Kapyegee
Yesu Tudunmɔɔ pu wo Kapyegee
Jɔgɔ wʼa we Kitabu we ka wɛ?
Luka wʼa we Kitabu we ka. Luka bye Yawutu wɛ, ga Yesu wo nʼa daa fɔɔ nijemɛ wu ɲɛ wii. Luka yɛ pyaa ya kii keree kii ɲa, na ɲɛ bɛ ki pyevɛɛ ni, lee na wʼa yu tɔɔɲii niɲɛhɛŋɛɛ ni «wèe». Luka ya kushɛgɛɛ kii pye kulogoo kii ni, ni Tudunmɔɔ Pɔli ni, Jozaama pu yɛrɛ li wuu na, na wu tɛri wu labye wu na. Wʼa yìri ni Pɔli ni Torowasi ni na kari Filipe ni (Kapyegee 16:10-12). Lee kadugo tàan na ba binnɛ yìri ni wu ni Filipe ni na kari Zheruzalɛmu ni, ni Oromɛ bɛ ni (Kapyegee 20-28).
Ɲaha na ke mɛgɛ ke di ɲɛ na «Kapyegee» wɛ?
We sɛmɛ we mɛgɛ ya yiri na «Kapyegee, kelee Yesu tudunmɔɔ pu wo kapyegee, kelee Fɛfɛɛrɛ Munaa li wo kapyegee». Bani wu bɛɛri wʼa ɲi kapyegee na Fɛfɛɛrɛ Munaa ya tudunmɔɔ pu ɲaha co pʼa kiimu pye, kɔnhɔ pʼi Egilizi wu nɔhɔ teŋɛ koŋɔ ke na ge. Na fara lee bɛɛri na, Fɛfɛɛrɛ Munaa kaa ya yu Kapyegee Kitabu wu ni lʼa ye tɔɔɲii kɛlɛɛ kaguro (50) na, na ɲaha tii Fɛfɛɛrɛ Munaa li batizeli wu yɛ na, ni na ɲi Fɛfɛɛrɛ Munaa li na, ni na ɲaari na bɛ ni li ɲidaan ni.
Fɛfɛɛrɛ Munaa li wo sefɛɛrɛ ti gbɔɔrɔ ni tudunmɔɔ pʼa bi se ɲaha na, na kakanhaŋaa pyi. Yesu na xu na ɲɛ, keree kiimu bɛɛri kʼa pye lee kadugo na Egilizi wu ni ge, kee keree ki ɲaha we Kitabu we ya yu.
We Kitabu we kakana ɲuŋɔ
We sɛmɛ we ya Egilizi wu ɲɔ kɔngana yu wèe mu Zheruzalɛmu ni, ni Zhude ni, ni Samari ni, ni wʼa pii piigana lemu na ge. Lemu Kirisa wo nʼa daa fɛɛ pʼa yaa na byi tuun bɛɛri ni, ni xuu bɛɛri ni, niɲaa fara ɲiga na ge, na lee shɛ pu na. Lee li wa mɛ na pʼa Yesu wo Jozaama pe yu sipyii pu bɛɛri mu, namaa fara cèe na, nɔhɔpiire fara sipyilɛyɛ na, naafuu fɛɛ fara la baa fɛɛ na, fo na shɛ nɔ koŋɔ ki tɛhɛnɛ li bɛɛri na.
Kitabu wu kafila ɲugbɔyɔ
Kapyegee 1:1-11 Yesu ya dugi na kari fugba wu ni, na labye wu kaa le wu tudunmɔɔ pu keŋɛ ni.
Kapyegee 1:12—8:3 Zheruzalɛmu egilizi we.
Kapyegee 8:4—11:18 Zhude egilizi ni Samari wo we.
Kapyegee 11:19—13:3 Egilizi wʼa pii fo na shɛ nɔ Ancɔsi kulo li ni shi wusama tɛ ni.
Pɔli ya ɲara lemu pye na Kilɛ Jozaama pu yu ge.
Kapyegee 13:4—15:35 Ɲara li nizhiinɛ, wʼa nɔ lemu ni Zheruzalɛmu ni ge.
Kapyegee 15:36—18:22 Ɲara li shuun wuu.
Kapyegee 18:23—21:16 Ɲara li taanri wuu.
Kapyegee 21:17—28:31 Pʼa Pɔli co le kaso ni Zheruzalɛmu ni, lee kadugo na na ba wu torogo ɲɛri Sezare ni, ni Oromɛ bɛ ni.
1
Kilɛ ya Fɛfɛɛrɛ Munaa ɲɔmɛɛ lɔ
1 Na ceborona Teyofili,
Yesu ya keree kiimu bɛɛri pye, na kalaa wemu bɛɛri kan sipyii pu mu ge; nɛ kee bɛɛri ɲaha jo na Kitabu nizhiimɛ wu ni, na lɔ ki ɲɔ kɔnduun wu na,
2 fo na shɛ nɔ caŋa kemu na wʼa dugi fugba wu ni ge. Wʼa bi kalaapiire ta shɔɔnri na pye wu tudunmɔɔ. Na wu ta wu sanha dugi fugba wu ni wɛ, pee tudunmɔɔ pʼa yaa pʼa keree kiimu bɛɛri pyi ge, a wu kee bɛɛri ɲaha jo pu mu Fɛfɛɛrɛ Munaa fanha ni.
3 Na co Yesu kanhama keree ki na fo wu xuduun we, ba kee keree kʼa toro wɛ, a Yesu di ganha na wuyɛ shɛɛ wu kalaapiire ti na, na keree pyi kiimu ya li shɛɛ can na na wu wa ɲii na ge. Wu bi wuyɛ shɛɛ pu na, na pu kalaa Kilɛ wo saanra ti keree ni fo na shɛ nɔ cabyaa kɛlɛɛ shishɛɛrɛ (40) na.
4 A caŋa ka di ba nɔ, na wu yaha ni pu ni shiizhan, a wu yi jo waha pu mu na: «Yi ganha da voro Zheruzalɛmu ni wɛ. Na To wʼa lemu wo ɲɔmɛɛ lɔ yi mu ge, yi lee sige. Nɛyɛ pyaa ya tee yi jo toro yee mu jo,
5 lɔhɔ ni Yohana bi sipyii pu batizeni, ga Kilɛ na ba Fɛfɛɛrɛ Munaa tirige yi na cabyaa dama dama tatorogo ni, yi na batize lee Munaa le ni.»
Yesu ya dugi kari fugba wu ni
6 Ayiwa, na Yesu ni wu kalaapiire ti nibinnɛgɛ yaha, a pʼi wu yege na: «Wù Kafɔɔ, ta nimɛ ma da Izirayɛli wo saanra ti teŋɛvonɔ li teŋɛ?»
7 A Yesu di pu ɲɔ shɔ na: «Nɛ To Kilɛ wʼa kii tɛɛgɛɛ kii gbegele wuyɛ pyaa wo sefɛɛrɛ ti funŋɔ ni. Li wa yee wo nibyii nago yi kee sha cɛ wɛ.
8 Ga, sefɛɛrɛ ta tʼa da ba digi yee na, Fɛfɛɛrɛ Munaa wo sefɛɛrɛ. Wee tuun wu ni yee na bye nɛ wo sɛɛrɛɛ, na nɛ keree yu Zheruzalɛmu ni, ni Zhude fiige ki ni, ni Samari fiige ki bɛ ni, fo na shɛ nɔ koŋɔ ke kabaya ye bɛɛri na.»
9 Ba Yesu ya pee jomɔ pu jo xɔ wɛ, na dugi kari fugba wu ni pu ɲii na. A ɲahaŋa ka di ba wu tɔ, a pʼi bye pu ya wu ɲaa nige wɛ.
10 Na pu yaha pu na wu wii takaraga ni fugba wu ni, taapile ni a namaa shuun faviire wuu pʼa di ba yere pu tàan.
11 A pee di pu pye: «Galile shɛɛn, ɲaha na yee dʼa yere yaha naha na wii fugba wu ni wɛ? Yesu ya yìri yee tàan na kari fugba wu ni. Ba yʼa wu ɲa wʼa kari karigana lemu na fugba wu ni wɛ, mu wʼa da ba shɛ guri ba sanha.»
Macasi ya pye Zhudasi tɛgɛ
12 Wee tuun wu ni a kalaapiire tʼi laha faaboboŋɔ ki na na ma Zheruzalɛmu ni. Faaboboŋɔ ke ki wa na Oliviye faaboboŋɔ ge, kere ni Zheruzalɛmu tɛ wu ɲɛ kilo nigin shishiin.
13 Ba pʼa nɔ Zheruzalɛmu ni wɛ, na shɛ jé puga ka ni zangaso wa ni. Kee puga ki ni pʼa tee na puyɛ pinnɛɛ. Pee bye: Pyɛɛri, ni Yohana, ni Yakuba, ni Andire, ni Filipe, ni Tomasi, ni Batelemi, ni Macoo, ni Alife ja Yakuba, ni Simɔ we wu ɲɛ Zelɔtilee kuruŋɔ ki ni ge, ni Yakuba ja Zhude.
14 Pii bɛɛri bi puyɛ pinnɛ ni zɔ nigin ni, na Kilɛ ɲɛɛri. Cèe pii bɛ bye ni pu ni, ni Yesu nu Mariyama, ni Yesu ceboronamaa.
15 A caŋa ka di ba nɔ, a nʼa daa fɛɛ pʼi ba binnɛ. Pu bi xhuu nigin ni kɛlɛɛ shuun (120) xɔ kee caŋa. A Pyɛɛri di yìri yere pu niŋɛ ni na jo:
16 «Na cebooloo, yemu yʼa ka Kilɛ Kafila wu ni ge, fo yee ɲɔ bu fa. Bani Dawuda ya fɛnhɛ Zhudasi kaa jo Fɛfɛɛrɛ Munaa fanha ni. Wee Zhudasi we wʼa toro Yesu covɛɛ pu ɲahagbaa na, na Yesu le pu keŋɛ ni.
17 Wee Zhudasi wʼi bi bye ni wèe ni, na wu taa tuduro pyi ba wèe ɲɛ wɛ.
18 Wari we wʼa ta wu wo kakuunɔ li footɔsaraa ge, a wu shɛ wee taga tɛgɛ ka shɔ. Lee kadugo na a wu ba shɛ wuyɛ gbo kee tɛgɛ ki ni. A wu ba wuyɛ yaha, na ba ɲuŋɔ ke sin ɲiŋɛ na na jɛnri. A wu laara ti bɛɛri di jaaga.
19 Zheruzalɛmu shɛɛn bɛɛri ya lee cɛ. Lee wuu na pʼa kee tɛgɛ ki mɛgɛ le pu wo jomɔ pu ni na ‹Akɛlidama›, lee kɔri ɲɛ na ‹Shishan tɛgɛ.›
20 Na ta li dʼa ka Zaburuu Kitabu wu ni na:
‹Wu puga ki ɲɛri kataha,
sipya bɛ ganha bye ki ni wɛ.›
A Zaburuu Kitabu wu nɔhɔ jo sanha na:
‹Watii wu wu labye wu lɔ wu tɛgɛ.›
21 Lee wuu na Kafɔɔ Yesu ya tuun wemu bɛɛri pye na ɲaari ni wèe ni ge, sipyii piimu pu bi bye ni wèe ni wee tuun wu bɛɛri ni ge;
22 Yohana ya wu batize caŋa kemu ge, na co kee caŋa ki na, na pa nɔ fo caŋa kemu wʼa dugi fugba wu ni ge. Wee sipya wa wʼa yaa na pinnɛ ni wèe ni, wu bɛ di bye sɛɛri, na Yesu ya ɲɛ na foro xu ni.»
23 Wee tuun wu ni a pʼi sipyii shuun wa shɛ: Yusufu ni Macasi. Yusufu mɛgɛ ka bɛ ki bye na Barisabasi, pii bɛ di wu pyi na Zhutusi.
24 Lee kadugo na a nʼa daa fɛɛ pu bɛɛri di binnɛ na Kilɛ ɲɛɛri na: «Wù Kafɔɔ, mu wemu wʼa sipyii bɛɛri zɔlɔɔ cɛ ge, pii sipyii shuun we ni wemu ɲaha mʼa bulo ge, wee shɛ wù na,
25 kɔnhɔ wu bɛ di bye tudunmɔ wa. Labye we Zhudasi ya yaha ge, wu wee lɔ Zhudasi tɛgɛ. Zhudasi ya we labye we yaha na shɛ wuyɛ pyaa ɲidaan tashɛgɛ ni.»
26 Ba pʼa ɲɛrɛgɛ ki pye xɔ wɛ, na kagaangaa shan, wemu ɲaha Kafɔɔ ya bulo ge, kɔnhɔ pʼi wee cɛ. A Macasi wo kagaan lʼi lɔ, a wee di fara tudunmɔɔ kɛ ni nigin wu na.