11
Ɲɛrɛgɛ pyegana
(Macoo 6:9-13; 7:7-11)
1 Caŋa ka, Yesu bi Kilɛ ɲɛɛri. Ba wʼa xɔ wɛ, a wu kalaapire la di wu pye: «Wù Kafɔɔ, wù taanni Kilɛ-ɲɛrɛgɛ ni, ba Yohana ya wu wo kalaapiire ti taanni taannigana lemu na wɛ.»
2 A Yesu di pu pye: «Yi ba da Kilɛ ɲɛɛri yʼi jo:
‹Wèe To Kilɛ, mu mɛgɛ ki pye fɛɛfɛɛ,
ma saanra ti pa.
3 Wù caŋa bɛɛri wo ɲɔlige kan wù mu.
4 Wù jurumu wu yafa wù mu,
bani wèe bɛ ya wù sipyiɲii wo
nahama pu yafani pu mu.
Ma ganha bu wù yaha wù jé nɔwuuro ni wɛ.›»
5 A Yesu di pu pye sanha na: «Yee ni, jɔgɔ wu dʼa bye ni naɲii ni, ma bu shɛ wu yíri ɲiɲiŋɛ na na wu pye: ‹Na naɲii buuri ɲuyɔ taanri foo le na na,
6 bani nɛ naɲii wa wʼa pa nimɛ na yìri kulo la ni, yaaga di ɲɛ nɛ mu di gan wu mu wɛ.›
7 Wee bu diin puga ki funŋɔ ni na wu ɲɔ shɔ na: ‹Ma ganha bu na kanha wɛ. Gbura kʼa shɔ̀hɔ, nɛ ni na nagoo ya sinnɛ xɔ. Nʼa da já yìri di buuri kan ma mu wɛ.›»
8 A Yesu di jo: «Ayiwa, nʼa da yi jo yi mu, wu bye wu ya yìri na wu kan naɲɛɛgɛ ki wuu na wɛ, wu na yìri na wu ɲidaan yaŋmuyɔ bɛɛri kan wu mu wu navunŋɔ ki wuu na.
9 «Nɛ kunni na yi jo yi mu, yʼa ɲɛɛri, yi na da daa. Yʼa zhaa, yi na da ɲaa. Yʼa gbura ki kuuni, gbura ki na da muri yi mu.
10 Bani sipyaa sipya wʼa ɲɛrɛgɛ pyi ge, wee na da daa. Wemu wʼa zhaa ge, wee na da ɲaa. Wemu wʼa gbura ki kuuni ge, gbura ki na da muri weefɔɔ mu.
11 «Pya to wekɛ wu wa yee ni wu ja wu fya ɲɛɛri wu mu, wu wɔ kan wu ja wu mu fya wu wege ni wɛ?
12 Kelee yee wa pya bu xhucɛrɛ ɲɛɛri wu mu, wufɔɔ na zɔɔ di nà kan wu mu xhucɛrɛ li wege ni gɛ?
13 Wee tuun wu ni, yee piimu pʼa kolo ge, yee bi yasaaya kangana cɛ mu yi nagoo pu mu. Ayiwa, ta yee fugba To wu da ba Fɛfɛɛrɛ Munaa li kan fo xuuni li ɲɛɛrivɛɛ pu mu wɛ?»
Yesu wo fanha ki ya ta yìri Shitaanni yíri wɛ
(Macoo 12:22-30; Marika 3:20-27)
14 Yesu bi jina bobo wa kɔri yeege ná wa ni. Jina wu na foro xɔ, a wee ná wu já na yu. A lee di bye kakanhana sipyiire ti bɛɛri mu.
15 Ga, a pii di jo pu ni na: «Jinaa ɲuŋɔfɔɔ Belizebuli fanha ni wʼa jinaa pu kɔri.»
16 Piitiilee bɛ funŋɔ bye pʼi wu taanna wii. A pee di ɲaha shɛshɛɛrɛ kakanhana la ɲɛɛri wu mu na yìri fugba we ni.
17 Ga, a Yesu di pu fungɔnyɔ cɛ na jo: «Saanra bɛɛri tʼa yìri tiyɛ kaa na ge, tee na gyɛɛgi. Puga bɛɛri, ki sipyii bu yìri puyɛ kaa na, kee na gyɛɛgi.
18 Shitaanni bɛ bu yìri wuyɛ kaa na, wu saanra ti na bye dii kyɛɛgi baa wɛ? Bani yee ya jo na Belizebuli gbɔɔrɔ ni nɛ jinaa kɔri na yeege sipyii ni.
19 Nɛ bi jinaa kɔri na yeege sipyii ni Belizebuli gbɔɔrɔ ni, yee wo nagoo pʼi wa pu kɔri jɔgɔ gbɔɔrɔ ni wɛ? Peeyɛ pyaa na ba kiiri kɔn yee na.
20 Ga nɛ bu da nɛ na jinaa pu kɔri Kilɛ wo sefɛɛrɛ ti baraga ni, lee wʼa li shɛɛ na Kilɛ saanra tʼa nɔ yee na.
21 «Fanhaɲɛhɛŋɛ fɔɔ wemu ɲɛ ni kashɛn yaŋmuyɔ nijeye ni ge, wee ba wu puga kasɛɛgɛ pyi; sipya wa shishiin da já wee keŋɛ yaŋmuŋɔ lɔ wɛ.
22 Ga ná wemu fanha kʼa ɲɛhɛ wu wogo na ge, wee ba ba se ta wu na, wu bi daa yagboyo yemu na ge, wu na yee bɛɛri shɔ wu na, na wu keŋɛ yaŋmuyɔ yi bɛɛri xuu, na yi taa taa wu kaafɛɛ na.
23 Wemu ɲɛ nɛ ɲii wɛ, wee ɲɛ nɛ pɛn. Wemu ya nɛ tɛri na yaaŋa pyi wɛ, wee ɲɛ kakabye.»
Jina na kuri jé sipya ni
(Macoo 12:43-45)
24 «Jina bu foro sipya ni tuun wemu ni, tɛyɛ yemu yʼa waha waha ge, wʼa ganha na ɲaari yee ni na taŋmɔŋɔ shaa. Wu bye wu ya kee ta wɛ, wʼa jo wuyɛ funŋɔ ni na: ‹Na puga kemu ni nɛ foro ge, nʼa da guri da se kee ni.›
25 Wʼa guri kari, na shɛ kee puga ki ta pʼa ki pɔ fɛɛfɛɛ, na ki kemɛ xuuni.
26 Wee tuun wu ni wʼa gari, na shɛ ba ni jinaa gbarashuun watii ni, piimu ya kolo wuyɛ pyaa ki na ge. Wu ni pee na ba jé kee puga ki ni, na diin wà. Lee funŋɔ ni wee sipya we wo taxɔgɔ na ba golo na toro taashiinɛ li bɛ tàan.»
Jɔgɔ yɛ pu ɲɛ duba nagoo pu wɛ?
27 Na Yesu yaha pee jomɔ pu na, a cee wa di mujuugbɔɔ wá, na wu yaha sipyiire ti niŋɛ ni na: «Cee we wʼa yere mu yacɛrɛ na, na jire kan mu mu ge, wee ɲɛ duba pya.»
28 A Yesu di jo: «Uun, ga piimu pʼa Kilɛ jomɔ pu nuri na pu koro ɲaari ge, pee pu ɲɛ duba nagoo puyɛ pyaa!»
Sipyiire tʼa ɲaha shɛshɛɛrɛ kakanhana shaa
(Macoo 12:38-42)
29 Na sipyiire ti yaha tʼa Yesu maha fo na wu cɔnri, a wu jomɔ ɲɔ kɔn na: «Niɲaa sipyii pʼa kolo. Pʼa ɲaha shɛshɛɛrɛ kakanhana la shaa, ga la shishiin da zhɛɛ pu na wɛ, fo Kilɛ tudunmɔɔ Zhonasi wuu le.
30 Zhonasi ya pye ɲaha shɛshɛɛrɛ na shɛ Ninive shɛɛn na shɛgana lemu na ge, mu Sipya Ja bɛ na ba bye ɲaha shɛshɛɛrɛ na shɛ niɲaa sipyii na.
31 Kiiri wu cagɔngɔ, Seba fiige ki Saanzhɔ wu na ba yìri wu niɲaa sipyii pu jaagi. Bani wee ya pa na yìri ɲiŋɛ ki tɛhɛnɛ na, kɔnhɔ wu ba saannaa Solomani wo fungɔngɔ fɛɛrɛ jomɔ pu logo. Wa di wa naha wemu wʼa pɛlɛ Solomani na ge!
32 Kiiri wu cagɔngɔ, Ninive shɛɛn na ba yìri na niɲaa sipyii jaagi, bani Ninive shɛɛn ya yere pu jurumu wu na Zhonasi wo Kilɛ jomɔ yɛrɛ li funŋɔ ni. Wa di wa naha wemu wʼa pɛlɛ Zhonasi na ge!
Sipya ɲìi ki ɲɛ wu ceepuuro sokinna
(Macoo 5:15; 6:22-23)
33 «Wa shishiin ya sokinna leni wu wu ŋmɔhɔ, kelee wu yaaga shigile wu ɲuŋɔ ni wɛ. Ga yaaga ɲuŋɔ ni wu da wu taha, kɔnhɔ puga ki jevɛɛ da wu kpɛɛngɛ ɲaa.
34 Sipya ɲìi ki ɲɛ wu ceepuuro sokinna. Ma ɲìi ki bu ɲɔ, ma ceepuuro ti bɛɛri ti wa kpɛɛngɛ ni, ga ma ɲìi ki bu bye ki ya ɲɔ wɛ, ma ceepuuro ti bɛɛri ti wa piige ni.
35 Ta mayɛ kasɛri, kɔnhɔ ma funŋɔ kpɛɛngɛ ki ganha bye nibiige wɛ.
36 Lee na, ma ceepuuro ti bɛɛri bu bye kpɛɛngɛ ni, piige bu bye kʼi ɲɛ ti xuu wa shishiin ni wɛ, ti bɛɛri na kpɛɛngɛ yeege, ma na jo ba sokinna ya kpɛɛngɛ yeege yeegegana lemu na wɛ.»
Yesu ya pu kaala ni Yawutuu ɲahagbaa fɛɛ pu kaa ni
(Macoo 23:1-36; Marika 12:38-40)
37 Na Yesu yaha pee jomɔ pu na, a Farizhɛn wa di wu ɲɛɛri na wu shɛ caŋa yalige li wee puga. A Yesu di jé puga ki ni, na diin na li.
38 Ba wee ya Yesu ɲa wu na li wu keye jebaa wɛ, a lee di wu fo.
39 Ga, a Kafɔɔ di wu pye: «Yee Farizhɛɛn kunni wa cɛɛgbuugoo ni golɛyɛ kaduyo jii na fiinni, na ta yee funyɔ dʼa ɲi nagaara keree ni kuumɔ tuugo bɛɛri na.
40 Fungɔnyɔ baa fɛɛ! Kilɛ wemu wʼa yaŋmuyɔ yi kaduyo yàa ge, ta wee bɛ wʼa yi funyɔ yi bɛ yàa wɛ?
41 Ga yi golɛyɛ yi funŋɔ yasaaya yi kan la baa fɛɛ mu, lee na yi bɛɛri na bye fɛɛfɛɛ yi mu.
42 «Bɔɔngɔ ki wa yee wogo Farizhɛɛn, bani yee wa nanayi, ni shiga yaŋmuyɔ ni loyɔ yaŋmuyɔ yi saya bɛɛri jagi wo. Ga yʼi da gbara yi taan ni Kilɛ ni, yʼi da tiimɛ keree pyi wɛ. Yee bi yaa na kii kagbɔhɔɔ kii pyi, na te nibiire te fara kee na.
43 «Bɔɔngɔ ki wa yee wogo Farizhɛɛn, bani yee wo ɲidaan wu ɲɛ Kilɛ-pɛɛŋɛ piyɛyɛ yi wo ɲahagbaa tatiinyɛ, ni sipyii pʼa yi shaari pinnɛrɛ kpɛɛnyɛ na.
44 Bɔɔngɔ ki wa yee wogo, bani yee ya foro faya fɛni yemu yʼa ŋmɔhɔ ge. Sipyii wa ɲaari yi na na ta pu ya yi cɛ wɛ.»
45 A saliya karamɔgɔ wa di wu pye: «Karamɔgɔ, ba mu wa pe jomɔ pe yu wɛ, wèe bɛ mu wa fanri.»
46 A Yesu di wu ɲɔ shɔ na: «Bɔɔngɔ ki wa yee saliya karamɔgɔlɔɔ pu bɛ wogo, bani tuguro temu lɔmɔ pʼa pɛn ge, tee yee wa dɛri sipyii ɲuyɔ ni, yʼi da zɔɔ yi pu tɛgɛ ni yi kabee bɛ ni wɛ.
47 «Bɔɔngɔ ki wa yee wogo, bani yee wa Kilɛ tudunmɔɔ pu faya yi yari na ɲɔgi, na ta yee sefɛlɛɛ dʼa pu gbo.
48 Lee wa li shɛɛ na yee wa sɔɔ yi sefɛlɛɛ pu kapyegee ki na, bani pee pʼa Kilɛ tudunmɔɔ pu gbo, a yee kunni di pu faya yàa.
49 Lee wuu na Kilɛ ya jo wu fungɔngɔ fɛɛrɛ ti ni na: ‹Nɛ na ba Kilɛ tudunmɔɔ ni tudunmɔɔ tun pu mu. Pu na ba pii gbo, na daha pii fɛni na gana.›
50 Lee na ba bye, kɔnhɔ Kilɛ tudunmɔɔ piimu wo shishan pʼa wo fo koŋɔ ki ɲɔ kɔnduun wu ni ge, pee bɛɛri foo di ba yege niɲaa sipyii na.
51 Na ɲɔ kɔn Abɛli wo shishan pu na, fo na pa nɔ Zakari wo shishan pu na, wee wemu pʼa gbo saraya yi tawologo ke, ni Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbɔhɔ ki tɛ wu ni ge. Uun, nʼa da yi jo yi mu, pee shishan pu bɛɛri foo na ba yege niɲaa sipyii na.
52 «Bɔɔngɔ ki wa yee wogo saliya karamɔgɔlɔɔ, bani yee ya Kilɛ saanra ti cɛmɛ pu kenikaan li wolo, yiyɛ pyaa ya jé wɛ. Piimu pʼa giin pʼi jé ti ni ge, a yee di pee bɛ ɲaha kɔn.»
53 Ba Yesu ya yìri wee xuu wu ni wɛ, a saliya karamɔgɔlɔɔ ni Farizhɛɛn pʼi ɲɔ kɔn, na wu kana, na wu ɲɔ yegee yegegana bɛɛri na.
54 Pu bi wu kasɛri, kɔnhɔ pʼi wu tɔɔgɔ taleŋɛ ta ni wuyɛ pyaa ɲɔ kafila ni.