5
Iesus mɨghsɨamɨn akam akuri
Iesus gari avɨrir ekiam an gɨn izima a mɨghsɨar mamɨn anabogha, egha apera. Ezɨ an suren gumaziba a bagha izi.*
Iesus gumazamizibar sure gami
(Luk 6:20-23)
Ezɨ Iesus kamaghɨn uan suren gumazibar sure gamua ghaze, +“Ia Godɨn damazimɨn ia fo ia an bizibagh asa, ia God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn aven mangam. Kamaghɨn ian naviba deragh. +Ia datɨrɨghɨn azia itir gumaziba, ia bar akuegham. Kamaghɨn ian naviba deragh. +Ia gumazir uan gavgaviba ko ziaba fer puvatɨziba, God nguazim bar ia danɨngam. Kamaghɨn ian naviba deragh. +Ia gumazir arazir aghuiba baghavɨra ikia egha mati gumazim mɨtiriam an azi, egha mati gumazim kuarim an pɨri, God ian mɨtiriam a gɨvagham. Kamaghɨn ian naviba deragh. +Ia gumazir apangkuvim igharazibar itiba, God ian apangkuvam. Kamaghɨn ian naviba deragh. +Ia gumazamizir navir averiar zueziba, ia Godɨn ganam. Kamaghɨn ian naviba deragh. +Ia gumazamizir adariba ko mɨdoroziba ageviba, me ‘Godɨn Boriba’ ia darɨgham. Kamaghɨn ian naviba deragh. 10 +Ia gumazamizir arazir aghuibagh amiba, ezɨ me arazir kam bagha osɨmtɨziba ko mɨzaziba ia ganɨdi, God Bizibagh Ativamin Dughiam, a iananam. Kamaghɨn ian naviba deragh. 11 +Me ian gari ia na ko iti, ezɨ bizir kam bangɨn me paza arazir osɨmtɨziba ko mɨzaziba ia ganɨdi, egha mɨgɨrɨgɨar ifavarir avɨriba ia gasi, kamaghɨn ian naviba deragh. 12 +Ivezir bar ekiam ia mɨzua Godɨn Nguibamɨn iti. Godɨn akam inigha izir gumazir ian faragha ghueziba, me uaghan kamaghɨra osɨmtɨziba ko mɨzaziba me ganɨngi. Kamaghɨn ia naviba deragh bar akongegh.”
Ia amangsɨzim ko angazangarimɨn mɨn iti
(Mak 9:50 ko Luk 14:34-35)
13 +Ezɨ Iesus ua me mɨgɨa ghaze, “Ia gumazamiziba bar me bagha, amangsɨzimɨn mɨn iti. Ia uan isɨngtɨzim ateghtɨma e manmaghɨn a damutɨ a ua sɨngigham? Amangsɨzir kamaghɨn otiviba ingangariba puvatɨ. Me a isɨ nguazimɨn anekunigh a dɨkabɨnam. 14 +Ia mati nguazir kamɨn angazangarim. Ia kamagh nɨghnɨgh! Nguibar ekiar mam mɨghsɨamɨn ikɨ modoghan kogham. 15 +Egha gumazitam lam tam a gaborogha a isa mɨnetamɨn aven anetɨzir puvatɨ. An a isɨ dakozim dafaghtɨma, an angazangarim gumazir dɨpenimɨn itiba bar me gisiragham. 16 +Nɨn angazangarim kamaghɨra isɨghtɨma, gumaziba bar an ganam. Egh me ian arazir aghuir kabar ganɨva ian Afeziar uan Nguibamɨn itim, me an ziam fam.”
Moses Osirizir Arazibar akaba
17 +Egha Iesus ua mɨgɨa ghaze, “Ia kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ, egh suam, kɨ Moses Osirizir Araziba ko Godɨn akam inigha izir gumazibar akaba batoghasa ize. Puvatɨ. Kɨ izɨ dar amutɨ dar dagheba guizɨn otivam. 18 +Kɨ bar guizbangɨra ia mɨgei, Moses Osirizir Arazibar akar muziaritam gɨvaghan kogham, mangɨ nguazim ko overiam gɨvaghamin dughiam otogham. Dar osizirir otevir muziariba ko ababanir me osiriziba, da kamaghɨra ikɨ mangɨ bizir otivamiba bar otivigham. 19 +Kamaghɨn amizɨ, gumazir manam Moses Osirizir Arazitamɨn kuragh egh suam, a pura bizim, egh kamaghɨra igharaz darazi men sure damuva, gumazir kamaghɨn amim, God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn an ziam bar gɨn ikiam. Eghtɨma gumazir manam Moses Osirizir Arazibar gɨn mangɨva egh kamaghɨra ua igharaz darazir men sure damutɨ me an mɨn arazir kabar gɨn mangɨtɨ, gumazir kamaghɨn amizim, God Bizibagh Ativamin Dughiam, a ziar bar ekiam iniam. 20 +Kamaghɨn kɨ ia mɨgei, ia Godɨn ifongiamɨn gɨn tɨghan koghɨva ian arazir aghuiba Judan arazibagh fozir gumaziba ko Farisibar arazir aghuiba dagh afiraghan kogham, eghtɨ ia God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn aven mangan kogham.”
Iesus akabar kɨrir arazim mɨgei
(Luk 12:57-59)
21 +Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgei, “Ia mɨgɨrɨgɨar ian ovaviba iniziba, ia da baregha gɨfa egha dagh fo, ia tav mɨsueghtɨma an aremeghan markɨ. Ian tav gumazitam mɨsueghtɨma an aremegham, a kotiamɨn otivam. 22 +Ezɨ kɨ kamaghɨn ia mɨgei, gumazir manam uan aveghbuamɨn atari, a kotiamɨn mangam. Egh gumazitam mɨgɨrɨgɨar kurabar uan aveghbuam mɨkɨm suam, a Kotiar Ekiamɨn otivam. Egh gumazitam gumazir mamɨn atar suam, a gumazir onganim, a helɨn avir ekiamɨn mangam.
23 +“Egh nɨ ofa damusɨ ofa gamir danganimɨn mangɨ, egh nɨ nɨghnɨgham, nɨ uan aveghbuam ko mɨgɨrɨgɨar osɨmtɨzim iti, 24 +egh nɨ uan ofaba ofa gamir danganimɨn dar atɨgh. Eghɨva uamategh mangɨ aveghbuam ko mɨgɨrɨgɨabar kɨrigh. Gua dar kɨrigh, egh nɨ datɨrɨghɨn mangɨ uan ofa isɨ God danɨng.
25 +“Egh nɨn apanim nɨ inigh kotiamɨn mangɨtɨ, nɨ a ko osɨmtɨzir kam akɨrsɨ tuavimɨn a mɨkɨm mangɨ. Puvatɨghtɨma, a nɨ inigh jasɨn damazimɨn mangam. Eghtɨ jas nɨ inigh polisɨn agharim datɨghtɨma, polis nɨ inigh kalabuziam datɨgham. 26 Ezɨ kɨ guizbangɨra nɨ mɨgei, nɨ azenim giran kogham, ikɨ mangɨ nɨ ivezim bar anekɨrighamin dughiamɨn gɨn, azenim giram.”
Iesus poroghamiba uari bakeir arazibav gei
27 +Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgei, “Ia oraki, me fomɨra ghaze, ia poroghamiba uari bakeir arazim, damuan markɨ. 28 +Ezɨ kɨ kamaghɨn ia mɨgei, nɨ gumazitam nɨ amizir mamɨn gara paza a gɨnɨghnɨsi, nɨ poroghamiba uari bakeir arazim uan navir averiamɨn aven, a ko a gamigha gɨfa.
29 +“Eghtɨ nɨn damazir guvimɨn itim nɨ gami, nɨ arazir kuram damightɨ, anesigh a makunigh. Kamaghɨn dera, nɨn mɨkarzitam dutughtɨ, nɨ arazir kuratam damighan kogham. Puvatɨghtɨma, me nɨn mɨkarzim bar a isɨva helɨn anekunigham. 30 +Eghtɨ nɨn dafarir guvim nɨ damutɨ nɨ arazir kuratam damightɨ, nɨ anetugh a makunigh. Kamaghɨn dera, nɨn mɨkarzitam dutugh deragham, egh nɨ arazir kuratam damuan kogham. Puvatɨghtɨma, me nɨn mɨkarzim bar a isɨ helɨn anekunigham.”
Iesus ghaze, gumaziba uan amuiba ataghraghan kogham
(Matyu 19:9 ko Mak 10:11-12 ko Luk 16:18)
31 +Egha Iesus ua mɨgɨa ghaze, “Me fomɨra kamaghɨn mɨgei, ‘Gumazir manam uan amuim ataghraghsɨ, an a bagh akɨnafarim osirigh egh anetegham.’ 32 +Ezɨ kɨ kamaghɨn ia mɨgei, Gumazir manam uan amuimɨn garima, a gumazir igharazitam ko akuiz puvatɨzɨ a pura anetaki, gumazir kam uan amuim gamima a poroghamiba uari bakeir arazim gami. Eghtɨ amizir kam gumazir igharazitamɨn ikiam, a poroghamiba uari bakeir arazim gami. Eghtɨ gumazitam amizir pam ataghizimɨn ikɨva, egh gumazir kam uaghan poroghamiba uari bakeir arazim gami.”
Iesus ghaze, ia bizibav kɨm egh guizbangɨra darɨgh Godɨn Nguibamɨn akakaghan markɨ
33 +Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgei, “Mɨgɨrɨgɨar mam ian ovaviba a inizɨ ia a baraki, a kara. ‘Ia ifarɨva Godɨn Nguibamɨn akakagh mɨkɨman markɨ. Egh ia Ekiamɨn damazimɨn mɨgeir akamɨn mɨrara mangɨ, arazir kam deragh a damu.’ 34 +Ezɨ kɨ ia mɨgei, uan mɨgɨrɨgɨaba gavgavim dar anɨngsɨ, bizir katamɨn akakagh mɨkɨman markɨ. Bar markiam. Ia Godɨn Nguibam akakagh egh mɨkɨm suam, ‘Bar guizbangɨra,’ ia kamaghɨn damuan markɨ. Bar markiam. Kar Godɨn Atrivir Dabirabim. 35 +Ia uan mɨgɨrɨgɨaba gavgavim dar anɨngsɨ, nguazir kam dɨponan markɨ. God nguazimɨn uan suemning arɨsi. Egh ia uan mɨgɨrɨgɨaba gavgavim dar anɨngsɨ, Jerusalem dɨponan markɨ. Jerusalem Atrivir Ekiamɨn nguibar ekiam. 36 Egh ia uan mɨgɨrɨgɨaba gavgavim dar anɨngsɨ uan dapanibar akakaghan markɨ. Ia fo, ian tav uan dapanir arɨzitam damutɨ a pigham, o ghurghurighan kogham. 37 +Ia pura kamaghɨn mɨkɨm, ‘Guizbangɨra’ o ‘Puvatɨ.’ A kamaghɨn dera. Ezɨ mɨgɨrɨgɨar igharazir isafuraziba, da Satanɨn otivaghirir mɨgɨrɨgɨaba.”
Iesus ghaze, arazir kuraba ikarvaghan markɨ
(Luk 6:29-30)
38 +Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgei, “Ia oraki, me fomɨra ghaze, ‘Tav igharaz tavɨn damazim a gasɨghasightɨ, eghtɨ me uaghan an damazim gasɨghasigham. Eghtɨ tav tavɨn ataritam asightɨ, me uaghan an ataritam asigham.’ 39 +Ezɨ kɨ kamaghɨn ia mɨgei, gumazim arazir kuratam ia damightɨma, ia a ikarvaghan markɨ. Egh gumazitam ian koviatam apezeghtɨ, ia koviar vuem sara a danɨngigh. 40 +Eghtɨ tav ian korotiar azenan azuim bagh ia isɨ kotiam datɨghtɨ, ia uaghan uan aven azuir korotiam sara a danɨngigh. 41 Eghtɨ tav uan biziba iniasa nɨ bagha gavgava ghaze, nɨ an biziba atera an aku tuavir asɨzitamɨn mangam, eghtɨ nɨ an aku tuavir asɨzir ruarir pumuningɨn angɨ. 42 +Eghtɨ tav biziba bagh ian azangsɨghtɨ, ia a danɨngi. Eghtɨ gumazitam pura ia da biziba iniasa ian azai, ia akɨrim ragh a gasan markɨ.”
Iesus ghaze, ia uan apanibagh ifongegh
(Luk 6:27-28 ko 6:32-36)
43 +Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Ia oraki, me fomɨra kamaghɨn mɨgei, ‘Ia uan namakabagh ifongegh, egh pazɨ uan apanibar amu.’ 44 +Ezɨ kɨ kamagh ia mɨgei, ia uan apanibagh ifongegh, egh me bagh Godɨn azang, eghtɨ God gumazir osɨmtɨziba ko mɨzaziba ia ganɨdibar, men apangkuvigham. 45 +Arazir kam kamaghɨn ian akagham, ia guizbangɨra uan Afeziar uan Nguibamɨn itim, ia an boribara. Guizbangɨra, an aruem gamima, a gumazir kuraba ko aghuiba bar me gisɨsi. Egha an amozim gamima, a gumazir aghuiba ko gumazir arazir kurabagh amiba sara me gizi. 46 Eghtɨ ia gumazir ia ifongezibagh ifueghɨva ia ivezir manatam iniam? Puvatɨ. Gumazir dagɨaba isiba uaghan arazir kabagh ami. 47 Egh ia dughiam isɨ uan adarazira anɨng, egh ian arazir manam igharaz darazir arazim gafiragham? Gumazir God gɨfozir puvatɨziba ti uaghan ia amir arazibagh ami! 48 +Kamaghɨn amizɨ, ia uan Afeziar uan Nguibamɨn itim, an arazir aghuibara dagh ami moghɨn, ia uaghan arazir aghuibar amu.”
* 5:1 (5:1) Judabar arazim, men tisaba apiava akam akuri. (Matyu 13:2 ko 24:3 koma Luk 4:20ɨn gan.) 5:2 (5:2) Matyu 4:23-25 koma 9:35 ghaze, Iesus ingangarir pumuning gami. A faragha gumazamizibar sure gamigha gɨn men arɨmariaba batosi. Kamaghɨn e Matyu sapta 5ɨn ikegha ghua sapta 7ɨn tu Iesus, God Bizibagh Ativamin akabar men sure gami. Egha gɨn Matyu sapta 8 ko 9 e gari, Iesus men arɨmariaba batosi. Matyun Osirizir Akar Aghuimɨn aven Iesus mɨgɨrɨgɨar bar ruarir 5 pla akuni, sapta 5-7ɨn itir mɨgɨrɨgɨar ruarim a 5 plan kabar faragha otifi, ezɨ 4 pla ikiavɨra iti. Akar sapta 5-7ɨn itiba a mɨghsɨar mamɨn ikia da akuni. + 5:3 Sng 51:17, Ais 57:15, Lu 6:20 + 5:4 Ais 61:2, Lu 6:121, MAA 7:17 + 5:5 Sng 37:11, Ais 29:19 + 5:6 Ais 55:1-2, 65:13 + 5:7 Mt 6:14, Mk 11:25, Hi 6:10, Je 2:13 + 5:8 Sng 15:2, 24:3-4, 51:10, 73:1, 1 Ko 13:12, Hi 12:14, 1 Jo 3:2-3 + 5:9 Mt 5:45, Lu 6:35, Ro 14:19 + 5:10 2 Ko 4:17, 2 Ti 2:12, Hi 12:4, 1 Pi 3:14 + 5:11 Lu 6:22, Je 1:2, 1 Pi 4:14 + 5:12 2 Sto 36:16, Lu 6:23, Ap 5:41, 7:52, 1 Te 2:15, Hi 11:32-38, Je 5:10, 1 Pi 4:13 + 5:13 Mt 9:50, Lu 14:34-35 + 5:14 Snd 4:18, Jo 8:12, 9:5, Fl 2:15 + 5:15 Mk 4:21, Lu 8:16, 11:33 + 5:16 Jo 15:8, 1 Ko 14:25, Ef 5:8-9, 1 Pi 2:12 + 5:17 Mt 3:15, 9:13, 10:34-35, Ro 3:31, 10:4, Ga 3:24 + 5:18 Lu 16:17, 21:33 + 5:19 Je 2:10 + 5:20 Ro 9:31, 10:3 + 5:21 Kis 20:13, 21:12, Wkp 24:17, Lo 5:17 + 5:22 Je 1:19, 1 Jo 3:15 + 5:23 Mt 8:4, 23:19, Mk 11:25 + 5:24 Mt 18:15-20, 1 Ti 2:8, 1 Pi 3:8 + 5:25 Mt 6:14-15, 18:34-35 + 5:27 Kis 20:14, Lo 5:18 + 5:28 2 Sml 11:2, Snd 6:25, 2 Pi 2:14 + 5:29 Mt 18:9, Mk 9:47, 1 Ko 9:27, Kl 3:5 + 5:30 Mt 18:8, Mk 9:43 + 5:31 Lo 24:1-4, Jer 3:1, Mt 19:7, Mk 10:4 + 5:32 Mt 19:9, Mk 10:11-12, Lu 16:18, Ro 7:3, 1 Ko 7:10-11 + 5:33 Kis 20:7, Wkp 19:12, Nam 30:2, Lo 23:21 + 5:34 Ais 66:1, Mt 23:22, Ap 7:49, Je 5:12 + 5:35 Sng 48:2, Ais 66:1 + 5:37 Kl 4:6, Je 5:12 + 5:38 Kis 21:24, Wkp 24:20, Lo 19:21 + 5:39 Wkp 19:18, Ais 50:6, Lu 6:29, Jo 18:22-23, Ro 12:17-19, 1 Ko 6:7, 1 Pi 3:9 + 5:40 1 Ko 6:7 + 5:42 Lo 15:8-10, Lu 6:30, 6:35 + 5:43 Lo 23:6, Sng 41:10 5:43 (5:43) Mɨgɨrɨgɨar uan akar gumazibara ifongeghamim Wok Pris 19:18ɨn iti. Ezɨ akar uan apanibagh ifongeghan koghamim itir danganim e a gɨfozir puvatɨ. Pura Lo 7:2, ko 20:16; koma Song 139:21-22ɨn gan. + 5:44 Kis 23:4-5, Lu 23:34, Ap 7:60, Ro 12:14, 12:20, 1 Ko 4:12-13, 1 Pi 2:23 + 5:45 Jop 25:3, Ef 5:1 + 5:48 Wkp 11:44, 19:2, Lo 18:13, Lu 6:36, Kl 1:28, 1 Pi 1:15-16