i lahe. 20 He sauga nige i yayapu yaka Hana i liyan ge i ab natuna melutau, yaka alana i tun Samuwela.* I tun ola o, kaiwena i ba, “Ya awanuni Yehoba elana inoke i pem.”
Hana Samuwela I Guyauan Yehoba Elana
21 Powon toto baliman maisena ge maisena hi giginol ana sauga iyaka i pwawa al, inoke Elekana alonau natunau gegewel hi nok al panuwa Sailo bwasumu nihi powonan Yehoba elana, ge i ola al wana bateli etegana toto valila i ginol ni patunahot. 22 He sauga o Hana nige i nonok, yaa i baek lagona elana i ba, “Nige na nonowa, ana siga wawaya ni bwata ge hul na paalayoho. Yaka abwe na ahe na pwatanik ge na guyauan Yehoba elana, inoke ni mihot yawalina ana sauga gegewena.”
23 Yaka Elekana i baek lagona elana i ba, “Hauna gun ebo u nuwatu i waisi eliyam, inoke nu ginol. He nuku mina ga ana siga wawaya ni bwata ge hul nu paalayoho. Ge ya awanun Yehoba ni labewa inoke wam bateli nu patunahot.” Inoke Hana i misikal ge natuna i matahikan.
24 Sauga hul i paalayoho, he wawayana ya te hinana ge tamana hi ahe ge hi pwatanik Yehoba wana limiya panuwa Sailo. I ola al bulumwakau melutau maisena wana baliman eton, pwalawa ana bwata kelaubwa ni ola ten kiloglem (10 kg), ge oine patuna maisena hi ahel wali powon kaiwena ge hi nok. 25 Sauga bulumwakau hi lol ge hi powonan Yehoba elana, yaka geman hi pwatanik Ilai elana. 26 Inoke Hana i ba, “Tonowak, tunahot nau yova toto valila u kiteyau ya taltalmilila e ge ya awaawanun Yehoba elana. 27 Ya awanun wawaya toto ya kaiwena, yaka no awanun Yehoba i paolaolaek eliyau. 28 Inoke sauga ya na guyauan pasikal elana, ge ni totuwalali iya kaiwena yawalina ana sauga gegewena.” Inoke hi tapwalolowa to Yehoba elana.
* 1:4 Heliheliyam Powonina nu kite Baaba Ona ali Sapu ana Abaloya elana lamwa 237 Abatelipuna, Totagil, Yosuwa, Ludi, Daniyela ge Yona ali buki elana. * 1:11 nige kokowana pupunona nihi totomwa Ginol ya etotohi etega te gamagal o hi pwabwabwalena ni tuwalali Yehoba kaiwena. (Isileli ali Gewi Hi Ahe 6:5 nu kite) * 1:20 Pana Hibilu elana alan “Samuwela” ana hago i ola “Yehoba no awanun i hago.”